„Zij" Crème
BERICHT.
23ste Jaargang
DONDERDAG 15 SEPTEMBER 1932
No. 7305
3)e Êeicbehe (Boiutant
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij ?ooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per poet 12.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van bet tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop 10.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
GRONDBEZITTERS
TEGEN WIL EN DANK
Rondom de onteigening
der Spaansche Grandes
MADRID, in September.
Het is wel de grootste parlementaire
sensatie geweest sedert langen tijd, dat de
Spaansche Cortes zoo plotseling het besluit
namen, om het geheele bezit der Spaansche
grandes te onteigenen en hun grondbezit
in de omlijsting der agrarische hervorming
te verdeelen. Oorspronkelijk zou de agra
rische hervorming slechts in veertien der
vijftig provincies worden doorgevoerd. Na
de contra-revolutie van 10 Augustus be
sloot men echter het grondbezit der adelij-
ken, die aan de beweging hadden meege
daan, in beslag te nemen en op het laatste
oogenblik ging men in een vloek en een
zucht nog verder en strekte de onteigening
althans in naam over alle grandes
van het land uit.
De Cortes hebben wel een geprononceerd
revolutionnair karakter, maar met de be
sloten wetten loopt het zoo'n vaart niet.
Ook met de onteigeningswet. Van tevoren
reeds waren uitzonderingen bepaald. In de
practijk vallen maar ongeveer 20 van de
332 grandes onder de agrarische hervor
ming. Grandes, wier grondbezit de 400 H.A.
niet te boven gaat, vallen al op de eerste
plaats met onder de nieuwe regeling. Hun
bezit wordt niet onteigend, voor zoover zij
niet medegedaan hebben aan den Augus-
tus-opstand.
Maar er zijn nog meer, heel eigenaardige
uitzonderingen. Ook het grondbezit van die
grandes blijft onaangetast, die vroeger geen
gebruik hebben gemaakt van de voorrech
ten van hun stand. Ook zal men waar
schijnlijk het bezit van die grandes niet
in beslag nemen, welke ook de republiek
als weidoeners van Spanje beschouwt. Men
mompelt bijvoorbeeld, dat aan het vermo
gen van den reeds overleden markies Vol-
decilla niet zal worden geraakt. Tot de
vermoedelijke slachtoffers der confiscatie
behooren echter de hertog van Alva en
graaf Romanones
Het bericht over de onteigening van de
grandes werkte wel sensationeel, maar toch
zijn de oorzaken, die er toe leidden en in
een zwenking naar links zijn te zoeken,
van veel meer beteekenis. De radicale toon,
waarop de minister-president Azana voor
de onteigening opkwam, verwekte algemee-
ne verrassing en vond bij de meerderheid
der Cortes levendigen bijval. „Het is nu
eindelijk tijd", zeide hij, „om op te ruimen
met de verouderde, corrupte grondslagen
van den staat en te beginnen met den op
bouw van een nieuw, volslagen veranderd
Spanje. Later, in een interview met de
United Presse": Dit is de eenige weg, om
een werkelijke agrarisohe hervorming tot
stand te brengen, en hij heeft nog het voor
deel, dat men geen schadevergoedingen be
hoeft te betalen".
De minister van Landbouw, Marcelino
Domingo, liet zich ook interviewen en ver
klaarde: „De nieuwe wet biedt voldoende
mogelijkheden voor een radicale en volsla
gen verandering van ons economisch
systeem en stelt de wenschen der bevolking
van het platteland tevreden, zonder andere
legitieme belangen al te zeer op het spel
te zetten''.
Het totstandkomen van deze algemeene
agrarische hervorming zal natuurlijk in de
practijk groote moeilijkheden opleveren. Er
heerscht geen eensgezindheid van opvat
ting over de wenschen der boeren. De boe
ren van Aandalusië geven er bijvoorbeeld
de voorkeur aan, heden ten dage voor vast
loon te werken, wijl de exploitatie van een
boerderij voor eigen rekening hun bestaan
in gevaar zou brengen. En dit temeer, daar
het al heel moeilijk zou zijn, den nieuwen
boerderijen het benoodigde bedrijfskapitaal
te verschaffen.
