24ste Jaargang
DINSDAG 18 OCTOBER 1932
No. 7332
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
GOEDERENRUIL TUSSCHEN
NEDERLAND EN DUITSCHLAND
BINNENLAND
3)e £cicbeHe©ou^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 oent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per weekf 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 een per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Ad vertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V De Bedrijfsraden.
De Tweede Kamer is Vrijdag begonnen
met een wetsontwerp van minister Ver
schuur: de Bedrijfsradenwet.
Men kent den inhoud. Dit wetsontwerp
is een eerste stap naar de bedrijfsorgani-
satie een eerste stap, maar zéker niet
een onbeduidende stap, zooals van socia
listische zijde en ook wel door enkele ka
tholieken wordt beweerd.
De bedrijfsraden, door minister Ver
schuur voorgesteld, zullen niet zijn organen
met een uitvoerende taak, organen van
rechtsvorming. Zij zullen in hoofdzaak zijn
adviseerende lichamen. Zij zullen tot taak
hebben het overleg tusschen werkgever en
werknemer te bevorderen, adviezen te
geven aan de Overheidsorganen.
Dergelijke bedrijfsraden kunnen vanuit
het bedrijf zelf worden opgericht, maar óók
door den minister in het leven worden ge
roepen.
In dit laatste nu ligt een bezwaar
voor de R. K. Werkgeversver., wier voor
naamste vertegenwoordiger in deze is het
Kamerlid dr. Kortenhorst. Men acht op
gelegde raden „doodgeboren kinderen".
Daartegen voert de minister aan, dat hij
een Bedrijfsraad alléén dan kan oprichten,
als de omstandigheden daarvoor gunstig
zijn, als het bedrijf er rijp voor is, zooals
uitdrukkelijk in het wetsontwerp staat aan-
Het bezwaar van dr. Kortenhorst c.s. is
echter gehandhaafd.
Maar verleden week kort voordat de
openbare behandeling van het wetsontwerp
in de Tweede Kamer is aangevangen
heeft dr. Ivorstenhorst zeer belangrijke
amendementen ingediend.
Met de bedoeling, een brug te slaan tus
schen den minister en hem, dr. Kortenhorst.
Dr. Kortenhorst zegt: goed, ik wil den
minister de bevoegdheid .laten, om bedrijts-
raden op te richten; maar deze moeten
dan nooit méér bevoegdheid krijgen, dan
hun nu in dit wetsontwerp is toebedeeld.
Naast deze bedrijfsraden stelt dr. Kor
tenhorst voor bedrijfsschappen. die moeten
voortkomen, moeten opgroeien uit'het 'be
drijf. En daaraan (dus niet aan van boven
af ingestelde bedrijfsraden) wil dr. Korten
horst al, zoo gauw ze bestaan, toekennen
uitvoerende macht (de uitvoering van de
verzekeringswetten), de bevoegdheid, om
voorschriften te geven omtrent den arbeids
tijd, het leerlingwezen, de vacantie, enz.
(van loonregeling wordt niet gesproken).
Dr. Kortenhorst gaat dus in zekeren zin
verder dan minister Verschuur.
Maar niet ongegrond is de reeds van
meerdere zijden (o.a. door de „Volkskrant")
gemaakte opmerking, dat hij, door dit n u
te doen, het gevaar schept, dat er momen
teel niets zal gebeuren. De Kamer zal
n.l. waarschijnlijk de directe behandeling
van deze amendementen, die een ander
stelsel in de wet brengen, onmogelijk of on-
gewenscht achten èn het wetsontwerp met
amendementen aan een nieuw afdeelings-
onderzoek willen onderwerpen.. Dus, uit
stel; en wat zullen de gevolgen daarvan
zijn?
De sympathie, die van liberale zijde aan
de amendementen-Kortenhorst wordt ge
geven („N.Rott.Crt.'' en „Handelsblad"), ligt
waarschijnlijk meer in de begeerte om de
geheele zaak nog aan te houden, dan in on
verdeelde waardeering voor den inhoud van
de amendementen zelf.... Deze veronder
stelling hebben genoemde bladen door hun
uitlatingen zelf gesuggereerd.
