BUITENLAND
Mysterie van den dood van
lord Kitchener
ZATERDAG 11 JUNI 1932
DE LE1DSCHE COURANT
DERDE BLAD PAG. 9
DOOR DE VEREENIGING VAN DIRECTEUREN VAN GEMEENTEWERKEN
werden. Vrijdag de Amsterdamsche havenwerken bezichtigd. Tijden# de bezich
tiging in de Coenhaven.
VOLKENBOND
OOSTENRIJKS NOOD.
Het leeningsplan der
mogendheden.
In "de financieele volkensbondscommis-
sie voor de hulpverleening aan Oostenrijk
namen de beraadslagingen gisteren een on
verwacht verloop.
Dit was vooral te danken aan een be
langrijke verklaring van de Fransche re-
geeringsvertegenwoordiger, waaruit bleek,
dat de nieuwe regeering-Herriot toch meer
ernst met haar internationale gezindheid
maakt dan zulks met de regeering-Tardieu
het geval was.
Deze wilde de hulpverleening aan Oos
tenrijk slechts toestaan als een onderdeel
van het geheele plan van Tardieu voor
hulpverleening aan de Donaustaten, ter
wijl Harriot daarentegen thans de bereid
willigheid van de Fransche regeering heeft
doen uitspreken om met het oog op den
bijzonder dreigenden toestand van de
Oostenrijksche financiën reeds thans Oos
tenrijk alleen tegemoet te komen.
Tengevolge van de Fransche verklaring
acht men de kansen thans gunstig, dat
het grootere van de twee te Parijs ont
worpen leeningsplannen de noodzakelijke
goedkeuring van de groote mogendheden
zal verkrijgen, namelijk het plan om Oos
tenrijk een door de regeeringen gewaar
borgde leening van 300 millioen schilling
toe te staan, waardoor naar men hoopt,
dat de Oostenrijksche financieele toestand
zou kunnen verbeterd worden.
In volkenbondskringen meende men te
weten, dat ook de Nederlandsche regee
ring bereid is, indien de andere in de fi
nancieele commissie vertegenwoordigde
staten dit eveneens zijn, haar medewerking
aan het welslagen van dit grootere plan
te verleenen.
HERSTELVRAAGSTUK
DE CONFERENTIE TE LAUSANNE.
Slechts een voorloopige oplossing?
Naar de „Echo de Paris" nit Londen
meldt, zullen Mac Donald en sir K. John
Simon op de conferentie van Lausanne
zonder veel omhaal de algeheele schrap
ping van de schadevergoedingsschuld voor
stellen.
Mocht het niet gelukken, Amerika tot
schrapping van de oorlogsschulden te bewe
gen, dan wil Engeland zich bij Frankrijk
en overige betrokken staten aansluiten,
om den Vereenigden Staten mede te dee-
len, dat de oorlogsschulden onmogelijk kun
nen worden betaald, indien Duitschland
geen schadevergoeding betaalt.
Te Londen is de opvatting, dat de Lau
sanne slechts een voorloopige overeen
komst tot stand zal komen, en men er zich
dus toe zal beperken, het moratorium tot
het einde van het jaar te verlengen.
SPANJE
SPANJE EN DE JESUIETEN.
De ontnomen goederen.
Door den Spaanschen minister-president
is aan de Cortes een nieuw wetsontwerp
ter goedkeuring voorgelegd betreffende het
gebruik van de bezittingen, welke door den
staat aan de Jesuietenorde zijn ontnomen,
meldt Kapi uit Madrid.
Volgens het ontwerp zullen deze bezittin
gen worden gebruikt voor liefdadige doel
einden of ten behoeve van het onderwijs.
Indien wettelijk wordt bewezen, dat het
bij reeds inbeslaggenomen goederen niet
om bezittingen van de Jesuietenorde gaat,
doch om eigendommen van particuliere per
sonen, dan moet de staat aan deze perso
nen een schadeloosstelling uitkeeren en
valt het betreffende geval onder de bepa
lingen betreffende de onteigening van
eigendommen in bet openbaar belang.
OP DE TENTOONSTELLINO „MOEDER EN KIND", die de volgende week
in bet R. A. I.-gebouw geopend wordt, is men bard aan bet werk met do
voorbereidingen.
