24ste Jaargang
ZATERDAG 7 JANUARI 1933
No. 7400
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
9e
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post ...if2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 een per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent. met
Geillustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Medodeelmgen wordt
II I het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES,van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f0.50.
V Verdeeldheid in de politiek.
Prof. Veraart heeft blijkbaar voor zich
zelf weten t© verdedigen en verantwoor
den, wat hij tot voor kort krachtig bestreed
en als onverantwoordelijk afwees: het
oprichten van een politieke partij van Ka
tholieken naast de R. K. Staatspartij.
Het verschil tusschen Veraart-toen en
Veraart-nu is, dat hij toen vóór zich zag.
anderen, die, terecht of ten onrechte, onte
vreden waren, terwijl hij n u zelf ontevre
den is!
De professor is n.l. ontevreden over de
bejegening, welke zijn denkbeelden bij de
leiding der E. K. Staatspartij hebben on
dervonden.
Deze ontevredenheid is o.i. absoluut on
gemotiveerd. Niemand kan ernstig blijven
volhouden dat, als op de laatste vergade
ring van den Partijraad der E. K. Staats
partij de amendementen van den heer Ver
aart in het verkiezingsprogram zouden zijn
opgenomen, dat dan de E. K. Staatspartij,
in tegenstelling met nu, een democratisch
program zou Lebben gehad
Prof. Veraart heeft opgericht een Kafcho-
liek-democratischen Bond. Hoe men 't be
grip ,jdemocrafcisch" ook moge omschrijven,
't zal toch niet de bedoeling kunnen zijn,
om de democratische opvattingen en prak
tijken van leiders in de E. K. Staatspartij,
als Aalberse en vele anderen, te diskwalifi-
ceeren Df als minderwaardig of minder ka
tholiek af te wijzen.
Zooals wij ook niet anders hadden ver
wacht; er is geen concentratie tot stand
gebracht van de Veraart-genooten met de
E. K. Volkspartij en met de 'E'. K. Arbei
derspartij.
En we gelooven ook niet, dat er harte
lijke samenwerking tusschen deze groepen
komen zal! Men zal met elkanders „de
mocratie" niet heel en al kunnen sympa-
thiseeren en wat eigenlijk het voornaam
ste struikelblok zal zijn een vriendschap
pelijke combinatie WesselingVeraart, zou
in de praktijk heel wat moeilijkheden ople
veren
Wij behoeven niet weer 'ns te zeggen,
dat in de overgr.oote meerderheid der
scheiding in verschillende politieke partijen
onder de Katholieken noodlottig is. Dat zijn
wij met prof. Veraart van enkele jaren ge
leden geheel en ai eens. En wij vertrouwen,
dat in een overgroote meerderheid der
Katholieken deze overtuiging levend zal
blijken.
LEIDSCHE PROCESSIE NAAR
SCHIEDAM.
Het 5de eeuwfeest van St. Lidwina's af
sterven zal groots gevierd worden.
De bladen hebben er reeds lang over ge
schreven en zij hebben de gemoederen wak
ker geschud, om cüe bijzondere Heilige van
one land een algemeens hulde te
brengen. Want het zou toch vreemd zijn,
als alleen Schiedam ieest zou vieren en de
andere landgenooten zouden achter blij
ven.
Reeds zijn veel processies aangekondigd,
die in dit jubeljaar zullen optrekken, en
L e i d e p heeit een plaats weten te ver
overen in de groote feestweek van 23 tot 30
April.
up Maandag 24 April zullen de Lei-
denaars laten zien, welk ©en groote ver
eering zij hebben voor de H Maagd Lidwi-
na, en hoe zij willen prijzen en willen
trachten na te volgen haar vurige lieide
tot het Allerheiligst Sacrament en haar
groot geduld in het lijden.
Bijzonderheden over onze processie kun
nen nil nog niet worden meegedeeld, maar
dit eerste bericht geldt slechts om uw oe-
langstelling op te wekken en om te vra
gen, welke parochies van dit dekenaat en
van de omliggende plaatsen, of welke groe
pen van personen congregaties, bonden,
vereenigingen zich zouden willen aan
sluiten.
Ondergeteekende hoopt spoedig veel ad-
haesie-betuigingen en voorloopige toezeg
gingen te ontvangen.
