3)e £eicbelie 0ou^ont
Als prof. Piccard de lucht in gaat.
23ste Jaargang
WOENSDAG 10 AUGUSTUS 1932
No. 727!
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2,60 per kwartaal
Franco per poet f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend. 1
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
De nood onzer dagen.
„Zetel der wijsheid, sedes sapientiae,
de nood onzer dagen is de leege ijdelheid
in woorden en daden, is de losbandigheid
in onze huwelijken, is het verwaarloozen
van onze plichten, is het gebrek aan lief
de, is het verlies van zelftucht, is de ver
zwakking van onze volkskracht: leer ons
de wijsheid, leer ons de zelfbezinning, leer
ons den innerlijken vredewij weten al wel
genoeg van politiek en economie, maar
leer ons bidden."
Aldus de Amsterdamsche wethouder mr.
Kropman in zijn rede op het Maria-congres
te Nijmegen.
Mgr. dr. Poels zeide gisteren op den
sluitingsdag van de jaarlijksche Sociale
Studieweek te Rolduc:
„Als ik eerlijk mijn visie geef op de we
reld dan zal het lang duren, ^er dat ge
weldige complex van vraagstukken zal
zijn opgelost, vooraleer we zullen komen
aan de gekerstende menschheid. Het zal
lang duren eer de periode van de dictatuur
van het kapitaal zal voorbij gaan. Maar
misschien zal het vlugger gaan, dan we
denken.
Waarom? Als we het alleen moesten
krijgen door de politiek zou het lang du
ren. Maar er is een stille kracht in de we
reld, die in de menschen de broeders en
zusters van zichzelf doet zien in God. Als
deze stroom begint te werken en millioenen
aansteekt met den haat tegen onrecht, dan
kan het wel gaan.
Dat gebeurt. Het is gebeurd door Chris
tus en de apostelen, Eén mensoh bekee-
ren iB reuzen werk, maar een wereld be-
keeren
Het werk van Franciscus, van Don Bos-
co, van Vincentius, dat is wat anders dan
de wetten."
Gedachten van mr. Kropman en dr.
Poels die op hetzelfde neerkomen: niet
alleen de politiek, niet alleen de wet
ten zullen de wereld redden. De geestes
houding der menschen moet veranderd wor
den. En daarom rust een zeer zware ver
antwoording op de Katholieken aller lan
den, op ons, Katholieken, individueel
BINNENLAND
DE NOOD IN DEN TUINBOUW
„Het Hoofdbestuur van den L.T.B. in
vergadering bijeen,
overwegende de steeds ernstiger wor
dende noodstoestanden in den tuinbouw
dringt er bij Uwe Excellentie op aan
spoedig een steunontwerp in te dienen.
De ondergang van honderden tuinders in
bepaalde streken is niet meer een questie
van weken doch van dagen en uren. De
gevolgen ook moreele zijn niet te over
zien indien niet binnen enkele dagen de
Staat helpend optreedt.
GROEN, Vice-Voorzitter.
DEKKER, Secretaris.
EIEREN-U ITVOERBESLU IT.
Klasse-indeeling van eieren.
Afgekondigd is het Staatsblad no. 420 be
vattende het Kon. besluit van 30 Juli 1932
ter uitvoering van de artikelen 1, 2 en 3 der
wet van 29 Nov. 1930 (St.-bi. no. 441) tot re
geling van den uitvoer alsmede wijziging en
aanvulling van de bepalingen betreffende
de in- en doorvoer van kippen- en eendeie
ren, zooals deze is aangevuld en gewijzigd
bij de wet van 8 April 1932 (St-bl. 148).
In dit besluit worden de kippeneieren on
derscheiden inversche Hollandsche eieren,
Hollandsche koelhuiseieren, Hollandsche
geconserveerde eieren 2e soort en eieren on
der bijzondere benaming voor zooveel noo-
dig door den minister vast te stellen.
Vervolgens wordt voorgeschreven welke
vermeldingen op of aan de verpakking van
ikippeneieren moeten worden aangebracht.
Dit besluit treedt in werking op een na
der bij Kon. besluit te bepalen dag.
INVOERBEPERKING BOTER.
Wet in werking getreden.
In het „Staatsblad" is afgekondigd de
wet van 25 Juli tot regeling van den invoer
van boter.
Zij is met ingang van Zondag j.l. in wer
king getreden.
DE INVOER VAN BOTER IN
DUlTSCHLAND.
