DE REGEERING-VON PAPEN
AFGETREDEN
24ste Jaargang
VRIJDAG 18 NOVÉMEER 193.
No. 7358
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonnés ver
krijgbaar tegen betaling van 50 een per kwartaal bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 oent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Ad ver tentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeeliugen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vier bladen
De eenheid op politiek terrein.
Den bekenden Franciscaner pater dr. G.
Vrijmoed zal niemand verwijten, dat hij
bij zijn sociaal leeren en werken het be
staande aanvaardt, louter en alleen omdat
het nu eenmaal bestaat of zijn denkbeel
den en strevingen laat meezeulen op den
6leur der gewone dingen.
Deze pater heeft Woensdagavond voor
de R. K. Kiesver. afd. Bezuidenhout te
's Grave-nhage een politieke rede gehouden,
waarin hij volgens een verslag in de „Res."
o.m. het volgende zeide:
Kortzichtig is het verdeelen der partij
in kleine partijtjes; alleen door hun ver
deeldheid tellen de Katholieken in veie
landen niet mee; zelfs ontketende zich ia
katholieke landen meermalen een ver
volging. Wij zeggen wel, dat zoo iets in
Nederland niet mogelijk zou zijn, maar
in Frankrijk en Spanje dachten de katho
lieken dat vroeger ook. Anderen zeggen:
die groepeeringen staan op katholieken
grondslag en zoodra de tegenstanders
aan ons geloof okmen vinden zij ons te
genover zich. Een feit blijft dat onder
den parlementairen regeeringsvornj veel
meer gewicht is te hechten aan één groo-
te politieke partij.
„Alleen door hun verdeeld
heid tellen de Katholieken in vele lan
den niet mee" aldus pater Vrijmoed.
Moge hét constateeren van dit feit door
dezen spreker nu 'üs aanleiding ziju tot een
ernstige overweging voor die gelukkig,
wel niet talrijke Katholieken, die een
verdeeldheid in de politiek nog altijd niet
zoo heel erg schijnen te vinden! En die
zulk een verdeeldheid als iets onschuldigs
willen voorstellen door er op te wijzen, dat
de Katholieken elkaar ongetwijfeld toch
weer samentreffen telkens als de tegen
standers aan de rechten der Kerk of aan
het Geloof zouden wilien raken!
En den ontevredenen of niet-bevredig-
den over den gang van zaken in Je B. K.
Staatspartij heelt pater Vrijmoed het vol
gende te zeggen:
„De teleurgestelden mogen niet aan
den kant gaan staan en de partij onder
mijnen. Dezen moeten juist in de partij
het principe aangeven. Zij hebben de
partij en de partij heelt hen noodig".
„De kleine partijtjes verzwakken den
invloed der groote en zelf kunnen zij het
ook niet. Ook ik ben van meening, aldus
eindigde spr., dat in onze partij veel aan
conservatisme, sleur enz. moet werden
opgeruimd, doch dit moet geschieden
binnen de Partij.
Als wij, Katholieken, een groote taak
hebben te vervullen, dan zullen wij dit
slechts kunnen als wij door de ware een
heid sterk zijn; anders zullen wij zs niet
vervullen".
Die ware eenheid in tegenstelling
met een s c h ij n-eenheid kan ten slotte
alleen bestaan bij een bekwame en kundige
leiding der partij en bij een meeleven en
meewerken in de partij door alle stroomin
gen en richtingen.
BINNENLAND
DE NOOD DER TEXTIEL-
INDUSTRIE.
Nieuw onderzoek inzake contingenteering.
De Minster van Binnenlandsche Zaken
heeft op het telegram van de Enschedesche
fabrikantenvereeniging geantwoord, dat de
toestand in de textielindustrie de regee
ring sinds eenige weken aanleiding heeft
gegeven tot een hernieuwd, onderzoek in
zake contingenteering.
DE CRISIS-ZUIVEL-CENTRALE.
De Crisis-Zuivel-Centrale maakt be
kend, dat voor de week van 20 tot en met
26 November 1932 de prijs van het crisis-
botermerk weder 75 cent per K.G. bedraagt.
De prijs van de vervoergunning voor bui-
tenlandsche boter is voor die week bepaald
op 70 cent per K.G.
