3)e %eidóeha(3ou/umt
23ste Jaargang
VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1932
No. 7312
DAGBLAD VOOR LEDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week M f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per po£t f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
rooruit betaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Medodeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste S0 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
V Eendracht en Godsvertrouwen
In een beschouwing over de Troon
rede schreef de (A.R.) „Standaard." o.m.:
„Voor het overige stemmen we van
gansoher harte in met den oproep
van H. M. Koningin tot haar volk
om eendrachtelijk saam te werken
tot bestrijding der moeilijkheden, die
ons troffen, al is onze verwachting
nopens de vervulling van dien
■wensch niet groot".
Wij kunnen, helaas, niet anders, dan
de sombere verwachting van het antirev.
orgaan inzake een eendrachtige samen
werking van het Nederlandsche volk
deelen
Verre van dat een eendrachtige samen
werking de moeilijkheden za-1 verlichten,
zal vreezen we verbitterde onder
linge bestrijding de lasten van den tijd
verzwaren.
Dat echter zij, die bij elkaar be-hooren
krachtens een zelfde levensovertuiging,
die te zamen verbonden zijn door een
zelfde levensbeginsel dat zij tenminste
er ernstig naar streven, „om een
drachtelijk saam te werken tot bestrij
ding der moeilijkheden", die moeten
worden overwonnen!
Dat de Katholieken vóóral in
dezen tijd zioh een zoo groot mogelijke
eenheid van practisdhen arbeid tot
ideaal en tot plicht mogen stellen.
De, natuurlijk, bestaande meeningsver-
schillen onder ons worden niet meer toe
gespitst dan noodig is; worden bespro
ken en behandeld en liefst „uitgevoch
ten", terwijl persoonlijke verwijdering en
verbittering daarbij zooveel mogelijk wor
de vermeden. Misschien mogen wij
hier even wijzen op een „persoonlijk feit",
en wel op het volgende. Wij hebben
't is onzen lezers bekend open en
rechtstreeks in onze courant de R. K.
Volkspartij bestreden; eerst pas in den
laatsten tijd, omdat wij ons niet eerder
tot deze bestrijding verplicht hebben
gevoeld. Maar wij hebben daarbij steeds
er naar gestreefd, om objectief en zake
lijk te zijn, om elke onnoodig kwet
sing van personen te vermijden. En dat
wij hierin zijn geslaagd, mocht ons de
zer dagen blijken uit een verklaring van
voorzitter en secretaris der Leidsche af-
deeling van de R. K. Volkspartij, die ons
in een onderhoud op ons bureau, onge
vraagd, mededeelden, dat de „Leidsohe
Courant" hen steeds zoo behoorlijk mo
gelijk had bejegend, ook wat betreft het
verleenen van gastvrijheid in hare ko
lommen.... Gisteravond nu heeft een
spreker op een 'bijeenkomst der Leid
sche afdeeling van de R. K. Volkspartij
een rede gehouden, waarvan een zeer
groot gedeelte gewijd was aan verwij
ten, insinuaties, hatelijkheden aan ons
adresWij constateeren alleen even
dit feit en zwijgen er verder over. Al
leen dit: Wij hebben ons zelf afgevraagd,
of wij misschien niet t e behoorlijk zijn
opgetreden....
De (A.R.) „Standaard" gaat dan verder,
en, na te hebben uitgesproken haar som
bere verwachting inzake de eendrachtige
samenwerking van het Nederlandsche
Volk, besluit het blad:
„Met meer vertrouwen sluiten wij
ons aan bij de bede, dat Gods hulp ons
volk moge sterken en dat Hij aan den
arbeid der Stat en-Generaal Zijn zegen
moge schenken. Immmers hier wordt
niet een beroep gedaan op den mensch
maar een bede gericht tot den Al
machtige, Die Hemel en Aarde re
geert. Wiens hand slaan kan, maar
Die ook de macht tot genezen bezit,
en Die hooren wil naar wie zich in
ootmoed tot Hem richten."
