DE REVOLUTIE IN CHILI EEN WEEK IN WESTPHALEN VRIJDAG 17 JUNI 1932 DE LEIDSCHE COURANT DERDE BLAD PAG. 9 Het schoone land der „Roode Aarde" ©r op, dat met de winsten der „Cosach" de staatsbegrooting sluitend zou kunnen ge maakt worden. De gebeurtenissen sloegen die verwachting den bodem in. De koers van den Chili-salpeter daalde scherp, de concurrentie der synthetisohe nitraten en de sterke vermindering van den export ruïneerden Chili's industrie, en daarmede het staatsbudget. Het eenige resultaat van Ibanea' politiek was, dat een groot deel der rijkdommen van het land onder Noord-Ame- rikaansche controle kwam. De revolutie werd onder die omstandig heden welhaast onvermijdelijk. Ibanez en zijn dictatuur moesten het veld ruimen. Door wien zou hij als president worden op gevolgd? Door den liberaal Alessandri of den conservatief Montere? Met groote meerderheid opteerde het Chileensche volk voor den laatste. Alessandri had niet slechts de liberalen, maar ook de socialis ten en communisten achter zich, en dat maakte zijn candidatuur bij de gematigde elementen terecht verdacht. Ondanks Montero's overwinning bleef de agitatie van zijn demagogische tegenstan ders onafgebroken voortduren. Geen mid del tot onruststoking versmaadden zij. De communisten verwekten een oproer op de vloot,troebelen op straat, stakingen in de mijndistricten. Voorloopig mislukten al hun pogingen, maar het steeds ernstiger worden van de economische crisis was hun tot kostbare hulp. Aan 't einde van 1031 en in 't begin van dit jaar was men twee maal tot de afkondiging van een morato rium moeten overgaan. Het eerste schorste de aflossing van de staatsleeningen, het tweede de rentebetaling. Het budget ver toonde een tekort van 225 millioen pesos; de goudvoorraad slonk van 350 millioen tot 168 millioen. Twee maanden geleden werd de goudstandaard losgelaten. De gevolgen van dezen gevaarlijken stap bleken cata- strophaal; de peso daalde met de helft van haar waarde; de speculatie maakte zich van de markt meester, zelfs van die der eerste levens-behoeften. Tegenover deze gebeurtenissen stond de regeering uiteraard vrijwel machteloos. De uiterste linkerzijde buitte ze tegen haar uit. Alessandri zelf trachtte tegen den stroom op te roeien, maar hij was zijn bondgenco- ten te gematigd. In Alcssandri's plaats maakte senator Davila, oud-ambassadeur van Chili te Washington, met de revolution- nairen gemeene zaak, en nadat dezen zich van den steun van ontevredenen in het le ger, op de vloot, en bij de luchtmacht ver zekerd hadden, kon de verzwakte regeering den stormloop der roode elementen onmo gelijk weerstaan. In een paar uren was de omwenteling een voldongen feit. (Davila is als te slap al weer door dic tator Grove aan den kant gezet. Red.). En nu? De nieuwe „junta" is de gevan gene van de uiterst linksche groep, die der communisten. Haar programma en haar da den bewijzen het. Zonder twijfel is het Chi leensche communisme „onafhankelijk van Moskou". Maar voor hoelang? De nieuwe regeering belooft voorloopig de sterren van den hemel: nationalisatie der salpeter-industrie, confiscatie van ka pitalen en bezittingen. Dit beteekent, als er geen reactie komt, de volledige onder gang van 's lands financiën. Het communisme heeft thans, voor het eerst, in Zuid-Amerika vasten voet gekre- gen; het is zeker niet voornemens, zijn ver woestenden invloed te doen ophouden bij de Chileensche grenzen. Reeds heeft kolo nel Sanchez Cerro in Peru alle moeite den rooden stroom in bedwang te houden; na de „overwinning" in Chili zullen de moei lijkheden in Peru er zeker niet geringer op worden. Ook Peru heeft den gioudstandaard