DE PARTIJEN WILDEN HEM NIET STEUNEN.
Hindenburg zal met de leiders onderhandelen.
HET ONTSLAG AANVAARD.
Naar uit Berlijn wordt gemeld, beeft
rijkskanselier von Papen gisteren den rijks
president het ontslag van het geheele Duit-
sche rijkskabinet aangeboden, welk ontslag
von Hindenburg heelt aanvaard, mei ver
zoek, dat het kabinet voorloopig de zaken
zal waarnemen.
Officieel wordt dienaangaande het vol
gende medegedeeld:
De rijkskanselier neeft den rijkspresident
rapport uitgebracht omtrent het resultaat
der besprekingen, welke hij in opdracht van
den rijtspresident met de partijleiJers ge
voerd neelt over hei vormen van esjn zoo
bi eed mogelijke nationale concentratie.
Terwijl de Duitscu-nationale
Volkspartij, de Uuitsciie Volks-
p a r tij en de lieierscbe V olkspai-
t ij op net standpunt staan, dat zij elxe con
centratie verwelkomen, welke uen arbeid
der rijksregeering zou kunnen ve.geniaKxe-
lijken, heeit de ïeider van de Centrum-
p a r t ij ae meening geuit, dat hem de .ei-
ding en samenstelling van het tegenwoor
dige kabinet niet geschikt voorkomen, de
aaneensluiting dezer kraenten te waarbor
gen. De socialistische party heeit net
verzoek van den rijkskanselier om een De-
sprekihg over dé The'dewerking aan een na
tionale crisis-concentratie kortaf van de
hand gewezen. De nationaal-socia-
listische partij heeit medegedeeld, dat
zij slechts onder zekere voorwaarden oe-
reid .s tot het voeren van schriitehjke on
derhandelingen, waarbij zij het reeds van
te voren afwijst, het politieke en economi
sche program, met welks uitvoering de
rijksregeering een begin heeit gemaakt, ie
steunen.
in deze situatie gelooft de rijksregeering,
die met inspanning van al haar klachten
beproefd heeit, de naar op 1 Juni door den
rijkspresident gegeven opdracht uit te voe
ren, net belang van het vaderland net beste
te dienen, wanneer zij haar ambt in han
den van den rijkspresident neerlegt. Z.j
handelt daarbij zonder den grondslag
eener autoritaire staatsleiding prijs te ge
ven volgens het herhaaldelijk door haar
geformulee.de beginsel, dat in een zoo ern
stig ifur met personenkwesties geen reke
ning kan worden gehouden. Zij wenscht
den rijkspresiüent den weg geheel vrij te
laten, opdat hij, als leider van het volk en
steunend op het hooge gezag van zijn ambt,
de concentratie van alle waarlijk nationale
krachten tot stand zal kunnen brengen,
we.ke alleen in staat is, den weg naar de
Duitsche toekomst te waarborgen.
Tot zoover het communiqué.
VON HINDENBURG ZAL DE LEIDERS
RAADPLEGEN.
Naar verluidt heeft von Hindenburg nog
gisteravond uitnoodigingen aan de partij
leiders doen toekomen tot een bespreking
met hem.
Drie der politieke leiders, namelijk pre
laat Kaas, dr. Hugeïibeig en Dingeldey
zullen heden (Vrijdag) reeds door dea rijks-
president worden ontvangen,, terwijl tegen
Zaterdag uitgenoodigd zijn Adolf Hit'cr,
die in tegenstelling met andere berichten
niet te Berlijn, doch te Münehen vertoeft
en dr. Schalier van de Beiersche Volks
partij.
De sociaal-democraten zijn niet uitgenoo
digd. Dit wordt hieraan toegeschreven, dat
de toon en de inhoud van het antwoord,
dat de sociaal-democraten Dinsdag aan den
rijkskanselier gegeven hebben, een bespre
king uitsluit.
Bij de besprekingen zal niet alleen over
de in aanmerking komende personen, doch
ook over het geheele complex der econo
mische en politieke vraagstukken worden
onderhandeld.
Men wenscht zoo snel mogelijk den toe
stand grondig tot opheldering te brengen.
