23ste Jaargang
ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1932
No. 7301
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
„KENTERING"
BINNENLAND
KERKNIEUWS
2)e£cicbelyiSou/ca/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per poet f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
▼ooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ©ent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
EEN FILM VAN HET R. K. WERKLIEDENVERBOND.
De vuurhaard der Katholieke Arbeiders
beweging in Nederland, het R.-K. Werk
liedenverbond te Utrecht, heeft aan enkele
jonge kunstenaars opdracht gegeven een
film te vervaardigen, in welke film moest
worden uitgebeeld de ontwikkeling der Ar
beidersbeweging onder de machtige in
vloed van „Rerum Novarum".
Geen gemakkelijke opdracht inder
daad
Ons herinnerend de „cultuur-films" der
laatste jaren van Katholieke zijde en an
dere zijde verschenen welke films goed
bedeeld doch minder goed geslaagd waren
hadden wij niet veel hoop, dat een „Re-
rum Novarum"-film heter beter zoti af
brengen. De geschiedenis van de emanci
patie der arbeiders is belangwekkend ge
noeg om te lezen maar wat voor stof
vinclt men er in voor een film?
Van de jonge kunstenaars, aan wie deze
moeilijke opdracht was verstrekt: Jan
Hin, Albert Kuyle, Domburg, be
greep ieder, dat zij hun toevlucht niet zou-
Eenmaal tot stand gekomen verovert de
encycliek stormenderhand de wereld. De
schrijfmachines ratelen, de telegraafdra
den zingen, treinen vervoeren het nieuws
naar alle richtingen. Zoo komt het nieuwe
woord naar 'de dagbladen, en vele handen
reppen zich om het lang verwachte woord
wereldkundig te maken.
De priesters, in heilig vuur ontstoken,
klagen met de Paus het onrecht van deze
wereld aan. Nu komen de flinke sterke
manne, de voorgangers van al wat nu is,
en beginnen schuchter hun eerste bijeen
komst. Vol vuur en vol liefde zijn zij, en
zij spreken met elkander over de ellendige
toestanden waarin zij leven en over de
noodzaak deze te veranderen. Maar voor
de patroons klinkt het pauselijk woord
niet zoo aangenaam, en reeds den volgen
den morgen dreigt het ontslag over de
hoofden van hen die de moed en de kracht
hadden voor hun rechten op te komen.
Niets kan hen echter deren, zij werken,
.WOONDE DE OUDERLIEFDE ONDER HET
ARMELIJK DAK....
den nemen tot een „verhaaltje", dat op
min of meer handige wijze de losse tafe-
reelen uit het arbeidersleven tot een z.g.
„geheel" zou verbinden. Of dat zij de op
lossing zochten in een aanminnige liefdes
historie, die de ernst van het onderwerp
zou over-suikeren. Maar wat dan wel?
Ziedaar het onbegrijpelijke, wat in deze
film begrijpelijk is geworden.
Verwacht van „Kentering" geen dolle
sensatie, geen spanning, geen uitgelaten
pret. Verwacht van „Kentering" een nuch
tere, doodnuchterekijk op het arbeiders
leven vóór en na Rerum Novarum en
ge zult voldaan zijn over het prachtig stuk
werk door deze kunstenaars gegeven.
De toestanden in de gezinnen, vóór noch
nè. de verbetering der arbeidsvoorwaarden,
is verwrongen-slecht of engelachtig-mooi
weergegeven. De menschen in deze film,
de binnenhuisjes, zijn typeerend. Zoo heb
ben wij allen menschen en huizen gekend,
zoo kennen wij ze nog.
Een kort overzicht van den inhoud de
zer film zal de eerlijke, zakelijke opzet er
van duidelijk maken.
„Een arbeider uit vroeger dagen zit te
gen een fa-brieksmuur geleund en eet zijn
karige boterham. Niet lang is hem echter
rust gegund, de fluit roept hem dra we
der aan den arbeid. Terwijl hij nog volop
aan het werk is, verlaat zijn vrouw het
huis om brood te koopen voor de avond-bo
terham. Veel geld kan ze echter niet be
steden, en voor een paar centen krijgt ze
niet meer dan een half brood.