opgegeven. Het hek is reeds van den dam. En ook boven Ecuador, Paraguay en ver schillende republieekn van midden-Ameri- ka trekken zich donkere wolken samen. Staat Latijnsch-Amerika opnieuw voor een reeks omwentelingen? Het is niet uit gesloten. Maar de revoluties zullen ditmaal geen zuiverend karakter hebben. Zij kunnen de ellende s-lechts vergrooten. HISTORISCHE MOLEN TE ROTTERDAM AFGEBRAND. DE GEVAREN DER ZEE. TIEN GEBODEN VOOR BADERS EN ZWEMMERS. Ten einde de verdrinkingsgevallen bij baders en zwemmers in zee zooveel moge lijk te voorkomen, heeft het bestuur van den Nederlandschen Bond tot het Redden van Drenkelingen zich gewend tot de ge meentebesturen van vele plaatsen langs de Nederlandsche kust, met verzoek bij aan vragen door kaïnpeergroepen of vereeui- gingen tot verkrijging van vergunning van kampeergelegenheid aan zee, de aandacüt te vestigen op het door den Bond uitgege ven boekwerkje: „De gevaren der Zee", hetwelk gratis ter beschikking van belang hebbenden wordt gesteld. Voort» wordt in overweging gegeven kampeergroepen of -vereemgingen to wijzen op de ter plaatse, of in de nabijheid geves tigde reddingsbrigades, die zeer zeker tob medewerking bereid zullen zijn. Indien üet plaatsen betreft, waar geen brigade ter plaatse, of in de nabijheid gevestigd is, ver strekt de Bond gaarne verdere inlichtingen. Het secretariaat is gevestigd: Ceintuur baan 362, Amsterdam Zuid. De zee eischt telkenjare nog een groot aantal slachtoffers. Het aantal baders en zwemmers dat in de laatste 10 jaren bij het baden of zwemmen in zee het leven liet, bedraagt ongeveer 300. Hieronder volgen een aantal wenken, „De tien geboden voor baders en zwem mers", die, als zij ter harte genomen wor den, veel onheil kunnen verhoeden. 1. Ga nimmer op een onbewaakt strand- gedeelte baden of zwemmen, wanneer er een sterke landwind waait, en het water vallende is. De bovenstroom en de muien voeren u van de kust af. 2. Als ge baadt en ge bevindt u op de bank, ook al staat ge maar tot kniehoogte in het water, let dan op den opkomenden vloed. Het water stijgt in betrekkelijk kor ten tijd. De mogelijkheid bestaat dat ge niet terug kunt keeren. 3. Wilt ge veilig baden en zwemmon, wilt ge volop genieten van de heerlijke, heilzame zee, ga dan alleen baden en zwemmen daar, waar uitstekend toezicht door ervoren bad- personeel wordt uitgeoefend. 4. Gedraagt u geheel naar de aanwijzin gen en raadgevingen van het badpersoneel. Zij weten de gevaren die dreigen beter dan gij. 5. Breng den badman, die van 's morgens vroeg tot 's avonds onvermoeid en onafge broken op zijn klanten heeft te letten, niet noodeloos in gevaar. Bedenk dat velen van hen huisvader zijn en door uw onvoorzich tigheid een ongeluk kunnen krijgen. 6. Leer wat een mui is. 7. Wanneer ge niet zwemmen kunt, leer dan zwemmen maar onthoud ook, dat,' iemand, die goed zwemmen kan, wel in zjfee kan verdrinken. 8. Vraag, wanneer ge een goed zwemimer zijt en ge wilt u iets verder uit de kust! be geven, aan den badman, hoe de st/room loopt. Tegen den stroom optornen is ifn het dagelijksch leven reeds moeilijk, in i.ee is het geheel onbegonnen werk en ge gaat ze ker ten onder. 