Aangezien de eerste onderhandelingen
reeds heden vroeg plaats hebben en Zater
dag waarschijnlijk zullen afloopen, vei-
wacht men dat de noudige beslissingen te
gen het midden van de volgende week ge
troffen kunnen worden.
Weer een presidentieel kabinet?
Van ingelichte zijde wordt verder be
toogd, dat de rijkspresident ook verder zal
DE AFGETREDEN RTJKSKANSEUER
VON PAPEN.
vasthouden aan de idee en het principe
van e?n presidentieel .abinet.
Gok staat vast, dat tie buuenlandsche po
litiek door deze ïegeeringsuem.ss.e in geen
eiiKel opzicnt beïnvloed wordt.
Het wordt,ook reeds ze^er geacht, dat
l'hr. von Neurath in de nieuwe regearnig
de porieieuule van buitemandsche zaaeu
zal blijven beaeeien en dat generaal von
öchleicner munster voor de rijksweer zal
bleven.
V oor het overige blijkt uit de wijze, waar
op de rijüspresident voornemens is, de ou
de, iian-eungen te voeren, dat er n.el aan
gedacht woidt, het program der afgeiredt-u
regeering coüte que coute te iedden. Ook
het econonixsch program wordt niet onver
anderlijk geactit. Veeleer zullen imme.s dc
partijleiders zelf over nieuwe plannen be
raadslagen.
WAT NU?
De politieke crisis is alzoo sneller uitge
broken, aan algemeen verwacht werd. Men
dacht, dat de bijeenkomst van den n.ea-
wen rijksdag zou woraen afgewaent, alvo
rens besassende veranderingen zouden in
treden.
Na de besprekingen met de partijleiders
is von Papen echter blijkbaar tot ae con
clusie gekomen, dat zijn persoon een voor
name hinde.paal was op den weg naar de
zoozeer ge»veaschte nationale concentratie
en heeit hij besloten zijn ontslag in te
dienen.
Daarmede zijn echter de moeilijkheden
nog al.erminst opgeicst en de politieke si
tuatie is nog geenszins opgeneiderd. Rijxs-
pres;dent von Hindenburg staat nu voor
moeilijke beslissingen, waarbij natuurlijk
veel zal afhangen van de besprekingen,
welke hij voeren zal met de partijleiders.
Het is in deze omstandigheden uiterst
onvoorzichtig zich aan vooispeliingen te
wagen.
Zal het den rijkspresident gelukken, alle
nationale krachten te concentreeren, wat
aan von Papen mislukt is?
Met die nationale concentratie bedoelt
men de samenstelling van een kabinet, dat
personen bevat uit de leidende kringen van
alie rechtsche partijen, met inbegrip van
Gentrum en Beiersche Volkspartij. Het zal
echter moeilijk zijn een program te vin
den, waarmede zoowel het Centrum, als de
Duitsch-nationalen en de Nazi's zich zullen
kunnen vereenigen.
VON PAPEN'S CARRIèRE.
De afgetreden rijkskanselier, Franz von
Papen, werd den 29sten October 1879 Ie
VVerl in Westfalen geboren. Hij koos de of
ficiersloopbaan.
Na voltooiing zijner studiën aan de mi
litaire academie werd hij in het voorjaar
van 1911 geattacheerd bij den generalen
staf en spoedig daarna als militair attaché
aan üet Duitscne gezantschap in Washing
ton en aan het Duitsche gezantschap in
Mexico verbonden.
Op \erzoek van den Amerikaanschen
staatssecretaris. Lansine. werd hij echter
in het najaar van 1915 naar Duitschland
teruggeroepen.
Von Papen werd daarna als officier van
den generalen staf bij de vierde garde-in-
fanterie-divisie aan de Somme en andere
sectoren van het Westelijk front gedeta
cheerd en in 1917 tot majoor bevorderd.
Later was hij chef van den generalen staf
van de vierde Turksche armee.
Na de revolutie begaf hij zich in de po
litiek. Hij sloot zich aan bij het centrum
en was afgevaardigde van den Pruisischnn
landdag van 1921 tot 1928, waar hij op deu
uitersten rechtervleugel van het centrum
dikwijls heftig te keer ging tegen de link-
sche oriënteering van 't Centrum. Deze
houding bracht hem tenslotte in conflict
met de partijleiding, die hem dan ook bij
de landdagverkiezingen van 24 April 1932
niet meer candidaat stelde.
