WAALS
DONDERDAG 29 SEPTEMBER 1932
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 5
BUITENLAND
VOLKENBOND
DE ONMISBARE VOLKENBOND.
Overdreven pessimisme.
De Zwitser Motta, heeft gisteren in de
Volkenbondsvergadering een rede gehou
den, waarin hij waarschuwde tegen over
dreven pessimisme.
Terwijl zoovelen hun pessimisme over
den tegenwoordigen toestand zoo ver drij-
ven, dat zij reeds een spoedig uiteenvallen
van den volkenbond voorspellen, heeft de
Zwitsersche president- daarop geantwoord,
dat hij me, kan aannemen, dat ook maa-
één regeering de verantwoordelijkheid zou
op zich durven nemen voor de vernietiging
van wat wij beschouwen als den grootsten
vooruitgang van onzen tijd, n.l. den volken
bond, die ondanks zijn onvolmaaktheden
nog steeds de grootste hoop der mensch-
heid is voor het behoud van den vrede en
tevens een onmisbaar instrument voor in
ternationale samenwerking geworden is.
Motta betreurde het ben zeerste, dat bij
de volkeren zooveel verwarring bestaat
over de verantwoordelijkheid van den vol
kenbond voor de tegenwoordige crisis en
die van de regeeringen. Het is niet de vol
kenbond, doch het zijn de regeeringen, die
den volkenbond vormen, die de schuld voor
den tegenwoordigen toestand dragen en
geen redding brengen.
Onder diepe stilte luisterden de volken
bondsvergadering en de goed bezette tri
bunes naar het krachtige woord van Motta
over de noodzakelijkheid van het blijven
voortbestaan van den volkenbond.
Een langdurig applaus volgde op zijn
rede en zeer velen, onder wie ook minister
Beelaerts van Blokland, haastten zich hun
instemming met zijn rede te betuigen.
Motta heeft door zijn betoog, waarin hij
vooral erop wees, welk een verlies het ver
dwijnen van den volkenbond zou zijn, de
deur geopend voor een ingrijpen van Her-
riot in de algemeene discussies.
Herriot zal heden spreken en ongetwij
feld verzekeren, dat de volkenbond steeds
op den steun van Frankrijk zal kunnen blij
ven rekenen.
Van Neurath gaat heen.
Freiherr von Neurath, de leider der Duit-
sche delegatie, is overeenkomstig zijn oor
spronkelijk voornemen, gisteravond om zes
uur naar Berlijn vertrokken.
Het vertrek van von Neurath wordt te
Genève vrij algemeen als een onhoffelijk
heid jegens Frankrijk beschouwd. Geduren
de de afgeloopen twaalf jaar heeft zich na
melijk een zekere traditie gevestigd, welke
eischt, dat de leidende staatslieden Genève
niet verlaten, alvorens de groote redevoe
ringen achter den rug zijn. Von Neurath
onderstreept door zijn vertrek, zoo zegt
men, nog eens de onverschillige houding,
die het kabinet^von Papen, ten aanzien van
Genève aanneemt en laat duidelijk uitko
men, dat de huidige Duitsche regeering
voornemens is, zich meer en meer van den
Volkenbond te verwijderen.
Het wordt intusschen niet uitgesloten ge
acht, dat von Neurath a.s. Woensdag naar
Genève zal terugkeeren, na met de overige
leden van het kabinet-von Papen overleg te
hebben gepleegd over de besprekingen, die
hij te Genève met Henderson heeft gevoerd.
Wellicht zal de Duits che minister van Bui-
tenlandsche Zaken dan toch nog vóór het
sluiten der Assemblée namens zijn regee
ring een verklaring afleggen.