De correspondent" van de „N.R.Crt." te
Berlijn meldt:
De Vossische Zeitung wijdt vanavond een
zeer uitvoerig artikel aan het probleem van
„botertarief en margarinebelasting". De
schrijver van het artikel neemt eerst de in
ons blad reeds uitvoerig besproken plannen
inzake het botertarief onder de loupe, somt
daarna pro en contra van de margairinebe-
lasting op en schrijft dan verder:
„Dus: botertarief óf margarinebelasting;
beter is echter geen van beide, want ook
verhooging van het botertarief zou voor de
veredelingsproductie van den landbouw
geen betere prijzen opleveren, aangezien de
boterprijs bij den tegenwoordigen toestand
van de binnenlandsche markt nauwelijks
nog reageert op de vorming van een tarief,
maar veeleer uitsluitend op de bepaling van
de koopkracht van het publiek. Botertarief
en margarinebelasting behooren beide
thuis in het rijke arsenaal van de subsidie-
wenschen van den landbouw, waarmede wij
reeds zoo menige droevige ondervinding
hebben opgedaan. Zij hebben den landbouw
niet geholpen; zij hebben echter op ander
gebied vele verwoestingen aangericht. Wij
hopen, dat men 't er niet op zal laten aanko
men, thans weer dezelfde ondervinding op
te doen".
Bij deze voor Nederland zoo sympathiek
klinkende taal vergete men niet, dat de in
vloed van de Vossische Zeitung op de in
aanmerking komende instanties buitenge
woon gering is.
R. K. WERKLIEDENVERBOND.
De positie der Werkloozenkassen.
Door het R. K. Werkliedenverbond is
aan den Minister van Binnenlandsche Za
ken, volgend adres verzonden:
„Naar wij van meerdere Desturen van
werkloozenkassen vernemen, werden door
Uwe Excellentie aan die besturen in den
loop der vorige maand een aantal circu
laires gezonden, waarvan vooral 'n tweetal
'n minder aangenamen indruk gemaakt
heeft op de kasbesturen der bij ons Ver
bond aangesloten Vakbonden.
Wij bedoelen de circulaires No. 605 A.Z.
Afd. W.V. en A.B. d.d. 13 Juli j.l. en No.
652 V.S. Afd. W.V. en A.B. d.d. 19 Juli j.l.
Deze circulaires werden besproken in
eene speciaal daartoe belegde vergadering,
als resultaat waarvan wij u het volgende
berichten
De eerste circulaire, die betrekking heeft
op de reserve-vorming voor het volgend
jaar, werd voor bonden, welke het maxi
mum-percentage van 300 zulien genieten,
in tegenspraak geacht met de toezeggingen
van Zijne Excellentie den Minister van Ar
beid, Handei en Nijverheid, wiens schrifte
lijke mededeelingen uitdrukkelijk de bedoe
ling hadden de betrokken kasbesturen de
zekerheid te geven, dat ze dit jaar voor het
doen van uitkeeringen zouden kunnen be
schikken over de 300 pet.
Op deze uitdrukkelijke bedoeling wijst
oa. ook de mededeeling, dat voor het doen
der uitkeeringen ook de aanwezige reser
ves moeten worden aangewend, terwijl bo
vendien den besturen werd in overweging
gegeven, na te gaan of met 300 pet. en de
aanwezige reserve aan de verplichtingen
zou kunnen worden voldaan en, zoo niet,
maatregelen te nemen ten einde dit wel
te kunnen.
De kasbesturen hebben op grond van die
circulaire (bedoeld is No. 716, A.Z. Afd. W.
V. en A.B. d.d. 20 Jan. 1932) hunne bereke
ningen voor 1932 gemaakt en meerdere
kasbesturen hebben, toen zij tot de con
clusie kwamen, dat ze met 300 pet. subsi
die niet zouden kunnen volstaan, maatrege
len genomen tot versterking van de positie
hunner kassen.
Intusschen zou die circulaire als noodza
kelijk gevolg hebben, dat de werkloosheids
verzekering voor verschillende bedrijven
practisch op 1 Januari a.s. zou ophouden
te bestaan.
De besturen der drie grootste Vakeentra-
len, dit voorziende, hebben toen bij Zijne
Excellentie den Minister van Arbeid, Han
del en Nijverheid aangedrongen op maat
regelen, die zouden voorkomen, dat het
groote sociale goed dezer verzekering zou
verdwijnen en hunne vertegenwoordigers
ontvingen de toezegging, dat maatregelen
zouden worden genomen, welke de kasbe
sturen in staat zouden stellen eene kleine
reserve aanvankelijk was sprake van 6
dagen, doch later werd ze op 12 dagen be
paald in kas te houden.
