STADSNIEUWS
LUCHTVAART
UIT DE RIJNSTREEK
SPORT
Uit de Landbouwwereld
VOOR HUIS EN HOF
VRIJDAG 11 NOVEMBER 1932
DE LEIDSCHE COURANT
fWEEDE BLAD PAG. 6
OPENBAAR SLACHTHUIS.
Bij de N.V. „Dc Leidsche Courant" is in
druk verschenen het verslag over het jaar
1931 omtrent het Openbaar Slachthuis, de
Ijsfabriek en den Keuringsdienst van Vee
en Vleesch te Leiden.
Hieraan is het volgende ontleend:
Siachtbedrijf.
Geslacht werden voor plaatselijk verbruik
(Oegstgeest inbegrepen) 4065 runderen,
1567 vette en graskalveren, 2331 nuchtere
kalveren, 643 paarden, 13622 varkens, 132
schapen en 24 geiten. In vergelijking met
het vorige jaar zijn minder geslacht: 595
runderen, 196 vette en graskalveren, 424
nuchtere kalveren, 172 paarden, 43 scha
pen en 20 geiten daarentegen werden meer
geslacht 4240 varkens. Dit laatste houdt
uiteraard verband met de sterke prijsda
ling der mestvarkens, terwijl de achteruit
gang van het aantal geslachte runderen
moet worden toegeschreven aan den belang
rijken invoer van verscb buitenlandsch
vleesch (in hoofdzaak uit Denemarken af
komstig), zijnde 968 geheele dieren (tegen
240 in 1930).
Ten behoeve van de hjer gevestigde,
vleeschwarenfabriekon werden geslacht 866
runderen (waarvan 123 na verwerking be
stemd voor het Departement van Defen
sie), 57 graskalveren en 17731 varkens. Over
1930 waren deze cijfers 799 runderen, 10
graskalveren en 15380 varkens.
Het totaal aantal slachtingen bedroeg
derhalve in het afgeloopen jaar 41038 tegen
35793 in 1930.
Slachtingen voor export naar het buiten
land hadden niet plaats.
In totaal werd 28829 maal van de weeg
toestellen gebruik gemaakt, cLi. 844 meer
dan in hot voorafgaande jaar. De in de
runderhal aangeschafte automatische weeg
schalen zijn als een belangrijke verbetering
te besohouwen, ook al neemt men in aan-
merking, dat zij voortdurend controle be
hoeven.
De werking van het koelhuis was zeer
bevredigend. Klachten daaromtrent kwa
men althans niet te mijner kennis. Echter
werd door belanghebbenden wel herhaal
delijk geklaagd over de beperkte koelcel-
ruimte, waarmede zij zich onder de gege
ven omstandigheden tevreden moesten stel-
len. Zooveel mogelijk werd aan deze bezwa-
ren tegemoet gekomen, doch een bevredi
gende oplossing kon niet worden gevondoD.
Het nijpende gebrek aan ruimte doet zich
steeds meer gevoelen door het toenemeud
aantal slachtingen en de zeer groote hoe
veelheden ingevoerd buitenlandsch vleesch.
Daarbij komt, dat gedurende de zomer
maanden verscheidene buitenslagers van
het koelhuis gebruik maken, door hunne
dieren hier te sLaobten.
Afgezien nog van het gebrek aan ruimte
dreigt nog het ernstige gevaar, dat bij
voortdurende overvulling van het koel- en
voorkoelhuis de atmosfeer ter plaatse te
wenechen gaat overlaten, waardoor de
duurzaamheid van het vleesch nadeelig bo-
invloed zou kunnen worden.
Aan koelcelruimte werd-voor korteren of
langeren tijd afzonderlijk verhuur 20.1 M2.
Het koeltijdperk ving aan op 28 Maart
en eindigde op 1 Februari 1932.
De ijsomzet bedroeg 2.120.225 K.G. tegen
2.338.062 K.G. over 1930. De productie ver
liep zonder stoornissen. Zoowel de weers
omstandigheden als de particuliere concur
rentie hadden een nadeeligen invloed op
de grootte van den omzet.