De reis van Freiherr von Neurath naar
Berlijn, aldus meldt Wolff, stond reeds vast
toen bekend werd, dat Herriot heden te
Genève het woord zou voeren. Ongetwijfeld
heeft minister von Neurath betreurd, dat
hij daarbij niet tegenwoordig kon zijn, doch
in de getroffen besluften kon geen wijziging
meer worden gebracht. Of von Neurath
naar Genève zal terugkeeren, hangt af van
de vraag, wat Herriot zal verklaren.
ARGENTINIë WEDER IN DEN
VOLKENBOND.
De Argentijnsche Kamer heeft met groo
te meerderheid van stemmen de weder toe
treding van Argentinië tot den Volkenbond
goedgekeurd.
ENGELAND
DE KABINETSCRISIS.
Drie nieuwe ministers benoemd.
Officieel wordt gemeld, dat Sir John
Gilmour (conservatief) is benoemd tot mi
nister van Binnenlandsohe Zaken en God
frey Collins (liberaal) tot minister voor
Schotland, in de plaats van de afgetreden
ministers sir John Samuel en sir Archibald
Sinclair.
Walter Elliott (conservatief) is tot mi
nister van landbouw benoemd in de plaats
van Gilmour, die deze portefeuille in de
'huidige regeering bekleedde, waarin ma
joor Walter E. Elliott de functie van finan
cieel secretaris der schatkist bekleedde.
Er is geen opvolger van burggraaf
Snowden benoemd, doch de bladen meenen
te weten dat deze functie met een andere
ministersfunctie zal worden gecombineerd.
Gelijk werd verwacht zijn gisteren, naar
Beuter meldt, de zeven liberale leden der
regeering van de richting-Samuel eveneens
uit de regeering getreden, terwijl Lord Al
lendale en Lord Stanmore, de liberale
whips in het Hoogerhuis, ook hun ontslag
hebben genomen.
De liberalen zullen niet tot de oppositie
overgaan, doch de regeering steunen in al
le quaesties, waarin zij het met haar eens
zijn.
MODERNE ENG. MANTELSTOF,
140 cM. breed, zeer chique, vele I
kleuren en dessinsI./O
VELOUR IMPRIMé, solide kwaliteit, AA
moderne dessins4*4*
CRêPE DIAMANT, 130 cM., zeer I O
apart artikel, fraaiste kleuren I«£U
FLAMENGA, 90 cM., Wol met Zijde I AC
combinatie, nieuwste modetinten I»UJ
VELOUR COTELé, 140 cM.,Elegante Q rtO
Mantelstof, fijne herfstkleuren. O.UU
BREITSCHWANZ - 120 cM., zeer
modern en chique, speciaal voor korte 2.10
HAARLEMMERSTRAAT
130—136
LEIDEN - TEL. 2360-2361
De verliezen, die de Engelsche katoen
industrie ten gevolge van de staking in
Lancashire heeft geleden, worden geschat
op ongeveer zes millioen pond sterling. De
vakbonden hebben voor ongeveer 200.000
pond sterling aan stakingsgelden uitge
keerd.
AMERIKA
VL00TB0UW IN AMERIKA?
Volgens een te Londen uit Washington
ontvangen bericht zou de Amerikaansche
minister van marine aangekondigd hebben,
dat de regeering terstond met den bouw
van drie torpedojagers zal beginnen.
De bouw hiervan was indertijd om be
zuinigingsredenen uitgesteld. Thans wil men
met den bouw beginnen om de werkloos
heid te bestrijden.
BUITENL. BERICHTEN.
DUIZENDEN DOODEN OP
PORTORICO?
OOK HET BINNENLAND ZWAAR
GETROFFEN.
Verklaring van een ooggetuige.
Volgens de mededeelingen van enkele
personen, die van de binnenlanden van Por-
torico naar de kust zijn gevlucht, blijkt dat
ook daar de verwoestingen ongemeen groot
zijn. Een employé van een suikerfabriek,
die er eerst na een tocht van acht uur in
slaagde te kust te bereiken, deelde mede,
dat in het gebied, waar hi] doorheen ge
trokken was, duizenden menschen zijn om
gekomen. Verscheidene dorpen zijn zoo
goed als van den aardbodem weggevaagd.