Als de werkman thuis komt, wachten
de kinderen om de tafel al op hun boter
ham. Het kleinste schreit en de beide an
deren probeeren een extra stukje brood van
de tafel te kapen.
Het wordt spoedig-aan bed-tijd en als de
kinderen zijn uitgekleed, blijft de kamer
eenzaam achter. Het speelgoed ligt onge
bruikt. Sterk groeit het verlangen naar
een beter leven, een beter tijd. En, zooals
het kind al in haar prentenboek had ge
zien, gebeurt het ook werkelijk: de duif,
de bode van hun hoop en verlangen, vliegt
naar Rome. Vader en kleine zus staan de
duif na te zien, die over landen en bergen
zijn weg aflegt: „heelemaal naar Rome
Daar ligt Rome reeds, het Sint-Pieters
plein roept de duif naar beneden, en na
veel zwerven weet de duif de weg te vin
den tot de vensters waarachter de Vader
der Christenheid woont. De Paus is geze
ten achter zijn schrijftafel en zijn pen
gaat langzaam over het papier. Onder den
indruk van de ellendige toestand rondom
■chrijft Leo XIII zijn encycliek.
vele wenschen overblijven. Het slot b.v.
doet zonderling aan: de overwinning is
behaald, de beursmannen ontvluchten in
paniek de beurs, koersennoteering wordt
door de kracht der arbeidersbeweging af
geschaft en dóarna wordt de Quadragesimo
Anno vermeld een encycliek, die wan
neer de beurs met haar onverzadelijke
winstzucht reeds was afgeschaft over
bodig mocht heeten. De geldmannen zijn
in dezen tijd wel in paniek de beurs ont
vlucht, maar nu juist niet tengevolge van
de actie der Arbeidersbeweging
De verschijning van Paus Leo XIII op
het doek doet in deze film van nuchtere
werkelijkheid komisch en filmisch gespro
ken wat „oudbakken" aan. Maar de hand
van den Paus", schrijvend de aanvangszin
nen van „Rerum Novarum" al is 't his
torisch naar onze meening niet juist
wekt ontroering. Alleen de schrijvende
hand, zou echter al voldoende zijn ge
weest om deze ontroei^ig te weeg te bren
gen.
Ook is het raadzaan ^vóór de bezichti
ging der film de korte/ inhoud van het
scenario te lezen anders verliezen en
kele momenten de betoekenis, die de film-
artisten er aan wildetf geven. Dit is een
groote fout, algemeen gesproken, maar
waar het slechts enkele onderdeelen be
treft, is deze groote~*Out gereduceerd tot
enkele kleine.
Deze opmerkingen echter laten ons
oordeel volkomen intact, dat deze film
een prachtig stuk werk is geworden, echt
menschelijk en hier en daar ook begeeste
rend. Deze film zal de arbeiders duidelijk
toonen, wat zij reeds danken aan de Ka
tholieke arbeidersbeweging en wat bij
stoere actie nog te bereiken is.
Van dezelfde jonge kunstenaars werd
nog een indrukwekkende film vertoond over
Rome: de stad der Eeuwige Waarheid,
verzinnebeeld in St. Pieterskoepel en do
stille kloosterhoven, maar ook de stad der
eeuwig klaterende fonteinen. Wat een
schiterende opnamenWat een wijdsche
barokke pracht, in heftig contrast met do
sobere interieurtjes der arbeiders-huizen
van „Kentering".
vol vertrouwen op God, en in de kracht
van het pauselijk woord
In het tweede gedeelte van de film zien
wij een arbeider van deze tijd, en zijn
zoontje dat zijn huiswerk maakt. In het
kaartje doemen de beelden op die de ge
schiedenis van onze prachtige vakbeweging
vormen. Veel veranderde, veel verbeterde,
en als in 1919 de acht-uren-dag de lang
Verhoopte vrijheid brengt, gaat het leven
er zonniger voor velen uitzien.
Zij hebben tijd voor hun gezin, voor hun
tuintje, voor boeken en ontwikkeling. En
de duif, het trouw symbool, fladdert over
hun hoofden, als om hen aan te sporen
mede te gaan naar ginds, ginds, waar een
meeting de arbeiders bijeen heeft ge
bracht. De muziek lokt. Voetballers, kin
dertjes, een oude priester, tot de typiste
op het kantoor toe, wordt blij en vroolijk
om deze muziek van de marcheerende ar
beid. Men defileert, en de groote, grauwe
leiderskop van Schaepman beheerscht de
menigte.