In den vleeschsterilisator werd gesteii-
liseerd het vleesch van 2 stieren, 36 koeien,
2 paarden en 49 varkens, alle te Leiden
geslacht. Bovendien 1 koe en 1 varken uit
Alkemade; 2 varkens uit Leiderdorp; 2
varkens uit Voorschoten; 1 koe uit Was
senaar; 2 koeien uit Warmond; 1 koe uit
Oegstgeést; 1 koe uit Hazerswoude en 7
varkens uit Alphen a. d. Rijn.
Van de vleesohverkoopruimte werd ge
bruik gemaakt voor het verkoopen van het
voorwaardelijk goedgekeurde vleesch in
verschen toestand van 17 koeien, 3 vette
kalveren, 3 graskalveren, 6 nuchtere kal
veren, 12 paarden, 22 varkens en 12 scha
pen uit Leiden. Daarenboven 1 koe en 1
paard uit Alkemade; 6 koeien uit Oegst-
geest; 2 koeien, 175 K.G. rundvleesch, 1
vetkalf, 1 paard en 1 varken uit War
mond.
In gesteriliseerden toestand werd aau
onze inrichting verkocht het vleesch van:
2 stieren, 26 koeien en 3 varkens te Lei
den geslacht. Bovendien 1 koe en 1 varken
afkomstig uit Alkemade; 1 koe uit Oegst-
geest; 1 koe uit Warmond en 1 varken uit
Leiderdorp.
Van alle overige gesteriliseerde dieren
werd het vleesch door belanghebbenden
elders verkocht.
De Kori-verbrandingsoven was 81 dagen
in werking. Verbrand werd ongeveer 64400
K.G. vleesch en afval, afkomstig van geheel
of gedeeltelijk afgekeurde dieren.
Bovendien werden ter uitvoering van de
Veewet op verzoek van den Inspecteur van
den Veeartsen ij kundigen Dienst te 'e-Gra-
venhage nog verbrand de cadavers van aan
miltvuur gestorven dieren, afkomstig uit
de omliggende gemeenten. Dit betrof 2
koeien uit Alphen a. d. Rijn; 1 koe uit Bo
degraven; 2 koeien uit Hazerswoude; 2
koeien, 1 gras kalf en 1 varken uit Nieuw
koop; 1 koe uit Nieuwveen; 1 koe uit Rijn-
zaterwoude; 1 koe uit Sassenheim; 1 stier,
5 koeien en 1 varken uit Ter Aar; 1 koe en
1 varken uit Woubrugge en 2 koeien uit
Zwammerdam.
Door het veelvuldig gebruik en de groote
hitte, welke zich bij het verbrandingspro
ces ontwikkelt, had de Kori-oven veel te
lijden. In verband hiermede vereischt hij
voortdurend veel onderhoud.
Voor het stoken van de installatie wa
ren noodig 21900 K.G. steenkolen.
Het totale kolenverbruik van het ge-
heele bedrijf bedroeg 152600 K.G. tegen
14200 in 1930. Het meerdere verbruik is toe
te schrijven aan het belangrijk grooter aan
tal geslachte varkens.
Voor licht en kracht werd aangewend
322736 K.W.U. Aan gas werd verbruikt
7744 M3. en aan duinwater 11511 M3.
Het aantal inspecties door de keurmees
ters-opzichters verricht bedroeg in totaal
2131, waarvan 1518 bij slagers en vleescb-
warenverkoopers, 456 bij boden en schip
pers (vervoermiddelen) en 157 in de goe
derenloodsen der Nederl. Spoorwegen.
Door de activiteit der opsporingsambtena
ren werden herhaaldelijk overtredingen van
de Vlceschkeuringswet en de gemeentelijke
verordening op de keuring van Vee en
Vleesch geconstateerd. Vooral nalatigheid
in het ter keuring aanbieden van ingevoer
de vleeschwaren gaf aanleiding tot het op
maken van proces-verbaal.