Ook de hoofdstad San Juan zelf biedt
een beeld van verwoesting van ongekenden
omvang. De stad is zonder water, licht en
telefoonverbindingen. De groote masten
van het draadlooze station vormen een ver
warde massa van verwrongen staal. In een
bioscoop-theater dringt het daglicht binnen
door de gescheurde muren. Door de gewel
dige slagregens, welke den orkaan verge
zelden, is het meteorologisch instituut over
stroomd. Het personeel moest barrevoets
door het water waden om de waardevolle
meteorologische gegevens in veiligheid te
brengen.
WAT ER GRIEKENLAND WERD
VERWOEST.
De lijst der slachtoffers bij de aardbe
ving in Griekenland vermeldt thans 141
dooden en 403 gewonden. Vijf dorpen zijn
geheel met den grond gelijk gemaakt. In
tien andere dorpen is de helft der gebou
wen ingestort, terwijl in zeven dorpen de
woningen groote schade hebben geleden.
In het geheel zijn 2400 families dakloos. In
de geteisterde gebieden zijn veldhospitalen
ingericht. De eerste zending levensmidde
len is uit Saloniki vertrokken.
SALONIKI DOOR AARDBEVING
GETEISTERD.
Te Saloniki is gisteren een ernstige aard
beving waargenomen, die thans de stad zelf
heeft geteisterd. De ambtenaren van het
telegraafkantoor moesten hun posten ver
laten, zoodat de gevolgen van deze beving
nog niet bekend zijn.
In Chalcidice werden, voor zoover thans
bekend, 328 personen gedood en meer dan
duizend gewond.
GEWELDIGE AARDGAS-ERUPTIE.
Geluid 20 K.M. ver hoorbaar.
Naast de herberg van de bij Debreczen
gelegen beroemde Pusta Hortobagy is men
begonnen met het boren van een artesische
bron.
Op een diepte van 148 meter stiet men
plotseling op aardgas. Er had 'n geweldige
eruptie plaats. De buizen van de boorma
chine werden teruggeduwd en de geheelo
machine met zand en modder werd dertig
meter de lucht in geslingerd.
Het sissen van het uitstroomende gas
was twintig kilometer ver in den omtrek
te hooren.
Uit zekere aanwijzingen meent men te
mogen concludeeren, dat men te doen heeft
met een zeer rijke aardgasbron.
Noodweer in Toscane.
In geheel Toscane is het buitengewoon
slecht weer. De rivieren zijn buiten haar
oevers getreden. In een textielfabriek in de
omgeving van Prato zijn twee arbeiders
door het woedende water
TREINBOTSING IN HONGARIJE.
Drie dooden en twee zwaar gewonden.
Uit Temesvar wordt gemeld: Bij een
botsing tussohen twee goederentreinen op
den spoorweg naar Orsova ontspoorden de
beide locomotieven en drie goederenwa
gens en storten langs de zich daar bevin
dende helling omlaag.
Een machinist en twee leden van het
treinpersoneel wenden hierbij gedood. De
machinist van den anderen trein en een
remmer liepen ernstige verwondingen, op.
BUIKTYPHUS IN GARNIZOEN TE
KATTOWITZ.
Vijf doodelijke gevallen.
Onder de te Kattowitz in garnizoen lig
gende troepen is een buiktyphus-epidemie
uitgebroken. Tot dusver zijn 88 gevallen ge
constateerd, waarvan 5 met doodelijken af
loop.
DE BULGAARSCHE BEUL VERMOORD.
Bij een politieke botsing te Sofia is de
beul Hussein Sajara gedood. Sajara had
vooral na den dynamietaanslag op de ka
thedraal in 1925 talrijke terechtstellingen
voltrokken. Men heeft de moordenaars tot
heden nog niet kunnen opsporen.