Von Papen gaf echter den strijd niet op
en als groot-aandeelhouder van de „Ger-
mania" slaagde hij erin, dit blad steeds
meer en meer naar rechts te oriënteeren.
Toen, begin Juni, het kabinet Bruenmg
zich genoodzaakt zag af te treden, werd
von Papen door den rijkspresident geroe
pen, om een nieuwe regeering te vormen.
Hij legde toen zijn ambt als voorzitter van
den raad van commissarissen van de „Ger-
mania" neer.
Bij haar voorstelling in den rijksdag zag
de regeering Von Papen zich genoopt, om
een reeds in stemming gebracht votum van
wantrouwen te ontloopen, den rijksdag le
ontbinden en nieuwe verkiezingen uit le
schrijven.
Het resultaat dier verkiezingen was voor
von Papen een votum van wantrouwen van
bijna heel het land.
ONTWIKKELING WERKLOOZEN.
Ministerieel schrijven.
SAMENSTELLING LANDELIJKE
COMMISSIE.
Dc Minister van Binnenlandsche Zaken
iieeit lieuen aan alle gemeenten het mi-
vo.genüe roüdscnrijven gezonden:
„l>]j ror.ascn.Tjvea van iu ivtuarc 1931, no.
12oi, aid. W. v. aeeide ijl uw colle0e
ineae, dat ue negeenng net zou toejuichen,
indien, in vei-oand met de groute went-
loos.ieii weihe onaer ae jongeien neerscut,
de noodige vooizieinngon we.den gctrouen,
opdat uuor goede al0emeene ontwiKivCiing
en hanuenaiueid net noonige werd gedaan
om den lediggang legen te ga<an.
Met daiiAoaar..e.d erxen ik, dat in eon
aantal gemeenten van ons land in de aan
gegeven ncutnig baai.b.e..eiid werx is ver-
neut; eenter niet in die mate, ais met het
ook op den ernst van het vraagstuK wel
verwaent moent worden.
UmegenzeggenjK spruit dit voor een oe-
langrijK deei meruit voort, uat het uikwarf
uiterst moeilijk is, in verscniilende gemeen
ten ae noodige personal/ te vinden, d.e hun
scuouders onder deze zaak kunnen en wil
len ze«.ien.
Nu de omvang van de werkloosheid niet
venninaert en ae daaruit voortvloeiende
mueilijkneden met den dag grooter worden,
gevoel ik mij verplicht, nogmaals naaruk-
kelijk de aandacht van de gemeentebestu
ren op deze aangelegeniieid te ves.igen en
met kraent aan te dringen, indien siechis
even mogelijk, ten behoeve van de ontwik
keling van we.kloozen, de noodige stappen
te doen.
Cm tot een goed resultaat te komen, ver
dient het aanbeveling, dat in die gemeen
ten, waar tot nu toe op dit gebied geen
voorzieningen zijn getrofien, het gemeente
bestuur oveneg pleegt met de plaatselijke
organisaties van werKgevers en werknemers
en mot jeugd-organisaiies en corporaties,
die cultuieeie doeleinden voorstaan.
Door een overleg als hier gescnetst is het
mogeujk een inzicht te krijgen in de be
boetten, ter plaatse op dit gebied. De prac-
tijk heeft mij aangetoond, dat het niet
wenschelijk is de leeftijdsgrens van 24 jaar,
welke tot nu toe werd gesteld, te handha
ven. Voortaan kan dan ook subsidie wur-
den gegeven voor ontwikkelingscursussen,
ongeacht den leeftijd.
lntusschen is het alleszins wenschelyk,
dat bij het organiseeren van cursussen on
derscheid wordt gemaakt tusschen perso
nen tot den leeftijd van 2025 jaar en
ouderen. De eischen, welke voor het vol
gen van de lessen gesteld moeten worden
zijn dikwijls verschillend voor jeugdigen
en ouderen.