9. Lijdt ge aan eigenwijsheid, go wlilt u niet laten raden, en ge lacht om elk gervaar, zoekt dan een gevaarlijke plek op, fliefst waar een waarschuwingsbord staat en\ ga daar in zee, wellicht bereikt ge dan sptoc- dig uw doel. f 10. Laat u eohter door al deze voor-" schriften niet afschrikken. Baadt en zwemt t naar hartelust. Neemt echter altijd de noo- 1 dige voorzichtigheid in acht en ga, wan neer ge niet kunt zwemmen, nooit dieper dan tot borsthoogte in zee. NIEUW RECORD! Waarom stijgt het Osalongebruik zooraschP Omdat Osalon do beste stijfsel is voor do wasch En zooveel mooier en makkelijker strijkt En 't waschgoed zooveel nieuwer lijkt. DE AMSTERDAMSCHE VALSCHE MUNTERS. Achthonderd biljetten vervaardigd. „O, grüsz dich Gott, Westphalenland!" Het land van het op hol geslagen witte paard (wat op het., wapenschild rondstei- gert), het land van ontzagwekkende mo derne industrieën en tegelijk van de meest eenzame bijna maagdelijke wouden, het land, dat specialité is in ham, borreltjes, bier en „Pumpernickel": het schoone West phalenland, had Nederlandsche journalis ten uitgenoodigd tot een rondrit door zijn steden en dorpen. Deze rondrit had plaats ter gelegenheid van hot zilveren jubeljaar van de „Westphaalsohe Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer (Sitz: Dortmund) en had ten doel aan de. veel goede eigenschap pen van het land der „Rote Erde" als toe- ristenland ook in Holland meer bekendheid te geven. Er zullen maar weinig provincies zijn in ons groote nabuurland, welke zooveel ver scheidenheid binnen haar grenzen bergen als Westphalen. Goed beschouwd is West- phalen slechts een geographisoh begrip, al heeft het een eigen volkslied, waarvan de aanhef boven dit artikel is te vinden, en al gaat het prat op een eigen wapen in don vorm van het reeds genoemde steigerende paard. De Noordgrens vormt het Teutobur- gerwoud, dan volgt de Munstersche vlakte, eindigend in het heuvelige Industriegebied, dat aan de overzijde van de Ruhr in een stil, boschrijk bergland oploopt: het- Sauer- land. Als de staart van het witte paaxd bungelt Zuidelijk daarvan nog Siegerland. Voor deze reis door Westphalen, waarin het onafhankelijke Lippe-Desmold nog tij delijk op vreedzame wijze was geannexeerd, stonden ter beschikking zeven dagen en een touringoar! In zeven, veel te korte da gen is gansch de schoonheid van Westpha len langs ons oog voorbijgeschoven. Het was als een versnelde film-vertoohing, met dit onderscheid dat de rolprent rustte en de toeschouwers rolden. Van de eene stad naar de aadere! Overal werden de Hollandsche journalisten op de meest hartelijke wijze ontvangen en geen oogenblik werd verzuimd om hen in te lichten omtrent de merkwaar digheden van de Heimat. De reis begon in de hoofdzetel van de jubileerende vereeniging, Dortmund. Wie Dortmund zegt, denkt: bierl Het is de grootste bierstad van Duitsohland na Mün- chen en het edele gerstenat, dat hier ge brouwen wordt in gigantische brouwerijen is zoo te goeder faam bekend, dat het over bodig mag heeten een beschrijving te ge ven, hoe lekker het smaakt. Maar Dort mund is nog veel meer dan dat: de gewel dige „Schwer-industrie", mijnen, hoogovens en Eisenhutten beheerschen het geheele stadsbeeld en bevuilen de geheele lucht! Het is op-en-op 'n industriestad, maar te vens een zeer oude stad, die in haar kerken, het oude Raadhuis en andere middeleeuw- sche gebouwen veel schoonheid heeft be waard. Het loont zeker de moedte een halve dag door te brengen in deze stad van staal en steenkool, waarbij men niet vergeten mag een bezoek te brengen aan het Stede lijk Museum. Dit is wel een van de prettig ste musea, welke wij. ooit bezochten. Dortmund ligt op de grens van het ..In- dustrie-Bezirk". Even buiten de stad, op het terras voor de machtige Westphaien- halle, ligt Sauerland met zijn bergen en dalen voor u open. Hiér geen rook en roet meer, maar frissche gezonde berglucht met de geur van berk en dennen. In dit woudenrijke bergland, met in de dalen vriendelijk stadjes, zijn twee voor beelden te noemen, dat menschenhand de natuur heeft geschonden en de