GROOTE BRAND IN
BRUSSELS CENTRALE.
VERLICHTING, CINEMA'S, KRANTEN
EN ANDEREN BEDRIJVEN IN HET
ONGEREEDE.
Ruim 100 millioen francs schade.
De Brusselsche correspondent schrijft:
Op het oogenblik dat wij dit melden,
Woensdagnamiddag, staan verschillende
gebouwen van de electrische centrale van
Brussel, gelegen op het grondgebied van
Laeken, in brand. De vlammen worden door
een nogal hevigen wind aangewakkerd.
Reeds is een deel van de machinekamers
ingestort en het is zeer waarschijnlijk, dat
vanavond en wellicht ook nog de volgende
dagen, Brussel zonder electriciteit zal zijn.
De namiddagvertooningen van do cine
ma's, die geen eigen centrale hebben, zijn
niet kunnen doorgaan.
Kaast de gebouwen, die in brand staan,
verheft zich een serie nieuwe gebouwen, die
men nog volop van binnen aan het montee-
ren was. De inspanningen der brandweer
zijn er vooral op gericht om deze gebouwen
te beschermen.
Duizenden menschen verdringen zich in
de omgeving van de plaats des onheils, die
men wegens de nabijheid van het kanaal
van Brussel naar Willebroeck, gemakkelijk
heeft kunnen isoleeren.
Men weet vooralsnog niet, of zich per
soonlijke ongelukken hebben voorgedaan.
Het optreden der brandweer wordt zeer
bemoeilijkt door verstikkende rookwolken,
die door den wind naar beneden worden ge
slagen. Persoonlijk hebben wij, op honderd
meters van de vuurzee, de plaats moeten
perlaten, die wij daar een tijdlang hebben
Ingenomen, omdat het ademen er zoo goed
als onmogelijk geworden was.
Het hoofdstedelijk krantenbedrijf en ge
heel industrieel Brussel, is door dezen
brand leelijk in het gedrang gekomen.
Bij het verzenden van dit bericht, doet
het gerucht de ronde dat tal van werklie
den door de spoedige uitbreiding der vlam
men zouden zijn verrast en in het vuur om
gekomen; men sprak zelfs van enkele ver
ongelukten, doch wij geven dit gerucht
vooralsnog alleen met het grootste voorbe
houd weer, omdat het ons nog niet mogelijk
is geweest, er bevestiging van te krijgen.
Kader wordt gemeld:
De schade, door den brand aangericht
word op ruim 100 miliioen francs geschat.
De brand is ontstaan in een der turbines
van een afdeeling, waar ongeveer 100 per
sonen aan 't werk waren.
Gelukkig zijn er, naar achteraf gebleken
is. geen dooden te betreuren. Slechts enkele
arbeiders liepen kwetsuren op.
Experts zijn van meening, dat de brand
ontstaan moet zijn door ontploffing van een
turbine, waarvan de olie heèft vlam gevat.
Dank zij de technische vaardigheid van
het betrokken personeel en de aanwezig
heid van een andere felectrische centrale in
de omgeving van Brussel kon 4 uren na het
uitbreken van den brand weer volop elcc-
trisch licht verstrekt worden,
Wat den omvang der verwoesting betreft,
valt te melden, dat het hoofdgebouw met
de turbines geheel verbrand is. Slechts een
kleine hulpfabriek kon behouden blijven.
Naar Rteuter seint, zijn de Brusselsche
bladen, behalve de „Soir", om 5 uur 's mid
dags niet verschenen.
Tegen 6 uur had de hoofdstad weer elec-
trischen stroom. Er werd een beperkte
dienst gehandhaafd.
POLITIEKE MOORDEN OP CUBA.
Reeds vijf dooden.