.TH. M. BEUKERS,
Pastoor der St. Petrus-kerk
te Leiden.
Is Spanje nog katholiek?
De Spaansche minister-president heeft
onlangs den moed gehad om in het Parle
ment te verklaren dat Spanje opgehouden
had katholiek te zijn. Het' Spaansche volk
echter bewijst iederen dag opnieuw hét te
gendeel. Het feest der Onbevlekte Ontvan
genis, het „Fiesta Espanolissime per excel-
lencia een bij uitstek Spaausch feest"
was een goede gelegenheid om aan de vij
anden van den godsdienst te bewijzen, dat
het geloof in Spanje nog niet is uitgestor
ven. De Academie voor rechtswetenschap
pen hield bij deze gelegenheid een plech
tige feestzitting, zooals dat steeds op den
feestdag van haar Patrones gebruikelijk
was. In tal van andere steden zooals Barce
lona, Cadiz, Cordoba, Jaen, Cuenza, Ciu-
dad, Eeal, Avila, Oviedo, Toledo, Salaman
ca, Santander, Santiago, Murcia, Valencia,
Valladolid en vooral Sevilla, de stad der
Onbevlekte Ontvangenis bij uitstek, droeg
alles op 8 December het karakter van een
hoogen feestdag. Het was als het ware oen
onderlinge wedijver wie op de meest waar
dige wijze dat feest zou vieren. In sommige
steden waren alleen de regeeringsgebouwen
geopend. Ook het Parlement kon voor de
zen dag haar arbeid niet onderbreken.
Daardoor kwam echter de tweedracht
tusschen het volk en de 'regeering met haar
parlement nog sterker tot uitdrukking. Het
was inderdaad ©en feest van 't Katholieke
Spaansche volk, dat ondanks alle officieel©
vijandige houding van de regeering tegen
over den godsdienst wilde bewijzen dat het
katholiek is en ook katholiek wil blijven.
In verband met het sluiten van winkels
en kantoren op het feest der Onbevlekte
Ontvangenis is het wel interessant te ver
melden, welke verordening het stadsbestuur
van Alicante heeft uitgevaardigd. Ingevol
ge de bepalingen van deze verordening
moeten de winkeliers die op kerkelijke
feestdagen hun zaak willen sluiten, een des
betreffende vergunning aanvragen en bo
vendien hiervoor een bedrag betalen dat
varieert tusschen de 35 en 50 peseta's, naar
gelang de grootte van de zaak. Iemand, die
deze verordening overstreed^ wordt zwaar
gestraft. Het behoeft geen betoog dat deze
verordêning lijnrecht in strijd is met de
meest elementaire begrippen van de vrij
heid der Staatsburgers.
Het is zelfs een ongehoord feit, dat in
Spanje niet iedere winkelier zijn zaak mag
sluiten, wanneer hij het zelf verkiest. In
andere landen zijn er alleen verordenin
gen betreffende winkelsluiting waarin de
tijd omschreven wordt, waarop de winkels
mogen geopend zijn.
De godsdiensthaat is in 't nieuwe Spanje
vaak aanleiding voor de meest zonderlinge
bes'issingen.
Intusschen woedt de godsdienstvervol
ging ook op ander gebied onverminderd
voort. Ingevolge een besluit van de meer
derheid van den gemeenteraad van Toro,
was bij de behandeling van de begrooting
aan twee katholieke inrichtingen van on
derwijs, die reeds jarenlang een weldaad
waren voor de stad, een subsidie toege
kend. Ieder van de leden van den gemeen
teraad, die de misdaad had begaan, om
voor subsiie te stemmen, werd door den
gouverneur van Zamora gestraft met een
boete van zegge en schrijve 2500 peseta's.
De Directeur generaal voor het Lager On
derwijs heeft bij officieel schrijven meege
deeld, dat de „Vereemging van Katholieke
Ouders" uitgesloten wordt van den Onder
wijsraad (consejos de ensenanza).
Deze vereeniging heeft daar echter pro
test tegen aangeteekend en in haar be
zwaarschrift het Ministerie van Onderwijs
de volgende beweegredenen aangehaald:
1. Het schrijven van den minister mist el-
ken rechtsgrond; er is geen enkele wette
lijke bepaling, waarop het kan steunen; 2.