VALKENBURG (L.) - HOTEL FRANSSEN
le Rangs Familie-Hotel. Alle comfortLift
Prachttuin Telef. No. 38. Garago Pens.
pr. F1 4.50 en 5.4409
ÖP HET TERREIN VAN HET OUDE PESTHUIS TE AMSTERDAM is Vrij
dagochtend een betonnen vloer met springstof opgeblazen. De explosie.
ENGELAND
GEEN ACC00RD MET DE
VALERA.
De eed van trouw blijft afgeschaft.
De onderhandelingen tusschen De Va
lera en de Engelsche regeering zijn zon
der resultaat afgebroken en voor onbe-
paalden tijd verdaagd.
In Engelsche politeke kringen heeft dit
resultaat geen al te groote teleurstelling
gewekt, daar men er reeds rekening mede
had gehouden naar aanleiding van de
jongste uitlatingen, zoowel van minister
Thomas als van De Valera.
Naar verluidt, hee,ft De Valera bij de
besprekingen te kennen gegeven, dat hij
zijn standpunt niet kon wijzigen, daar hem
bij de verkiezingen nadrukkelijk het man
daat is verleend om den eed van trouw
a-an den koning af te schaffen.
Overigens is deze afschaffing, volgens
zijn opvatting, niet als een schending van
het Engelsch-Iersche verdrag te beschou
wen.
Volgens de „Star" heeft De Valera ech
ter te kennen gegeven, dat Ierland zijn
politiek meer in Engelsch-gezinden geest
zal wijzigen, indien het op de rijksconfe-
r^ntie te Ottawa goed behandeld wordt en
gelegenheid verkrijgt, gunstige tariefover
eenkomsten voor zijn uitvoer te sluiten.
AMERIKA
DE OUD-STRIJDERS TE
WASHINGTON.
Nieuw verzoek van de politie, nieuwe
weigering der betoogers.
Te Washington zijn nu ongeveer 6000 oud
strijders in een speciaal kamp bijeen.
De politie heeft wederom een poging ge
daan, om hen ertoe over te halen, naar hun
woonplaatsen terug te keeren, waartoe zij
o.a. een groot aantal vrachtauto's en boven
dien voor eenige dagen levensmiddelen be
schikbaar had gesteld
Dit aanbod werd echter opnieuw afge-
In het kamp is de katholieke priester T.
R. Cox uit Pittsburg thans gearriveerd. Hij
werd luide toegejuicht, toen hij een rede
voering hield, waarin de mannen werden
aangespoord te blijven, totdat zij zouden
hebben verkregen, waarop zij recht hadden.
Een resolutie werd aangenomen, waarin
uitkeering van de toegezegde vergoeding
wordt geëischt en afschriften van deze re
solutie werden door Father Cox afsregeven
op het Kapitool en op het Witte Huia.
De burgemeester van Washington heeft
den gouverneurs der omliggende staten ver
zocht alles in het werk te stellen, om de
oud-strijders, die nog op weg naar Was
hington zijn, tegen te houden, aangezien hij
moeilijkheden te Washington vreest.
Een politiebokswedstrijd te Washington
bracht 2500 dollar op. die door het politie
corps werden afgestaan ten behoeve van
oud-strijders.
CHINA
CHINA WENSCHT EEN NON
AGRESSIE-PACT.
Met Rusland, Japan en andere landen.
In het verlangen om den wereldvrede in
den geest van het Kellogg-pact te verster
ken, heeft de woordvoerder van de Chinee-
sche regeering verklaard dat zij bereid is
onderhandelingen aan te knoopen niet al
leen met SovjeWKMsland, doch ook met dc
andere mogendheden, Japan inbegrepen,
teneinde een non-agressie-pact te sluiten.
De onderteekening van het nonagressie
pact tusschen China en Rusland zou de
automatische hervatting beteekenen van de
Chineesch-Russische diplomatieke betrek
kingen, welke in December 1927 werden ver
broken.
WIE OF WAT HEEFT DEN
ONDERGANG VAN DEN
KRUISER „HAMPSHIRE"
VEROORZAAKT?
Eenigen tijd geleden heeft de Amerikaan
sche politie een internationalen avonturier
gearresteerd, die bekend staat onder den
naam van kapitein Duquesne.