Aan 8 expediteurs en handelaren in
vleeschwaren werden z.g.n. doorvoervergun-
ningen verstrekt. Hierdoor kregen belang
hebbenden gelegenheid om vleesch en
vleeschwaren onder bepaalde voorwaarden
zonder invoerkeuring de gemeente Leiden
door te voeren.
Het aantal hier ter stede gevestigde sla
gers bedroeg 96 (v. j. 95), het aantal vor-
koopers van bevroren buitenlandsch, vleescn
16 en hot aantal winkeliers-vleeschwaren-
verkoopers 265.
Afgezien van eenige overtredingen inza
ke de vee- en vleesohkeuring, deden zich
in de bij onzen keuringsdienst aangesloten
buitengemeenten geen bijzonderheden voor.
Invoer van Vleesch en Vleesch
waren.
In het afgeloopen jaar werd ingevoerd en
ter keuring aangeboden:
A. Versch vleesch:
1931
1930
K.G.
K.G.
Rundvleesch
187.635
216.S66
Vetkalf s vleesch
13.802
8.092
Graskal fs vleesch
4.520
8.083
N ncht erkalfs vleesch
103.997
99.371
Paardenvleesch
31.129
52.215
Schapein vleesch
541
753
Varkens vleesch
485.089
422.924
Totaal
826.713
808.312
B. Buitenlandsch vleesch, in totaal
467.377 K.G. (v.j. 276.898 K.G.), bestaande
uit: a. 277.871 K.G. versch rundvleesch
(968 geheele dieren) (v.j. 71.923 K.G); b.
25.416 K.G. versch varkensvleesch (162 go-
heele dieren); c. 137.226 K.G. bevroren
rundvleesch (261 crops, 1.737 voorvoeten en
100 achtervoeten (v.j. 173.703 K.G.); d. 138
K.G. bevroren rundvet (v.j. 8.311 K.G.); e.
23.109 K.G. versch rundvet (v.j. 22.178 K.G.);
f. 3.707 K.G. versch los rundvet (v.j. 783
K.G.).
0. Vleeschwaren.
1931
1930
K.G.
K.G.
Spek
84.488
70.581
Ham
39.829
33.585
Gerookt rundvleesch
4.184
4.749
Gerookt paardenvleesch
15.460
18.522
Worst
77.662
76.366
Diversen
35.841
13.813
Totaal
257.464
217.621
Overtredingen.
Wegens overtreding van de Vleeschkeu-
ringswet en de Verordening op den Keu
ringsdienst van Vee en Vleesch in de ge
meente Leiden, werden door de ambteaa-*
ren van het Openbaar Slachthuis opge
maakt 26 processen-verbaal, waarop in 15
gevallen veroordeeling volgde, in 10 geval
len een schikking werd getroffen, terwijl
in 1 geval de betrokkene van rechtsvervol
ging werd ontslagen.
Wegens overtreding van de Verordening
op het gebruik van het Openbaar Slacht
huis werden 6 processen-verbaal opge
maakt. Hierop volgde in 1 geval veroordee
ling, terwijl in de overige gevallen een
schikking werd getroffen.
In de buitengemeenten werden ter zake
van overtredingen van de Vleesobkeurings-
wet en der plaatselijke verordeningen op
den Keuringsdienst 13 process en-verbaal
opgemaakt met het resultaat, dat in 4 ge
vallen een veroordeeling plaats had, in 5
gevallen een schikking werd getroffen, in
1 geval geen straf werd opgelegd, terwijl
in 3 gevallen geen vervolging werd inge
steld.
Laatstbedoelde processen-verbaal wer
den opgemaakt door de ambtenaren van
den keuringsdienst met uitzondering van
1 proces-verbaal, hetwelk werd opgemaakt
door een ambtenaar der Rijksveldwaoht.
Financieel overzicht.
Onder verwijzing naar de balans en ver
lies- en winstrekening moge worden gecon
stateerd, dat de financieele uitkomsten van
het bedrijf gunstig zijn te noemen. Het
voordeelig saldo van het Openbaar Slacht
huis met Keuringsdienst, geraamd op
37.355.bedroeg in werkelijkheid
56.344.10; dat van de Ijsfabriek, geraamd
op 1.645.bedroeg 1.498.84. Het totale
winstcijfer geraamd op 39.000.bedroeg
derhalve 57.842.94.