Het is absoluut in strijd met de algemeen
door de natuurwet en de rechten van den
mensch erkende bevoegdheid der ouders
om hun kinderen een katholieke opvoeding
te geven; 3. Door een dergelijke maatregel
komen de beginselen op losse schroeven te
staan.
Overigens zij nog bemerkt, dat in Juni
1931 toen bij besluit van de voorloopige
regeering het zenden van afgevaardigden
naar den Onderwijsraad werd goedgevon
den er nog slechts alleen katholieke Ouders
vereenigingen, bestonden.
Bij besluit van 5 December heeft het
stadsbestuur van Villanueva de la Reina
verboden om nog ooit de kerkklokken te
luiden, alsmede iedere godsdienstige betoo
ging of processie op openbare pleinen of
wegen. Geen priester mag zich buiten de
kerk, vertoonen bekleed met priesterlijk ge
waad of teekenen van den katholieken
eeredienst.
Het meest ergeniswékkende is wel het
algemeen streven om te trachten te ver
hinderen dat aan de zieken de laatste
Troostmiddelen der H. Kerk worden toege-
Het vijfde eeuwfeest van
Sint Lydwina
Er wordt in den lande nog opvallend ge
zwegen over Sint Lydwina, ofschoon wij
toch over ©enige maanden, 14 April 1933,
voor den vijfhonderdsten keer het zalig af
sterven zullen herdenken van haar, op wie
wij zoo terecht de woorden uit het boek
Judith kunnen toepassen: „de roem van
Jeruzalem, de vreugd van Israël, de eer van
ons volk".
Zeker zit het Sint-Lydwina-Comité te
Schiedam niet stil mot, zijn voorbereiding
van het eeuwfeest en zal er in de a.s. April
maand schitterend feest gevierd worden in
de eeuwenoude stad aan de Schie. Zeker
stelt dit Comité alile pogingen in heb werk
om heel het Bisdom Haarlem, ja heel de
Nederlandsche kerkprovincie in dit jubeltij
te betrekken. Maar het is er toch nog ver
van, dat de bèbeekenis van' dit heuglijk
feestgetij tot in alle lagen van ons katuo-
lie'ke volk zou zijn doorgedrongen. Toen
verleden jaar in Orleans, het vijfde eeuw
feest van de H. Jeanne d'Arc gevierd werd,
deed héél Frankrijk mee. De verklaring
hiervan is wel, dat het Fransche volk een
beetje beweeglijker is dan het onze. Ons
katholieke Nederlandschè volk, hoe goed
overigens, is logger, gezapiger, niet zoo
makkelijk op dreef te brengen. Het is daar
om, dat wij dankbaar de hulp der pers aan
vaarden, om wat meer kennis te versprei
den over de Heilige van Schiedam en mét
die kennis meer belangstelling te wekken
voor de dingen, welke in de komende lente
te gebeuren staan. Laat ons tenminste voor
.één keer de meermalen geuite bewering
logenstraffen, dat wij, Nederlandsche ka
tholieken, het feestvieren niot zouden ver
staan. Toonen we door een intense viering,
dat wé van alle calvinistische en jansénis
tische infectie genezen zijn, zoo we er al
ooit aan leden. De heilige, die van 1380
1433 heur wonderbaar leven sleet, verdient
immers zulk een herdenking dubbel en
dwars, wat we in de volgende regelen
slechts heel in het kort hopen duidelijk te
maken.
Het is helaas met onze vaderlandsche
heiligen net eender gesteld als met onze
vaderlandsche liederen. Van deze kennen
we alleen maar het eerste couplet en het
refrein. Zoo ook kennen we van onze hei
ligen maar enkele gegevens. Natuurlijk
hebben we allen van Lydwina gehoord, we
ten we, hoe zij na een va-1 op het ijs acht-
en-dertig jaren lang ziek lag en heur lijden
met een bovenaardsch geduld droeg; hoe
zij woonde in Schiedam en dat dit wel
„©enige" eeuwen geleden moet zijn; mis
schien ook nog hoe Picardische soldaten
haar op zekeren dag afschuwelijk mishan
delden. Maar verder reikt de kennis van
verreweg de meesten niet. Is het niet op
merkelijk, ja eigenlijk treurig, dat, om ons-
tot de boekenmarkt van de laatste tien jaar
te bepalen, van Meuffels' mooi werk over
onze heilige tot nu toe maar één druk ver
scheen, terwijl van 0. Nuijen en J. Merca
tor, die beiden het latijnsohe leven van
Lydwina door Thomas van Kempen ver
taalden, alleen de laatste een tweede uit
gave besteld kreeg Huysman's „Sainte
Lydwine de Schiedam" daarentegen beleef
de meer dan dertig uitgaven!. „Geen pro-
diend. In het vroegere „Hospital de la
Princesse'' te Madrid heeft men theore
tisch nog de mogeiijkheid opengelaten voor
de zieken om de laatste H.H. Sacramenten
te worden voorzien. De zieken kunnen n.l.