Als uiterlijk teeken van een zwenking
naar links moet ook een besluit van de
Postadministratie worden beschouwd. In 't
vervolg mogen de adressen van alle post
stukken namelijk geen adellijke titels meer
bevatten, maar alleen burgerlijke namen.
Poststukken aan den hertog van Alva bij
voorbeeld zullen het volgende adres moeten
hebben: Don Jacoba Stuart Fitzjames Por-
tocarreo. (United Press).
BINNENLAND
werkt als een late, warme herfstzon met
haar gouden kleurenpracht; zij toovert een
ongekende fraaie teint op uw huid.
In prijzen van 203045 en 75 sent.
DE STAKING IN DE
KOOPVAARDIJ OPGEHEVEN.
Geen loonsverlaging en geen wraak-
maatregelen.
De besprekingen, welke dezer dagen
hebben plaats gehad tusschen den Bond
\an Werkgevers in de Koopvaardij en de
Contactcommissie, hebben geleid tot over
eenstemming in zake de voorwaarden om
tot opheffing van de staking te komen.
Het resultaat is samengevat in een vijf
tal punten:
lo. De bestaande loonen en arbeidsvoor-
waarden geregeld in het collectief contract
van 16 Augustus, zullen gehandhaafd wor
den tot 31 Maart 1933 voor de volgende
reederijen:
Stoomvaart Mij. Nederland, Rott. Lloyd,
Ver. Scheepvaart Mij., Scheepvaart Mij.
Oceaan, HoLlandsehe Stoomvaart Mij., Ba-
tavierlijn, en wat de Kon. Holl. Lloyd be
treft tot 31 Dec. a.s. zulks in verband met
de bijzondere positie, waarin deze Maat
schappij verkeert en voor de Holland
Amerika Lijn tot 31 Januari 1933, ook in
verband met haar bijzondere positie.
2o. Ten aanzien van de Vrachtvaart
Maatschappijen in het algemeen zal de sta
tus quo gedurende één maand geconti
nueerd worden met ingang van morgen.
3o. Gedurende dien tijd zullen partijen
onderhandelen, waartoe zij zich gezamen
lijk zullen wenden tot de regeering ter ver
krijging van medewerking om een zoo ruim
mogelijke werkgelegenheid te verkrijgen.
4o. a. De reederijen verklaren geen en-
kek«u rancune-maatregel te zullen nemen
ten ijaanzien van personen, die ontslagen
zijn pf bij de staking betrokken zijn.
b. Bij het wederom in de vaart koonen
van /de schepen hebben leden van de oude
bemanning voorrang op hun oude schip.
Ditzelfde geldt ook ten aanzien van
werk te verrichten op schepen, die opge
legd zijn.
Officieren worden tewerkgesteld in hun
oude functie en voorzoover dit niet mogelijk
is, hebben ze voorrang naar anciënniteit.
5o. Geschillen betreffende den status quo
en de rancune-maatregelen zullen worden
onderworpen aan een soheidsgerecht, inge
steld volgens het oude collectieve arbeids
contract.
De vergaderingen der verschillende or
ganisaties hadden gisteren plaats te Rot-
teram en Amsterdam.
Te Rotterdam werd een druk bezochte
vergadering gehouden door den Oentr.
Transportarbeidersbond. Na discussie zijn
de boven vermelde voorstellen met 392214
stemmen verworpen. Er werden 12 blanco
stemmen uitgebracht.
Een incident.