LUCHTSCHIPHAVEN TE
BARCELONA.
Dr. Eckener en kapitein Lehmann zijn
per auto te Barcelona aangekomen, ten
einde met den gemeenteraad 13 onderhan
delen over de mogelijkheid, te Barcelona
een centraal punt te scheppen voer het
vervoer van reizigers uit Italic, frankrijk
en Spanje, die per luchtschip naar Zuid-
Amerika willen reizen.
ALPHEN AAN DEN RIJN.
Fiets verdwenen. D. M. uit Woubrugge,
die gisteren voor een winkel in de Raad
huisstraat eenige oogenblikken zijn rijwiol
had neergezet, kwam bij zijn terugkomst
tot de minder aangename ontdekking, dat
het rijwiel verdwenen was.
Geboren: Jacoba Bernardina, d. van
W. Bergman en J. M. de Groot. Petrus
Antonius Adrianus, z. van A. A. Vergeer
en 0. J. M. van Leeuwen. Cornelia Her
man Jozef, z. van L. W. van der Meij en
W. Verweij. Geertje, d. van Cl*r. Veenen-
daal en G. van Essen. Maria Cornelia,
d. van J. M. Goedemondt en O. Schrama.
Jacoba Cornelia, d. van Th. J. Straathof
en P. Th. van Leeuwen. Gerrit, z. van
C. F. Braster en J. van Emmerik.
Gehuwd: G. van Veen 29 j. en M. van
de Pol 26 j.
Overleden: J. van Eijk 77 j., echtge
noot van G. ter Linden. L. Bol 84 j., wedr.
van E. van Baren. J. van Voorthuiz^n
87 j., weduwe van J. van Wijngaarden.
H. Bouman 63 j., echtgenoot van K. Roos.
Gevestigd: Johanna P. E. Steehou
wer van Oegstgeest. Johanna E. Bos van
Rotterdam. Peter A. van Ballegooyen en
gezin van Nieuwveen. Jan Kiekens van
Hilversum. Hendrikus G. Lammerts van
Veendam. Johanna C. Notenboom van
Noordwijk. Johanna E. Kroon van Gro
ningen. Hugo van Woerden van Rotter
dam. Dirkje Stoober van Utrecht.
Hendrika Angenent van Nieuwkoop.
Wilhelmina M. Zirkzee van VGravenhage.
Catbarina N. Verkaik van Leiden.
Vertrokken: Anna Scherpenzeel
naar Leiderdorp. Theodora H. Verkerk
naar Sassenheim. Geetruida Visser
naar Bodegraven. Arend Kwinkelenberg
naar Gouda. Cornelis M. B. van der
Putte naar Hoorn. Walter Reimer naar
's-Gravenihage. Wilhelmina van Rosaum
naar Rijnsaterwoude. Marcelia van Eijk
naar Kockengen. Bartha G. van der
Steeg naar Voorburg. Leuntje Jongejan
naar Koudekerk. Jan C. de Geus naar
Wassenaar.
NIEUWVEEN.
Getrouwd Hendrikus Kaïel Kor-
tekaas en Pieternella Geib Willem Hen
drik de .Rijk en Petronella Jacoba Spek
man.
Geboren Truusje, dochter van Adolf
Hendrikus Boerée en Trijntje Jansen.
Overleden: te AmsterdamMartha
Heeuse, oud 56 jaar.
ZEVENHOVEN.
Gevallen. De heer P. van Leeuwen,
landbouwer en raadslid alhier, liep deze
week op zijn erf en kwam te vallen, waar
door hij zijn been brak. Op medisch advies
is de patiënt overgebraoht naar Leiden.
ATHLETIEK
DE SINGELLOOP DOOR LEIDEN.