een priester aan hun sterfbed krijgen als
ze daartoe een schriftelijk verzoek indie
nen. Maar praktisch gebeurt zulks natuur
lijk niet, omdat ze dan gewoonlijk niet in
staat zijn om een pen op papier te zetten,
ofwel omdat ze heelemaal niet kunnen
schrijven. Thans bestaat er in bedoeld zie
kenhuis een algemeen verbod om aan de
zieken de laatste H.H. Sacramenten toe te
dienen.
De vijanden van den godsdienst streven
er ook naar om de kerkelijke begrafenis
geheel af te schaffen. Tot nog toe hebben
ze daarmee echter slechts weinig succes ge
had. In de afgeloopen maand zijn er in Ma
drid 963 personen gestorven waarvan er
slechts 12 een kerkelijke begrafenis wei
gerden. De haat tegen den godsdienst heeft
dus niet alleen in de kleine steden en dor
pen geen wortel geschoten, maar ook niet
in de hoofdstad, van waaruit de anti-gods
dienstige bewindvoerders hun tyrannieken
scepter zwaaien over het geloovige land en
volk van Spanje.
In de laatste 18 maanden zijn er in Span
je 213 kerken opzettelijk in brand gestoken.
Tengevolge van de regeeringsmaatrege-
len tegen de religieuzen zijn er 30.000 scho
len gesloten, waardoor honderdduizenden
kinderen van ieder onderwijs zijn verstoken
daar de regeering zelf slechts 7000 scholen
heeft geopend, waarvoor zelfs nog gebrek
is aanbevoejrdc leerkrachten.
feet is in zijn eigen land geëerd", ook hier
in blijkt Lydwina aan heur goddelijken
Meester gelijkvormig. Leefde Chrysostomus
in deze dagen, hij zou ons verwijten, beter
onze voetballers te kennen dan onze hei
ligen, zooals hij eertijds aan zijn gehoor
verweet, meer op te hebben met de ren
sport dan met de brieven van Pauius.
Frankrijk heeft zijn heldin een stand
beeld gewijd in Orleans en Rouaan; voor
ons land is daar, voor wat Lydwina betreft,
voorloopig wel geen denken aan.
En toch, hoe wonderschoon was heur le
ven en met welke een heldinnenmped heeft
zij heur taak volbracht! Zóó, dat paus Be-
nedictus XIV haar mèt Lazarus, Job en
Tobias in één adem roemen dorst alsspie
gels en toonbeelden van geduld, die God
voorhoudt aan de zieken en bedrukten van
alle tijden.
Om de beteekenis van Lydwina te begrij
pen en de rol, welke zij van God te vervul
len kreeg, in al haar omvang te leeren ken
nen, is het beslist noodig, even een blik te
slaan op de omstandigheden, waaronder de
maagd al lijdende haar leven sleet. Die om
standigheden nu waren uiterst droevig, zoo
op staat kundig als godsdienstig gebied.