Het stelsel-Kortenhorst want een
stelsel vormen zijn amendementen heeft
o.i. heel veel goeds en aantrekkelijks. Maar
momenteel, in de nu gegeven omstandig
heden, schijnt 't ons verreweg het beste,
eerst aan te nemen het wetsontwerp-
Verschuur, waarna dan later, na eenige
practijk in deze materie we hopen:
«poedig een uitbreiding kan worden
De actie ten deze van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor Rijnland
te Leiden. Een onderhoud met den
burgemeester van Nieuwveen en met
den secretaris van genoemde Kamer
Zooals bekend wordt door de Kamer
van Koophandel en Fabr.ieken voor Rijn
land een actie gevoerd, ten doel hebbend
op ruime schaal een ruiling tot stand te
brengen tusschen de veilingproducten uit
het onder haar werkzaamheid ressortee-
rende tuinbouwgebied en Duitsche indus
trieproducten. De bittere nood in den
tuinbouw was de oorzaak, gdat het Bureau
der Kamer zich gedrongen voelde, naar
ander middelen om te zien om den export
te vergrootenzoo moest het naar de mee
ning der Kamer mogelijk zijn, de Duitsche
regeering te bewegen goederen in Duitsch-
land zonder gewone Devisengenehmigung
toe te laten, indien een order, die ook
naar andere landen zou kunnen gaan. in
Duitschland zou worden geplaatst. De
werkzaamheid in deze richting heeft tot
resultaat gehad, dat contact werd verkre
gen met het Gesellschaft für Internatio
nalen Warentausch te Düseldorf.
Transacties zonder betalings
moeilijkheden.
Het thans gepubliceerde feit, dat de
Nederlandsche transacties een dusdanige
vlucht hebben genomen, dat genoemde or
ganisatie binnenkort in Nederland een
eigen kantoor gaat openen, is voor een re
dacteur van het Persbureau Vaz Dias aan
leiding geweest, zich naar Nieuwveen te
begeven, waar hij een onderhoud heeft ge
had met den burgemeester dezer gemeente,
den heer J. W. Geesink. "Want het is deze
burgemeester, die vóór hij, daarbij terzijde
gestaan door enkele van zijn ambtgenoo-
ten in andere gemeenten van Zuid-Hol
land, met de Kamer v. Koophandel v. Rijn
land in contact trad, in de richting als bo
ven geschetst, werkzaam is geweest.
Hoe ik hiertoe gekomen ben aldus
herhaalde de heer Geesink op de eerste
vraag van den redacteur. Wel, een be
richt in de „Indische Mercuur" van 29 Juni
j.l. is er de oorzaak van Dit bericht maak
te melding van een levering van Grieksche
tabak naar Duitschland, waarvan de beta
ling voor 30 pet. in drachmen en voor 70
pet. in deviezen geschieden zou, dan wel de
tegenwaarde dier 70 pet. in Duitsche gc i
deren. Deze transactie is inderdaad tct
stand gekomen en nadien is op eenzelfde
wijze een belangrijk deel van de Bulgaar-
sche tabaksoogst, ter waarde van 150 mil-
lioen lewa naar Duitschland geleverd,
waartegenover Duitschland voor 75 pet. of
112.5 millioen naar Bulgarije exporteerde.
Met Brazilië werd onderhandeld om Bra-
zilaansche koffie, die, op dat moment ge
heel onverkoopbaar, hetzij verbrand, hetzij
.in zee gestort werd, te ruilen tegen Duit
sche steenkolen. De onderhandelingen had
den een dermate gunstig verloop, dat
Duitschland thans maandelijks voor 3/4
millioen mark aan steenkool uitvoert,
waartegen Brazilië Santos exporteert. De
Duitsche steenkolen worden opgenomen
door de Braziliaansche regeering tegen
normale marktprijs en gebezigd voor de
Braziliaansche Rijksspoorwegen. Duitsch
land opende door deze transactie een ge
heel nieuw afzetgebied, daar tot dusver
Engeland hier leverde; de Santos-koffie
wordt op normale wijze te Hamburg aan
de markt gebracht.