De start van den Singelloop, morgenmiddag
door den Leidschen Athletiekkring te houden,
is Morschweg, om 3 uur 18. De verdere route
is: Morschweg, Nieuwebrug, Haagweg, Witte
Singel, Zoeterwoudsche Singel, Zijlsingel, Hec-
rensingel, Maresingel, Rijnsburgersingel,
Morschsingel.
De loopers zijn als volgt genummerd:
1. J. Wassenaar. 2. M. J. van Kampen (L.
W. S. V.). 3. A. Slingeland (Zuidwyck), 4. C.
Meskers, id., 5, A, Visser, id. 6, J. Rijkelijk-
huizen, id. 7. Th. Vriesekoop (Alphia). 8. P.
J. Scheffer. 9. J. Neuteboom. 10. J. Visser (V.
D. L.) 11. A. Kraaynbrink (U. V S.). 12. P.
v. d. Steen, id. 13. N. A. v. Wijk, id. 14.
Houps (L. S. V.), 15. M. H. v. Capelle (V. N.
A. U.) 16?. J. de Groot (Zwaluwen), 17. A. J.
Maes id. 18. J. Smittenaar id. 19. J. Kemp (D.
O. S.) 20. M. Lomé id. 21. A. Groeneweg (Pro
Patria). 22. Wyburg, id. 23. Muller, id. 24.
Hermans, id. 25. D. Warnaar, 26. H. Peter (U.
V. S.). 27. Schmidtke (A. V. A. C.) 28. J.
Wassenburg U.V.S.
Ter bevordering van een regelmatig verloop
wordt h^t publiek dringend verzocht niet met
de loopers mede te rijden. Deze Singelloop
zal door de Orion Filmfabriek gefilmd worden
De markt-positie van het Thomasslak-
kenmeei. De prijzen van het Thomassla'k-
kenmeel zijn opgeloopen. Duur is deze
phoephorzuur-meststof nog niet, maar men
had deze stijging niet verwacht, veeleer
het tegendeel. Herhaaldelijk kon men ge-
passeerden zomer lezen of hooren, dat men
met het koopen nog maar wat wachten
wilde: op het moment schikte het met de
financiën nog slecht, misschien werd de
algemeene toestand wat beter en zou het
ook voor den boer wat opklaren, en een
stijging van de slakkenmeel-prijzen behoef
de men niet te vreezen. 't Is anders ge-
loopen: andere landen kochten groote hoe
veelheden in, wij hielden ons terug en heb
ben de goede kans laten voorbij gaan. 't
Is nu tijd om niet nog langer te wachten,
daar het zeer waarschijnlijk is, dat prijzen
nog meer naar boven zullen gaan.
De marktpositie van het slakkenmeel is
een bijzondere, anders dan van de ver
schillende stikstof- en kaii-meststeffen Van
deze is de productie-mogelijkheid grooter,
veel grooter dan de vraag, terwijl de pro
ductie van het slakkenmeel daarentegen be
perkt is. Het slakkenmeel is namelijk een
afvalproduct van de ijzer- en staal-industrie,
waarvan dus de productie met genoemde
industrie op en neer gaat. Als afval is het
dus in zekeren zin bijzaak; het ontstaat en
moet weg. Maar in den laatsten tijd kwam
er niet te veel: een gevolg van de malaise
in genoemde industrie. Er kwam nog niet
de helft van de hoeveei.ie-u. in normalen
tijd. 't Vorige jaar wae uit verschijnsel ook
reed's, hoewel in mindere mate, waar te ne
men. Toch daalden de prijzen van het slak
kenmeel nog. Dit vond zijn oorzaak niet
slechts in de geringe vraag, maar ook in de
scherpe concurrentie, daar het Thomasslak-
kenmeel op de geheel vrije markt wordt
verhandeld en door vele Belgische fabrikan
ten eenvoudig als afvalproduct wordt be
schouwd.
Evenwel voor alles is een grene: de pro-'
ductie is dermate gekrompen, dat een
prijsstijging niet kon uitblijven. De raad
mag dus gegeven worden, om met de aan
koop niet langer te wachten. Bij langer
wachten zal men allicht straks duurder uit
zijn.