De circulaire, welke Uwe Excellentie
thans aan de kasbesturen toezond, schijnt
ons bedoeld als de inlossing der gedane
toezegging, doch uit het bovenstaande zal
Uwe Excellentie al wel gebleken zijn, dat
ze voor die kassen, welke reeds de volle
300 pet. genieten zullen, 'n onmogelijk
heid is.
Dit zal Uwe Excellentie nog duidelijker
worden, wanneer wij erop wijzen, dat het
o vergroot e deel der uitkeeringen, welke dit
jaar zullen plaats hebben en die berekend
waren op de indertijd door Zijne Excellen
tie den Minister van Arbeid, Handel en
Nijverheid verstrekte gegevens, reeds heb
ben plaats gehad, zoodat 't voor verschil
lende kassen practisch uitgesloten is zelfs
bij de meest drastische maatregelen tot
versterking der kas, maatregelen die van de
werkloosheidsverzekering 'n carioatuur zou
den maken, voor 1933 eenige reserve te vor-
Wij hopen en vertrouwen daarom, dat
Uwe Excellentie op deze circulaire zal wil
len terugkomen en bepalen, dat ten behoe
ve van de reservevorming voor 1933 het sub
sidie-percentage voor de kassen, die reeds
300 pet. genieten, zal worden verhoogd.
In dit verband meenen wij op Uwe Ex
cellentie tevens nog 'n dringend beroep te
mogen en te moeten doen om toch niet zoo
angstvallig vast te houden aan het maxi
mum-percentage van 300. In sommige be
drijven toch (wij noemen het textielbedrijf
en de baksteenindustrie) is de werkloosheid
zoo groot, dat ondanks de door de kasoe-
sturen reeds genomen maatregelen, die
zware offers van de betrokken leden vra
gen, met 300 piet. onmogelijk de reglemen
taire uitkeering kan worden verstreict.
Waar duizenden van de betrokken leden in
't verleden zich voor de werkloosheidsver
zekering vrij groote offers hebben getroost
zonder er ooit van „genoten" te hebben,
daar vertrouwen wij, dat de Overheid, hun
ne zorgzaamheid waardeerende, verder zal
willen gaan om hun eene groote teleurstel
ling, met als gevolg grooter zorgeloosheid
in de toekomst, te besparen.
De tweede circulaire heeft betrekking
op de tegemoetkoming in de kosten van ad
ministratie.
Van de zijde der kasbesturen werd op
gemerkt, dat de tegemoetkoming van 1
cent, die in de laatste jaren werd ver
strekt, in normale omstandigheden slechts
'n zeer sobere tegemoetkoming is en dat
zij daarin hebben berust, omdat ze het be-
heeren der kassen door de Vakbondsbestu-
ren als 'n goed wisten te waardeeren.
Om een duidelijk sprekend voorbeeld te
noemen: het bestuur van onzen Bouwvak-
arbeidersbond heeft sedert 1921 tot en met
1930 alleen voor de administratie der werk-
loozenkas uitgegeven een bedrag van j
413.866.99 en als toelage ontvangen
73.384.81.
't Spreekt vanzelf, dat tengevolge van j
de huidige werkloosheid de administratie j
der verzekering zeer sterk is toegenomen j
en de lasten dus verzwaard.
Dat in deze omstandigheden de tege- i
moetkoming nog zal worden verminderd, j
werd reeds onbillijk geacht en men kon zich
dus met den aangekondigd en maatregel i
principieel niet vereenigen. Op deze wijze, J
zoo werd opgemerkt, geeft de Nederland-
sche Staat wel minder geld uit, doch hij
wentelt die uitgaven op anderen af en eco-
nomisch beteekent deze vermindering niets, i
wijl de uitgaven evengoed als voorheer. I
moeten worden gedaan.
Vooral veel bezwaar ontmoette de aan- j
kondiging, dat reeds voor het loopende jaar j
de tegemoetkoming zal worden terugge
bracht tot cent.
O.i. volkomen terecht werd opgemerkt,
dat, gezien de omstandigheid, dat de me
dedeeling eerst in Juli gedaan werd, de
kasbesturen niet in de gelegenheid zijn met
deze vermindering ook maar 't minst re
kening te houden.