Na afloop van de vergadering in Odeon
hebben buiten op wacht staande personen
den heer E. Esveld, bestuurder van den
Centralen Bond, aangevallen. Deze moet
in de vergadering, toen hij een rede hield
o.a. hebben gezegd, dat z.i. een gezin er
van 80 wel kon komen. Hieröver werd hij
bij het verlaten van de zaal „onderhou
den". Men riep„Daar gaat-ie nou
met zijn 80 per maand en een
fijne jas over zijn arml" Tegelijker
tijd sloeg men hem tegen den grond. Op
hetzelfde oogenblik werd een andere be
stuurder eveneens aangevallen. Deze is te
gen den muur geworpen en daarbij met zijn
rechterarm in een ijzeren pen van een hek
je terecht gekomen, waardoor hij is gewond
geraakt. De heer E. heeft voorts een paar
slagen in het gezicht gekregen. Beiden
zijn een woning binnen gevlucht en later
per auto naar huis gegaan.
De Contactcommissie van werknemers in
het koopvaardijbedrijf heeft hedennacht
een communiué verspreid, dat tusschen den
Bond van Werkgevers in de Koopvaardij
en de Contactcommissie van organisaties
van werknemers ter koopvaardij na lang
durige onderhandelingen een overeen
komst is getroffen.
Vandaag vertrekken reeds 20
schepen uit Amsterdam.
Uit Amsterdam meldt men nog, dat nu
i de staking is opgeheven, vandaag reeds uit
j de Amsterdamsche haven 16 schepen van de
Kon. Ned. Stoomvaart-Mij. en 4 van de
i Hollandscke Stoomboot-Mij. zullen vertrek-
ken.
STATEN-GENERAAL.
Tweede Kamer.
De Tweede Kamer is bijeengeroepen
tegen Dinsdagmiddag om kwart over drie.
Aan de orde is dan: aanbieding der
Ttijksbegrooting voor 1933 en het opmaken
van de nominatie voor het voorzitterschap.
Eerste Kamer.
Na afloop van d«. gemeenschappelijke
vergadering van de beide Kamers der Sta-
ten-Generaal op Dinsdag a.s., komt de
Eerste Kamer bijeen dienzelfden dag om
half vier, Woensdag cm elf uur, Donderdag
om twee uur en Vrijdag om elf uur.
In de vergadering van Dinsdag wordt
het nieuw benoemde lid mr. C. H J. A.
Janssen de Limpens beëedigd.
De vergaderingen van Woensdag, Don
derdag en Vrijdag houden o m. verband
met de beantwoording van de Troonrede.
DE VOORGENOMEN VERHOOGING
VAN DE INVOERRECHTEN.
Van 10 tot 15 percent.
Naar de N.R.Ct. verleemt zal de verhoo
ging van de invoerrechten, welke de regee
ring aan de Staten-Generaal zal voorstel
len, een heffing zijn van 50 opcenten op het
bestaande tarief.
Daar voor de meeste goederen het tarief
bij de wet van 19 December 1931, St.bl. no.
530, reeds verhoogd is van 8 tot/ 10 percent,
zou de nieuwe verhooging dit laatste per
centage tot 15 opvoeren.
Ook voor 1933 750.000.
Het Nationaal Crisis-Comité heeft bij
circulaire aan de gemeentebeturen mede
gedeeld, dat de Rijksbijdrage van ƒ750.000,
welke ter beschikking van het Nationaal
Crisis-Comité is gesteld voor verstrekking
van extra-hulp aan werkloozen, uitsluitend
bestemd is voor het kalenderjaar 1932.
Gevolg hiervan is, dat de bijdragen
voor extra-hulp, die door de gemeenten en
het Nationaal Crisis-Ofcnité voor of in den
loop van 1932 zijn beschikbaar gesteld, al
leen gedurende dit kalenderjaar mogen wor
den. gebruikt.
Naar de „Tel." vei int bee de regee
ring voor het kalenderjaar 1933 wederom
een bijdrage ter beschikking van het N.
C. C. gesteld van ƒ750.000.
De wijze, waarop uitkeeringen uit dit
bedrag zullen worden gedaan, zal nog na
der bekend gemaakt worden.
DE WERKLOOZEN-UITKEERINGEN
IN DE GROOTE STEDEN.