Maar zoo gemakkelijk zal de zege niet
bevochten worden. De bloem met zooveel
vreugde op de jas gespeld valt in het stof,
en handen, zoo feestelijk uitgestoken, wor
den terug getrokken als in een kramp.
De banden van een luxe-auto, op weg
naar de beurs, verpletteren de bloem, en
slechts een vieze vlek blijft over. En, ter
wijl in de fabrieken de machines jagen, en
de arbeiders onverpoosd werken, gedwon
gen door een systeem van louter winstbe
jag, stijgen op de beurs de koersen. Hoe
harder gearbeid wordt, hoe meer de koer
sen stijgen, waarmede de niet-werkers
worden rijk gemaakt. Zie de geldzuchtige
koppen van hen die alleen denken aan
meer geld, meer winst en die daarvoor al
les opofferen, en de koppen van de ge-
slachtofferden die worden uitgebuit. Maar,
nu, nu groeit de arbeid aan tot een
macht, grooter dan eerst, en de zware
voet vertapt het koersenboekje, de arbei
dersleider heft de hand op, om het „tot
hier toe" naar de wereld te slingeren, en
het koersenbord wordt door machtige han
den uitgewischt.
Reeds klinkt uit Rome opnieuw een
stem, heftiger dan eerst, en de georgani
seerde arbeid maakt zich op tot de groote
kruistocht voor het eenmaal te verwerven
ideaal."
Het schijnt, dat na de eerste besloten
opvoering te Haarlem (gisteren ging te
Utrecht de première) ingrijpende verande
ringen zijn aangebracht. Te verwonderen
is het echter, dat bij deze eerste, in groo
te lijn, welgeslaagde poging evenwel nog
HET R.K. WERKLIEDENVERBOND EN
HET RAPPORT-WELTER.
Buitengewone Verbondsvergadering.
Donderdag 29 September zal in de gTOO-
te zaal van het Jaarbeursrestaurant te
Utrecht een buitengewone Verbondsverga-
dering worden gehouden, welke speciaal
gewijd zal zijn aan de behandeling van het
rapport-Weiter en de houding, welke de
regeering daartegenover (in de millioenen-
nota) zal innemen.
Als sprekers zullen optreden:
1. De zeereerwaarde pater mr. drs. D.
Beaufort O.F.M. met het onderwerp: „Al-
gemeene beschouwing over het rapport-
Weiter".
2. De heer mr. G. C. J. D. Kropman, wet
houder van Amsterdam, met het onder
werp: „Het rapport-Wel ter en het over
heidspersoneel".
3. De heer H. A. Bekker, wethouder van
Utrecht, met het onderwerp: „Het rap
por t-Welter en de werkloozenzorg".
4. De heer mr. J. H. van Maarseveen,
juridisch adviseur van het Verbond, met
het onderwerp: „Het rapport-Weiter en
het onderwijs".
A. R. K. A.
Het dagelijkscb bestuur der A.R.K.A.
kwam Donderdagavond j.l. in spoedverga
dering bijeen ter bepaling van het stand
punt der vereeniging inzake de reorganisa
tie van het Rijks Opvoedingswezen De ver
gadering werd. bijgewoond door den heer
A. Conijn, voorzitter der betrokken gro^p
IX. Besproken werd de aan te nemen hou
ding bij de audiëntie, door den Minister
van Justitie, heden te verleenen en waaraan
de bondsvoorzitter, de heer G. Bulten en
de algemeene seoretaris der A.R.K.A. zul
len deelnemen.
Bereids werd contact met Z.Exc. gezocht
inzake den termijn van beraad, het perso
neel gelaten, tevens omtrent den aard van
het te verleenen wachtgeld.
Nog werd de kwestie van het georgani
seerd overleg in verband met deze aange
legenheid bezien.
Crisis-botermerk.
De heffing voor het crisismerk en de ver-
voervergunning van boter bedraagt voor
de week van 11 tot en met 17 September
a.s. 65 ©ent per K.G.