Een dergelijke wijze van handelsvoering
is in deze tijden zeker wel een unicum,
daar het hier vrijwel neerkomt op de oude,
primitieve goederenruil („Warentausch").
Toch mag niet ontkend worden, dat de
koopkracht en werkverruiming ten zeerste
door deze transacties gebaat werden. Een
dezer ruilobjecten, welke vornamelijk in
het Rijnland tot stand kwam, gaf de Duit
sche industrie belangrijke transportorders,
waardoor de fabrieken weder arbeidsgele
genheid kregen de arbeiders, door de ver
diende loonen koopkracht ontwikkelden en
daardoor weer in de gelegenheid kwamen
de geimporteeerde goederen (in dit geval
tabak), die in Duitsche Fabrieken ten
voorgesteld in den geest van dr. Korten
horst.
Is het nu werkelijk zulk een overwegend
bezwaar in het wetsontwerp-Verschuur,
dat de minister een bedrijfsraad in het
leven kan roepen een bevoegdheid, waar
van hij toch waarschijnlijk nooit te" onpas
gebruik zal maken?
Wij wachten met belangstelling den gang
van zaken in de Tweede Kamer af.
deele naverwerkt worden, af te nemen.
Welnu aldus burgemeester Geesink
het is deze publicatie geweest, die bij
mij en met mij bij enkele mijner ambtgenoo-
ten van gemeenten in Zuid-Holland de
vraag heeft doen rijzen of er voor onze
tuinbouwproducten, die wij eigenlijk wel
op de mestvaalt konden gooien door gebrek
aan export naar Duitschland, wellicht een
dergelijke regeling te verwezenlijken zou
zijn. Een onderzoek in deze richting wees
uit, dat er te Berlijn een organisatie is, die
zich speciaal ten doel stelt, Duitsche in
dustrieproducten te ruilen, tegen levens
middelen uit het buitenland. Het is de
„Gemeinschaft der Deutschen Lebensmit-
tel Einfuhr Handels A. G.", kortweg Gede-
lae genoemd.
Persoonlijk heb ik een bezoek gebracht
aan het Duitsche Rijnland. Daar bleek
mij. dat de Kamer van Koophandel te
Dusseldorf, die najjw verbond en is mot V
..Gesellschaft für internationalen Waren
tausch" in deze stad, voor de Ncdrland-
sche belangen het aangewezen middel
was, aangezien een groot deel van onzen
export van landbouwproducten vooral in
het Rijnland en Westfalen een afzetgebied
vonden. Met de Kamer van Koophandel
voor Rijnland te Leiden, die reeds in de
zelfde richting werkte, werd de zoo noo-
dige samenwerking gezocht; zoo werden
tusschen de bij deze zaak betrokken in
stanties verdere besprekingen sevo^'d,
waarna ten slotte niet medewerking u»*r
Duitsche regeering bereikt werd, dat een
behoorlijke hoeveelheid Nederlandsche
groenten en haring uit het district Lei
den geruild kon worden voor Duitsche in
dustrieproducten. Een dergelijke „Waren
tausch" ondervindt in Duitschland, ook in
regeeringskringen, veel sympathie.
Afgescheiden van eenige minder belang
rijke punten is aldus de burgemeester
het groote voordcel van dergelijke
transacties wel hierin gelegen, dat de uit
voer van de Nederlandsche goederen naar
Duitschland op deze wijze niet in 't. minst
onderhevig is aan betalingsmoeilijkheden,
daar de betaling en afrekening telkens ge
heel binnen eigen grenzen blijven.
