ST. CLEMENS-RETRAITENHUIS
23ste Jaargang
ZATERDAG 27 AUGUSTUS 1932
No. 7289
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per po£t f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
'het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
V Crisisbelasting.
Wij hebben er al
zen, dat een crisisbelasting rechtvaardig
De „Gelderlander" pleit in denzelfden
geest en schrijft o.m.
„Abnormale omstandigheden vragen nu
eenmaal buitengewone maatregelen en aan
do invoering eener crisisbelasting kan een
motief van billijkheid niet worden ont
zegd".
Het blad noemt het een eisoh van sociale
rechtvaardigheid, „dat eindelijk ook eens
werkelijke luxe door den fircus wordt ge
troffen".
En zoo is het o.i. inderdaad. Wij veroor-
deelen niet alle werkelijke luxe als
men onder luxe tenminste niet verstaat
volkomen nuttelooze uitgaven. Maar wij
zijn er van overtuigd, dat hij, die deze uit
gaven doet, ook wat en betrekkelijk veel
missen kan en afstaan moet voor de ge
meenschap, vóóral in dezen tijd.
- Met den ouden dooddoener, zoo merkt
de „Gelderlander" ook terecht op: het is
zoo moeielijk een grens te trekken tus-
schen wat weelde en geen weelde is, komen
wij geen stap verder. Hier kan en moet
gelden: wakr een wil is, is een weg.
Een weeldebelasting is rechtvaardig en
noodzakelijk in dezen tijd.
Maar met een weeldebelasting alleen
zullen wij er waarschijnlijk niet komen;
door een anderen vorm van crisisbelasting
zullen zij, die niet of niet noemenswaard
door de crisis zijn getroffen en in welva
rendheid verkeeren, het hunne moeten of
feren, om de overheid in -de gelegenheid
te stellen haar taak te blijven vervullen
een taak, die heden bijzonder ernstige
eischen stelt tenopzichte van de noodlij
denden en hulpbehoevenden!
OPROEP VAN HET
LEIDSCH CRISIS-COMITÉ.
STADGENOOTEN.
Het Crisis-Comité is nu acht maanden
aan het werk.
Niet minder dan ruim 2500 aanvragen
heeft het Comité te behandelen gehad.
Dank zij de steun, welke het Comité van
zoo velen heeft mogen ondervinden, is het
in staat geweest veel nood te lenigen, al
thans te verzachten.
Het is ons ook een behoefte hartelijk
dank te zeggen de velen, die ons hebbed-
ter zijde gestaan, hetzij als huisbezoeker
(ster), hetzij als collectant.
Wij vertrouwen, dat zij in de komende
maanden opnieuw zullen willen medewer
ken om hen, die door de Crisis zijn getrof
fen de helpende hand te bieden.
Want de crisis duurt nog onverminderd
voort.
Meent dan ook niet, Stadgenooten, dat
uw offer niet meer noodig is.
Woensdag 14 September zal weer een
aanvang worden gemaakt met de wekelijk-
sche z.g. Woensdag-Collecte.
Schenk ons Comité de middelen om zijn
taak goed te kunnen vervullen.
Schenk het de dubbele vreugde van veel
te ontvangen om veel te kunnen geven.
Wij kunnen u de verzekering geven, dat
alle aanvragen om steun nauwkeurig wor
den onderzocht.
Vele handen strekken zich om hulp uit.
Stelt het Comité in staat de helpende hand
te bieden en smaak daarbij voor u zelf de
voldoening om door uw gave te mogen zeg
gen: „die helpende hand was ook mijn
hand".
Nog een vriendelijk verzoek.
De Collecte-Commissie zou gaarne zien,
dat nog een groot aantal dames zich be
schikbaar stelden, om als oollectant mede
te werken de Woensdag-collecte te doen
slagen.
Wij hopen, dat velen aan dit verzoek zul
len willen voldoen.
Men kan zich opgeven aan het Crisis-
Bureau, Stille Rijn No. 3 (tel. 1946).
Namens het Crisis-Comité Leiden,
Mr. A. van de Sonde Bakhuyzen,
Eere-voorzitter.
Mr. A. J. Romijn, Voorzitter.
Ir. P. F^hmers, Vice-Voorzitter.
Ir. A. M. Touw, Secretaris.
P. A. van Aggelen, 2e Secretaris.
G. R. D. Crommelin, Penningmeester
Girorekening 188690.
Mej. D. M. J. Coebergh,
BINNENLAND
WELTER OVERTROEFD.