Dit individu werd gezocht door de auto
riteiten van drie naties. Twaalf jaren ge
leden maakte hij reeds kenms met de
Amerikaansche gevangenissen, waaruit hij
op geheimzinnige wijze ontsnapte. Hij
vluchtte naar Holland, welke regeering wei
gerde hem op herhaalde Britsche aanvrage
uit te leveren. Engeland beschuldigde Du
quesne er van de hand in het spel gehad
te hebben bij een atternaat tegen het En
gelsche schip „Tennyron", dat onderging in
de golven van den Atlantischen Oceaan
tengevolge van een ontploffing aan boord.
Men kent nog niet de motieven voor de
reis, die de avonturier en spion Duquesne
naar Amerika had ondernomen. Toen de
politie hem arresteerde, bevond zij op hem
een notitieboekje, waarin aanteekeningen
voorkwamen, die betrekking hadden op de
mysterieuze scheepsramp van de „Hamp
shire", die den 5en Juni 1916 tijdens den
wereldoorlog zonk en die aan boord had
lord Kitchener, minister van oorlog van
Engeland.
Uit die aanteekeningen meent men te
kunnen afleiden, dat Duquesne ook bij
dezen ramp de hand in het spel heeft ge
had. De „Hampshire'' verdween onder zeer
geheimnisvolle omstandigheden. Détails
zijn nooit bekend geworden. De ramp hoeft
aanleiding gegeven tot heftige polemieken
in de internationale pers. Evenals de dood
van den Oostenrijkschen troonopvolger
Rudolf van Habsburg, de dood van den
aartshertog Johann en die van den Russi-
schen gezant te Belgrado Hartwig bij het
uitbreken van den wereldbrand in 1914, is
ook het tragische einde van lord Kitchener
een der grootste raadsels der moderne
historie, een raadsel, dat niet alleen de pu
blieke verbeelding prikkelt, maar ook die
der historici, die hun krachten inspannen
om een objectieve lezing van^ct geval te
vinden en te ontkomen aan de fantasieën
over de tragedie van den kruiser „Hamp
shire".
Het zou dwaas zijn te ontkennen, dat er
verwarrende détails in deze zaak zijn. Kit
chener ging aan boord van het oorlogsschip
in een kleine Schotsche haven op 5 Juni
1916. Het schip lichtte het anker en werd
geëscorteerd door eenige torpedojagers van
de Atlantische vloot. De minister wilde
oversteken naar Zweden en voorts naar
Rusland gaan, waarheen hij gezonden was
in speciale missie naar den tsaar. Vier uur
na het vertrek verdween de kruiser in de
golven en de torpedojagers konden maar
een enkelen man van de équipage redden,
een matroos, luisterend naar den naam van
Walter Roggerson. Deze verklaarde, dat er
aan boord van het schip een hevige ont
ploffing plaats had gehad en dat do
„Hampshire" was gezonken, voordat de
bemanning de reddingsbooten had kunnen
uitzetten. Dit gebeurde ten Westen van dc
Arcadische eilanden. Roggerson hield niet
op te verklaren, dat nergens een periscoop
van een Duitsche duikboot te zien was ge
weest. i?eze verklaring klopte met die der
bemanningen der torpedojagers. Maar deze
verklaarden eenparig, dat ze eenige minu
ten voor de ontploffing drie of vier sloepen
rondom den kruiser hadden gezien.
De Britsche admiraliteit concludeerde,
dat het schip was getorpedeerd en dat
daarmede do zaak was afgedaan.
Na den oorlog eischten zekere bladen
meer preciese mededeelingen. Niettegen
staande de meest minutieuse onderzoekin
gen in de geheime archieven van do Duit
sche admiraliteit, vond men geen enkel
document, dat betrekking had op het tor-
pedeeren van de „Hampshire". Integendeel,
men kon vaststellen, dat de Duitsche on
derzeebooten nooit in de wateren kwamen,
waarin het schip was gezonken. Ook de
veronderstelling, dat het schip op een mijn
was geloopen, moest men laten vallen. Nóch
Duitschland, nóch de geallieerden hadden
ooit mijnen in die wateren gelegd.
In het verloop van de debatten werden
er twee hypothesen opgesteld.
