DE DUITSCHE RIJKSDAG ONTBONDEN 23ste Jaargang DINSDAG 13 SEPTEMBER 1932 No. 7303 3)e DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per poet f 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij Tooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ©ent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent. Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 regel DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, wa-arin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50. BEZINNING Op 17 September zal de her denking plaats hebben van het feit, dat 50 jaar geleden Paus Leo XIII de encycliek „Auspicato" uitvaardigde, waarbij de Derde Orde van St. Franciscus werd aange moedigd. Ter inleiding der feestelijkheden wordt ons het volgende artikel gezonden, dat de groote waarde van de Derde Orde voor het gees telijk leven uiteenzet. In de encyclieken, waarin Pius XI de beide groote problemen van den modernen tijd behandelt: huwelijk en maatschappe lijke verhoudingen, komt duidelijk aan den dag, dat de redding uit de huidige verwar ring niet mogelijk is zonder een goeden wil. De menschen moeten zijn van goeden wil en de goede wil is onmogelijk zonder zuiver moreele levenshouding. Het komt per slot van rekening niet aan op# de kwantitatieve prestaties van den mensch, of hij een familie sticht of een wereldrijk, of hij steden bouwt of straten veegt, of hij werk met hoofd of met hand, de levenswaarde ontleent alle werk aan de intentie, aan de innerlijke gesteltenis, waarmee het wordt verricht, aan de liefde waaruit het wordt geboren. Alleen de zedelijk waardevolle daad heeft zin en waarde voor het leven. Dit is niets nieuws, maar 't mag niet overbodig heeten in dezen tijd daarop bijzondere klem te leggen. Het is de beteekenis en de roeping der Derde Orde van Sint Franciscus op zeer bijzonder wijze deze gedachte te propagee- ren en levend te maken in de maat schappij. De Derde Orde heeft niet rechtstreeks tot taak te zorgen voor betere- bestaans voorwaarden, betere woningg, minder ar beid, een redelijke portie van de geneug ten des levens. Haar taak is het allereerst: het individu te verdiepen, te verrijken met geestelijke waarden, die cultuur te bren gen die alleen in den meest zuiveren zin op dien naam aanspraak kan maken. Zij heeft dat te doen door de intense beleving van de blijde Boodschap, die Christus aan de wereld bracht, en waarvan Hij zelf de ziel is. Franciscus heeft met de daad get-oond, hoe we de boodschap van Christus te aan- i vaarden en te beleven hebben. Hij heeft liefgehad met een ontzag lijke liefde. Die liefde heeft het Evangelie voor hem levend gemaakt en het levende Evangelie heeft hem Christus, die liefde is, aldoor nader gebracht. Het was een wisselwerking. Zoo groeide in hem die uiterst gevoelige- Katholieke mentaliteit, dat christelijk in stinct, dat met Evangelische roekeloosheid zelfs wet en letter voorbij kon loopen, zon der dat ze zich aan hem hebben gewro ken. Dat streven om zuiver Evangelisch te zijn, zonder spitsvondigheden en haarkloo- verij, die hoofsche nauwlettendheid op Christus, die in het Evangelie het boek zag van de fijne levensvormen naar Christus' stijl, die kinderlijke spontaneïteit en een voud, waarmee elke zin van of over Chris tus in eigen leven werd nagebeeld met een romantisch realisme, dat is de bekoorlijk heid en aantrekkelijkheid in Franciscus, dat is de altijd nieuwe les, die hij aan eiken tijd en aan een ieder van onzen tijd te lee- ren heeft. En als het waar is, dat ons volk geken merkt is door den dubbelen trek van realisme en romantiek, hoever is het dan gedisponeerd om die les te verstaan De beleving heeft Franciscus vanzelf ge bracht tot de daad. De daad. is de rijpe vrucht van elke innerlijke ervaring. Leer en daden van het Envangelie zijn hem zoo aanschouwelijk voor den geest gekomen, hebben zoozeer geregeld den polsslag van zijn hart, dat ze den drang in hem moes ten wekken het aanschouwen voor anderen aanschouwlijk te maken. Waar de naastenliefde zoo krachtig uit de centrale zon van Godsliefde uitstraalt als bij Franciscus, daar kan het niet an ders, of de daad moet werkzaam zijn tot opbouw van het heele maatschappelijke