De Algemeene Nederlandsche Bond van
Leesbibliotheekhouders verzoekt in een
adres den minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen in overweging te willen
nemen, dat het bedrag der rijkssubsi-
dieering aan openbare leeszalen en biblio
theken voor de begrootmg 1933 niet met
de in het rapport-Weiter voorgestelde 15
pet.-, doch met ten minste 50 pet. zal wor
den verminderd; en te willen doen bevor
deren, dat bij de verleening van de rijks
subsidie aan de openbare leeszalen en oi-
bliotheken de uitdrukkelijke bepaling wor
de gemaakt, dat voor het bedrag der ver
strekte rijksgelden geen ontspanningslec
tuur door vorengenoemde instellingen mag
worden aangeschaft.
De beweegredenen tot dit verzoek blij
ken uit de overwegingen, waaraan wij een
en ander ontleenen.
Naar adressant meent wordt een groot
deel der rijkssubsidiën niet besteed op de
wijze en conform de voorwaarden betref
fende de subsidieenng van rijkswege van
openbare leeszalen en bibliotheken, van
openbare uitleenbibliotheken en organisa
ties voor de plattelandslectuur voorziening,
daar toch het doel van de openbare lees
zalen en bibliotheken moet zijn het ver
schaffen van lectuur, die een algemeen ont
wikkelend en onderrichtend karakter-
draagt.
Het meerendeel der uitleeningen, welke
door de openbare leeszalen en bibliotheken
geschiedt, kan niet onder deze categorie
van lectuur worden gerangschikt. Integen
deel tegenover één of twee studieboeken
worden gemiddeld 40 k 50 romans, d.w.z.
ontspanningslectuur, door de openbare
leeszalen en bibliotheken uitgeleend.
Door het uitleenen van de ontspannings
lectuur geeft het totaalcijfer der uitleenin
gen door de openbare leeszalen en biblio
theken een zeer onjuist beeld ten opzichte
van het a-lgemeen ontwikkelend en onder
richtend karakter, waarvoor zij toch zijn
opgericht en werkzaam moeten zijn.
Van het percentage ontspanningslectuur
dat 40 tot 50 pet. van alle uitleenin
gen der openbare leeszalen is bestaat
nog zeker 50 tot 60 pet. uit vertaalde ro
mans.
In Nederland zijn gevestigd ongeveer
1000 particuliere leesbibliotheken, welke
aldus adr.ruimschoots voorzien in de
behoefte aan ontspanningslectuur. Deze
particulieren ondernemingen nu worden
ten sterkste benadeeld door de uitleening
van ontspanningslectuur door de van rijks
bibliotheken.
Het kan, zoo meent tenslotte adressant,
toch nimmer de bedoeling van de overheid
zijn geweest het particuliere bedrijf al-
hans voor zoover dit voldoende in de ge
meenschapsbehoefte voorziet door van
rijkswege gesubsidieerde instellingen te
doen beeoncurreeren. Vandaar dit verzoek.
WERKL0 0ZENS7EUN.
De commissie voor den steun in natura.
Naar de „Volkskr." verneemt, zijn voor
fle door de regeering te .benoemen com
missie, welke de mogelijkheid zal onder
zoeken om de geldelijke steunverleening tc
wijzigen in geheele of gedeeltelijke ver
strekking. van steun in natura, behalve
oud-minister Lambooy als voorzitter, «aan
gesteld als leden: mevrouw Schmutzer
Hendriks te Utrecht, mej. M. M. A. Mi-
chels,- inspectrice bij het nijverheidsonder
wijs te 's-Gravenhagede heeren Drees,
wethouder te 's-Gravenhage; F. J. Claes,
bedrijfsleider van de firma De Gruijter te
Vught; J. Westrik, burgemeester van Bar-
neveldW. Warmolts, bedrijfsleider van
de Handelskamer te Rotterdam; Valstar,
als vertegenwoordiger van den tuinbouw
één vertegenwoordiger der drie groote
vakcentrales van werknemers en een van
de drie grootste landbouworganisaties
verder de heeren Klaassen, directeur van
het marktwezen te Amterdam; Van Wal-
sum, directeur van den gemeentelijken
dienst van maatschappelijk hulpbetoon te
Rotterdam; Meijer de Vries, hoofdinspec
teur der werkverschaffing, en Van Hoe
ven, rijksinspecteur der steunverleening.
Crisis-botermerk.
De heffing voor het Crisis-botermerk en
de vervoervergunning is voor de week van
28 Augustus tot 3 September bepaald, op
65 cents per K.G.
Tevens wordt de prijs voor het mar
garine-merk verhoogd. Met ingang van
dien datum wordt deze als volgt: vermeng
de margarine 24 ct. per K.G., onvermengde
margarine 32 cent per K.G., ritueele mar
garine 45 cent per K.G.