Door een onbekenden dader zijn op Cu
ba vijf personen vermoord. De eerste Vaa-
quez Bello, president van den Cubaanschen
Senaat en leider van de nationaal-liberale
partij, werd met een revolver zwaar gewond
en stierf in het ziekenhuis. De onbekende
moordenaar wist te ontkomen. Twee leden
van het Huis van Afgevaardigden, n.l.
Aguiar en De Andrado, zoomede twee
broers van laatstgenoemde zijn op even
geheimzinnige wijze om het leven gebracht.
Gonzalo de Andrado werd in Vedado, een
voorstad van Havana, doodgeschoten en
Aguiar werd door zeven kogels doorboord
toen hij zioh in zijn woqing bevond. Hij
verkeert in hopeloozen toestand.
De broers van Andrado ben slotte wer
den onder vuur genomen en neergeschoten,
toen zij het huis naderden, waar de moor
denaars bezig waren hun broer dood te
schieten.
In verband met de politieke moordon is
door den president Machado de staat van
beleg afgekondigd, ten einde te beletten,
dat de vrienden der vermoorden represail
les nemen. In een boodschap aan den Se
naat spreekt de president zijn leedwezen
uit over den dood van Vazquez Bello en de
andere slachtoffers der aanslagen, terwijl
de burgerij tot kalmte wordt aangemaand.
Wat anderen er van zeggen
De redevoering van den heer Donders voor
de Volkspartij.
M. de B.
Nu wordt het toch al te bar. Eerst wordt
door U ontkend, wat door den heer v.
Stralen werd geschreven als door Prof.
Veraart gezegd, terwijl toch in meerdere
bladen letterlijk het aangehaalde voorkomt.
Dan krijgen wij een verslag te lezen van
onze propaganda-vergadering waarin tal
van onjuistheden voorkomen en zelfs zeer
pertinente leugens. Nu wordt weer een ar
tikel geschreven met als opschrift „In de
kou'' waarin op een uit zijn verband gerukt
en niet juist weer gegeven citaat een nog
onjuistere redeneering wordt opgezet.
Zeer terecht merkt U zelf al op, dat noch
het Leidsch Dagblad noch de Vooruit deze
zin hebben opgenomen. Moest U dit niet
tot nadenken stemmen Er waren in de
zaal meerdere „Katholieken, die het hart
op de rechte plaats hebben" en zij protes
teerden niet, omdat er geen reden voor was.
Het geheele verslag is een verdraaiing
van de feiten om slechts een voorbeeld te
noemen: In het verslag wordt gevraagd
waar en wanneer pater Vrijmoed gezegd
zou hebben dat de R, K. Staatspartij is het
„summum van conservatisme''. Wij herinne
ren ons niet, dat dit pater Vrijmoed in den
mond werd gelegd en vervolgens wat spre
ker pater Vrijmoe>d liet zeggen, werd steeds
letterlijk geciteerd uit bladen, die met
naam en datum werden vermeld.
Niet de heer Donders, doch Uw verslag
gever heeft veel te herroepen, en, wanneer
de leugens in den laatsten tijden meer in
het bijzonder in verband met deze vergade
ring geuit niet worden teruggenomen, dan
zul.en zij, die doze vergadering bezochten,
Katholieken en niet-Katholieken Uw blad.
niet meer .„au serieux" kunnen nemen.
Hoogachtend,
C. Hensing.
Naschrift. De geachte inzender had
werkelijk beter gedaan, dit ingezonden stuk
niet te schrijven, want hij heeft op de eerste
plaats het verslag niet goed gelezen en op
de tweede plaats geeft hij antwoord (en
wat voor antwoord!) op vragen, die niet tot
hem gericht zijn.
In het verslag zouden „pertinente leu
gens'* staan. Dat is heel makkelijk gezegd,
maar waaruit blijkt dit? De heer Hensing
kan van alles beweren, b.v. dat de aarde
vierkant is, maar dan moet hij zijn be
wering toch b e w ij z e n.