Over de door de Regeering voorgestelde
wijziging van de werkloozenuitkeeruig in
de vier groote steden maakt De T ij d en
kele opmerkingen. Het blad geeft de gis
teren door ons gepubliceerde regeling, en
vervolgt
„In de toelichting tot deze punten zegt
de Minister omtrent de eerste bepaling,
dat hij de bestaande regeling minder ge
lukkig acht:
„De gezinnen met. werkende kinderen
toch hebben reeds meer inkomen dan die,
welke uitsluitend van den steun moeten
leven. Eerstgenoemde gezinnen gaan dus
bij werken van een of meer der leden dub
bel vooruit, en zijn daardoor in een meer
bevoorrechte positie ten aanzien van de
andere gezinnen. Dit is niet Langer te ver
dedigen, nu de financieele toesband van
het Rijk en de gemeenten niet toelaat,
dat gezinnen, welke zich door werken reeds
meerdere inkomsten mochten verwerven,
nog eens extra worden geholpen".
Deze zienswijze lijkt ons in zóóverre
juist, als zij streeft naar een rechtvaardige
verdeeling van het totale steunbedrag over
de werkloozen; niet de verlaging is het
directe doel, maar de evenredigheid. Ge
zinnen met werkende kinderen kunnen
echter vaak grootere behoeften hebben,
dan andere en dat versohil kan grooter
worden dan het loon der betreffende kin
deren bedraagt. Eenige bewegingsvrijheid
komt ons ook hierin gewenscht voor.
Minder gelukkig lijkt ons de toelichting
bij het tweede punt, die uitsluitend baseert
op het feit, dat er misbruik wordt ge
maakt van den bestaanden toestand en op
de overweging, dat het den arbeidslust bij
de mannen wegneemt, wanneer de vrou
wen 5 gulden kunnen bijverdienen, zonder
dat dit bedrag precies tot den laatsten
cent wordt afgetrokken van den steun.
Naar onze meening is het omgekeerde bet
geval en vermindert juist het systeem van
alles aftrekken den werklust in het gezin.
Wanneer de regeering meent, dat de bij
verdienste van de vrouw den werklust van
den man vermindert, laat zij dan liever den
man zelf ook in de gelegenheid stellen het
bedrag van zijn steun dat hem werke
lijk niet lui maakt! nog een beetje te
verhoogen. Reeds meermalen is erop aan
gedrongen dat men met het aftrekken van
extra-verdiensten niet zoo precies zou zijn.
En als het over moreele gevolgen gaat,
laat men dan denken aan de clandestiene
karweitjes, die in het thans bestaande stel
sel zoo graag worden aangenomen
Het derde punt is eenvoudig een kwes
tie van uniformiteit. De regeling van den
huurbijslag is in de vier betreffende ge
meenten verschillend. Van een verminde
ring over de heele linie is hierbij, voor zoo
ver wij het zien, geen sprake.
Het laatste is een tragisch uitvloeisel van
het feit, dat noch de gemeenten, nóch het
Rijk een werklooze tot het eind van zijn
dagen volledig kunnen onderhouden. Bij een
oorspronkelijke algemeene regeling was
dan ook bepaald, dat de werklooze arbei
ders na een zekeren tijd werden afgevoerd
en dus van de steunregeling bij Maatschap
pelijk Hulpbetoon terecht kwamen. Voor
nagenoeg alle gemeenten is deze bepaling
afgeschaft, om plaats te maken voor een
stelsel van dubbel-uitgetrokkenen, volgens
welke de betreffenden na een jaar welis
waar minder kregen, doch ook weer verze
kerd waxen van hun steun, daar de ge
meenten voorloopig gedurende onbepaal-
den termijn voortgaan subsidie te ontvan
gen. De vier gemeenten hebben nu ver
zocht de afschaffing van het „Armenzorg-
stelsel" ook voor haar te doen golden. Het
Rijk is daartoe slechts bereid onder de
voorwaarde, dat ook de groote gemeenten
het stelsel van de dubbel-uitgetrokkenen
aanvaarden.
