23ste Jaargang
MAANDAG 25 JULI 1932
No. 7261
3)e £eidócHe0ouwrit
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per poet f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verbuur, koop en verkoop f0.50.
V Bezuiniging binnen redelijke
grenzen.
't Is niet zoo gemakkelijk, om een ern
stig mensoh te vinden, die het goed meent
met land en volk, die zou durven beweren,
dat het niet noodig is, 's Lands begrooting
sluitend te maken, of dat, om dit doel te
bereiken, in dezen tijd niet buitenge
wone middelen vereiscbt zijn.
Wel zijn er ernstige mensohen, die het
met de door de regeering reeds ingevoer
de of (en) met de in het rapport-Welt er
voorgestelde middelen niet eens zijn; die
andere middelen willen.
Onmiddellijk zij hier de aandacht ge
vestigd'op het geruststellende feit, dat de
regeering zich nog niet zoo als ten
onrechte gemeld is met het rapport-
Wel ter heeft vereenigd.
Wij noemen dit een geruststel
lend feit, omdat ook naar onze overtui
ging niet alle door de oommissie-Weiter
voorgestelde bezuinigingen kunnen en
mogen worden doorgevoerd.
Er zal echter bezuinigd móeten worden;
de staatstaak, de overheidsdiensten, zul
len ingekrompen en beperkt móeten wor
den.
En voor die inkrimpingen en beperkin
gen geeft het rapport-Welter ongetwijfeld
een leiddraad.
Wij willen hier even de aandacht vesti
gen op een bestrijding van het rapport-
Welter, die ons dezer dagen onder de aan
dacht kwam, en die eerlijk gezegd
door haar oppervlakkigheid ons heeft
verbaasd en geërgerd.
In „Onze Vaan" (het orgaan van de R.
K. Volkspartij) lezen we nl. in een artikel
over het rapport-Welter deze, toch inder
daad wel bar oppervlakkige praat:
Als het waar is, dat
chine ook volgens het systeemWei
ter c.s. behoorlijk kan draaien, dan is
het tegelijk onverantwoordelijk licht
zinnige spilzucht geweest, om zoolang
het systeem-Ruys c.s. in stand te
houden.
Gevoelt de redacteur van genoemd or
gaan, de heer O. D. Wesseling, zich nu
werkelijk verantwoord, als hij zijn lezers
zóó inlicht, om hen tegen de regeering op
te hitsen?
Hij weet toch, dat de Staatsmachine
niet is in elkaar gezet volgens „het sys
teem-Ru ijs c.s.", maar het resultaat is van
de bemoeiingen van verscheidene opeen
volgende regeeringen. En hij weet ook,
dat in een tijd, van opgaande welvaart,
van een niet berooide of zelfs wei-gevulde
schatkist, zich in het Staat'huishouden ge
makkelijk onnoodige, zij 't dan ook niet
nuttelooze, uitgaven vastzetten, die er
niet weer met even groot gemak uit ver
wijderd kunnen worden. Dit verschijnsel
treft men aan in het Staatshuishouden,
gelijk dat in zéér vele andere huishoudens
het geval is! En op de derde plaats
't is toch duidelijk, dat er verschil is tus-
sohen noodige en gewenschte uit
gaven (ook hierin komt het Staatshuis
houden overeen met zeer vele andere huis
houdens), en dat, wanneer men in een tijd
als dezen gewenschte uitgaven gaat na
laten, daaruit niet mag worden geconclu
deerd, dat die uitgaven „onverantwoorde
lijk lichtzinige spilzucht" zijn geweest.
Intussohen zijn ook wij van meening,
dat het rapport-Welter in de bezuinigin
gen te ver gaat; dat niet alle voorgestel
de bezuinigingen door regeering en volks
vertegenwoordiging kunnen en mogen wor
den doorgevoerd.
Naast de bezuinigingen zal dan om
's rijks begrooting sluitend te maken
meer belasting moeten worden gehaald
daar, waar klaarblijkelijk nog is. Niet al
léén, maar o. a. uit een crisis-belasting op
weelde-uitgaven, zal redelijkerwijze nog
heel wat gehaald kunnen worden.
Wij zijn voorstanders van bezuiniging
binnen redelijke grenzen en daarnaast
verhooging van inkomsten als middel om
's lands financiën in evenwicht te hou
den.
BINNENLAND
VERHOOGING TOELATINGSLEEFTIJD
LAGERE SCHOOL.
1300 LEERKRACHTEN MINDER.
Voordeelen wegen op tegen de nadeelen,
zegt de Minister.