Toen het bulletin van de Troonrede Dins
dag aan het gebouw van onze courant was
aangeplakt, vingen wij een gesprek op van
eenige jongedames, die het vóór ons bu
reau stonden te lezen; zij lazen die passa
ge, waarin de Regeering Gods hulp afbidt,
en de een zeide tegen de ander: „Ze kun
nen het weer niet uit zichzelf
BINNENLAND
TWEEDE KAMER.
Wijziging in het orde-voorstel
der regeering. De Bedrijfs-
radenwet vóór de wijziging
van de Lager Onderwijswet.
Behalve de gewone technische werkzaam
heden die zich heeft verricht, om de Par
lementaire machine weer op gang te bren
gen; het trekken van de afdeelingen, de
verkiezing van de voorzitters der afdeelin
gen, de samenstelling van verschillende
vaste commissies enz. enz., heeft de Tweede
Kamer vandaag een zeer belangrijke be
slissing genomen bij de regeling harer
werkzaamheden.
Blijkens een mededeeling van den voor
zitter had de regeering hem haren wensch
te kennen gegeven, dat de Lager Onder
wijs zou worden behandeld in de enkele
weken, waarover de Kamer te beschikken
heeft, voordat de Algemeene Beschouwin
gen over de Staatsbegrooting een aanvang
nemen. Dienovereenkomstig stelde de
Voorzitter dan ook voor deze wet te
behandelen in de genoemde periode. Daar
hij echter overtuigd was, dat die behande
ling geruimen tijd zou vorderen, stelde
hij tevens voor de openbare zittingen te
doen aanvangen op 11 October a.s. Dit
beteekende, dat dan slechts een enkele
week, d.w.z. in de practijk 31/2 dag, be
schikbaar zou zijn voor de behandeling der
uiterst gewichtige Staatsbegrooting van
dit jaar in de afdeelingen die daartoe n.l.
op 4 October a.s. bijeen zullen komen. Een
ieder voelde dit als een groot bezwaar,
wat te zwaarder woog, omdat, zooals de
heer Marchant terecht betoogde, er
alles voor te zeggen was met de behande
ling der Staatsbegrooting niet op 8 No
vember doch op 1 November een aanvang
zou majten. Dit stond in ieder geval wel
vast: indien zou worden besloten de Lagei
Onderwijs voor de Staatsbegrooting af te
handelen, dan zou het, omdat ook nog an
dere wetten van de interpellatie van me
vrouw de VriesBruins in die perio
de zouden moeten worden behandeld, on
mogelijk zijn ook de bedrijfsradenwet nog
af te handelen. Dit nu vond de heer A a 1-
b e r s e (R.-K.) zeer ongewenscht. Hij be
toogde dat de bedrijfsradenwet wanneer
ze thans niet werd behandeld zeker niet
vóór de verkiezingen in het Staatsblad zou
verschijnen, wat practisch een uitstel van
enkele jaren zou beteekenen. Daarente
gen kon de behandeling der Lager Onder
wijswet zeer wel worden uitgesteld tot Fe
bruari a.s. omdat een afhandeling van
deze wet in de beide Kamers der Staten-
Generaal vóór de verkiezingen geen be-
.zwaren zou ontmoeten.
De heeren C o 1 ij n (A. R.) en Snoeck
Henkem a n s (C.-H.) verklaarden dit
laatste niet te begrijpen ofschoon het toch
eigenlijk heel begrijpelijk was. Want de
zaak is, dat de constante practijk van de
Eerste Kamer aantoont dat een behande
ling van wetten, die een nouvum vormen
in onze wetgeving, door haar steeds wordt
vermeden in de laatste maanden eener
Parlementaire periode, wat niet het ge
val is met wetten die een herziening zijn
van de bestaande wetgeving.