Als wij de zaken goed zien, zal het Rijk
dus méér geven en stelt de Minister voor
ook bij te springen voor hen, die langer dan
een jaar werkloos zijn, wat tot nu toe bij
die vier gemeenten niet gebeurde. Deze
maatregel lijkt ons in elk geval beter, dan
het stelselmatig overhevelen van de blij-
vend-werkloozen naar de armenzorg, waar
zij vermoedelijk niet veel meer steun krij
gen dan de Minister thans verlangt hun
te geven. Om het geringe bedrag echter,
dat deze steun tóch zal uitmaken, zouden
wij nog eens op een speling willen aandrin
gen voor hen, die niet met de handen in
den schoot willen zitten en er iets „bij"
trachten te verdienen.
DE LOONEN IN DE BOUWVAKKEN.
Het advies voor den R. K. Bouwv.A-
arbeidersbond.
De R. K. Bouwvakarbeidersbond St. Jo
seph zal het advies van het Bondsbos^tuur
inzake deze aangelegenheid behandelen:
voor de bouwvakarbeiders en schilders in
een gecombineerde landelijke vakgroeps
vergadering Zaterdag a.s. om 11 uur in ho
tel de l'Europe te Utrecht en voor de stu-
cadoors-afgevaardigden in een vergadering
op Maandag a.s. om 11 uur in het gebouw
der R. K. Werkliedenvereeniging aan het
Janskerkhof.
Het advies van het Bondsbestuur van St.
Joseph luidt: aanvaarding van de verla
gingen voor alle drie de contracten.
Voor wat het landelijk collectief contract
voor het bouwbedrijf betreft, is dat een ad
vies, dat door alle besturen der gecontrac
teerde organisaties wordt gegeven.
Voor het schilders- en stucadoorsoon-
tract wordt dat advie-s gegeven door den
R. K. Bouwvakarbeidersbond en het be
stuur van den Ned. Christelijken Bouwar-
beidersbond.
Argumenten voor het advies.
De argumenten voor dit advies zouden
wjj schrijft het Bondsbestuur van St. Jo
seph willen samenvatten in de volgen
de punten:
1. De noodtoestand, waarin duizenden
bouwvakarbeiders verkeeren. Peil de ellen
de en het leed, wat in zeer vele gezinnen
van .onze leden geleden wordt, nu reeds
weken en maanden lang.
Dat behoeft niet nader uiteengezet te
worden.
2. Onze werkloozenkas kan wederom
functionneeren. Dat is èn voor onze leden
èn voor onzen bond van de grootst moge
lijke beteekenis. Niet alleen nu, maar ook
voor deD toestand na 1 Januari a.s.
3. Er wordt, voor dit jaar nog, door de
regeering 20.000.000 beschikbaar gesteld.
Dat zal medewerken de werkgelegenheid te
bevorderen, wat van niet te onderschatten
beteekenis is. Werkloosheid tegengaan is
immers een belang van de eerste orde.
4. De toestand van onzekerheid in het
bedrijf verdwijnt. Er wordt momenteel niet
gebouwd, mede omdat er een sfeer van
onzekerheid is. Men denkt: het wordt
goedkoopor en men wacht dus. Dien toe
stand wegnemen door wederom voor een
jaar arbeidsvoorwaarden af te sluiten,
is van niet te onderschatten beteekenis.
5. De collectieve arbeidsovereenkomsten
blijven intact.
Het is voor de arbeiders van het groot
ste belang, dat wij de collectieve contrac
ten veilig door de branding van deze crisis
heenhelpen. Dan immers kan daarop wor
den voortgebouwd, wanneer de tijden ver
anderen en behouden wij de rechtspositie
onzer leden.
6. Met Maart a.s. zal de toestand, in
dien er niets gebeurt, veel ongunstiger zijn.
Dit ligt voor de hand.
De regeering zal dan immers geen gel
den beschikbaar stellen de toestand van on
gewisheid blijft voortbestaan, tengevolge
waarvan de werkloosheid nog zal toene-
men. In den meest ongunstigen toestand
Zij die zich vanaf heden abonneeren op
„De Leidsche Courant", ontvangen de nog
verschijnende nummers tot 1 October a.s.
gratis.
