MAANDAG 6 JUNI 1932
No. 7219
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
23ste Jaargang
3)e£cicbelve0oii^Gmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
regel.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Wij vergeten gemakkelijk wat
geweest is.
AVij herinneren ons nog wel den tijd van
de O.-W.'ers al is die tijd nu in zijn te
gendeel overgeslagen waarin menschen,
wien het geld in den schoot was gewor
pen, deden, alsof ze altijd zoo welvarend
waren geweest, en in alles blijk gaven, hun
vroegeren toestand vergeten te zijn. Trou
wens eenzelfde geestesgesteldheid kan men
ook opmerken bij lieden, die zich door noes
ten arbeid uit lager maatschappelijk milieu
ten slotte tot hoogeren welstand hebben
óp-gewerkt.
Zoo zijn we nu eenmaal. Als we na don-
ker-dreigende regen-dagen eindelijk weer
'ns een zonnedag genieten, dan waardeeren
wij den eersten dag die vreugde maar
den tweeden of derden dag is 't vaak weer
alsof Jt zoo behoort en niet anders kan.
Wij lezen van kerkvervolging in Spanje,
kerkvervolging in Mexico waar de ka
tholieke kerken zijn geslotenEn we
vragen ons afhoe is dat toch mogelijk
zoo'n tyrannie kunnen we ons hier niet
voorstellen
Zoo'n tyrannie kunnen we ons hier niet
voorstellen. Wij, Katholieken, hebben in
ons vaderland vrijheid van godsdienst (op
enkele beperkingen na), vrijheid van onder
wijs, vrijheid van organisatie. Maar wij
vergeten zoo gemakkelijk, dat, helaas, deze
rechtstoestand niet van-zelf-sprekend is,
dat 't niet altijd zóó is geweestWij, Ka
tholieken, zijn ook in Nederland geknecht
geworden in geestelijke slavernij. Wij, Ka
tholieken hoewel absoluut en relatief
groot in aantal hebben ons in ons va
derland in schuilkerkjes moeten terug
trekken, er mochten geen bisschoppen in
ons land zijn, de meest schuchtere katho
lieke vereeniging kon het niet harden te
gen het geweld van de staatsmacht; wij
zijn rechteloos geweest in alles....
En nu, nu wij leven in vrijheid, denken
en doen velen, alsof dat altijd zóó is ge
weest en, vanzelf sprekend, zóó zal blijven.
En wij vergeten, dat onze voorvaderen heb
ben gestreden en hebben geleden, om de
meest elementaire rechten voor de Katho
lieken te veroveren.
En wij vergeten, dat wij die rechten kun
nen verliezen, zullen verliezen, als wij
niet waakzaam zijn, als wij niet vervullen
de voorwaarden, vereischt voor het
behoud van die rechten....
En welke die voorwaarden zijn?
Kanunnik-Deken dr. v. Noort te Amster
dam zeide in een radio-rede, enkele jaren
geleden op Paschengehouden, kort en
klaar
„Of in Nederland het Katholieke volks
deel zijn verkregen rechten zal bewaren en
verdere rechten veroveren, hangt af van
twee voorwaarden:
le. Of onder de Katholieken een ge
zond politiek leven zich zal ont
wikkelen;
2e. Of zij de gelukkige eenheid on
geschonden zullen b e w a r e n."
Wij zouden aan onzen plicht verza
ken onzen plicht om betreffende de
vraagstukken-van-den-dag voor te lichten
indien wij niet onomwonden zouden ver
klaren, dat in strijd met deze voorwaarden,
vereischt voor het behoud van die rechten,
wordt gehandeld door hen,
die de gelukkige eenheid der Katholie
ken van Nederland op organisatorisch ge
bied op politiek zoowel als op ander
terrein verzwakken en verbreken, er
over praten en er mee handelen, als ware 't
niet een zoo bij uitstek kostbaar
bezit
Rijkdom, ook betrekkelijke rijkdom, zoo
wel op stoffelijk als op geestelijk gebied,
kan de energie dooden, slapheid kweeken,
blind maken voor de gevaren, die den toe
stand kunnen keeren en ons in armoede
brengen.
Wij vergeten gemakkelijk wat geweest
is enweer komen kan.
PATER DR. S. BERNSEN
O. F. M. t
In den nacht van
Zaterdag op Zondag te
half twee is in het St.
Elisabeths-ziekenhuis
te Leiden overleden,
de zeereerw. pater dr.
S. Bernsen O. F. M.,
leeraar aan de R. K.
H. B. S. te Leiden.
Zooals Zaterdag gemeld, was pater
Bernsen Vrijdag plotseling ongesteld go-
worden tengevolge van een darmbloeding.
Hoewel Zaterdag aanvankelijk de toe
stand verbeterd scheen, is er in den
middag weer een vererging ingetreden.
Een bloedtransfusie, waarvoor de wel-
eerw. pater G. v. Lubeek O.F.M. (die
in het St. Elisabeths-ziekenhuis vertoeft)
zich beschikbaar had gesteld, mocht niet
meer baten.
