Duitschlands parlementarisme.
Ons nieuw merk „HYGIA" wettig gedeponeerd
23ste Jaargang
WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1932
No. 7304
e£cidóeh&0oii/Yamt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per port f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per
regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
De knock-out van von Papen,
Het economisch en staatkundig program der rijksregeering.
Kr spelen zich in het land van onze Oos
terburen gebeurtenissen af, die waard zijn
met belangstelling te worden gadegesla
gen.
De Duiteche democratie, innerlijk reeds
lang vermolmd door de afbrokkeling van
het partij-wezen, heeft ondanks den twïj-
felachtigen „steun" van Duitschlands jong
ste monster-partij, n.l. die der nazi's, geen
weerstand kunnen bieden aan den slag,
haar door de rijksregeering toegediend en
is in elkaar geploft.
„De regeering gelooft, dat de formeele
democratie niet meer tot nieuw leven kan
worden gewekt", aldus sprak rijkskanselier
von Papen in zijn radio-réde op den avond
van dien gedenkwaardigen Maandag, toen
de strijd tussohen rijksdag en rijksregeering
in het voordeel van de laatste was geëin
digd.
De Duitsche democratie ligt ter neer,
voorlopig knocked-out.
De dictatuur, voorbereid door de. natao-
naal-socialisten en door hen begeerd, is er
thans. Evenwel niet op de wijze, zooals zij
zich deze gedacht hadden. In plaats van
dictator Hitier, decreteert thans het drie
manschap v. Hindenburgv. Papenv.
Schleicher, hoe het vaderland gered moet
worden.
En dit moet reeds direct in het voordeel
van dit drietal worden erkend: zij weten
wat zij willen en zij hebben hun program
niet onder stoelen en banken gestoken.
Iedereen weet, waar het heen gaat. Dit in
tegenstelling met Hitler, van wien niemand
nog ooit gehoord heeft, wat hij eigenlijk
wil en hoe hij zich dat redden" van het
groote vaderland voorstelt.
Het parlementarisme is onmachtig ge
bleken om in zulk e»en noodtoestand met de
kracht en het doorzicht op te treden, wélke
vereischt worden, en eerlijk gezegd, geloo-
ven wij, dat een beetje dictatuur van het
H.-P.-S.-driemanschap in dezen verwarden
tijd voor Duitschland geen kwaad kan. De
Centrumsman dr. Brüning was trouwens ai
aardig bezig met dictatoriaal te regeeren
en wij begrijpen niet góed wat het Cen
trum verwachtte van een samengaan met
de Nazi's ten einde de democratie van het
parlementarisme te redden. Het moet
overigens voor het Centrum ook wel
de „uiterste noodzaak" geweest zijn,
om met menschen als Hitler en Goe-
ring in zee te willen gaan. Hitier,
de man, die ellenlange redevoeringen
houdt, waarin hij er in slaagt om absoluut
niets positiefs te beweren, en Goering, die
zich in den jong-gestorven rijksdag een po
litieke houwdegen heeft getoond, die het
a-b-c van de politiek nog leeren moet.
Reeds lang nadat hij verslagen was, draaf
de hij door en liet de reeds ontbonden rijks
dag besluiten nemen tegen den grondwet
in, welke hij n.b. zeide te willen bescher
men. Het Centrum zag bijtijds in, dat het
de nationaal-socialisten op dezen weg niet
kon volgen en vermeed aldus een ernstig
gewapend conflict. Want de regeering had
aangekondigd, den rijksdag desnoods met
geweld te beletten, opnieuw bijeen te ko
men op onwettige wijze.
De rijksregeering handhaafde zich op
den basis van de grondwet, al doet zij het
niet voorkomen, dat zij zoo'n eerbied heeft
voor de huidige grondwet van Weimar. In
tegendeel zij ziet haar historische zending
juist in het opheffen van deze grondwet.