Op vragen, gesteld door het Kamerlid
mej. .Groeneweg, heeft minister Terpstra
het volgende geantwoord:
Inderdaad zal de verhooging van den
minimum leeftijd van toelating tot de
school voor gewoon Lager onderwijs tot zes
jaar uit onderwijskundige oogpunt evenals
emt heb oog op een goede onderwijsorgani
satie en in verband met de bepalingen der
Leerplichtwet en der Arbeidswet 1919 be
langrijke voordeelen bieden, waarom door
onderwijsdeskundigen in en buiten de Sta-
ten-Generaal dan ook herhaaldelijk op die
verhooging bij de regeering is aangedron
gen.
Het Kon. besluit van 23 Juni 1932, dat
aan dezen wensoh tegemoet komt door een
geleidelijke invoering van de gevraagde
verhooging (n.l. in twee etappes ieder van
drie maanden), heeft bovendien de strek
king een aanmerkelijke besparing op
's rijks uitgaven te bevorderen, welke in
zonderheid in dezen tijd van beteekenis is.
Voor zoover hier en daar aan bepaalde
scholen eenige stoornis in den geregelden
gang van het onderwijs mocht ondervinden,
vertrouwt de ondergeteekende, dat deze
door aanpassing zal kunnen worden opge
heven, terwijl z.i. de hierboven genoemde
voordeelen hiertegen ruimschoots opwegen.
Ook indien mag aangenomen worden, dat
het voorschrift na 15 Juli 1935 zal verlengd
worden, valt de bespa-ring voor het Rijk
niet met nauwkeurigheid aan te geven, aan
gezien moeilijk te ramen valt, hoeveel kin
deren, nadat de bepaling gedurende ze-
yen jaar zal gewerkt hebben, na het door-
loopen van het 7e leerjaar de school zullen
mogen verlaten, terwijl zij anders de 7e
klas zouden hebben moeten doubleeren,
c.. de 8e klas zouden hebben moeben vol
gen.
Afgezien hiervan zou het voorschrift bij
geheel© inwerkingtreding door verminde
ring van de toegelaten leerlingen volgens
de gegevens voor het jaar 1931 ruim 130
leerkrachten minder noodig maken.
Het valt niet nauwkeurig aan te geven,
welke bezuiniging voor 's Rijks kas hier
van het gevolg zal zijn niet alleen wijl on
bekend is hoeveel van deze leerkrachten
wachtgeld zullen genieben, maar evenmin
hoe lang zij in het genot van wachtgeld zul
len blijven. Dit zelfde geldt trouwens voor
elke vermindering van het getal verplich
te leerkrachten.
In hoeverre de gemeente financieel vóór-
of nadeel van den getroffen maatregel zul
len hebben, hangt af van de wijze, waarop
zij zich bij den maatregel zullen aanpas
sen. Hieromtrent bezit de ondergeteekende
nog geen gegevens.
Uit 'bovenstaande vraag blijkt, dat "de on
dergeteekende van bet Kon. besluit niet
alleen de genoemde voordeelen, maar ook
een thans zeer welkome bezuiniging ver
wacht. Het toekennen van extra-onderwij
zers overeenkomstig art. 56,. 2e lid der
L. O.-wet 1920, teneinde te voorkomen, dat
aan sommige scholen een onderwijzer moet
ontslagen of een nieuwe leerkracht met
aangesteld kan worden, zou het bezuini
gingseffect van den getroffen maatregel
teloor doen gaan en dus medebrengen, dat
deze bezuiniging op een andere en naar het
den ondergeteekende voorkomt meer be
zwaarlijke wijze zou gevonden moeten wor
den. Om deze reden kunnen de gevraagde
maatregelen niet toegezegd worden.
Om dezelfde reden meent de ondergetee
kende niet aan bepaalde gemeenten dispen
satie te kunnen verleenen, waartoe boven
dien dc wettelijke voorschriften hem niet
de bevoegdheid geven.
Tot zijn leedwezen kan de ondergetee
kende, met het oog op den toestand van
's lands financiën, geen steun van rijks
wege ten behoeve van het voorbereidend
lager onderwijs in uitzicht stellen.
Het telefoontarief te Amsterdam.
Ten einde het aantal abonné's op peil te
houden en de kans op nieuwe aansluitingen
te vermeerderen, heeft directeur Snijders,
in overleg met wethouder Abrahams, een
voorstel uitgewerkt, om, ingaande 1 Nov.
a.s. de grondtaxe van het telefoontarief te
Amsterdam per enkelvoudige aansluiting te
verlagen van f 72 op f 60.