De Boterprijzer» in de 18e en 19e eeuw.
Naast of tegenover de abnormale boter-
prijzen van dit jaar, waarbij we beland zijn
op een prijspeil van de beruchte tach
tiger" jaren, laten we hieronder eenige
cijfers volgen uit de 18e en 19e eeuw. In
jaren 17411750 varieerden de boterprijzen
van 36 ets. tot 67 ets. per K.G.
De voor die tijden hooge prijs van 67 ets.
(in 1741) was een gevolg van een schraal
gewas in 1740; in October werd zelfs één
maal een prijs van 1.00 genoteerd. Over
de maand Mei 1744 deed de boter 29 ets.
In dezen tijd zal het bekende rijmpje: „Een
pondje boter kost maar een stoter1' (121/*
ct.) wel van kracht geweest zijn. In 1870 was
er over het algemeen niet veel schommeling
in de gemiddelde prijzen over het geheele
jaar. Ze bewogen zich n'#?estal tusschen de
50 en 60 ets. per K.G. Daarna traden ~r
groote schommelingen op, als gevolg van
staatskundige gebeurtenissen. Op 23 Sep
tember 1800 was de boterprijs op de markt
te Sneek 1.31 per K.G., een half jaar later
(3 Maart 1801) was ze gedaald tot 48 ets.
Omstreeks 1830 gold een boterprijs van 70 a
80 ets.; deze steeg behoudens een paar da
lingen tot 1875 voortdurend, tot een hoogte
van plus minus 1.50 per K.G. Daarna vond
een daling plaats, die aanhield tot ongeveer
1900 en den boterprijs bracht het tot even
boven de 1.00, waarna de prijzen weer ge
leidelijk omhoop liepen tot 130 k f 1,40
even vóór den oorlog. De abnormale prij
zen in de oorlogsjaren liggen ieder neg goed
in het geheugen.
Steun aan land- en Tuinbouw. De cijfers
die gepubliceerd werden door het boek-
houdbureau van het Drentsch Landbouw-
genootsehap toonen aan, dat per a b s o-
luut schuldvrij bedrijf, zonder rente
van eenig geleend kapitaal, de verliezen
per bedrijf bedroegen 369.De heer
G. v. d. Leij oordeelt in de „Velpsche Crt.''
aldus: öf de krachtige voortzetting van de
eteunpolitiek öf een massavlucht van de
boerenhoeven is onafwendbaar. Wenscht
men de gevaren van het eerste te ontloo-
pen, omdat ze tot schade zijn van ons
zelfdan zoo schrijft hij gelieve
men de gevolgen ook te aanvaarden, n.l.:
a. Een toestrooming tot werkverschaf
fing en publieke kassen van duizenden boe
ren en landarbeiders.
b. De millioenen, waarmee nu het be
drijfsleven in den landbouw kan worden
gangbaar gehouden, zullen dan noodig zijn
als armen- of werkloozenzorg.
c. Wat zich van onzen landbouw nog
staande weet te houden, zal zijn toevlucht
moeten zoeken in een uiterst intensieve be
drijfsvoering.
d. Evenals Engeland, dat zijn landbouw
verwaarloosde, terwille van de industrie,
zal onze levensmiddelen-voorziening afhan
kelijk worden van 't buitenland.
e. Onze handelsbalans zal er zeer nadee
lig door beinvloed worden.
f. En ten laatste: hoe zullen ze er rea-
geeren de duizenden, wier harde arbeid
niet geloond, maar gehoond wordt met den
ondergang.
Daar zijn waarden in een volksleven, die
zich niet met geld laten afwegen. Wee, als
die vernietigd worden.