Wanneer uw College ten aanzien van het
organiseeren van lessen voor ejugdigen, in
lichting wenscht .omtrent de bijzonde e
voorzieningen, welke op dit gebied wenscne-
lijk zijn, kunt u zich wenden tot de Lan
delijke Commissie ter bestrijding van Je
gevolgen der Jeugdwerkloosheid, waarvan
het bureau gevestigd is te Amsterdam (C.),
Plantage h'ranschelaan 14 en waarmede
mijn Departement in zaken als deze, sa
menwerkt. Op verzoek van de commissie
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het kabinet-von Papen neemt zijn ont-
lag, (lste pagina).
Sir John Simon zet het Engelsche Ont-
wapeningspian uiteen (3e blad).
BINNENLAND.
Ministerieel schrijven aan de Gemec
besturen inzake ontwikkeling van jeugdige
werklcozen. (lste blad).
De begreotings-debatten in de Tweede
Karr.er. (2de blad).
Bakkersarbeid tijdens St. Nicolaas en
Kerstdagen, (lste blad).
Verkiezingsprogramma en candidaat-
stollir.g der R. K. Staatspartij. (4e blad).
De foto-tentoonstelling in de Lakenhal.
(4de blad).
De Arr.sterdamsche politie heeft een in
val gedaan in een berucht speelhol. Ne
gentien personen werden gearresteerd.
(Gem. Ber. 4de blad).
De brand op de „P. C. Hooft" nog. steeds
niet gebluscht. (Gem. Ber. 4de blad).
Geval van kolendampvergiftiging aan
boord van een sleepboot. Een jongen over
leden. (Laatste Bed.).
doe ik u hierbij een exemplaar van een
werkiooze jeugd".
Het ligt verder in mijn voornemen, alle
voorstehen, welke mij op het gebied va a
ontwikkeling van werxloozen zuiien worden
voorgelegd, voor advies in handen te stel
len van een kleine commissie, bestaande
uit' de flee ren dr. ir. A. H. \V. Hacke, di-
recteur-gei.eraal van den arbeid, ir. G.
Hoi stede, inspecteur-generaal bij het nij
verheidsonderwijs en Meyer de Vries,
hooldinspecteur voor de werkverschafiing.
Ter voorkoming van misverstand vestig
ik nog uwe aandacht erop, dat geen subsi
die zal worden verleend voor ontspannings
doeleinden.
Het zal mij aangenaam zijn, kan het zijn
spoedig, van u te mogen vernemen, zoo al
thans ten uwent nog geen voorzieningen
zijn getrolïen, of het in uw voornemen ligt,
in de hiervoren aangegeven richting stap
pen tc doen. Mocht u nadere inlichtingen
wenschen, dan ben ik gaarne bereid u deze
te verstrekken. Ook wanneer de omstan
digheden in uwe gemeente het niet moge
lijk maken ontwikkelingswerk voor uw
werkloozen te organiseeren, word ik om
trent de redenen gaarne ingelicht".
De samenstelling der Landelijke commis
sie ter bestrijding van de gevolgen der
jeugd-wcrkloos-heid is als volgt: Prof. F.
Frencken (Kath. Jeugd-Ver.), voorzitter;
Meyer de Vries, hoofdinspecteur der Werk
verschaffing (Binnenlandsche Zaken); J.
A. Berger (Ned. Verbond van Vakvereeni-
gingen); J. Dooyewaard Azn. (Qhr. Werk
gevers-Centrale); H. A. M. van Hoffen
(Verbond van Ned. Werkgevers); mevrouw
ir. M. C. van Reeuwijk-Mans (Inspectrico
v. d. Arbeid); J. Schipper (Chr. Nat. Vak
verbond).
OPCENTEN BIERACCIJNS
Voorstel om niet verder te gaan dan
vijftien procent.
Dr. L. G. Kortenhorst en ir. L J. M. To-
ber, !c.!en van de Tweede Kamer, hebben
twee amendementen ingeLond op het wets
ontwerp tot tijdelijke heffing van opcenten
op sommige invoerrechten en op dc accijn
zen oi bier en suiker, alsmede nerziening
van het tarief.
Dc bedoeling is hiermede te bewerkstel
ligen, dat in plaats van dertig slechts vijf
tig opcenten op den accijns op bier worden
geheven.