Op grond van het bovenstaande verzoe
ken wij Uwe Excellentie beleefd dezen
maatregel en zeker voor het loopende
jaar terug te nemen".
De Europeesche Verkeersseinen.
Door den A.N.W.B.-Toeristenbond voor
Nederland is in een handig formaat
vouwblad uitgegeven, waarop alle inter
nationale waarsohuwings- en verbodsbor
den voor het autoverkeer in Europa ver
klaard worden. Bovendien bevat de keuri
ge folder, welke in vier kleuren gedrukt
is, de in'heemsche borden uit de belang
rijkste landen, terwijl op een tweetal
schetkaartjes aangegeven wordt, hoe men
in Europa rijden, moet. Met deze gratis
uitgave zal de A.N.W.B. de internationale
toeristen ongetwijfeld aan zich verplich
ten.
Uitstel van betaling.
Aan den minister van Economische Za
ken en Arbeid heeft de Nijverheidsraad een
uitvoerig rapport uitgebracht over de wet
telijke maatregelen ten aanzien van uit
stel van betaling. Daa/rin is de Raad op ver
schillende gronden tot de conclusie geko
men, dat er geen aanleiding bestaat, om de
mogelijkheden tot het verkrijgen van een
wettelijk uitstel van betaling, zooals deze in
den tweeden titel van de Faillissemcntswet
„Van de surséance van betaling'' zijn gere
geld, ten behoeve van door de crisis in
moeilijkheden geraakte debiteuren te ver
ruimen.
De N.V. Hollandsche Cacao en Choco
ladefabrieken Bensdorp Co. heeft
besloten om eenige verkoopfilialen te ope
nen. Zij tracht hiermede te bereiken, dat
het publiek aan eenige vaste adressen hare
specialiteiten geregeld kan koopen en daar
door tevens den verkoop hiervan bij de
andere winkeliers te bevorderen. Er zullen
te Amsterdam vier en in Bussum op het
terrein van de fabriek één filiaal geopend
worden.
In den ouderdom van 89 jaren is te
's-Gravenhage overleden de heer d r. i r. J.
L. Cluysenaer, oud-directeur-generaal
van de
LETTEREN EN KUNST
Concert met oude instrumenten.
Op uitnoodiging en met medewerking
van de Vorstin van Albanië zullen Olga
Schwind, de in Nederland gevestigde be
kende luitzangeres en Corry de Rijk eeni
ge Concerten met oude instrumenten in
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Nieuwe Duitsche noodverordening tegen
de daden van terreur. (2e blad).
China zonder regeering. (2e blad).
BINNENLAND.
De uitvoering van de crisis-varkenswet.
(Laatste Berichten).
De onbewaakte overwegen. Twee doo-
delijke ongelukken. (Gem. Ber.„ 3de blad).
DE TOCHT VAN PROF.
PICCARD IN DE STRAT0-
SPHEER Blad% 1 en 2
IN HET PADVINDERSKAMP
TE „OOSTERBEEK" Bladz. 3
Duitsehland geven, namelijk in Weimar
onder auspiciën van „Die Gesellschaft
der Freunde Weimars", te Jena, en op
den Wartburg te Eisenach.
O.m. zal worden uitgevoerd „Heer Je
zus heeft een Hofken", voor stem, vielle,
altfluit en harp, getoonzet door Joh. Win-
nubst. De Vorstin van Albanië treedt
hierbij als harpiste op.
Vóór de concertenreeks in Dutschland
zullen de dames Schwind en do Rijk op
Vrijdag 12 Augustus voor den K.R.O. een
concert met oude instrumenten geven.
BIJ DE TWEEDE STRATOSFEER-
BALLONTOCHT.
De gevaren van een dergelijke
hoogte-vaart.
Binnenkort zal zooals bekend
prof. Piccard voor de tweede maal een
ballontooht ondernemen naar de strato
sfeer voor het verrichten van metingen
van cle z.g. doordringende straling op
zeer groote hoogten in den dampkring.
Zoo'n stratosfeer ballontooht is een
merkwaardige aeronautisohe en in ze
keren zin ook sportieve prestatie, die
wel onze volle aandacht verdient. Als
leider van een groot aantal hoogvaarten
ten behoeve van het Meteorologisch In
stituut, in vroegere jaren verricht met
ballons der Koninklijke Nederlandsche
Vereeniging voor Luchtvaart, heb ik
eenige ervaring van zulke vaarten op
gedaan en zou daarom op enkele bij
zonderheden willen wijzen, die de stra
tosfeer-toch ten uit een aeronautirch
oogpunt wellioht begrijpelijker maken.