De zeer krachtige houding van de Kamer
van Koophandel te Leiden tegenover de
Duitsche regeering heeft er voornamelijk
toe geleid, dat deze gunstige resultaten be
reikt zijn aan de Duitsche Kamers van
Koophandel is n.l. medegedeeld, dat mpn
alleen dan bereid was de orders in Duitsch
land te plaatsen, indien een zeker percen
tage bij een strenge verhouding van
1 1 zou Duitschland's buitenlandsche
handelsbalans weinig zijn gebaat der
koopsommen in goederen kon worden ver
rekend.
Van groot belang is ook, dat Duitschland
bereid is, ongelimiteerd Hollandsche le
vensmiddelen door bemiddeling van het
bureau in Dussellorf op te nemen. De ves
tiging van een eigen kantoor door het „Ge
sellschaft fiir Internationalen Warentausch"
in Nederland wijst er voorts op, hoe men
in Duitschland overtuigd is van de belang
rijkheid van het onderhavige systeem. Mijn
indruk is, dat dit svsteem, dat voorloopig
wel gehandhaafd zal blijven, omdat de ex
portmoeilijkheden ongetwijfeld nog zeer
geruimen tijd zullen aanhouden, behoor
lijke resultaten zal blijven afwerpen.
Het mag dan ook geen verwondering ba
ren. dat andere Kamers van Koophandel
ik noem speciaal Gouda en Den Haag,
deze aancelegenheid in de sfeer van hun
belangstelling getrokken hebben. En hoe
meer propaganda, hoe beter
Nog één zaak van belang bracht hierna
de redacteur ter sprake.
Waar wordt het kantoor, waarvan
zoo even sprak, gevestigd
U moogt vermelden, dat Rotterdam
hiervoor is uitgekozen, antwoordde de
burgemeester. In deze zaak wordt de mees
te spoed betracht.
De werkwijze van het
stelsel.
De redacteur heeft zich na dit onder
houd naar Leiden begeven, waar hij de se
cretaris van de daar gevestigde Kamer v.
Koophandel en Fabrieken voor Rijnland,
dr. P. G. Knibbe. bereid vond, nog eenige
nadere mededeelingen te doen, ook wat
betreft de belangrijke kwestie der werk
wijze van het bureau.
Het werk gaat goed, aldus dr. Knib
be, en mede daarom geeft het ons veel
voldoening. Verrassend voor ons was de
onverwachte medewerking van de impor
teurs van Duitsche goederen.
Op geen enkele weigering zijn we ge
stuit Wij moeten nu afwachten hoe het
werk hier verder groeien zal. Van beteeke-
nis is het zeker, dat tal van andere Ka
mers van Koophandel thans ook in deze
richting werkzaam zijn of gaan werken.
Een krachtige propaganda voor dit stel
sel "kunnen wij uiteraard niet missen en
daarom wijs ik er nogmaals met klem op,
dat al diegenen, die orders in Duitschland
hebben te plaatsen, vooral niet moeten
verzuimen, als voorwaarde te stellen, dat
door de Duitsche regeering toestemming
zal worden gegeven, dat voor een bepaalde
verhouding aan Nederlandsche goederen
zonder Devisengenehmigung in Duitsch
land wordt toegelaten.
En wat de werkwijze van zulk een Wa
rentausch betreft, acht ik het 't beste,
deze met het volgende voorbeeld toe te
lichten.
Een Nederlandsch kooper van een be
paald Duitsch artikel stelt zich in verbin
ding met de Kamer van Koophandel voor
zijn district, in casu die voor Rijnland te
Leiden. De Kamer verstrekt hem dan een
formuliertje en geeft hem in overweging de
daarop afgedrukte voorwaarde te stellen
aan den Duitschen verkooper. De tekst
van deze voorwaarde luidt:
„WichtigWir erteilen unsere Auftrage
unter den ausdriicklichen Bedingung, dasz
das Reichswirtschaftsministerium in Ber
lin Erlaubnis gibt, dasz für zirka sechzig
Pro/ent des Geeenwertes Produkte holliin-
dïsche Provenienz in Deutschland einee-
fiihrt werden dürfen, und dasz die hierzu
nötigen Gelder
ausserhalb des Devisenkontingentes zur
Verfügung gestcllt werden.