leven. De taak der Derde Orde is het, die les aan de menschen voor te houden, aan zoo- velen als daaraan een gewillig oor willen leenen. Dat is de kern waarop ze zich steeds heeft- te bezinnen, wil ze zich niet verliezen in bijkomstigheden en leven in haar peri pheric. Die bezinning brengt de overtui ging, dat de kleinste verbetering aan zich zelf van grooter waarde is, dan congressen, gloeiende redevoeringen, volle zalen, stra lende optochten en groote cijfers, dat de levenswijze in privaat en openbaar leven de uitdrukking moet zijn van den inner- lijken Franciscaanschen dwang en de eigen evangelische .volheid. Die volheid slechts is in staat den maatr EEN SENSATIONEELE ZITTING MET VERRASSENDE WENDINGEN AAN VON PAPEN WERD TOT TWEEMAAL TOE HET WOORD GEWEIGERD. De reeds ontbonden Rijksdag neemt nog een motie van wantrouwen aan. Dat de Duitsche Kh'jksdag ontbonden zou worden wij wezen er in ons Buiten- landsch Weekoverzicht van 1.1. Zaterdag reeds op het werd vrij algemeen ver wacht. Maar dat het reeds Maandag zou geschieden en onder zulke dramatische, welhaast, sensationeele omstandigheden was een volkomen verrassing. Dat de president weinig geneigd was, om aan de bruin-zwarte coalitie van Cen trum en Nazi's, welke overigens niet anders dan op een zeer losse basis kon berusten, de regeering toe te vertrouwen, bleek al spoedig, toen hij zijn toezegging om de lei ders dezer twee Rijksdagfracties te ontvan gen steeds verschoof tot na de bijeenkomst van den Rijksdag en na het afleggen van de regeeringsverklaring door von Papen. Onder deze omstandigheden werd de zit ting van den Rijksdag Maandagmiddag met begrijpelijke spanning tegemoet gezien. Een onverwacht verloop. Toen de Rijlcsdagzitting om 3 uur aan ving waren alle plaatsen, zoowel op de tri bunes als in de diplomatieke loge, bezet. De leden van het rijkskabinet waren vol tallig verschenen. Van de nationaal-socialisten hadden dit maal slechts weinigen de partij-uniform aangetrokken. Afgev. Torgler (communist) diende het voorstel in, om als punt op de agenda te zetten de opheffing der noodverordening van 4 September (het saneeringsprogram van von Papen) en het votum van wan trouwen tegen de rijksregeering. President Goering richtte nu tot het huis de vraag, of het communistische voorstel bezwaar ontmoette. Van geen enkele zijde werd bezwaar geopperd Deze verrassende wending werd met be weging en vroolijkheid begroet, want daar mede zou tot onmiddellijke stemming over de noodverordening en het votum van wan trouwen besloten zijn. Afgev. dr. Frick (nat-soc.) stelde voor, de zitting een half uur te onderbreken. Dit voorstel werd met de stemmen van natio naal-socialisten en centrum aangenomen. Hier kwam een oogenblik de bruin-zwar te coalitie om den hoek kijken. Von Papen met de roode tasch. Nadat president Goering na een half uur zijn plaats weer had ingenomen, verscheen schappelijken verhoudingen een zuiveren inhoud te geven. Wanneer de gedachte van den grooten dertiende-eeuwschen Hervormer maar sterk genoeg doorlaefd is, zal ze naar buiten bre ken in elke daad. Dan zal ze persoonlijk heden kweeken, die schenken aan en schep pen voor de gemeenschap. Wat van hen uitstraalt zal de menschen nader brengen tot waarachtig leven en waarachtig geluk. Zulke persoonlijkheden zullen geen ver wijten doen aan de maatschappij, maar aan zichzelf. Er zal in hen leven een dee moedig gevoel van eigen ontoereikend heid tegen over zich zelf. God en den me- demensch. Zij zullen te midden van de maatschappelijke wanverhoudingen geen hervormers willen zijn, maar belevers. De beleefde gedachte maakt het leven sterk en het sterke leven breekt zich wel baanen wanneer het Evangelisch is als bij Franciscus, kan het zich bewegen in onbegrensde ruimten, waar de voorzichti- gen het wijze hoofd schudden. Wanneer het leven uit dezelfde bron borrelt als bij Franciscus, dan groeit het tot een stroom, die meesleurt. En wanneer het leven zoo primitief, zoo echt en sterk evangelisch is, dan is er weinig gevaar voor levensvertroebeling, dat een hardnekkig willen en een program zoo gemakkelijk meebrengt, omdat de opzette lijke wi'. om te hervormen of te protestee ren moeilijk vrijblijft van