natuur heeft.... verfraaid. Dit mag zeker „in de krant", want de mensch heeft in Gods schoone schepping meer vernield dan ver- mooid. Het eerste voorbeeld is de druipsteen grot te Letmathe, de zoogenaamde „Dechen- höhle", welke toevalligerwijze bij het steen- breken werd ontdekt en welke thans met zijn grillige zuilen van kalksteen en zijn monsterlijk gevormden stalactieten een be zienswaardigheid van den eersten rang vormt. Het andere voorbeeld van een gelukkig menschelijk ingrijpen vormen de „Talsper ren" of stuwbekkens, waardoor kunstmatig tuS'Schen de groene wanden der bergen me ren werden gevormd. Dit opstuwen van wa ter geschiedt voor industrieele doeleinden, doch tgelijkertijd wordt een verrassend natuurschoon verkregen. De liefelijkste van deze meertjes is wel de Hennetalsperre bij Meschede, maar de grootste de Möhnetal- sperre. Dit is een ideaal vacantieoordeen langgerekt meer met hier en daar inham men en bochten, omgeven door zwaarbe- boschte bergen. Geen wonder, dat het Möhnetal als zomerverblijf veel aftrek heeft. In de dalen, afgesloten van alle lawaai en herrie, liggen de vriendelijke stadjes. Heel aardig is b.v. Bilstein, het „Doorn roosje van het Sauerland", met zijn trouw hartige witte Faohwerk-huizen, zijn kleine kerkje en hoog op de rots de burcht „Salvus intrantibus" staat boven de slotpoort ge schreven: „Heil den binnentredenden", een groet thans op de eerste plaats bestemd voor de „Wandervogel", die hier hun ro mantische jeugdherberg vinden. Jammer was, dat tijdens ons bezoek een zware nevel het uitzicht belemmerde vanaf de uitkijktoren op de Hohe Bracht (600 M. hoogte). En wie de Hohe Bracht bezoekt, mag Altenhundem een aangenaam en kraakzindelijk stadje niet vergeten. Het was Zondag en tijdens de H. Mis trof ons weer, hoe schoon toch de gezamelijke zang van de geloovigen bij kerkelijke plechtig heden klinkt. Nog Zuidelijker en nog kleiner is Laasphe, dat in zijn kloosterlijke rust een ideaal vacantie-oord is. Droevig m al deze Duitsche stadjes zijn de gedenkteekens voor de in den oorlog doodgeschoten man nen. Zelfs zoon klein stadje offerde zijn ingezetenen bij tientallen. Al deze plaatsjes zijn „Luftkurort". Het is een ziekte van de Duitsokers genezen te willen worden ook al zijn zij gezond en sterk. Voor ons liggen nog reisgidsen voor „Luftkurort" Schmallenberg en „Luft kurort" Berleburg. Het eerste ligt prachtig „ingebed" tusschen de bergen, het tweede is in het rijke bezit van een groot kasteel, dat, omdat de vorst die het bewoont, ook van de crisis-ellende te lijden heeft, thans voor het publiek is opengesteld. De Zuidelijkste stad van Westphalen is Siegen. leder dorpje, dat bij ons gehucht heet, noemt zich in Sauerland een „stad maar Siegen is een echte stad met pitto reske doorkijkjes in de oploopende straatjes en vol merkwaardige oude huizen. Voor Nederlanders is Siegen gedenkwaar dig, omdat in het slot aldaar het huwelijk is gesloten tusschen Willem de Rijke en Juliana van Stolberg, uit welk huwelijk onze Vader des Vaderlands is geboren. In de dorpen rondom Siegen verzamelde hij de troepen om de onafhankelijkheid van ons land te bevechten. Een zaal met schil derijen en prenten in het slot bewaart de herinnering aan de Nassaus; in een graf kapel van het z.g. Beneden-Slot zijn de graven van de graven van Nassau. In Sie gen, de „stad op de zeven heuvels" namen wij afscheid van Sieger- en Sauerland om te trekken naar een ander schoon gedeelte van Westphalen: het uiterste Noorden. Chili is de eerste republiek in Zuid-Amerika, die de ver keerde richting is ingeslagen. (Van een terzake deskundigen medewerker) 11 Juni. De revolutie