DE ADMINISTRATIE.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De controle-commissie van den Rijksdag
zet haar oppositie tegen von Papen voort.
(2de blad).
De socialistische rijksdagfractie tegen de
Duitsche bewapeningspolitiek. (2de blad).
Trein van het Fransche vreemdelingen
legioen in een afgrond gestort. Er zouden
100 dooden zijn. (Buitenl. Ber., 2e blad).
Weer een geslaagde
(Luchtv., 2de blad).
Oceaanvlucht.
BINNENLAND.
Een man te Vreeland door rattenkruid
vergiftigd. (Gom. Ber. 3de blad).
Weer een geheime zender. Thans te Hen-
elo. (Gem. Ber. 3de blad).
zal dan over de vernieuwipg der oollectie-
ve arbeidwovoreenk» .v;t moeten wordori on
derhandeld, terwijl van eenig ckiadwcrkelijk
verzet geen sprake kan zijn. Voeg daarbij,
dat die onderhandelingen govoerd moeten
worden in een sfeer, waarin de minder goed
willende elementen in de werkgeverswereld
zich uitstekend thuis gevoelen en hot slaat
vast, dat dan óf geen nieuw contract óf
een oontract tot stand komt, dat slechter
is dan nu kon worden afgesloten.
Gevolgen van verwerping.
Wanneer ons advies niet zou worden
aanvaard, dan verandert er uiteraard niets
in den bestaanden toestand. Dan worden
onze leden of die groep die het advies ver
werpt, niet onder de crisisregeling ge
bracht; wordt onze werkloozenkas niet ge
holpen; zullen zij uit die gemeentelijke
steunregelingen, waaronder een gedeelte
nu valt worden gezet en ontvangt het De-
drijf geen hulp van de regeering.
Daar komt bij, dat een gunstiger collec
tieve arbeidsovereenkomst met 1 Maart
zeker niet zal worden afgesloten, daar de
werkgevers nu reeds hebben verklaard dan
ook nog met voorstellen tot klaasenwijzi-
ging en wijziging der sociale bepalingen te
moeten komen. Zij meenden aan dien drang
van hun leden dan niet te kunnen weer
staan, al gevoelden zij, als leiding, daar
ook weinig of niets voor.
Een en ander zet dus aan tot aanvaar
ding van het advies van het bondsbestuur
en wij vertrouwen, dat dat advies in den
zelfden geest zal worden behandeld, als
waarin het is gegeven.
Het bondsbestuur is er zich volkomen
van bewust, dat tusschentijdsche wijziging
©ener arbeidsovereenkomst zijn groote be
zwaren heeft; dat hier door de regeering
ruw en ongemotiveerd is ingegrepen; maar
indien men zijn gezond verstand laat wer
ken, zal men deze dingen als feiten heb
ben te aanvaarden, waaraan niets te ver
anderen viel. Alles is daaromtrent gedaan,
maar, zooals reeds eerder betoogd, zon
der resultaat. „Volkskrant".
Christus Koning-monument te Nijmegen.
Do commissio van organisatie van den
stillen hu'.dctocht welke duizenden Nij-
meegsche mannen jaarlijks doen vanuit
het hartje der stad Nijmegen naar Ko-
ningsgaard ter cere van Christus Koning,
heeft het initiatief genomen tot oprichting
van een monument van Christus Koning
in den voortuin van Koningsgaard, welke
ligt op de scheiding van Berg en Dal-
schen weg en weg naar het H. Land. Het
monument dat vervaardigd wordt door
den beeldhouwer Evcraers, zal onthuld
worden door Z.H.Exc. Mgr. A. Diepen, op
Zondag 23 October a.s. don dag van den
grooten bedetocht.
De Bedrijfsraden-wet.
Naar do „Msbd." verneemt, wordt 't re-
geringsantwoord aan de Tweede Kamer be
treffende do Bedrijfsradenwet nog vóór de
Troonrede verwacht.