eigenleifde en egoisme en gemakkelijk leidt tot krenking en liefdeloosheid. De beteren en besten hunkeren naar een geestelijken ommekeer. De Derde Orde heeft een grootsche taak te vervullen. P. MAXIMILIANUS, Kapucijn. rijkskanselier Von Papen en toonde osten tatief een roode aktenmap: het kenteeken der rijksdagontbinding in vroegere jaren. De communisten maakten hierop toespe lingen in luide uitroepen. Rijksdagpresident Goering opende daar na weer de zitting met de woorden: „Daar er tot nu geen bezwaar tegen het communistische voorstel geuit is, komen wij thans tot de hoofdelijke stemming over het voorstel-Torgler tot opheffing der nood verordening en over het votum van wan trouwen tegen de regeering''. Rijkskanselier Von Papen hief de hand op, ten teeken, dat hij het woord verlang de. Den kanselier wordt het woord geweigerd. TJijksdagpresident Goering zeide met een afwerende handbeweging: „Wij zijn reeds tot stemming overgegaan; gedurende de stemming kan ik het woord niet verleenen.". Door de nationaal-socialisten en de lin kerzijde werd deze verklaring met groote vroolijkheid en met bewijzen van instem ming begroet. Rijkskanselier Von Papen trad daarop naar de presidentstafel en legde daar het ontbindingsdecreet van den rijkspresident neer. Rijksdagpresident Goering schoof dit do cument terug en .verklaarde „Wij houden thans eerst de stemming. Wij waren reeds tot de stemming overge gaan en voor deze gehouden is, kan ik niets anriers doen". De receeringsleden verlieten daarop on der boenende toeroepen der communisten de zaai Een hoogst eigenaardige houding nam de rijksdagpresident in, door von Papen het woord te weigeren. Dat men reeds bezig zou zijn aan de stemming, was onjuist, want men moest nog beginnen. De natio- naal-socialist stuurde evenwel aan op den val van de regeering nog voordat het ont- bindinesbesluit kon worden voorgelezen. Een ijdele manoeuvre, welke niets kon uit richten. De stemming. Bij de nu volgende (ongeldige) stemming bleken 5 afgevaardigden zich van stemming te hebben onthouden, 32 hadden met „neen" (dus tegen de motie van wantrouwen) en 513 met „ja-"' gestemd (dus voor de motie van wantrouwen). De motie van wantrouwen en het voor stel tot opheffing der noodverordening wer den dus aangenomen. (Stormachtige bijval van bijna het geheele huis). Goering verklaart de ontbinding van geener waarde. Rijksdagpresident Goering verklaarde daarop: „De afgevaardigden dr. Oberfohren en Torgler hebben zich aangemeld om te spre- RIJKSKANSELIER- VON PAPEN. ken over de agenda. Ik geef daartoe het woord thans niet. Nadat de stemming reeds begonnen was, had de rijkskanselier het woord gevraagd. Na de stemming heb ik hem volgens de grondwet het woord verleend. Tijdens de stemming was dit niet mogelijk. Gedurende deze stemming heeft hij mij een ontbindingsdecreet van den rijkspresi dent overhandigd, een schrijven, dat thans, daar het mede-onderteekend is door een rijkskanselier en een regeering, die door de thans gehouden stemming als ten val ge bracht zijn te betitelen, overbodig is ge worden". (Stormachtige bijval bij de na tionaal-socialisten). De rijksdagpresident las daarna het ont bindingsdecreet voor een verklaarde nog maals, dat zulk een ontbindingsdecreet niet rechtsgeldig zijn kan, als het onderteekend is door een regeering, waaraan de overwel digende meerderheid der Duitsche volks vertegenwoordiging het vertrouwen ont zegd heeft en waar achter in den Duitschen rijksdag slechts 32 afgevaardigden staan. Spr. zou den rijkspresident van dit feit mededeeling doen en hem verzoeken, onder deze omstandigheden zijn ontbindingsde creet in te trekken. De rijksdagpresident stelde daarna voor Dinsdag een verdere zitting te houden met een agenda, die door het seniorenconvent zou worden bepaald. Zoover zal het evenwel niet komen. Het Centrum heeft bij tijds ingezien, dat het onverantwoordelijk spelletje van den Rijks dag tegen de grondwet in niet verder mocht worden voortgespeeld. Nadat de sociaal-democraten hadden verklaard, dat h.i. de Rijksdag rechtsgeldig was ontbonden, maakte het Centrum aan alle onzekerheid een einde, door te verkla ren, dat er ook naar do meening van de Centrumfractie geen