Geen oogenblik hebben wij er aan ge
twijfeld, en dit ook uitdrukkelijk in ons arti
kel vastgesteld, dat de Katholieken in de
zaal van Concordia" het hart op de rechte
plaats hadden méér zij hadden tegen de
schandelijke uitlating van den heer Don
ders moeten protesteeren. Dit is wèl ge
schied op een vergadering van de Kiesver-
eeniging daags daarna, door een lid, dat de
vergadering van de Volkspartij had bijge
woond.
Wij tarten ieder te bewijzen of te bewe
ren, dat het bedoelde citaat niet precies
en woordelijk weergaf, wat de heer
Donders dien avond met veel pahtos heeft
uitgebazuind.
Dat noch „Leidsch Dagblad" noch „Voor
uit" de gemaakte passage in hun verslagen
hebben opgenomen, heeft ons inderdaad tot
nadenken gebracht. Het blijkt intusschen,
dat de reden waarvoor deze bladen ge
noemde passage (over de priesters, die ge
loofsafval bevorderen) niet hebben afge
drukt, een andere is, dan wij vermoedden.
Dit moeten wij eerlijk toegeven want het
is nog veel ergerEen der verslaggevers
verklaarde ons namelijk, dat hij bang was
dat zijn blad van ant i-R oom-
sche hetze beschuldigd zou
worden, indien de woorden van
den heer Donders werden opge
nomen.
De heer Hensing schrijft verder: „Het
geheele verslag is verdraaiing van de fei
ten om slechts één voorbeeld to noemen'*.
Moet uit dit ééne voorbeeld blijken, dat het
gehééle verslag „verdraaid" is? En dat ééne
voorbeeld is in 't geheel geen voorbeeld.
Als er iemand aan 't draaien is, dan is 't
de heer Hensing. Hier volgt het, verslag:
De R. K. Staatspartij is voor den
heer Donders het summum van con
servatisme Zelfs in principioole zaken
is do Staatspartij er vlak naast. Vol
gens de heer Donders heeft Pater Vrij
moed die meening geuit. (Waar? Wan
neer
Staatspartij! roept spr. uit gij
zijt door uw politiek oorzaak van
groote geloofsafval
Leest iemand hieruit dat Pater Vrij
moed heeft gezegd, dat de Staatspartij „het
summum van conservatisme" is? Het is
wel verbazend toevallig dat de heer Hen
sing de woorden „voor den heer Donders''
over 't hoofd ziet.
De „rede"* van den heer Donders was niet
de moeite van 't aanhooren waard maar
van den heer Hensing hadden wij toch ver
wacht, dat hij scherp zou luisteren om allo
woorden van den Volkspart ij-proagpandist
als hemelsch manna op te vangen.
De vragen „Waar? Wanneer?" zijn ge
richt tot den spreker, den heer Donders.
Hoe komt. de heer Hensing op 't idee te
trachten die vragen te beantwoorden? Die
vragen hebben wij gesteld, omdat bij ons
twijfel bestaat, of de spreker wel juist ge
citeerd heeft uit een redo van Pater Vrij
moed, wolke deze voor de vereen. „Petrus
Canisius'' heeft gehouden. De heer Donders
heeft in den loop zijner toespraak wel ver
schillende citaten van Pater Vrijmoed met
bronvermelding gegeven, maar het bedoeld
citaat niet. Op onze vraag hebben wij dus
nog steeds geen antwoord gekregen. Laten
wij er onmiddellijk bijvoegen, dat dit zui
ver zakelijke vragen zijn, omdat wij ver
moeden, dat de lieer Donders zich vergiste
en de uitdrukkingen „kapitalisme" en
„Staatspartij" dooreen haspelde.
Hiermede hebben wij uitvoerig onze „leu
gens" tot waarheid gemaakt. Wij zijn ech
ter niet van plan aan allerlei lukrake be
schuldigingen van Volk&partijors dezelfde
eervolle begrafenis te bewijzen. Dat zou te
veel tijd kosten.