Naast reorganisatie van het Duitsche eco
nomische leven, heeft zij zich tot taak ge
steld de reorganisatie van het Duitsche
staatsleven. Het ontwerp van een nieuwe
grondwet ligt al klaar, doch deze zal niet
overijld worden ingevoerd, beloofde von
Papen in zijn radio-rede van Maandag
avond, doch in overleg met de Duitsche
landen. Eén van de meest ingrijpende ver
anderingen zal zijn de wijziging van het
kiesrecht. Door het verhoogen van den kies
gerechtigden leeftijd hoopt men de extre
mistische partijen gevoelig te treffen, daar
het juist de opgeschoten en nog onrijpe
jeugdige kiezers zijn, die zoowel de commu
nisten als de nationaal-socialisten hun
groeiend aantal stemmen hebben bezorgd.
Daarnaast zal de regeling van de verhou
ding tusschen het Rijk en Pruisen een voor
name plaats innemen.
„In de toekomst moet een tegen elkan
der en naast elkander regeeren in rijk en
Pruisen uitgesloten zijn, aldus von Papen.
Men zal den Pruisischen staat niet vernie
tigen, maar noodzakelijk is een organische
verbinding van de Pruisische regeering met
die van het rijk. Hier ligt de mogelijkheid
van een doortastende bestuurs-reorganisa-
tie en van een goedkooper maken van het
bestuur. De regeling van de verhouding
tussohen rijk en Pruisen zal de zelfstandig
heid als staat van de andere Duitsche lan
den niet aantasten".
Behalve het staatsleven staat, zooals ge
zegd, ook reorganisatie van het economisch
leven op het program en wel door een for-
sohe poging om de werkloosheid te doen
verminderen. Men wil dit trachten te be
reiken door op verschillende manieren het
particulier initiatief te prikkelen. Niet door
werkloozensteun, die hoe langer hoe meer
de financieele draagkracht van het land
te boven gaat, maar door aanpakken moet
dit probleem worden opgelost. Voor de
voorgenomen maatregelen zullen vele mil-
lioenen noodig zijn en de wel eigenaardige
wijze, waarop de rijksregeering de noodige
contanten meent te kunnen vinden zonder
in den maalstroom van inflatie tereoht te
komen, hebben wij reeds medegedeeld. Wij
bedoelen het systeem van de belastingbons.
Deze bons zijn eigenlijk wissels op Duitsch
lands toekomstige rijkdom en als zoodanig
aangewezen op het vertrouwen, dat de
Duitsohers in hun eigen toekomst stollen.
Een origineele methode, wier uitkomst me
nigeen met belangstelling zal afwachten.
De rijksregeering heeft er veel vertrou
wen in, want juist om te verhinderen, dat
dit economische program door den rijks
dag om hals zou worden gebracht, heeft zij
den rijksdag door den rijkspresident doen
ontbinden. Van Papen's regeering schijnt
vast besloten te zijn zich en haar program
te handhaven, zelfs als het zal* moeten door
een tweede rijksdagontbinding over eenige
maanden, wanneer de komende verkiezin
gen (die nog volgens het oude kiesstelsel
zullen gehouden worden) wederom een sa
menstelling van den rijksdag te zien zullen
geven vijandig aan de plannen der rijks
regeering.
De datum dezer nieuwe verkiezingen
staat nog niet vast, doch von Papen schijnt
niet van plan te zijn, deze tot St. Juttemis
te verschuiven. Want de regeering be
schouwt zich nog altijd als de uitvoerster
van den nationalen volkswil, die dan blijk
baar zijn weerklank nog niet heeft gevon
den in de partijen van den rijksdag.
Als Taart zoo Lekker
gegarandeerde korting.
N.V. LEIDSCHE BROODFABRIEK
ons Verpakt „HYGIA BROOD Zonder prijsverhooging met 10 °/0
Ieder die op zindelijkheid is gesteld, vraagt een proefbroodje.
NIEUWE MARE I TEL. 36 en 442
BINNENLAND
REGEERINGSSTEUN AAN HET
BOUWBEDRIJF.
Voorschot van ƒ20 millioen, extrahulp
voor de werkloozenkassen en opname
in de rijkssteunregeling.