Die Hanrielskammer fiir Rvnland in Lei
den vermiltelt in diesen Sachen, und be-
sorgt das Nötige in Berlin, und zwar durch
Vermittlung von der „Gesellschaft für in
ternationalen Warentausch" rn.b.H. in
Diisseklorf, Benratherstrasze 19."
De Kamer van Koophandel stelt, als
haar mededeeling gedaan is van de voor
genomen bestelling, zich in verbinding met
I het „Gesellschaft für Internationalen Wa
rentausch" te Dusseldorf, welke organisa
tie te Berlijn het noodige doet om de ver
gunning voor invoer van goederen uit Ne
derland naar Duitschland buiten de devie-
zenregeling om te verkrijgen. De Duit
sche exporteur steunt uiteraard deze po
gingen zijnerzijds. Is de vergunning tot
vrijen invoer van zestig procent van de
tegenwaarde gegeven, dan zoekt de Kamer
van Koophandel de exporteurs van be
paalde artikelen, welke- deze kunnen uit
voeren naar Duitschland, zonder vrees te
hebben, dat zij wegens deviezenregeling
geen betaling zullen ontvangen. De Duit
sche importeur betaalt den Duitschen ex
porteur, terwijl evenzoo de Nederl. im
porteur den Nederlandsc-hen exporteur be
taalt.
Het bureau te Dusseldorf en de Kamer
van Koophandel houden op deze betalin
gen toezicht, zonder evenwel de financieele
verantwoordelijkheid op zich te nemen.
Voor het geval de kooper zich niet di
rect wendt tot den exporteur in Duitsch
land, doch net Duitsche goed koopt door
middel van een verkoophuis of grossier
hier te lande, verleent, naar de Kamer is
gebleken, ook deze grossier of dit huis de
voor de inwilliging van genoemde voor
waarde noodzakelijke medewerking. Op hun
beurt geven zij dan geen orders door, zon
der deze voorwaarden te hebben gesteld.
Op de vraag van den redacteur, of dr.
Knibbe vergelijkende cijfers betreffende den
omvang van den handel wilde geven, ant
woordde de zegsman, dat hij dit op het
oogenblik nog niet wenschelijk achtte. Wel
kon dr. Knibbe zeggen, dat de posten,
waarover besprekingen gaande zijn, in do
tonnen loopen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
RIJKSMIDDELEN.
Afgeloopen maand bijna 5 millioen minder
dan vorige jaren.
De opbrengst der Rijksmiddelen over
September bedroeg 29.932 869 tegen
34.690.642 in September van het vorige
jaar. Zij brachten dus in de afgeloopen pe
riode bijna 5 millioen minder op.
Vergeleken bij 1/12 van de raming, groot
634 85 millioen, valt er een achterstand
van bijna 5 millioen waar te nemen.
De opbrengst in de afgeloopen negen
maanden van 1932 bedroeg 295.867.366
tegen 334.082.521 over hetzelfde tijdvak
van 1931, dus omtrent 35.9 mi:lioen minder.
De inkomsten ten bate van het Leening-
fonds 1914 bedroegen over Septembe-
3 956.848 tegen 4.932,983 in Augustus;
en de inkomsten ten bate van het gemeen
tefonds beliepen 4.540 540 tegen
3 417.465 in Augustus, terwijl de inkoms
ten van het wegenfonds 762.032 bedroe
gen.
BUITENLAND.
De dertiende Volkenbondsassemblée gis
teren gesloten. (2e blad).
Rede van MacDonald over de ontwape
ning. (2e blad).
BINNENLAND.
Intern, ruil van goederen. Duitsch bemid
delingskantoor in Nederland. (1ste blad).