Op staatkundig gebied. De H. Lydwina
leefde van 13801433. Hoe was de politie
ke toestand van dien tijd? Deze toestand
werd gekenmerkt door den beruchten oor
log tusschen hoeken en kabeljauwen. De
oorzaak van dezen strijd moeten wij eens
deels zoeken in den naijver tusschen de
burgerij, die sedert het einde der dertien
de eeuw door handel, nijverheid en visscke-
rij machtig geworden was, èn den adel, die
door kostbare vermaken, schitterende
steekspelen en onderlingeh strijd verarmd
was en aan gezag had ingeboet, anderdeels
in de veeten tusschen de machtige steden
onderling, welke juist op het gebied van
handel, nijverheid en visscherij vaak zoo
héél verschillende belangen hadden. Zie
daar in het kort de oorzaak van een bin-
nenlandschen strijd, welke, in wezen eco
nomisch, zich spoedig mengde met politie
ke, ja zelfs godsdienstige factoren en gedu
rende heel de veertiende en vijftiende
eeuw zulke verderfelijke gevolgen na zich
sleepte. En in Frankrijk, Engeland, Vlaan
deren, ja in hee) overig Europa was de toe
sband navenant. Overal oorlog en wanorde
en alsof dit alles nog niet genoeg ware,
teisterde in de tweede helft der veertiende
eeuw een vreeselijke pest heel de christen
heid en bracht meedoogenloos duizenden
in het graf.
Ook van godsdienstig standpunt be
schouwd was de toenmalige wereld er
slecht aan toe. Twee jaar voor Lydwina's
geboorte was de groote westersohe scheu
ring begonnen, welke zooveel leed over de
Kerk zou brengen. Veertig jaren lang, van
13781417, regeerden er gelijktijdig twee
pausen, één in Rome en één in Avignon, ter
wijl er tot overmaat van ramp van 1409
af zich nog een derde paus aandiende, na
melijk te Pisa. Eerst in 1417 werd de een
heid hersteld en de scheuring bijgelegd
door de keuze van Martinus V, maar de
droeve gevolgen van deze scheuring waren
hiermede niet verdwenen. De eerbied voor
het kerkelijk gezag had er zeer onder ge
leden, de tucht was getaand, oorlogen wa
ren aangewakkerd, kerkgoederen verkwist,
zeden verslapt, niet het minst in de kloos
ters.
Hoe groot de verwarring was zal ieder
beseffen, die overweegt, hoe vorsten noch
volken wisten, aan wien zich te houden
en afwisselend nu dezen dan genen paus
aanhingen. Nooit was er dergelijke okaos
onder de christenen geweest en dat veer
tig jaren lang!
Het was in deze t.reurige omstandighe
den, dat onze Lydwina op Palmzondag van
het jaar 1380 en wel juist op het providen-
tieele oogenblik, dat in de Sint Jan de Mat-
thaeuspassie gezongen werd, te Schiedam
uit brave, maar arme ouders werd geboren.
Niemand sloeg er acht op. Niemand wist,
kon weten, dat het vijfde kind van nacht
waker Peter, hetwelk daar oogensohijnlijk
zoo toevallig tijdens het zingen van het lij
densverhaal het levenslicht aanschouwde
in dat kleine huisje aan den Achter tv eg.
;-uist dóór beur lijden eenmaal den roem
van Nederland zou uitmaken.
Tot haar vijftiende jaar verliep Lydwi-
na's leven in gladde regelmaat en liet haar
gezondheid nagenoeg niets te wenschen
over. Eerst in den winter van 1394—1395
wordt Lydwina ziek, waaraan weet men
niet, maar zij herstelt. En omtrent Maria-
Zuivering (2 Februari) is zij in zooverre ge
beterd, dat zij een baantje kan maken op
de bevroren grachten der stad. Zij valt,
breekt een rechterrib en ziedaar het begin
van een mateloos lijden. Rond de wonde
zette zioh een gezwel, dat de geneesheeren
vergeefs poogden te verwijderen. Kostea
noch moeiten werden gespaard. De ouder-.
riepen de beroemdste mannen der modi- I
sohe wetenschap aan het ziekbed hunner
dochter en lieten haar de duurste genees
middelen voorschrijven, niets mocht baten.
Wat nu?
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
gevaar in Ierland. (3o
Bolsjewistisch
blad).
De Volkenbond en het conflict in Sjanhai-
kwan. (3e blad).
BINNENLAND.
Auto te Amsterdam in de Haarlemmer
vaart gereden. De bestuurder verdrenken.
(Gem. Ber. 4de blad).
Moordaanslag te Amsterdam. Een man
gewond. (Gem. Ber, 4de blad).
Maar op een goeden dag komt er een
nieuwe dokter, even deugdzaam als ge
leerd, meester Andries van Delft, bij het
ziekbed van het meisje. Hij on dor zoekt
Lydwina en begrijpt beter dan zijn colle
ga's den bovennatuurlijkdn aard der ziekte.