De heeren Al bard a (S. D. A. P.) en
Knottenbelt (V. D.) schaarden zich
aan de zijde van den heer Aalberse, de
laatste met het argument dat een zoo
belangrijke herziening als die van de La
ger Onderwijswet niet behoorde te geschie
den in haast-stemming. Met 59 tegen 24
stemmen (die der A.-R. en Chr.-H.) besloot
de Kamer op de agenda der Lager Onder
wijswet te vervangen door de Bedrijfsra
denwet. Toen dit besluit eenmaal geno
men was, volgde daaruit vanzelf, dat het
niet noodig was de openbare zittingen
reeds op 11 October een aanvang te doen
nemen. Zonder hoofdelijke stemming aan
vaardde de Kamer een voorstel van den
Voorzitter om op 13 October a.s. in
openbare zitting bijeen te komen, zooclat
dan 6 dagen beschikbaar zijn voor het af-
deelingsonderzoek der Staatsbegrooting.
Vermelden wij ten slotte, dat de Voor
zitter, na de voorlezing van het besluit
van zijner herbenoeming, een van die keu
rige speechjes hield ter inleiding van de
Kamer werkzaamheden, welke wij reeds van
zijn eerste optreden af als voorzitter van
hem gewend zijn.
Giechelend wandelden zij verder; 't wa
ren „nette" jongedames; naar 't ons toe
scheen: studeerende meisjes. Ziehier de
in-droeve geestesgesteldheid van een deel
van ons volk! Het deel, dat zich niet in
ootmoed tot Hem wil richtenMoge het
andere deel van ons volk zich daartegen
over des te dieper bewust zijn van zijn
plicht van Godsdienst in de volle en ge-
heele practijk van het dagelijksch leven.
EERSTE KAMER.
De griffier leest een bericht van
den heer D e G ij"We laar (C.-H.), dat
deze verhinderd is heden en morgen de
vergaderingen bij te wonen, wegens onge
steldheid.
Aan de orde is de benoeming van eenige
commissieleden.
In de huishoudelijke oommissie wordt
herkozen de heer v. Lanschot (R.-K.).
In de vacature Rink wordt gekozen de
heer H. Polak (S.-D.).
In de gemengde commissie voor de ste
nografie wordt herkozen de heer Janssen
(R.-K.).
Aan de orde is voorziening in de vaca
ture-Polak van genoemde oommissie.
De heer Polak (3.-D.) verklaart, dat
nu hij in de huishoudelijke commissie is
gekozen, hij niet in aanmerking wenscht
te komen voor een herbenoeming in de ge
mengde commissie voor de stenografie. In
deze vacature wordt gekozen de heer D e
Veer (A.R.). Herkozen wordt voorts in
deze commissie de heer Slingenberg
(V.D.).
De voorzitter benoemt tot leden
van de commissie voor de verzoekschriften
de heeren De Gijsolaar (C.-H.), v. Emden
(VJ).), Mendels (S.D.), Rlomjous (R.K.)
en Diepenhorst (A.R.).
De Kamer gaat voorts in de afdeelingen
ter onderzoek van het ontwerp-adres van
antwoord op de Troonrede.
DE ZUIDERZEE VERDWENEN
IJSSELMEER EN WADDENZEE.
De Minister van Waterstaat brengt
ter algemeene kennis, dat de volgende
namen zijn vastgesteld: voor het afge
sloten gedeelte van de Zuiderzee IJseel-
meer; voor het gedeelte van de
Zuiderzee benoorden den afsluitdijk:
Waddenzee.
BEZUINIGINGEN OP HET LAGER
ONDERWIJS.
In de toeliohting op de begrooting
1933 van zijn departement deelt de mi
nister van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen mede, dat het aantal hoofd
inspecteurs van het lager onderwijs^ dat
thans 5 bedraagt, tot 3 zal worden ver
minderd, terwijl het aantal inspecteurs
met 5 zal dalen.