Gelijk gemeld, heeft Maandagmiddag op
het Departement van Binnenlandsche Za
ken te 's-Gravenhage weer een bespreking
plaats gevonden tusschen de Regeerings-
delegatie, de heeren mr. dr. K. J. Frede-
riks (voorzitter), C. Zaalberg, mr. Lietaert
Peerbolte, ir. H. v. d. Kaa, Bakker, Anth.
Folmer en Meyer de Vries eenerzijds en
vertegenwoordigers van 3 werknemers- en
3 werkgeversbonden in het bouwvak an
derzijds.
De organisaties deelden mede, op welke
Iconen patroons en werklieden elkaar be
houdens toestemming der ledenvergaderin
gen, gevonden hadden.
De Regeerings delegatie vroeg nadere
inlichtingen, waarna de conferentie ge
schorst werd, teneinde de regeering in
staat te stellen, haar meening te vormen.
Des avonds werd weer vergaderd en me
degedeeld onder welke voorwaarden de
Regeering bereid was de bouwbedrijvig-
heid te bevorderen, en de werklooze bouw
vakarbeiders te helpen.
Deze voorwaarden zijn thans aan de zes
belanghebbende partijen schriftelijk mede
gedeeld in den volgenden brief, welke gis
teren verzonden is:
„In aansluiting a-.- de met u gevoerde
besprekingen, heb ik de eer u het volgen
de mede te deelen.
De Regeering legt zioh neer bij de loon-
wijzigingen, zooals deze voorloopig zijn
overeengekomen tusschen de besturen der
bij de collectieve arbeidsovereenkomst m
het bouwbedrijf betrokken partijen.
Wanneer deze wijzigingen definitief zijn
aanvaard, verklaart de Regeering zioh be
reid ,de navolgende hulp te verleenen met
dien verstande, dat deze hulp voorloopig
slechts wordt verleend tot 1 Maart 1933.
In den loop vaji de maand Februari 1933
zal de regeering, daarbij lettende op den
toestand van :s lands financiën en den al
gemeen-en economisohen toestand, mede-
deelen, of zij na 1 Maart nog hulp zal ver
leenen en zoo ja, onder welke voorwaar
den.
Met inachtneming van bovenstaande be
perking, zal de hulp deze zijn:
a. De Regeering bevordert de besohik-
baar stelling van voorschotten voor wo
ningbouw, tot een maximum van 20 mil
lioen gulden.
b. De werkloozenkassen van de bouw
vakarbeidersorganisaties, welke partij zijn
bij de C.A.O., dan wel van die organisatie»,
welke der Regeering voldoende waarbor
gen geven, dat zij zich garant kunnen stel
len, dat haar leden voor de gewijzigde oon-
tnaetueel vastgestelde loonen blijven wer
ken, krijgen extra hulp op gelijken voet als
die, welke in dit jaar aan andere werk
loozenkassen is verleend.
c. De leden van de onder 2 bedoelde
medewerkende orgajiisaties, worden in de
Rijkssteunregeling opgenomen.
Steun aan de werkloozen
kassen.
Uit het bovenstaande vloeit voort:
le. dat organisaties in het bouwvak en
in de nevenbedrijven (en de leden dier or
ganisaties), hieronder dus begrepen schil
ders, stuoadoors, loodgieters en behangers
voor het bouwbedrijf, welke niet bereid
zijn, een loonwijziging in te voeren, over
eenkomende met die in het bouwbedrijf,
niet de hulp zullen ontvangen, omschreven
onder b, dan wel onder c.
2e. dat voor de hulp, genoemd onder b
en c, ook in aanmerking komen de leden
van die organisaties, welke zich als orga
nisatie wel hebben bereid verklaard de
loonwijziging te aanvaarden, doch die door
het niet medewerken van andere organisa
ties aan dat voornemen naar het oordeel
der Regeering, geen uitvoering kunnen
geven.