(Reeds in een gedeelte onzer vorige op
lage geplaatst.)
MALAISE IN DE BIERBROUWERIJEN.
Niettegenstaande den warmen
zomer neemt het bierver-
bruik af. Dreigend ontslag
van personeel.
In het overzicht van de opbrengst der
Rijksmiddelen gedurende Juli schreven wij
een luttele stijging van den bieraccijns
toe aan een iets toegenomen verbruik in
dezen warmen zomer.
Men deelt ons thans mede, dat deze stij
ging niet anders dan een zeer toevallig
verschijnsel is. De groote brouwerijen, die
het grootste gedeelte van den bieraccijns
betalen, hebben namelijk een crediet van
3 maanden, overeenkomende met den ge
middelden tijd, dien het bier in de leg-
kelders blijft liggen, alvorens verkocht te
worden; hetgeen in Juli betaald wordt, is
dus in April gebrouwen en nu heeft toeval
lig April van dit jaar 5 betaal weken ge
had tegen April van het vorig jaar
slechts 4.
In werkelijkheid is dus de toestand in
de brouwindustrie aanmerkelijk minder
gunstig dan uit de kleine accijnsstijging
van Juli 1931 op Juli '32 zou schijnen. De
werkelijke toestand komt duidelijker tot
uitdrukking als men de opbrengst sedert
1 Januari 1932 vergelijkt met de overeen
komstige periode in 1931. Wij zien dan dat
de totale accijns, die betaald is, van
ƒ7,585.019 gedaald is tot ƒ6.276.782, dus
een daling van ruim 17 pet.
Wat het bierverbruik betreft, kan dan
ook reeds thans voorspeld worden, dat,
niettegenstaande het enorm veel warmere
weer in deze maand Augustus, de omzet
van Augustus 1931 toch niet zal worden
bereikt.
Als verder bewijs van den achteruitgang
in het brouwerijbedrijf, gevolg van de crisis
en ook van de nieuwe Drankwet, kan die
nen, dat verschillende brouwerijen hun per
soneel beginnen te verminderen. Ook de
Rotterdamsche brouwerijen deden dit
reeds door niet-aanvulling van opengeval
len plaatsen, maar de toestand in het brou
werijbedrijf is nu zoodanig,' dat binnenkort
een honderdtal werklieden moeten worden
ontslagen, voor een groot gedeelte vast
personeel, dat reeds jaren in de brouwe
rijen werkte.
CONTINGENTEER INGEN.
Bij beschikking van den minister van
oeconomische zaken en arbeid is bepaald,
dat onder de contingenteering van kousen
en sokken niet vallen elastieken kousen.
Voorst heeft de minister bepaald, dat onder
de contingenteering van tapijten niet vallen
de kleedjes onder 4 M2„ eenzijdig gepatro
neerd, geheel uit katoen vervaardigd, ma-
nillaloopers (niet gesneden), maten van pa
pier, matten van stroo, ziet biezen, turf, lu-
fa en dergelijke niet spinbare stoffen, vlecht
werk van stroo, hout, spaan, biezen, turf lu-
la en dergelijke plantaardige stoffen voor
vloer-, wand- en raambedekking.
DE DIRECTEUR-GENERAAL. VAN DEN
ARBEID.
De nieuwe functionaris benoemd.
Bij Kon. besluip is met ingang van 27
Augustus 1932 a.s. aan den heer C J. P.
Zaalberg te 's-Gravenhage, wegens veran
dering in de inrichting van het dienstvak,
waarbij hij werkzaam is, op zijn verzoek
eervol ontslag verleend als Directeur-Gene
raal van den Arbeid, onder dankbetuiging
voor de vele belangrijke en gewichtige dien
sten, door hem in die functie bewezen.
b. de hoofdinspecteur van den Arbeid Dr.
Ir. A. H. W. Hacke te Groningen benoemd
tot directeurgeneraal van den Arbeid.
CONRES 0. S. P.
De Onafhankelijke Socialistische Partij
houdt heden en morgen haar eerste con
gres te Amsterdam.
De waarnemende voorzitter, de heer J.
de Kadt, herinnerde er in zijn openings
woord aan dat het juist vijf maanden gele
den is dat de Partij werd gesticht.
In die vijf maanden zijn 120 afdeelingen
gesticht met 7200 leden. Hierna stelt spr.
in het licht de overgang van vleugel van
een politieke partij tot zelfstandige partij.
Niet tusschen S. D. A. P. en C. P. H. wil
len wij, zegt spr., een partij bouwen, maar
in de plaats van die twee willen wij in de
arbeidersklasse één partij stichten.