in Chili, die president Mon- tero vorige week tot aftreden noopte, is een ernstige en zeer bedenkelijke gebeurtenis. Deze omwenteling heeft niets gemeen met de reeks revoluties, die in de beide laat ste jaren een aantal der Zuid-Amerikaan- sche republieken schokten Die revoluties toch waren voor het meerendeel heilzaam. De revolutionnairen keerden zich tegen de presidenten, die, de grondwet op zij schui vend, naar persoonlijk inzicht regeerden. Deze dictators-presidenten konden van hun positie misbruik maken zoolang 's lands zaken reden tot tevredenheid gaven ia bloeiende landen breekt geen omwenteling uitmaar zij werden de een na den an der weggevaagd, toen in dagen van econo mische depressie blijken ging op hoe schro melijke wijze het geld van den staat ver spild werd. De verkiezingen, die na de revoluties plaats hadden, brachten overal patriottisch- conservatieve bewindslieden aan het roer. Het is duidelijk, dat men ook van hen met verwachten kon een einde te maken aan een crisis, die de geheele wereld teistert en waarvan zoowel de oorzaken als de ge volgen internationaal zijn, maar zeker is, dat een einde kwam aan de corruptie, aan een grondwettig systeem en aan een wille keur, die zooveel ellende veroorzaakt heb ben. Zuid-Amerika ging, in zijn geheel, zijn bestaan opnieuw bouwen op den stevigen bodem der werkelijkheid, en de gematigd heid, de vaderlandsliefde en de afkeer van avonturen der nieuwe regeerders waren evenzoovele waarborgen voor toekomstig succes. Ook Chili, dat steeds doorging voor een der rustigste republieken, had zich een con servatieve regeering gekozen. En thans heeft het een socialistische, in afwachting van een communistische. De roode theo rieën zegevieren in het land, sinds een week. Chili is de eerste ïepubliek, die thans de richting inslaat, die alle andere staten van Zuid-Amerika de verkeerde achtten. De gevolgen van dit feit kunnen, als zich niet spoedig een heilzame reactie voordoet, onafzienbaar zijn. Chili is langen tijd geregeerd door een senatorisch aristocratie, die zelfs grooter invloed had dan de. president. Tegen de senatoren-regeering was, reeds vóór kolonel Ibanez door een staatsgreep de macht ver wierf, de oppositie steeds zeer hevig. Ibanez evenwel maakte aan de controverse een einde door de vestiging van een dictatoriaal regiem. Ibanez, een zeer energiek man, had aanhangers, die hem blindelings volgden, en tegenstanders, die al zijn daden afkeur den. Maar niemand kan hem de verdienste ontzeggen, dat hij tegen het veldwinnend communisme in zijn land een verbitterden strijd voerde. Zijn fout was wellicht, dat hij even hartstochtelijk te velde trok tegen de liberalen, waarvan senor Alessandri de lei der was, en tegen allen, zelfs conservatie ven, die de rechten der volksvertegenwoor diging bepleitten. Ibanez hield net vijf jaar vol en hij regelde in dien tijd het befaamde' Tacna-Arica-ocnflict, dat zoolang de ver houding tot Peru vergiftigd heeft. Hij had wellicht nog langer geregeerd, als de economische crisis het land niet voor de grootste financieele moeilijkheden ge plaatst had. De dictator had de onvoorzich tigheid begaan 's lands financiën nauw te betrekken bij de salpeter-industrie, voor naamste bron van welvaart van het land. Door een Noord-Amerikaansch consortium geholpen, stichtte hij de „Cosach", een maatschappij, waardoor 'n gedeelte der aan deden staatsbezit werd. Ibanez rekende GEMENGDE BERICHTEN ONGELUKKEN. JONGETJE OVERREDEN EN GEDOOD Gistermiddag had op den ringdrijk te Zwijndrecht een ernstig ongeval plaats. De autobus naar Ridderkerk reed op de straat, toen de vierjarige A. Valk uit Zwijndrecht