ARBEIDSVOORWAARDEN IN HET
BOUWBEDRIJF.
De regeering neemt de 10 procent loons
verlaging terug.
Dezer dagen zijn op het departement van
Binnenlandsche Zaken tusschen den secre
taris-generaal mr. dr. K. J. Frederiks en
de bestuurders van de bouwvakarbeiders-
bonden besprekingen gevoerd over de voor
waarden, waarop de regeering den woning
bouw zal financieren en de werkloozenkas-
sen zal subsidieeren.
De regeering heeft vervolgens, naar het
„Handelsblad" bericht, schriftelijk aan de
bonden bevestigd de nieuw vast te stellen
arbeidsvoorwaarden aan het vrije overleg
van werkgevers en werknemers te willen
overlaten, doch zich alle rechten voor te
behouden bij de beoordeeling van de re
sultaten daarvan.
Een voorafgaande eisch, dat de loonsver
laging een bepaald percentage zou moeten
bedragen (zooals men weet had de inter
departementale commissie eerst 15 pet. ge
noemd en later 10 pet.) werd daarbij inge
trokken.
Thans heeft de regeering een brief aan
de arbeidersbonden gezonden, waarin zij
meedeelt het genoemde peroentage terug
te nemen, maar zich echter alle vrijheid
voorbehoudt, om, wanneer straks beide
partijen het zullen zijn eens geworden en
zij een beroep doen op de Regeering tot
medewerking, deze van haar zich het recht
voorbehoudt te beoordeelen of op dien
grondslag de medewerking kan worden ver
leend.
Als gevolg van een en ander zijn te Haar
lem weer besprekingen tussohen partijen
gevoerd. Of men tot resultaat is gekomen
kon men niet mededeelen. Er schijnen geen
verdere besprekingen tusschen patroons en
arbeiders te zullen volgen.
TE VEEL KRULSTAARTEN.
Moeilijkheden met de Crisis-varkens
centrale op de Goudsche markt.
De Goudsche veemarkt heeft Donderdag
niet zoo n regelmatig verloop gehad als
gewoonlijk. De oorzaak daarvan moet wor
den gezocht in het feit, dat de regeering,
die zooals bekend is, sedert de inwerking
treding van de crisis-varkenswet wekelijks
tegen een richtprijs van 15 cent per H K.G.
van iedere markt een bepaald. kwantum
baconvarkens of zouters afneemt voor den
export naar Engeland niet wenschte het
aangevoerde aantal te koopen. De regee
ring toch heeft, lettend op den normalen
aanvoer aan deze markt, het kwantum voor
Gouda vastgesteld op 350 450.
Donderdag echter bedroeg de aanvoer
niet minder dan .1500 stuks. Do Crisis-var-
kensoentrale wilde aanvankelijk deze groo
te hoeveelheid niet aanvaarden. De boeren
werden daarover ontevreden en daar ze
weigerden de zouters tegen een lageren
prijs dan die, welke door de regeering
wordt betaald, aan de veekoopers van de
hand te doen, had het er allen schijn van
dat ze hun krulstaarten terug naar de
boerderij zouden moeten nemen.
Doch hierin hadden ze allerminst zin.
Ze benoemden daarom uit hun midden een
oommissie, welke zij opdracht gaven den
burgemeester te verzoeken zich met het
bureau van de Crisis-varkensoentrale te
's-Gravenhage in verbinding te stellen en
te pogen, dat de aangevoerde varkens als
nog zouden worden afgenomen. Wegens
ziekte van burgemeester Gaarlandt heeft
de wethouder van het marktwezen, de heer
C. H. Koemans, aan de verlangens der
marktbezoekers gevolg gegeven; te zelf der
tijd werd ook van andere zijde een beroep
op de Centrale gedaan. Den Haag liet ech
ter op antwoord wachten.
Tegen drie uur werd opnieuw de Cen
trale om 'n beslissing gevraagd. Het re
sultaat was, dat de directeur van het
marktwezen, de heer G. P. Anemaet, den
in 't marktrestaurant wachtenden veehou
ders kon mededeelen, dat de regeering had
besloten om ditmaal alle aangevoerde ba
convarkens te koopen.
In het vervolg zal echter niet meer dan
het vastgestelde aantal worden aanvaard.