Wij vernemen, dat het dagelijksch ge
meentebestuur bereid is, met dit voorstel
mede te gaan en dit, nadat de commissie
van bijstand voor de bedrijven is gehoord,
vrij spoedig zal worden ingediend.
„Hibld."
R. K. BOND VOOR GR00TE
GEZINNEN.
De Centrale Raad van den Nederl. R.
K. Bond voor Groote Gezinnen kwam
Zaterdag en Zondag te Heerlen bijeen.
Aan de vergadering ging een officieeie
ontvangst ten stadhuize vooraf.
De inleidingen werden gehouden door
dr. J. Lubbers te Heerlen over Moeder
schapszorg en door den heer Van Doorn-
waard te 's-Gra^enhage over ziekteverze
keringen.
Men besloot ojm. zioh tot de regeering
te wenden, om te verkrijgen, dat bij de
komende salarisverlaging de kindertoe
slag onveranderd, zal blijven.
Het hoofdbestuur zal trachten de tot
standkoming van een landelijke ziekte
verzekering in samenwerking met de Fe
deratie Het Wil-Gele Kruis met spoed
tot stand te brengen.
Voorts tesloot men uit de bestaande
afdeelingen gewestelijke kringen te vor
men.
Tot lid van het hoofdbestuur werden
gekozen de 'heeren J. H. Kray te Breda,
A. J. Mensink te Enschede (aftr.), J. H.
J. Dikkers te Groningen en J. H. Ja-
cobse te Alkmaar.
TUINDERS IN NOOD.
Boete-processie naar 0. L. Vrouw Ter
Nood.
Men meldt ons uit Alkmaar: Er was niet
veel voor noodig om de tuinders van den L.
T. B. bijeen te krijgen voor een boete
processie naar O. L. Vrouw ter Nood te
Heiloo.
Spontaan kwamen de duizenden uit alle
streken van het bisdom, uit het Westland,
uit West-Friesland en uit 't Noorderkwar
tier per fiets, bus of auto naar Maria's ge
nadeoord, waar de groote beevaartskerk al
spoedig te klein bleek om de ruim 3000 bee-
vaartsgangers te bevatten.
In zijn welkomstwoord constateerde Pas
toor A. J. M. van Meeuwen van Heiloo,
dat nog nimmer beevaartsgangers bij O. L.
Vrouw Ter Nood in zoo grooten getale ge
weest waren.
De plechtige Hoogmis werd opgedragen
door den geest, adviseur van den L. T.
B., Rector J. B. Kok# daarbij geassisteerd
door den Z.Eerw. heer A. J. M. van Meeu
wen, Pastoor te Heiloo, en den weleerw.
heer J. Jansen, kapelaan te Obdam.
In het priesterkoor hadden verschillen
de Eerw. heeren geestelijken plaats geno
men. Aanwezig waren verder om. het
hoofdbestuur van den L. T. B., het Tweede
Kamerlid, L. Kampsohöer, de heer J. D.
de Kok, lid van de Prov. Staten van Zuid-
Holland, mr. J. Romans, lid van Ged. Sta
ten van Noord-Holland en de heeren N.
Dekker, P. Braakman en J. Valkerinig, le
den van de Prov. Staten van Noord-Hol
land.
Rector Kok hield een predikatie, waarin
hij de L. T. B.-ërs aanspoorde tot gebed tot
Maria, de Moeder van Barmhartigheid.
Deze massale demonstratie, aldus spr„ is
in schrille tegenstelling met den kreet van
oproer, die dezer dagen uit tuinderskrin
gen gehoord werd. Het stond bij mij vast,
aldus spr., dat de opkomst hier veel groo-
ter zou zijn dan op de demonstratie-verga
dering, de vorige week in Haarlem, en ik
ben in die verwachting niet teleurgesteld.
De gewijde spreker spoorde aan tot berus
ting en gelatenheid^ om hulp en steun ook
voor de landsregeerders in hun moeilijke
taak.
Verschillende beevaartgangers naderden
onder de H. Mis bot de H. Tafel.
Het zangkoor voerde de driestemmige
mis van Perosi uit.
Om half een ving de boeteprocessie aan,
waaronder verschillende liederen werden
gezongen en gezamenlijk werd gebeden.
Tegen 2 uur begaven de beevaartgangers
zieh huiswaarts.
De Joh. H. Been-bank te den Briel
onthuld.
Zaterdagmiddag te drie uur had te den
Briel de plechtige onthulling plaats van
de monumentale bank ter nagedachtenis
aan wijlen Joh. H. Been, in leven archi
varis van den Briel en geschiedschrijver.