De spreeuw en de Emelten. De Ibis was
de heilige vogel der oude Egyptenaren; de
spreeuw mocht men wel tot heilige vogel
der landbouwers verheffen. Maar de kersen
dan? hoor ik vragen. Ja, ja, dat weten we
wel. Maar we schrijven thans tegen de
emelten en vóór den spreeuw. Dit is zeker,
dat de spreeuwen voor jongen liefst emel
ten hebben en daarvan nogal wat behoe
ven. Van 's morgens 4 tot 's avonds 8 wor
den de jonge spreeuwen door de ouderen
gevóerderd. Alleen tusschen 12 en 3 nemen
ze daarbij een weinig rust. Blijft dus voor
voedertijd altijd nog ruim 12 uren of 720
minuten. Als er nu elke 10 minuten het
gaat eigenlijk veel gauwer slechts 5
emelten naa-r de schreeuwende jonge
spreeuwen worden gebracht, dan is dat toch
360 per dag en in de 14 dagen dat de jon
gen in het nest zitten: 5040, waarvan dan
later heel geen jongen meer kunnen komen.
Het wijfje van de emeltenvlieg legt meer
dan 200 eieren.
Het verplanten van koolplanten. Er
wordt wel eens de vraag gedaan, of het
verplanten van koolplanten noodig is. Nu,
noodig is het niet, maar wel hoogst wen-
schelijk om de zaailingen te verspenen. Bij
zaadplanten bestaat de neiging met een of
met enkele wortels in de aarde te dringen,
worden de zaailingen evenwel verplant,
dan treedt oogenblikkelijk een storing in
den groei in, die na korten tijd op een ver
meerderde wortelvorming uitloopt. In den
strijd om het bestaan tracht de plant door
de vorming van vele fijne haarwortels haar
bestaan te verzekeren en te vergemakke
lijken; zij spant zich daarom in, meer voe
dingsstoffen te gebruiken, wast ook in haar
bovenaardsche deelen sneller, volkomener,
en komt daardoor in een (beoogde) betere
conditie. Vergelijkt men verplante en
staangebleven koolplanten met elkaar, dan
zal het verschil ten voordeele der verplante
exemplaren zeer goed te merken zijn. Bo
vendien groeien niet-verspeende planten
later minder goed op, wanneer ze in een
verder ontwikkelingsstadium verplant moe
ten worden.
Ter overdenking. Zes dagen zult gij
werken, maar dan ook al uw werk doen.
Als liefde en hartelijkheid uit een gezin
verbannen zijn, verliest het leven zijn
grootste bekoorlijkheid. In sommige ge
zinnen is het vreemden alles even lief en
mooi, maar voor elkander onaangenaam en
leelijk. „Als de Bruyt is in de Schuyt,
is bidden en believen uyt". Br.
WAT ELKE MAAND TE DOEN GEEFT.
In moes- en bloemtuin, keuken en kelder.
Ie helft love arub e r.
Daar de Duitsche zuurkool een goede
naam heeft, interesseert het wellicht en
kelen onzer lezeressen iets te vernemen
omtrent de wijze, waarom men deze alge
meen geliefde groente inmaakt. Men neemt
daarvoor uitsluitend witte kool van uitste
kende kwaliteit: kool, die groot, fijn en
vast is. In Maagdenburg en Krefeld, waar
de beroemde zuurkool vandaan komt,, ge
schiedt de bewerking in de fabrieken, en
wordt de kool dus met machines gesneden.
Voor een gewone huishouding doet men het
best, met een scherp mes de kool zoo fijn
mogelijk te snijflen. Dan neemt men een
vat of een steenen pot, reinigt die zeer goed
en vult die laagsgewijze met fijngesneden
kool en zout, en drukt dit met een houten
lepel zoo vast mogelijk aan. De hoeveel
heid zout, die men noodig heeft, berekent
men naar den inhoud van den popt of van 't
vat. Is die bijv. 100 Liter, dan gebruikt men
1 tot 3 L. zout. De juiste hoeveelheid moet
men echter door ondervinding leeren ken
nen; gebruikt men te weinig zout, dan is de
zuurkool spoedig te gebruiken, doch duurt
niet lang; bij te veel zoutgebruik daaren
tegen krijgt men een scherpen, bitteren
smaak. Is nu de pot gevuld, dan strooit men
op de bovenste laag kool nog wat zout,
legt daarop goed afgewasschen groene
koolbladen; bedekt dit alles met een plank
je (niet van dennenhout om den hars- of
terpentijn'smaak) met daarop een zwaren
steen, die natuurlijk ook weer eerst goed
schoongemaakt moet worden. In geen geval
gebruike men kalksbeenen. Soms doet men
nog tusschen de gesneden kool wat uien,
zure appels, onrijpe zure druiven, jenever
bessen, kruidnagelen, peperkorrels, dille-
kruid, kar wij zaad enz. Dit gebeurt echter
alleen voor eigen gebruik, nooit van den
handel. (Deze kruiden worden overigen*
met hetzelfde succes vaak eerst bij 't koken
toegevoegd).