3e. dat de Regeering aan gemeentebe
sturen, die Rijkssubsidie voor steunverlee-
ning en werkverschaffing ontvangen, zal
verzoeken, de leden, behoorende tot orga
nisaties, welke als organisatie geen mede
werking verleenen om tot de loonsverlaging
over te gaan, voortaan te steunen volgens
het tarief, dat plaatselijk geldt voor de
niet-georganiseerden. Wordt onverhoopt
aan eenig verzoek niet voldaan, dan zal de
Regeering genoodzaakt zijn, alle subsidie
in de kosten van steunverleening en werk-
yersohaffing voortaan te onthouden.
Belanghebbende.
De zes belanghebbende partijen, waar
aan de brief gezonden is, zijn de volgende:
1. de B. K. Bouwvakarbeidersbond „St.
Joseph" te Utrecht; 2. de Algem. Ned.
Bouwarbeidersbond te Amsterdam (W.); 3.
de Ned. Ohr. Bouwarbeidersbond te
Utrecht; 4. de Patroonsbond voor de
Bouwbedrijven te Haarlem; 5. de R. K.
Bond van Bouwpatroons te Amsterdam; 6.
de Landelijke Bond van Ohr. Bouwvakpa
troons te Groningen.
WERKLOOZENZORG IN DE GROOTE
STEDEN.
Verlaging van de steunregeling?
Dezer dagen is op het Departement van
Binnenlandsche Zaken een bespreking ge
houden tusschen de wethouders voor den
maatsohappelijken steun van de vier groo
te gemeenten over de werkloozenzorg.
Op deze conferentie is een corresponden
tie gevolgd tusschen den Minister en de
besturen dezer gemeenten. De Minister
verlangt in dezen brief, die 27 Augustus
gedateerd is, dat:
1. de extra-bijslag voor werkende kin
deren van 1 voor het eerste en 0.50 voor
elk volgend werkend kind komt te verval
len;
2. de eerste 5 van de verdienste van
de vrouw van een gesteunde met kinderen
voortaan wel in mindering zullen worden
gebracht
3. uniforme regeling van den huurbij-
slag, die zou kunnen worden toegekend
ten bedrage van twee derden van hetgeen
de huur meer bedraagt dan 3.50 per week
tot een maximum van 3 per week
4. invoering van een systeem van dub-
bel-uitgetrokkenen, waarbij als termijn
van ondersteuning voor de uitgerokkenen
een jaar zou moeten worden gesteld en als
datum van ingang van dien termijn 15
September 1931. Voor dubbel-uitgetrokke-
nen zou dan moeten worden uitgekeerd
ƒ12.50 pier week voor een echtpaar, vei-
meerderd met 1.35 per gezinslid boven
de twee p>ersonen.
De Minister vraagt in zijn brief, alvo
rens een definitieve beslissing te nemen,
het advies van het collego van B. en W.
VERLAGING RIJNLANDSCH
BUNDERGELD,
Een verzoek van 88 polders.
j Aan het verzoek, destijds door de Oude
Groenend ij ksche en Barrepolder bij Rijn-
j land ingediend, om het daarheen te leiden,
j dat het z.g. RijnLandsch bundergeld zou
j kunnen worden verlaagd, hebben 87 pol-
I ders adhaesie betuigd. Het is voor onze
boeren en tuinders te hopen, dat Rijnland
I er in zal slagen op haar uitgaven zooveel
te bezuinigen dat aan het verzoek gevolg
kan worden gegeven.
COMMUNISTISCHE BETOOGING?
Bij de Kameropening.
Naar men weet, heeft de Haagsche bur
gemeester de communistische straatbetoo-
ging op Dinsdag a.s, verboden. Uit „De
Tribune" blijkt nu, dat men thans 's mid
dags in drie zalen en 's avonds in één zaal
vergaderingen zal houden. Uit een vorig
nummer van het blad valt af te leiden, dat
het de bedoeling is een optocht achter
wege te houden, maar zioh toch op straat
te begeven. „Vooruit".
Inkrimping bij den keuringsdienst van
waren.