De voorzitter van het comité, de heer
mr. Egter van Wissekerke, sprak de tal
rijke comitéleden, genoodigden en be
langstellenden op het Asylplein toe. In
een gloedvolle rede memoreerde spr. het
leven van wijlen Joh. H. Been, waarna
de onthulling door leerlingen der open
bare lagere school, de bijzondere school
en de R. K. school plaats had.
De bank is ontworpen door den heer
M. L. Middelihoek en de bronzen pla
quette door den heer Theo van Rijn te
Haarlem.
Tenslotte had een carillonbespeling
DE REGEERING EN HET
RAPPORT-WELTER.
De „Volkskrant" zegt uit zeer goede
bron te vernemen, dat het bericht, dat
de regeering het rapport-Welter zou heb
ben aanvaard, onjuist is.
DE EX-KEIZER.
Geruchten over politieke activiteit.
In verband met de geruchten, volgens
welke naar aanleiding van plannen van
enkele Duitscheh partijen om in Duitsch-
land de monarchiihe te herstellen, door
deze partijen met Wilhelm von Hohen-
zollern, gewezen keizer van Duitschland
contact is gezocht, heeft de heer Vos
aan de Ministers van Binnxlandsohe
Zaken en van Buitenlandsehe Zaken ge
vraagd, of zij een onderzoek hebben in
gesteld of deze in de pers verspreidt
geruchten op waarheid berusten en of
het juist is, dat te Doorn of elders in
ons land voorbereidselen worden getrof
fen voor een eventueelen terugkeer naar
Duitsohland.
Indien deze geruchten in de pers ge
heel of gedeeltelijk op waarheid berus
ten, zijn, zoo wordt door den heer Vos
gevraagd, de Ministers dan bereid mee
te deelen, welke maatregelen door hen
zijn getroffen ten einde nakoming te ver
zekeren van de in 1920 door de Neder-
landsohe Regeering afgelegde belofte,
volgens welke er door haar zou worden
gewaakt tegen politieke activiteit van
den gewezen Duitschen keizer?
Lonneker in moeilijkheden.
Ged. Staten van Overijsel heben de ge-
meentebegrooting van Lonneker voor het
dienstjaar 1932 niet goedgekeurd, daar de
gemeenteraad heeft geweigerd te voldoen
aan het verzoek van Ged. Staten om de ge
meente in een hooger klasse voor de belas
ting te brengen.
Slechts indien dit ^^.chiedt en in totaal
nog f 100.000 op de begrooting wordt be
zuinigd, zal goedkeuring kunnen
den.
In verband hiermede heeft een
uit den gemeenteraad van Lonneker deze
week te Zwolle een onderhoudt gehad met
Ged. Staten, doch deze bleven bij hun
standpunt.
In verband met het feit, dat de gemeente
Lonneker na 31 Juli geen enkele uitgave
meer kan doen, hebben B. en W. maatrege
len genomen, teneinde te trachten uit de
moeilijkheden te komen.
Zij hebben den raad in spoedvergadering
bijeengeroepen en een begrootingswijziging
voorgesteld, waardoor een bezuiniging van
f 100.000 kan worden verkregen. Een bedrag
van ruim f 66.000 denkt men te vinden in
grootere belastingsopbrengst.
De gemeentebegrooting van 's-Gravenhage.
In hun voordracht van 27 April hebben
B. en W. van 's-Gravenhage aan den raad
medegedeeld, dat zij nader bij den raad
zouden komen met een voorstel omtrent
wijzigingen in de gemeentebegrooting 1932,
waarbij cijfers over eenige belangrijke
tegen- en meeva-llers werden gegeven.
Het aspect voor den dienst 1932 is sinds
dien niet gunstiger geworden; nader is ge
bleken, dat volgens de ontwikkeling, die de
uitgaven van den Gemeentelijken Dienst
voor Maatschappelijk Hulpbetoon genomen
hebben, voor 1932 niet met een aanvulling
van f 2.500.000 kan worden volstaan, doch
dat daarvoor f 3.633.641 in de plaats moet
worden gesteld.
Yan dit bedrag van f 3.633.641 waarmee
de begrooting van genoemden dienst moet
worden aangevuld, is noodig voor uitkee-
ringen aan uitgetrokken werknemers
f 1.000.000 en voor onderstand uit de ge
meentekas f 2.533.641,
B. en W. hebben nu andermaal nagegaan
welke bezuinigingen en besparingen voor
1932 verkregen konden worden en zij heb
ben te dien einde o.a. nog weer overleg ge
pleegd met de onderscheidene hoofden van
dienst. Het resultaat is, dat op verschillen
de posten op besparingen en meevallers
kan worden gerekend en wel tot een totale
som van 3,497.728.92.