Hij geeft den ouders den wijzeu raad hun
uitgaven te staken, wijl geen menschelijke
wetenschap deze ziekte, welke klaarblijke
lijk van God kwam, zou vermogen te stui
ten. En hij voegt er als bij ingeving deze
tegelijk profetische en treffende woorden
aan toe „God zal met deze maagd zoo
groote wonderen doen, dat ik het gewicht
van mijn hoofd aan goud zou willen op
wegen tegen het geluk van zulk een doch
ter te bezitten".
Voor ons, lateren, wordt deze uitspraak
sterk bevestigd door hetgeen de geschie
denis ons meedeelt over ©en voorval, dat
eon paar jaar vroeger, toen Lydwina onge
veer twaalf jaar oud was, was geschied en
waarvan meester Andries waarschijnlijk
niets wist. Het gebeurde namelijk op dien
leeftijd, dat Lydwina, wier ongewone aan
trekkelijkheid het hierin scherpziend oog
van welgestelde jongemannen niet ontgaan
was, ten huwelijk gezocht werd. Het meisje
was arm, maar ridderlijke jongelui hpuden
geen rekening met geld als hun aangebe
dene goed en schoon is. Vader Peter had
wel ooren naar de plannen van die gefor
tuneerde jongelieden. Vallen wij hem daar
over niet hard. Het is gemakkelijker voor
rijke menschen de geldkwestie van de lief
de gescheiden te houden, dan voor een ar
men nachtwaker, die een bevallige dochter
heeft. Vergeten wij ook niet, dat Peter,
zooals de geschiedschrijvers uitdrukkelijk
verklaren, van adellijken bloede was. Wat
wonder, zoo hij gaarne een huwelijk zag,
dat hem een stukje van de vergane glorie
zou terugschenken. Wie hiermee spotten
zou, kende het leven niet. Neen, Petor was
niet schraapzuchtig, want als jaren laten,
in 1408, graaf Willem VI Schiedam be
zocht, en, bewogen door de armoede van
Lydwina's vader, dezen uit eerbied voor
diens heilige dochter laat aanzeggen, een
zóó groote jaarlijksche toelage te mogen
aanvragen als voor zijn onderhoud noodig
is, dan verzocht Peter, tot verbazing van
den graaf, 'slechts om een jaargeld van
twaalf fransche kronen.
Hoe het zij, Lydwina weigert op de hu
welijksaanzoeken in te gaan. Zij geeft het
antwoord, dat duizenden vóór en nó haar
gegeven hebben, n.l. dat zij heur jawoord
aan een goddelijke bruidegom geschonken
heeft en dit natuurlijk niet mag breken. En
als vader Peter nóg aanhoudt, geeft zij
het bescheid, dat haar eensklaps toont in
heel heur vastberadenheid en heldenmoed:
„ik zal, zoo noodig, God bidden, mij in
een staat te brengen, dat niemand mij meer
Wie huivert niet bij deze uitspraak van
een twaalfjarige? En begrijpen wij nu niet
beter de profetie van meester Andries?
Lydwina zelf had heur goddelijken brui
degom een wapen in handen gegeven, om
haar lichaam in alle richtingen te doorker
ven en zóó te verruimen, dat, om met paus
Benedictus XIV te spreken, een gansch
hcirleger van ziekten daar zou kunnen bin
nenrukken. De goddelijke Meester, die
gaarne gebruik maakt van een edelen wil.
greep^ het aangeboden wapen dankbaar
aan. Zondebok zou zij zijn, beladen met
de zonden der wereld. Boeteling en zoen
offer wezen met de grootste heiligen van
dien tijd voor de vele groote misslagen,
wolke de toenmalige zoozeer bedorven we
reld bedreef.
Om de misdrijven der eenen. te herstel
len, vordert God de verstervingen en ge
beden der anderen, en dit tegenwicht te
mogen geven, is een der glories van het
arme menschdom. Altijd, alle eeuwen door,
heeft Hij heiligen gevonden, edeimoe lig
genoeg, om door smarten voor de zonden
van anderen te betalen, en begeerig, om
de vreugde te kennen, welke Paulue blij-