De opbrengst der Rijksmiddelen in Sep
tember. (lete blad).
De dader van den roofoveral te Ide ge
arresteerd. (Laatste Ber.).
UITKOMSTEN VAN HET
P. T. T.-BEDRIJF.
Opbrengsten beneden de ramingen.
De Kamer van Koophandel voor Utrecht
heeft bij het hoofdbestuur der P. T. en T.
aangedrongen op verlaging van het post-
busrecht.
Het hoofdbestuur heeft echter bericht,
dat de tijdsomstandigheden haar ongun-
stigen invloed op de inkomsten van het
staatsbedrijf het vorige jaar reeds derma
te deden gelden, dat het tot stand komen
van een verlaging van het busrecht niet
kon wordeu bevorderd met het oog op de
financieele gevolgen, daaraan verbonden.
De geldelijke uitkomsten van het P. T.
en T.-bedrijf over de reeds verloopen maan
den van 1932 aldus wordt opgemerkt
geven evenmin een bemoedigend beeld te
zien. De opbrengsten over die maaanden
bleven belangrijk achter bij de ramingen,
terwijl de onzekere toekomst geen grond
kan geven tot de verwachting van een
spoedige verandering in gunstigen zin.
Voorts wordt o.m. nog gezegd, dat een
vergelijking tusschen het hier to lande ge
heven busrecht en het in andere landen
vastgestelde recht niet steeds een zuiver
beeld geeft, o.a. niet omdat het. aantal
busreohthouders in Nederland naar verhou
ding vrij groot is, zelfs grooter dan bijv. in
Duitschland en België.
De Postraad deelt eveneens mede, dat
de mogelijkheid om te geraken tot verlak-
ging van het busrecht herhaalde malen
onder het oog is gezien en dat nog onlangs
is komen vast te staan, dat daartoe voors
hands niet kan worden overgegaan. „Tel."
DE BEDRIJFSRADENWET.
Een oordeel uit Middenstandskringen.
De Ned. R. K. Middenstandsbond heeft
een adres gezonden aan de Tweede Kamer,
waarin op aanneming van het ontwerp-
bedrijfsradenwet wordt aangedrongen.
„In den kring van deze organisatie",
aldus het adres, „ontmoeten de bedrijfsra
den, zooals in deze wetsvoordracht gecon
cipieerd, waardecring, wijl zij worden be
schouwd als nuttige instituten ter bevorde
ring van den socialen vrede. De Ned. R.
K. Middenstandsbond ziet in den arbeid
der in te stellen bedrijfsraden de voortzet
ting, in meer doeltreffende vorin, van wat
tot dusver in diverse takken van midden-
standsbedrijf door de bedrijfsraden, sa
mengesteld uit de Katholieke organisaties
van patroons en werknemers, u-erd ver
richt.
Het onderhavige wetsontwerp heeft
voorts in onzen kring groote waardeering
ontmoet, omdat het in zijn stelsel een goe
den grondsiag biedt voor verdere ontrnik-
keling der t, »„i.e t
rechtelijkcn grondslag."
De dames worden te goedkoop gekapt:
Vanwege de Haagsche Club cn den Ned.
Bond van Kapperspatroons, aangesloten
bij de federatie, is gister een congres voor
dameskappers gehouden.
Het woord werd gevoerd door de heeren
Ch. Goëhl en Dc Krijger uit Amsterdam
en H. H. de Weert uit Den Haag. Allen
bespraken de oorzaken van de bestaande
tarievenmisère en wezen in verband hier
mede op het ontbreken van door den
Staat gesteund en gecontroleerd vakonder
wijs en op de stelsellooze leerlingkweekerij
in particuliere vakcursussen enz.; de ta-
rievenchaos is vooral aan de eerstgenoem
de factoren te- wijten. Bepleit werd het
vaststellen van een minimum-tarief voor
die zaken, waarin het publiek door vaklie
den wordt bediend.
Met algemeene stemmen werd een reso
lutie in dezen geest aangenomen.