VERKORTING VAN DEN DIENST-
PLICHT.
Door gebruikmaking van het
Vooroefeningsinstituut.
Men schrijft aan de „Tel.":
Daar 15 September a.s. de termijn van
aanmelding bij d,e vooroefening gesloten
wordt, kan het voor velen van belang zijn
kennis te nemen van het volgende:
Algemeen is bekend, dat de dienstplich
tigen hun diensttijd aaneengesloten in de
kazerne moeten vervullen en dat die dienst
tijd op zijn minst vijf en een halve maand
bedraagt.
Minder bekend is waarsohijnlijk het feit,
dat zij, die meer dan lager onderwijs heb
ben genoten, kunnen worden aangewezen
voor de opleiding tot een hoogeren rang,
waarbij de diensttij'd dan voor hen die
worden opgeleid tot onderofficier negen
maanden en voor hen die worden opgeleid
tot reserve-officier omstreeks een jaar be
draagt.
In de practijk worden vrijwel alle jonge
lieden, die in het bezit zijn van een eind
diploma H. B. S. met 5-jarigen cursus of
een daarmee gelijkstaand diploma voor de
officersopleiding aangewezen, terwijl men
vervolgens voor onderofficier aanwijst de
genen die een opleiding genoten op een
3-jarige H. B. S., M.U.L.O.-school enz.
Waar de grens ligt moet voor ieder geval
afzonderlijk worden bepaald.
In de groote lagen der bevolking schijnt
het onbekend te zijn, dat nog een andere
wijze van dienstplichtvervulling mogelijk
is, n.l. door middel van het vooroefenings
instituut. De a.s. dienstplichtigen worden
hier van rijkswege in hun vrijen tijd op
geleid voor hun toekomstige functie, ter
wijl zij, eenmaal dienstplichtig geworden,
een verkorting van diensttijd hebben ver
kregen van vier maagden indien zij het
bewijs van voorgeoefendheid hebben be-
haafd of van zeven en een halve maand
indien zij den sergeantsrang hebben be
reikt.
Ongunstige factoren, als de mogelijkheid
van afkeuring nadat men reeds geruimen
tijd had geoefend, of het blijven voortbe
staan van de verbintenis nadat men voor
den dienst was vrijgeloot, zijn thans ver
vallen. De definitieve keuring voor de voor
oefeningen is tevens beslissend voor den
dienstplicht. M. a. w. hij die zich heeft op
gegeven voor de vooroefeningen en daar
voor wordt afgekeurd is ook als dienst
plichtige vrijgesteld.
De aanstaande dienstplichtige, die zich
van te vóren rekenschap geeft van het feit
dat een aantal maanden dienstplicht hem
niet worden cadeau gedaan, maar dat hij
ook bij de vooroefeningen zich eenige in
spanning zal moeten getroosten, zal be
merken, dat hij middels het vooroefenings-
institu.ut op gen voor hem zeer vele voor-
deelen biedende wijze het grootste deel
van zijn dienstplicht kan vervullen.
KOELHUISBOTER.
Regeling door de Crisis-Zuivel-Centrale.
Zooals bekend is, heeft de Regeering
nog, voordat de Crisis-Zuivelwet in wer
king trad, bekend, gemaakt, dat aan dege
nen, die boter in koelhuizen hadden opge
slagen of wilden opslaan en zich aan be
paalde voorwaarden ten aanzien van uit
slag enz. wilden binden,* gewaarborgd zou
worden vergoeding van de opslagkosten en
afzet van de boter tegen den zoogenaam-
den kostenden prijs, verhoogd met een be
drag voor opslagrisico en matige winst.
De Crisis-Zuivel-Centrale heeft thans een
definitieve regeling vastgesteld. Met na
druk wordt er op gewezen, dat deze rege
ling in de plaats treedt van hetgeen tot
heden met betrekking tot de regeling van
opslag van boter in koelhuizen is bekend
gemaakt en dat zij uitsluitend geldt voor
inheemsche boter. De Centrale houdt zich
voorts de bevoegdheid voor, of, indien zij
dat wenschelijk acht, de verdere toepassing
van deze regeling te beëëindigen, of even
tueel een nieuwe regeling te treffen welke
dan geldt voor boter, opgeslagen na den
datum, waarop de nieuwe regeling in
gaat.
Een protest der nationaal-socialistische
beweging.
De nationaal-socialistische beweging in
Nederland heeft een, door den heer A. A.