Laat men dit alles nu eenigen tijd staan,
dan heeft een gistingsproces plaats, dat niet
alleen bederfwerend werkt, maar ook aan
de kool dien eigenaardigen lekkeren smaak
geeft. Om dit proces te bespoedigen, zet
men de aanstaande zuurkool op een plaats
waar de temperatuur 12 k 15 graden Celsius
is. Na de gisting vormt zich wat echuim
hoven op de kool; dit neemt men er af, ver
wijdert ook de groene kool bladen, reinigt
opnieuw plank en steen, bedekt dan alles
met een schoonen doek, zet het op een
koele plaats en zorgt er voor, dat de zuur
kool steeds onder de pekel staat.
Het gisten geschiedt hoofdzakelijk door
de vorming van melkzuren, de mildste van
alle organische zuren, die ook een gewich
tige rol spelen bij onze spijsvertering. In
roggebrood, in zure melk, in boter, ja zelfs
in vleesch zijn melkzuren en melkzure zou
ten voorhanden. Aan de werkzaamheid der
melkzuur-bacteriën danken wij o.a. het zuur
worden van de in pekel ingelegde augurken.
De gunstige werking der melkzuren in zuur
kool, waardoor deze lichtverteerbaar wordt,
gaat echter verloren, wanneer de kool met
vet gekookt wordt. Gekookt in veel water
zonder vet is zij zelfs voor een gezonde
maag zware kost.
Voor de keuken. De plaatsruimte ont
breekt ons heden, om ons praatje over de
moderne voedingsleer te vervolgen, waar
om wij hier onder een paar recepten over
rauwkost laten volgen. Het is nu tijd voor
stamppot, ook van rauwen stamppot.
Koolsla is van ouds in vele gezinnen een ge
liefde gerecht en behoeft geen aanbeveling
meer. Minder bekend is: aardappels, bie-t,
zure appl en andijvie, heel fijn gesneden,
toebereid met veel olie en citroen (in plaats
van azijn). Een stamppot van den laatsten
tijd is: boerekool, spinazie en raapstelen.
De bereiding is in de meeste gevallen een
voudig. Enkele voorbeeldena n d ij v i e
met bieten: men waseht de andijvie en
snijdt ze fijn; de bieten worden geschild,
geraspt of gemalen; dooreenroeren, even
la-ten staan om de toegevoegde olie en ci
troen met wat ui te laten mengen. Boe
renkool, bieten en wortelen: een
paar groote bladen boerenkool worden ge-
wasschen, niet fijn gemaakt, maar zoo groot
mogelijk gelaten; de bieten gewasschen,
raspen en aanmaken met olie en citroendo
wortelen idem. Op een schotel wordt nu om
en om een blad gelegd met bieten en een
met wortelen; met een saus mayonnaise of
slasaus wordt een smakelijk gerecht verkre
gen. De mayonnaisesaus bereidt men aldus:
1Ö0 gram (1 ons) boter roeren, tot ze zeer
zacht is geworden; 1 deciliter of maatje
slaolie en druppelsgewijze bijroeren bene
vens twee geklopte eieren. Aan den saus
wordt voorzichtig en onder goed roeren het
sap van 1 of 2 citroenen bijgevoegd. Het is
de saus die vooral voor beginners met
rauwkost het gerecht smakelijk moet ma
ken; zonder deze zullen velen er niet ge
makkelijk aan wennen, of al direct worden
afgeschrikt. Wij komen er nog wel eens op
terug.