onverwacht de straat over stak. Hij werd gegrepen en kreeg het ach terwiel van den wagen over het hoofd. De kleine was op slag dood. Den chauffeur treft geen schuld. IN DE MODDER GEZAKT. Woensdagavond gingen drie jongelui uit Hasselt zwemmen in het Zwarte Water. Plotseling miste men één van hen. Bij na der onderzoek bleek hij in de modder te zijn weggezakt. Het was zekere Kleine uit Den Haag, tijdelijk werkzaam te Hasselt. ERNSTIGE BRAND TE ABCOUDE. Drie perceelen afgebrand. Gistermiddag omstreeks half drie ont stond brand in de fietscnreparatie-inrich- ting van den heer van Amerongen, gele gen in de Waver, gemeente Abcoude. Een aangrenzend huis werd evenals de reparatieinrichting een prooi der vlammen. Een boerderij, met twee hooibergen, eigendom van den heer de Groot die aan de overzijde gelegen was, in de gemeente Ouderamstel, brandde ook tot den grond toe af. Gisteravond is te Rotterdam een oude molen, dateerend uit het begin van de 18e eeuw totaal afgebrand. De molen was groo- tendeels van hout en stond bij de Lange Kade, een opgespoten terrein in de nabij heid van de Kralingsche Plas, dat een on derdeel vormt van het groote boschplan. De molen behoorde toe aan de Vereeni ging „De Hollandsche Molen". Tot voor kort stond er een wachtsman bij, die echter uit bezuiniging was inge trokken. Waarschijnlijk hebben kwajongens den molen in brand gestoken. De molen stond midden in een moeras en was zeer moeilijk te bereiken. Toen de brandweer dan ook behoorlijkerwijze wa ter kon geven, was de molen reeds ver nield. KOEIEN UIT DE WEI GESTOLEN. Drie weken geleden miste de landbouwer A. van der Scheer te Kamperveen een "zijner beste koeien uit het langs den straatweg liggende weiland. Aanvankelijk werd aan uitbreken gedacht, doch een onderzoek in de omgeving bleef vruchteloos. En nu de zer dagen kwam hij tot de ontstellende ontdekking, dat opnieuw een zijner stam boekkoeien gestolen was. Tegelijk moest de veehouder A. Puttenstein te Wezep van een zelfde feit aangifte doen. Een arbeider had des nachts een vrachtauto opgemerkt, welke op enkele punten bad stilgestaan. Omtrent de arrestatie van een drietal valsche munters te Amsterdam vernemen wij nog het volgende.: Donderdagmorgen te negen uur werd do reeds gemelde inval in de woning aan de Stuyvesantstraat gedaan. De bewoners lagen nog rustig te slapen. Er werden aan getroffen een vroegere drukker van het „Volk", 32 jaar oud, een vroegere caféhou der uit de Nic. Beetsstraat, 28 jaar oud en diens 24-jarige broeder. Niet minder dan 800 bankbiljetten van 10.werden in beslag genomen. Een aantal daarvan was goed nagemaakt; an dere exemplaren evenwel waren door lichtheid van kleur gemakkelijk van echte te onderscheiden en van deze kon men on middellijk zien, dat zij niet afkomstig wa ren van de Nederlandsche Bank. Een gedeelte van deze 800 bankbiljetten was gevouwen, zooals men een bankbiljet van 10 in de porfcemonnaie draagt. Dit was gedaan vermoedelijk om den schijn van echtheid te vergrooten. Men had nog geen enkel biljet in omloop gebracht, omdat men eerst het voorgenomen aantal had gedrukt om daarna vóór de uitgifte, de sporen van de vervaardiging te laten ver dwijnen. Hiermede was men reeds begon nen, want de cliché's, waarvan de bank biljetten waren gedrukt, bleken reeds ver dwenen. Deze cliché's zijn vervaardigd door een te goeder naam en faam bekend staande firma. Deze maakte de cliché's om dat, zooals was voorgegeven, deze moesten dienen voor een reclame-object. De drie aangehouden personen zijn ter beschikking van de Justitie gesteld.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1932 | | pagina 9