Verder zal worden overgegaan tot ge
leidelijke opheffing der Rijksnormaalles
sen te Tiel en te Zwolle, alsmede van
de Rijkskweekscholen te Oud-Beijcrland
en te 's-Hertogenbosch.
GRENSWIJZIGING VAN DELFT.
In de Woensdag gehouden raadsverga
dering werd breedvoerig gesproken over
het ontwerp van wet tot wijziging van de
grenzen der gemeenten VGravenhage,
Delft, Wateringen, Nootdorp, Pijnacker,
Wassenaar, Veur en Stompwijk en tot op
heffing der gemeenten Voorburg en Rijs-
wijk.
Vele leden spraken er hun teleurstelling
over uit, dat door Ged. Staten geen reke
ning was gehouden met de door Delft in
gebracht bezwaren en dat de grensrege
ling een offer van 38.000 per jaar zou
kosten.
De voorzitter zou er voor zijn, dat de
gemeenteraad ter kennis bracht, vóór de
annexatie te zijn, doch zich niet met de
verdeeliug der kosten te kunnen vereeni
gen. Aldus werd besloten
STUDENTEN AAN UNIVERSITEITEN
EN H00GESCH0LEN.
Blijkens de cijfers van het Centraal Bu
reau voor de Statistiek telde ons land in
het studiejaar 1931'32 12.711 studenten.
Het vorig jaar bedroeg dit aantal 12.081,
zoodat de toename 650 of 5,4 pet. bedraagt.
Deze toename overtreft die van het jaar
1930'31, welke 5 pet. bedroeg.
Terwijl de vermeerdering zich in dat
jaar gelijkelijk bij de mannelijke en de
vrouwelijke studenten voordeed, steeg het
aantal mannelijke studenten in het stu
diejaar 1931'32 met 5,8 pet. en het aan
tal vrouwelijke met 3,3 pet.
Het aantal studenten der hoogescholen
nam wederom veel sterker toe dan dat der
universiteiten. Bij de universiteiten be
droeg de groei 397, d.L 4,2 pet. (vorig jaar
3,6 pet.), bij de hoogescholen 253, d.i. 9.7
pet. (vorig jaar 10,5 pet.). Het belangrijkst
accres valt bij de Technische Hoogeschool
waar te nemen, n.l. 129 of 7,4 pet. (vorig
jaar 12,7 pet.). Het getal studenten der
Landbouwhoogeschool steeg met 43 of 9,4
pet. (vorig jaar 8,6 pet.). De handelshooge-
scholen zagen haar bevolking met 81 di.
20 pet. (vorig jaar 4,1 pet.) stijgen; in het
bijzonder de Tilburgsche Handelshooge-
school zag haar aantal leerlingen relatief
sterk toenemen.
Zoo groot als de groei der hoogescholen
was de toename bij geen der universitaire
faculteiten, onder welke die der wis- en
natuurkunde het sterkst steeg, nJ. met
6 pet.
Het aantal vrouwelijke studenten in do
faculteiten der letteren en wijsbegeerte is
bijzonder groot. Het overtreft te Leiden,
Utrecht en Amsterdam zelfs de mannelijke.
DE BOTERPRIJS.
Belangrijk lager dan in 1930 en
voorafgaande jaren.
De Crisis-Zuivel-Centrale sohrijft ons:
Het schijnt, dat bij het publiek zich
de meening heeft, vastgezet, dat tenge
volge van de Crisis-Zuivelwet op den
consument zware lasten worden gelegd,
zóó zwaar zelfs, dat men daarom de na
tuurboter den rug toekeert en naar de
margarine overgaat.
Deze meening is geheel onjuist.