In de eerste plaats moet men bij
zoo'n stratosfeertocht geen te groote
sportieve beteekenis hechten aan de be
reikte hoogte. De bereikbare hoogte
hangt n.l. uitsluitend af van de grootte
van den ballon, d.w.z. van het omhulsel
dat de gasvulling bevat, van het ge
wicht van den ballon met inbegrip van
uitrusting en ballast en van het soor
telijk gewicht van het vulgas. Het gas
moet zoo weinig mogelijk wegen en uit
den aard der zaak heeft men dus geen
keus: alleen waterstofgas kan worden
gebruikt. De ballon moet ook zoo we:nig
mogelijk wegen maar zoo orroot moge
lijke gasvulling bevatten. Beidon zijn
begrensd door de eischen van constru
eerbaarheid en sterkte. Een kwestie dus
van ontwerp en uitvoering, waardoor de
eer van een hoogte-record grootendeels
aan den ontwerper en den fabrikant toe
komt.
Toch heeft de ballonbestuurder eenig
recht op de eer van een hoogte-record,
daar het van zijn ervaring, bekwaamheid
en goed inzicht afhangt of de grootste
bereikbare hoogte werkelijk bereikt
wordt. Dat zit n.l. zoo. Wanneer de bal
lon zijn tophoogte bereikt heeft, gaat
hij automatisch en met toenemende
kracht en snelheid dalen. Deze daling
moet met ballast worden afgeremd en
nu hangt de daarvoor noodige hoeveel
heid ballast uitsluitend af van de
grootte van het omhulsel (gasvulling) en
van het verschil in temperatuur op de
tophoogte en op den grond. Nu is de
eerste natuurlijk door meting bekend
maar de tweede moet geschat worden.
Schat nu de ballonbcstuurder de tem
peratuur op don grond te hoog, dan re
serveert hij tijdens de stijging te veel
remballast en verkleint daardoor de be
reikbare hoogte. Bovendien moet hij z.g.
landingsballast reserveeren en doet hij
dat op een te voorziohtige en te royale
manier dan beperkt hij de bereikbare
hoogte nog meer. Het gaat er dus om
zoowel rem- als landingsballast zooveel
mogelijk te beperken en dit is natuurlijk
een zaak van groote ervaring en juist
meteorologisch inzioht.
Wat de kwestie van het gevaar be
treft kan het volgende worden opge
merkt: Een stratosfeer-tooht met geslo
ten gondel waarborgt een veel grootere
veiligheid van de vaarders in do lucht
omdat zij niet te lijden hebben van do
enorme bestraling door do zon, van de
geweldig lage temperatuur in de stra
tosfeer, die ongeveer 60 gr. C. onder
nul is, en van het gebrek aan zuurstof
in de ijle lucht, die bij hoogvaarten in
open manden gecompenseerd moet wor
den door een sterk verhoogde werking
van hart en longen. Natuurlijk zou het
lek worden van den gesloten gondel
zeer gevaarlijk kunnen worden op hoog
ten boven b.v. 10.000 meter maar als
veiligheidsmaatregel wordt dan ook
zuurstof in cylinders meegenomen.
De landing met den stratosfeorballon
lijkt mij echter veel gevaarlijker dan
met den -gewonen vrijen ballon. Bij de
zen laatste toch is 'het landingsgevaar
dank zij de moderne voortreffelijk en
wel absoluut zeker werkende landings-
organen, het sleeptouw, het ventiel en
de scheurhaan, en de in de open mand
onbelemmerde bediening van deze orga
nen, zoo goed als gevaarloos geworden.
Maar als de bediening van deze drie or
ganen op een of andere wijze hokt ont
staan groote gevaren voor de tijdige en
veilige landing en nu is het bij den
Piccard-ballon natuurlijk eenigszins be
denkelijk, dat deze landings-organen
anders moesten worden ingericht en niet
zoo goed konden worden beproefd als
bij den gewonen vrijen ballon, waar ja
renlange ervaring het beste heeft voort
gebracht. De eerste stratosfeertocht
heeft trouwens geleerd, dat een nieuwe
constructie faalde en de landing, vooral
het tijdig dalen, ernstig in gevaar hoeft
gebracht. Bovendien is de aanstoot met
den grond van den stijven, metalen gon
del heel wat ruwer dan die met den
veerkrachtigen ballonmand, die onder