Op de vragen van het lid der Tweede
Kamer mevrouw De VriesBruins over
een voornemen tot inkrimping van de uit
voering der Warenwet en omtrent publi
catie van het desbetreffende rapport der
commissie-Van Beresteyn antwoordde de
minister van Binnenlandsche Zaken:
Het ligt in het voornemen, het aantal
diensten van keuring van waren te vermin
deren; de keuringsgebieden zullen als ge
volg daarvan worden vergroot. Bij deze
concentratie zal er naar worden gestreefd,
dat de uitvoering van de Warenwet niet
of althans zoo weinig mogelijk wordt ge
schaad.
Naar het oordeel van den minister is
voor verwezenlijking van de beschouwin
gen van de commissie-Weiter een wijzi
ging van de Warenwet een onontbeerlijke
voorwaarde.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De Duitsche partijen geven den strijd te
gen de dictatuur-von Papen niet op. Be
schuldigingen van grondwetsschennis. (2de
blad).
Gorgoeloef, de moordenaar van den
Franschen president Doumer, heden te
rechtgesteld. (2de blad).
De kapitein van de „Lord Talbot" ver
telt van de redding der „Vliegende Fa
milie". (Luchtv., 2de blad).
BINNENLAND.
Zware brand te Amsterdam. (Gem. Ber.,
3de blad).
Noodlottige twist tusschen twee arbei
ders. Eén hunner gedood. (Gem. Ber., 3de
blad).
De schatgraverij te Zaandam ten einde.
(Gem. Ber., 3de blad).
LEIDEN.
Crisis op de Leidsche Varkensmarkt.
(lste blad).
CRISIS-COMITé ONTVANGT ƒ25.000.
Van de Kamer van Koophandel te
Amsterdam.
De Kamer van Koophandel en Fabrie
ken voor Amsterdam heeft voor eenigen
tijd besloten, een bedrag van maximum
25.000 beschikbaar te stellen, waardoor
het crisisoomité Amsterdam 1931 in de ge
legenheid werd gesteld, aan verschillende
aanvragen voor zakelijken bijstand, welke
in verband met de beperkte middelen niet
konden- worden ingewilligd, met name ten
behoeve van handeldrijvende en indus
trieel© middenstanders en kleine nering
doenden, alsnog te voldoen.
DE STAKING IN DE KOOPVAARDIJ.
Onderhandelingen tusschen beide partijen
Er zijn onderhandelingen gaande tus
schen den Bond van Werkgevers in de
koopvaardij en de Contactcommissie, om te
komen tot een beëindiging van het conflict
in de koopvaardij. De werkgevers hebben
aangeboden het status quo to verlengen
met eenige maanden, met de bedoeling om
onderhandelingen te voeren over de ar
beidsvoorwaarden en in overleg te kunnen
treden met de regeering.
De „Flandria" van den Kon. Holl. Lloyd
is te Amsterdam thuis gekomen. Het per
soneel heeft besloten voor de volgende reis
niet te monsteren.
De toestand in Twente.
Te Hengelo is een vergadering gehouden
van afgevaardigden der drie Nederl. mid
denstandsbonden, besturen van gewestelij-
lijke middenstandsorganisaties en enkeie
personen in Twente, onder voorzitterschap
van den heer A. F. F. Oostermeijer te Al
melo, ter bespreking van don nood in
Twente en de positie van den middenstand.
Besloten werd, bij de regeering aan te
dringen op maatregelen om den uitvoer van
textielgoederen hier meer mogelijk te ma
ken. Tevens zal de aandacht der regee
ring gevestigd worden op den dreigenden
noodtoestand in den neringdoenden en han-
deldrijvenden middenstand.
Voorts zijn besproken de voorgestelde
opheffing van de rechtbank te Almelo en
de gevolgen daarvan voor Twente.
Bezuiniging bij de Arbeidsinspectie.
Op 1 November a.s. treedt een K. B.
van 6 September j.l. in werking, tenge
volge waarvan het Rijk ten behoeve van
den dienst der Arbeidsinspectie verdeeld
wordt in tien districten.
Thans zijn er elf districten. De distrio-
ten, waarvan de hoofden zijn gevestigd te
Breda en te Dordrecht worden tot één ver-
eenigd.