Tot half Maart 1931 is de natuurboter
jarenlang veel hooger in prijs geweest
dan ze thans sedert enkele weken is,
en nooit kwamen er in die jaren klach
ten over de dure boter. Hoe duur de
'boter voorheen was, zien wij van de
volgende getallen:
Volgens de officieelc. Leeuwarder no-
teerfng was de gemiddelde jaarprijs van
de boter in 1925: ƒ2.37 per K.G.; in
19-26: ƒ2.04; in 1927: ƒ2.08; in 1928:
ƒ2.18; in 1929: ƒ2.09 en ni 1930: ƒ1.71.
Dat waren stevige prijzen!
Thans bedraagt, de boterprijs 1.51
per K.G., dus belangrijk lager dan in
1930 en de daaraaan voorafgaande jaren.
Zelfs op 13 Maart 1931 stond de notee
ring nog op 1.52, dus oen cent hooger
dan heden. Doch na dien datum trad
een geleidelijke daling in tengevolge van
de moeilijkheden bij den cexport.
De gemiddelde jaarprijs over 1931 be
droeg ƒ1.34 per K.G. En sedert 11 Juli
1932, toen de Crisis-Zuivelwet in werking
trad, wordt nu getracht den boterprijs
geleidelijk op te voeren, tot de veehou
der den productieprijs voor zijn melk
ontvangt.
Zoo stond de boter op 22 Juli op
1.285 Augustus op ƒ1.30; 19 Augus
tus ƒ1.31; 26 Augustus ƒ1.41; 9 Sep
tember ƒ1.48 en 16 September ƒ1.51;
alles per K.G. Een langzame stijging
alzoo.
Zoolang de Crisis-Zuivelwet in werking
is, staat de boterprijs dus belangrijk
lager dan in 1930 en de daaraan voor
afgaande jaren; op dit oogenblik is hij
nog slechts 17 cent hooger dan over het
geheele jaar 1931.
Er is dus geen sprake van, dat. de bo-
tereonsument zwaar belast wordt; in
Nederland eet men, vergeleken met vo
rige jaren, nog steeds goedkoope boter.
En dat zal wel zoo blijven, want al voert
de Crisis-Zuivel-Centrale den boterprijs
ook op tot 1.60 wat oorspronkelijk
als uiterste grens werd opgegeven
dan nog is deze prijs lager dan in 1930
en vroeger.
Bij genoemde prijzen en dat geldt
zoowel voor dee vroegere als de tegen
woordige en de toekomstige moeten
nog worden opgeteld de onkosten en de
winstmarge voor den grooot- en den
kleinhandel (winkelier).
Maar dit zijn tamelijk constante, in
ieder geval nauw gelimiteerde factoren,
al is de eene groothandelaar en winke
lier met iets minder tevreden dan de
andere.
Doch op de stijging of daling van den
boterprijs heeft dit geen invloed.
DE LOONSVERLAGING IN DE
BOUWBEDRIJVEN.
Patroonsbond neemt compromis aan.
Gisteren is te Amsterdam een buitenge
wone ledenvergadering gehouden van den
Patroonsbond voor de Bouwbedrijven in
Nederland, waarin de voorstellen tot tus-
schentijdscho wijziging der Landelijke Col
lectieve Arbeidsovereenkomst zijn behan
deld. De drukbezochte vergadering werd
geleid door den heer B. van Eesterden uit
's Gravenhage.
Er werden verschillende bezwaren geop
perd tegen het feit, dat de nieuwe rege
ling langer zal duren dan tot 1 Maart a.s.,
op welk tijdstip het bestaande contract zou
zijn afgeloopen.
Uitvoerig werd het compromis door het
bestuur verdedigd, o.m. met het argument,
dat de regeeringstoezeggingen een sanee
ring van het bedrijf meebrengen en dat te
verwachten is, dat er behalve de toege
zegde 20 millioen van de Regeering ook
het noodige werk van particulieren zal los-
Dit nummer bestaat uit vier bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De 40-urige werkweek te Genève bespro
ken. (2e blad).