Deze mededeeling werd met luid gejuich
ontvangen.
Nadat de varkens waren gewogen en
weggevoerd verlieten de boeren, verheugd
over het door hun taai vasthouden behaal
de succes, de stad.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Hindenburg heeft vertegenwoordigers
van Centrum en Nazi's bij zich genoodigd.
(3e blad).
De landgoederen der voormalige Spaan-
sche grandes verbeurd verklaard. (3e blad).
Ernstige ontploffingsramp te New York.
(Buitenl. Berichten 3e blad).
BINNENLAND.
Geruchten over belastingverhooging.
(Binn., 1ste blad).
Auto-ongeluk van den Commissaris der
Koningin in Zeeland. (Gem. Ber., 4de blad).
.Chr. Int. Federatie van Spoor- en
Tramwegpersoneel.
Het congres van de Chr. Interat. Fede
ratie van Sjoor- en Tramwegpersoneel
heeft zich Donderdag en Vrijdag bezig ge
houden met discussies over een tweetal
referaten van de heeren Henseler en Ser-
rarens resp. over het I. A. B. en het Chr.
Int. Vakverbond.
UIT DE TILBURGSCHE TEXTIEL
INDUSTRIE.
Een staking voorkomen.
Enkele dagen geleden kondigde de Ned.
R.-K. Textielarbeidersorganisatin St. Lam-
bertus op 12 Sept. a.s. een staking aan bij
de N.V. Textielindustrie Vcrbunt te Til
burg, omdat een op handon zijnde loons
verlaging van 10 pet. voor de wevers, als
onaanvaardbaard moest worden afgewezen.
Na een conferentie met de directie is
deze loonsverlaging thans teruggebracht
tot 5 pet., en hebben de betrokken arbei
ders met dezen maatregel genoegen geno
men.
Zoodat de aangekondigde staking niet
doorgaat. Het conflict omvatte 14 wevers.
DE RIJKSBEI ROOTING
VOOR 1933.
Belastingverhooging te verwachten?
Wij lezen in de (R.-R.) Rotterdammer:
Degenen, die in deze dagen pleiten voor
belastingverhooging, zullen door de Re
geering niet worden teleurgesteld. Naar
verluidt, zal voor ongeveer 50 millioen gul-
i den aan nieuwe belastingen noodig zijn,
I ten einde een sluitende begrooting te ver
krijgen. Een der middelen, waaraan door
do Regeering schijnt te zijn gedacht, is het
heffen van crisis-opcenten op do gemeen
tefondsbelasting ten bate van het Rijk.
In de socialistische pers treffen wij on
derstaand bericht aan, dat bij de boven
vermelde mededeeling van het A.-R. blad
aansluit:
Naar ons ter oore komt, zou in een ver
tegenwoordigende anti-revolutionnaire ver
gadering van zeer gezaghebbende zijde
omtrent de plannen der regeering inzake
de rijksbegrooting zijn medegedeeld, dat
het in de bedoeling ligt om het het plan-
Welter voor 90 procent uit to voeren, doch
bovendien 55 millioen nog in te vorderen
aan nieuwe of verhoogde belastingen.
De regeering zou n.l. becijferd hebben,
dat niet een bedrag van 120 millioen, zoo
als Weiter berekende, op de begrooting
moet worden gedekt, maar dat bijna 1 1/2
maal dit bedrag noodig zal zijn voor een
sluitend budget.
TOEGANG TOT DE JAARBEURS.
Er worden ongeldige plaatskaarten
verkocht.
De Kon. Ned. Automobiel-Club ver
zoekt ons er op te wijzen, dat evenals bij
vorige jaarbeurzen te Utrecht onbevoeg
den ongeldige toegangsbewijzen trachten
te verkoopen. Dit geschiedt in hoofdzaak
op sommige parkeerplaatsen aan automo
bilisten, die te goeder trouw, bij den in
gang van de. Jaarbeurs moeten ervaren be
drogen te zijn. Automobilisten wordt daar
om aangeraden toegangsbewijzen alleen ter
jaarbeurze te koopen.
Audiëntie.
Z H Exc. de Bisschop van Haarlem 7al
de volgende week geen audiëntie verleenen.