Daartegenover staan nog een aantal
tegenvallers, waarvoor alsnog dekking moet
worden gevonden.
In totaal resteert nog een te dekken be
drag van f 848.593.08, dat B. en W. voor
stellen te putten uit de algemeene reserve
tot dekking van eventueele tekorten van
den gewonen dienst. Deze reserve is thans
groot f 2.596.328.57. De dienst 1931 sluit met
een tekort van f 181.132,65. Een bedrag van
f 2.415.195.92 zal dus overblijven voor den
dienst 1932 en e.v. voor dien van 1933.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De ontwapeningsconferentie heeft een
voorloopige slot-resolutie aangenomen.
(2de blad).
Senator Borah spreekt zich uit voor
schrapping der oorlogsschulden. (2de
blad).
Moeilijkheden te Ottawa. (2de blad).
BINNENLAND.
Vreemde ziekte, die reeds vijf slachtoft
fers heeft geëischt, te Ruinen in Drenthe.
(Gem. Berichten, de Blad).
OMGEVING.
Ongelukken met doodelijken afloop te
Wassenaar (3e en 1ste blad).
Een doodelijk ongeluk te Zegwaart.
(1st© blad).
Overleden is de heer L. C. Jongenbur
ger te Alphen aan den Rijn. (lste blad).
BUITENLAND
ONTWAPENING.
DE EERSTE ETAPPE.
RESiCXLUTIE-BENES AANGENOMEN.
Duitschland en Rusland tegen.
De eerste periode der ontwapeningscon
ferentie is Zaterdagmiddag om half één af-
geloopen.
De algemeene commissie heeft de resolu-
tie-Benes aangenomen met 41 tegen 2 stem
men en 8 onthoudingen.
De voorstemmers waren: Argentinië,
Australië, België, Bolivië, Brazilië, Canada,
Chili, Columbië, Cuba, Denemarken, de Do-
minicaansche republiek, Engeland, Estland,
Finland, Frankrijk, Griekenland, Hedjaz,
Ierland, Rritsoh-Indië, Japan, Letland, Li-
tauen, Luxemburg, Mexico, Nederland,
Noorwegen, Nieuw-Zeeland, Panama, Per-
zië, Polen, Portugal, Roemenië, Siam, Span
je, Tsjecho-Slowakije, Venezuela, de Ver-
eenigde Staten van Amerika, Zuid-Afrika,
Zuid-Slavië, Zweden en Zwitserland.
De tegenstemmers waren Duitschland en
sovjet-Rusland.
Van stem onthouden hebben zich Afgha
nistan, Albanië, Bulgarije, China, Honga
rije, Italië, Oostenrijk en Turkije.
In het eerste gedeelte der resolutie wordt
herinnerd a-a-n vorige besluiten der ontwa
peningsconferentie en verklaard, dat de
conferentie, geleid door de algemeene be
ginselen van de boodschap van president
Hoover, besloten is een aanzienlijke bewa-
peningsvermindering, zoowel ten aanzien
van de landmacht als de lucht- en de zee
macht, tot stand te brengen en daarbij
vooral streven zal naar vermindering der
aanvalsmiddelen.
Het tweede gedeelte van de resolutie
verklaart, wat thans reeds als algemeen
aangenomen kan worden beschouwd.
Het luchtbombardement wordt volstrekt
verboden en wel onvoorwaardelijk tegen
de burgerbevolking en voorwaardelijk op
de slagvelden, waarbij de voorwaarde ge
steld wordt, dat de staten het later nog
onderling eens zullen worden omtrent de
internationale reglementeering van de bur
gerlijke luchtvaart.
Ten aanzien van de zware kanonnen zul
len zoowel de kwalitatieve als de kwanti
tatieve ontwapening worden toegepast.
Preciese maximumcijfers voor het kaliber
der kanonnen worden echter nog niet ver
meld.
De tanks zullen verboden worden boven
een bepaalden tonneninhoud, doch ook hier
ontbreekt het nog aan cijfers.
De voorstellen van de speciale commissie
voor het verbieden van den chemischen en
bacteriologischen oorlog worden ongewij
zigd aangenomen en tenslotte wordt in dit
gedeelte der resolutie nog de schepping
eener permanente ontwapeningscommissie
voor het toezicht op de naleving der con
ventie eenstemmig goedgekeurd.
Het derde gedeelte der resolutie behan
delt de voorbereiding der volgende periode
der conferentie.