Mussert te Utrecht onderteekend, protest
tot den voorzitter van den ministerraad
gericht, van den volgenden inhoud:
„Aan den vooravond van het wereld-anti-
oorlogscongres dat te Amsterdam op 27 en
28 dezer gehouden wordt, wendt de natio
naal-socialistische beweging in Nederland
zich tot uwe Excellentie ten einde ernstig
te protesteeren tegen het feit, dat dit con
gres binnen de grenzen van ons land wordt
toegelaten.
Ook indien het bericht in de pers juist
mocht zijn, dat door de Nederlandsche re
geering aan eenige vertegenwoordigers uit
Rusland een visum zou zijn geweigerd,
blijft, dat aan Barbusse, Rolland, Klara
Zetkin e.a. geen beletsel is in den weg ge
legd, dit congres bij te wonen.
Wij achten het in strijd met 's lands be
lang, dat het bij de groeiende, nationale
verwording mogelijk gemaakt wordt, dat
vreemdelingen, die met alle middelen den
strijd voeren tegen staat, kerk en huisgezin,
ongestoord hun propaganda zullen kunnen
doorzetten op een congres dat den naam
moge dragen van anti-oorlogscongres
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Zal de Rijksdag worden ontbonden? Be
spreking van von Papen met president von
Hindenburg. (3de blad).
Een crisis-conferentie te Washington.
(3de blad).
Oproer in Rio de Janeiro? (3de blad).
ONS GEÏLLUSTREERD
ZONDAGBLAD.
De abonné's op ons geïllustreerd Zon
dagsblad ontvangen dat van heden af in
uitgebreid formaat.
Het aantal pagina's ia van 8 gebracht
op 16 terwijl de, zeer lage abonnements
prijs niet is verhoogd.
Het streven om het Zondagsblad steeds
meer aan zijn doel te doen beantwoorden:
frissche en prettige ontspanningslectuur
te schenken, zal door de lezers worden ge
waardeerd.
Bovendien is het nu gekozen formaat
zeer geschikt om het blad te bewaren en
het b.v. later te laten inbinden, waardoor
men een heel gevarieerd leesboek zal be
zitten.
TE N00RDWIJKERH0UT
6—9 Sept Geh. Vrouwen
1013 Sept. a.s. Recruten
1316 Sept. Heeren Middenstanr
1720 Sept. Mannen
2023 Sept. Heeren Middenstand
24—27 Sept. Mannen P. T. T.
14 Oct. St. Josephgezellen
8—11 Oct Mannetn P. T. T.
1114 Oct. Meisjes boven 17 jaar
10.—
6.50
maar dat in werkelijkheid den communis
ten gelegenheid zal bieden, hun internatio
nale organisatie te versterken".
Ons land m-oge er een eer in stellen
en terecht dat het steeds een toevluchts
oord was voor ballingen, die om des geloofs
en beginsels wille eigen land moesbenver
laten, het is een blijk van volkomen gemis
aan zelfrespect der natie, den vreemdeling,
die er openlijk voor uitkomt, een vijand te
zijn ook van den Nederlandschen staat,
deemoedig toe te staan, hier verzet te pre
diken tegen de wetten des lands.
Wij betreuren, dat uwe regeering, waar
van vele landgenooten verwachtten, dat
zij krachtens haar beginselen een dergelijke
opvatting van de vrijheid niet zou huldi
gen, heeft nagelaten,, maatregelen te nomen
tegen deze coriimunistische actie".
Restitutie van de heffing op boter bij
export en plaatsing in koelhuizen.
De Crisis-Zuivel-Centrale brengt ter al
gemeene kennis, dat bij den export van
boter of het plaatsen van boter in koel
huizen restitutie verleend zal kunnen wor
den van de werkelijk voor deze boter
betaalde heffing.
Met het oog hierop is bepaald, dat op
alle verpakkingen van boter, als bovenbe
doeld, en geproduceerd op of na Zondag
28 Augustus 1932, moet worden aange
bracht de kapitale Latijnsche letter A.
Bepaalde voorschriften omtrent het aan
brengen van deze letter worden voorloopig
nog niet gegeven. Zij mag dus zijn inge
brand, met inkt zijn gestempeld, als an
derszins.
Wel geldt de eisch, dat de bedoelde let
ter duidelijk leesbaar en practisch onuit-
wischbaar moet zijn aangebracht op de
deksels der vaten, kisten etc.
Producenten van boter dienen in ver
band met een en ander aan koopers, voor
zoover deze de gekochte waar wenschen te
exporteeren of in een koelhuis te plaat
seri, een schriftelijke verlaring af te ge
ven, waaruit duidelijk blijkt, welk deel der
verhandelde partij boter was voorzien van
de letter A.