Een rumoerige zitting van den Pruisi-
schen Landdag. (2e blad).
Nog geen accoord met Gandhi. (2e blad).
BINNENLAND.
Overleden is Kanunnik Th. F. Ebbfnk-
huijsen. (Kerkn., lste blad).
Dr. H. Colijn over de Millioenennota.
(2de blad).
De loonsverlaging in de bouwbedrijven.
(lste blad).
De Zuiderzee verdwenen, (lste blad).
De verkeersagent H. Baas, slachtoffer
van den moordaanslag bij de relletjes te
Den Haag, is hedenmorgen overleden.
De dader gearresteerd? (Laatste Be
richten).
Twee garnalenvisschers uit Zandvoort
vermist. Het bootje leeg aan het strand'
gevonden. (Laatste Berichten.)
HET WEER OP ZONDAG.
WAARSCHIJNLIJK KOEL EN BUIIG.
VERRASSINGEN NIET ONWAAR
SCHIJNLIJK.
De in het vorige weerbericht aangedui
de mogelijkheid, dat het weer bij dalenden
barometer van karakter zou veranderen is
in deze week werkelijkheid geworden. Hef
gebied van hoogen druk heeft, geen stand
kunnen houden en onder den invloed van
een voorbijtrekkende depressie sloeg het
weer reeds vóór Zondag geheel om. Een
zeer koude luchtstroom drong daarna West
Europa binnen cn bracht ons zulk een ster
ke afkoeling, dat het weer bepaal heel
koel werd. Vervolgens ontwikkelde zich
boven West-Europa een gebied van hoo
gen druk, waarvan aanvankelijk een verbe
tering van het weer te verwachten was,
maar ook dit kon geen stand houden.
Vanaf Donderdag werden de algemeene
weers-omstandigheden, vooral over de
Westelijke helft van ons werelddeel veel
ongunstiger. In hot Zuid-Westen ontwik
kelde zich een dieper wordende depressie,
die zich in onze richting uitbreidde, terwijl
over Noordwest-Europa een andere de
pressie verscheen, die haar invloed over
de Noordelijke helft van Europa uitbreid
de. In het algemeen namen de regenkan
sen daardoor toe. Hoe zich de weerstoe-
stand verder ontwikkelen zal is onder de
gegeven omstandigheden heel onzeker
maar het is wel heel onwaarschijnlijk, dat
wij in de eerstvolgende dagen warmer
weer van langoren duur te verwachten
hebben. Integendeel, het is veel waar
schijnlijker, dat na een kort durende stij
ging der tempeartuur en regenachtig weer,
reeds vóór Zondag opnieuw een koudn
luchtstroom zal doorkomen, die ons koud
en buiig weer zal brengen. Bovendien is
er nog veel kans dat zich vóór Zondag een
weorstoestand ontwikkelt, die ons nog ver
rassingen baren kan.
(Nadruk verboden).
komen, gezien de thans toegepaste verla
ging.
Mede dank zij het feit, dat bij de behan
deling in een aantal afdcelingavergaderin-
gen van de zijde van'het hoofdbestuur per
soonlijke toelichting was verstrekt, werden
de voorstellen ten slotte met 176 tegen 26
stemmen aangenomen.
De vergadering sprak als haar oordeel
uit, dat in de bestekken der uit te voeren
werken, de toepassing der nieuwe arbeids
voorwaarden dient te worden verrekend.
Bovendien werd het van belang geacht, dat
de regeeringsgelden zoo doelmatig moge
lijk zullen worden besteed door de werken
te laten aanbesteden en niet in eigen be
heer te doen uitvoeren. Door de beslissing
van deze organisatie, waarvan de meer
derheid der patroons deel uitmaakt, is de
totstandkoming der nieuwo overeenkomst,
behoudens hot referendum van den Alge-
meenen Nederlandschen Bouwvakarbei
dersbond, thans een belangrijken stap na
der gekomen.