Volgens de eerste hypothese en dat ie
do meest fantastische zou de „Hamp
shire" tot zinken zijn gebracht op bevel van
de „Intelligence Service"', waarvan Lord
Kitchener een der verbitterdste vijanden
was. Deze geheimzinnige organisatio zou
gehandeld hebben op order van eenige En
gelsche staatslieden, die met Kitchener op
den meest slechten voet stonden.
In verband met deze hypothese is het
van belang en merkwaardig, om een citaat
af te schrijven uit een boek, dat eenige
jaren geleden in Engeland is verschenen,
dat tot schrijver moet hebben een der
meest geziene staatslieden van Groot-
Britanniö en dat tot titel heeft: „Tho
Whispering Gallerie" (in de omlijsting van
dit artikel het best te vertalen met: Schok
kende politieke kuiperijen). De anonyme
schrijver vertelt, dat hij eens aan Kitche
ner vroeg, of hij gelukkig was. Kitchener
de groote held van Khartoem, antwoordde:
„Ik ben het niet, maar ik zou het gemak
kelijk kunnen tvorden. Ziet U daar hot
parlementsgebouw T Er is op het oogenblilc
openbare zitting. Indien ik alle venstors
en deuren kon laten versperren en hot
kleinste gaatje kon doen dichtstoppen on
dan het parlement zoo lang kon bombar
deeren totdat alle leden gecrepeerd waren,
dan zou ik kunnen zeggenik ben geluk
kig".
De tweede hypothese wordt begrijpelijk
wanneer men het doel van de reis van Lord
Kitchener naar Rusland leert kennen.
Zijn lastgevers hadden hem ingewijd in
détails van een samenzwering, die aan het
hof van St. Petersburg werd gesmeed onder
leiding van Soekhomlinoff, Russisch mi
nister van Oorlog en agent van Duitsch
land die later door den Krijgsraad werd
veroordeeld. Lord Kitchener moest aan den
tsaar de namen der Russische verraders
mededeelcn en zich belasten met de defi
nitieve zuivering van Tsjarkoje Zelo (bui
tenverblijf van den tsaar bij Petersburg).
Aan dit feit, dat later werd bevestigd,
verbindt men do volgende conclusie:
Soekhomlinoff en zijn medesamenzweer
ders, door een spion op de hoogte gebracht
van de plannen van Kitchener, zouden dc
Duitsche marine-autoriteiten op de hoogte
hebben gebracht en dezen dc juiste plaats
hebben aangewezen, waar de kruiser zou
passeeren. Gezien het feit, dat men in do
Duitsche archieven documenten heeft ge
vonden, die nog veel nadeeligcr zijn voor
de reputatie van den vroegeren Russischen
minister, is het onbegrijpelijk, dat men
nooit iets gevonden heeft over dezen, haast
vanzelf sprekenden stap van Soekhomli
noff.
Merken we voor de volledigheid nog op,
dat, volgons eenige geschiedschrijvers, do
„Hampshire" tot zinken zou zijn gebracht
door een Russische onderzeeboot, die daar
toe order zou hebben gekregen van dc ge
heime Russische legerpolitie. Maar daar
staat tegenover, dat de chef van deze poli
tie, die mémories heeft gepubliceerd zonder
eenigen schijn van terughouding, dit avon
tuur absoluut niet vermeldt.
Naast deze romantische lezingen is er
een, die uiterst logisch is. De „Hampshiro"
zou getorppdeerd zijn door een Engelsche
onderzeeboot, niet handelend op bevel van
de „Intelligence Service'1, maar heel een
voudig per ongeluk, als gevolg van een dier
vergissingen, die men zoo dikwijls in de ge
schiedenis der oorlogen aantreft.
De Engelsche openbare meening ver
wacht met ongeduld het rapport van de
Amerikaansche politie over de aanteeke
ningen van Duquesne en zij verwacht voor
de zooveelste maal de oplossing van het
Kitchener-raadsel Men kan sceptisch staan
tegenover de verklaringen van den avon
turier, maar feit is, dat de ondergang van
de „Tennyson" (dien Duquesne zeker op
zijn geweten heeft) plaats had onder bijna
dezelfde omstandigheden, waaronder 16
jaar later de „Hampshire" 'verging.
(Nadruk verboden).
CLAUDE IZABET.