Rijksdag meer be staat, zoodat Goering van zijn voornemen moest afzien. Het ontbindingsdecreet. De tekst van het ontbindingsdecreet van den rijksdag luidt: „Op grond van artikel 25 van de rijk-a- grondwet ontbind ik den rijksdag, omdat er gevaar bestaat, dat de rijksdag de op heffing van mijn noodverordening van 4 September 1932 verlangt". Het decreet was gecontrasigneerd door rijkspresident von Hindenburg, rijkskanse lier von Papen en den rijksminister van binneniandsche zaken, Freiherr von Gayl. HET RIJKSDAGGEBOUW. Dit nummer bestaat uit drie bladen VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. De Duitsche Rijksdag ontbonden, (lste pagina). Het Fransche antwoord inzake de Duit sche gelijkgerechtigdheidseisch teleurstel lend voor Duitschland. Waarschijnlijk zal Duitschland niet meer deelnemen aan de Ontwapeningsconferentie. (2de blad). Gandhi dreigt met hongerstaking. (2e blad). BINNENLAND. De loonen in de bouwvakken met 3. en ƒ2.50 per week verlaagd. Tweemaal in strijd met de grondwet. Rijkskanselier von Papen heeft een schrijven gezonden aan den president vau den rijksdag, Goering, waarin hij consta teert, dat Goering twee malen in strijd met de grondwet heeft gehandeld, door dat hij de eerste maal den rijkskanselier op diens verzoek niet het woord heeft verleend en ten tweeden male, dat hij hoewel de rijksdag was ontbonden, nog een stemming heeft laten houden. De rijksregeering is voornemens, ingeval de rijksdag, hoewel hij ontbonden is, niette min mocht, trachten bijeen to komen doze samenkomst onmogelijk te maken. Zij wil slechts die afgevaardigden toegang tot het gebouw van den rijksdag verleenen die deel uitmaken van do commissie tot handhaving van de rechten van het parlement of ran de commissie van buibenlandsche zaken, aangezien slechts deze beide commissies ook in den tijd tusschen de ontbinding van den eenen rijksdag tot het bijeenkomen van den nieuwen rijksdag in functie blij ven. Nog geen datum van nieuwe verkiezingen. De rijksregeering heeft den rijkspresi dent nog geen voorstel gedaan betreffende de vaststelling van den datum der nieuwe verkiezingen, aangezien zij eerst de ver dere ontwikkeling gedurende de volgende dagen wenscht af te wachten. VON PAPEN HOUDT TOCH ZIJN REDE. NIET IN DEN RIJKSDAG MAAR VOOR DE RADIO. „Naar Klara Zetkin luisterde de Rijksdag wel" Rijkskanselier Von Papen heeft gister avond door de radio een toespraak tot hek Duitsche volk gehouden, omdat, naar hij verklaarde, de thans ontbonden rijksdag het niet noodzakelijk heeft geacht, een ver klaring van de regeering aan to hooren. Deze verklaring was op de agenda voor de rijksdagzitting aangekondigd, zeide de rijkskanselier, die vervolgens het gebeurde in den rijksdag naging. Volgens de grondwet, aldus de kanse lier, was de voorzitter van den rijksdag verplicht, mij het woord te verleenen. Ik verzocht, het eenen tweeden keer, doch het werd opnieuw geweigerd. Daarop overhan digde ik het besluit tot ontbinding van den rijksdag van den rijkspresident, daar ik geen gelegenheid had dit voor te lezen. Met de overhandiging van het besluit is de rijksdag volgens de bepalingen van de grondwet ontbonden. De stemmingen, dio daarna plaats hadden, zij ongrondwettelijk en ongeldig. Hieruit zal het Duitsche volk zien, dat het do regeering door de anti constitutioneel handelwijze van den voor zitter van den rijksdag onmogelijk is ge maakt een overzicht te geven van hetgeen zij in de drie maanden, sedert zij haar ambt heeft aanvaard, heeft verricht en het pro gramma voor de toekomst bekend te ma ken. De rijksdag heeft met aandacht geluis terd naar hetgeen de communistische uit Moskou gezonden afgevaardigde Klara Zet kin, heeft gezegd doch het werd de regee ring onmogelijk gemaakt, een verklaring af te leggen. Daarom heeft de rijkskanselier van de door de radio geboden gelegenheid gebruik gemaakt, om opnieuw rekenschap af te leggen van de handelingen der re geering en een verklaring te geven over het doel, dat zij zich in het belang van het geheele volk heeft gesteld. De regeering heeft de taak, die zij van haar voorgangster heeft overgenomen, ben

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1932 | | pagina 1