's Nachts is pater Bernsen overleden;
de beminnelijke en eenvoudige priester
en religieus, de voortreffelijke geleerde,
de uitstekende paedagoog is ons door
den dood ontnomen.
Wij, menschen, zoo beperkt in ons
weten en kennen, mogen ons niet ver
meten te doorgronden de Raadsbesluiten
Gods.... De Franciscaansche Orde, Ka
tholiek Leiden is door een harden slag,
een zwaar verlies getroffen. Maar, ter
wijl de droefheid van de De Profun-
d i s-stemming bij de uitvaart gisteren
reeds ons denken droeg, kón toch gis
terenavond bij het Aanbiddingsfeest in
de Franciscaansche parochiekerk van
Leiden door geestelijkheid en volk wor
den uitgejubeld uit de volheid van het
hart... het Te D e u m, omdat God goed
is en grenzenloos goed....
In deze geloofsovertuiging mogen
troost vinden allen die zoo veel in den
overledene verliezen, zijn confraters en
vrienden en leerlingen, zijn broers en
verdere familieleden.
Pater fr. dr. Sanctes Bernsen werd den
2den Mei 1888 te Nederhorst den Berg ge
boren, alwaar hij de lagere school doorliep,
om na beëindiging daarvan de lessen aan
de Kweekschool der Broeders te Utrecht te
gaan volgen, teneinde zich aan het onder
wijzersambt te gaan wijden. Nadat hij de
akte L.O. had behaald, was de thans over
ledene gedurende zes maanden als onder
wijzer werkzaam, eerst te Alphen aan den
Rijn, daarna te Naaldwijk.
Inmiddels had de begeerte om priester
te worden zich van den jeugdigen onder
wijzer meester gemaakt en in 1908 ging bij
st-udeeren aan het gymnasium der paters
Franciscanen te Venray. In 1911 trad hij in
de Orde der Minderbroeders en werd in
1918 op Zondag Laetare te Weert priester
gewijd.
In het najaar van 1918 ging de jonge
priester studeeren in de zoölogie aan de
Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam,
alwaar hij in 1924 doctoraal examen deed.
Op 1 September van dat jaar werd pater
Bernsen benoemd tot leeraar aan de R. K.
H.B.S. te Heerlen, waaraan hij tot 31
Augustus 1930 verbonden bleef.
Inmiddels zette hij zijn studies voort en
promoveerde den 23sten Juni 1927 op proef
schrift: „The Geology of the Teglian Clay
and its fossil remains of Rhinoceros". Pa
ter Bernsen verwierf hierbij den graad cum
laude.
Sedert den lsten September 1927 was pa
ter Bernsen tevens als leeraar in de plant
en dierkunde verbonden aan de R. K. H.B.S.
te Leiden, alwaar hij zich in betrekkelijk
korten tijd veel vrienden en vereerders wist
te verwerven, wijl men hem hoogschatte om
zijn gedegen kennis van en liefde voor de
zoölogie, waaraan hij tevens een bewonde
renswaardige eenvoud paarde, zoodat hij
zich nergens en nimmer op den voorgrond
drong of plaatste.
Hoezeer zijn kunde gewaardeerd werd,
bleek wel uit het feit, dat pater Bernsen
in Januari van het vorig jaar werd be
noemd tot assistent van prof. dr. Eug. Du
bois, oud-hoogleeraar aan de Universiteit
te Amsterdam, speciaal ter bewerking van
de bekende Trinil-collectie.
Te dezer gelegenheid werden van ver
schillende zijden de groote wetenschappe
lijke kennis van pater Bernsen in het licht
gesteld.
Tal van wetenschappelijke bijdragen van
de hand van pater Bernsen zijn in den loop
der laatste jaren verschenen. Gedegen ar
tikelen, die den bekwamen leerling verra
den van de professoren Weber, Sluiter, De
Meijere en Stomps, die hem leiding gaven
op het gebied der Biologie, een onmisbareu
grondslag voor de studie der Paleontolo
gie, en prof. Verschaffeit, die hem in zijn
physiologische studie terzijde stond. Ook
Bi prof. Eug. Dubois, die de promotor was
RICHTPRIJS VAN DE TARWE
VERHOOGD.
Van 12.50 tot 15 gulden.
OM DEN OOGST 1932 TE STEUNEN.
De regeering heeft besloten, dat de richt
prijs voor de tarwe voorloopig verhoogd
zal worden met 2.50 en dus gebracht van
12.50 op 15.
Deze verhooging is als voorloopig mede
gedeeld, omdat over een definitieve bepa
ling van den xicktprija, eerst de commis
sie van advies moet worden gehoord.
Deze verhooging houdt verband met do
maatregelen, welke noodig zijn om den
grooteren tarweoogst 1932 te steunen, en
met het verzoek van de molenaars om
goedkoope inheemsche tarwe, welke zij
steeds gewend zijn geweest, voor him pro
duct te gebruiken.
De „Tel." kan nog nader mededeelen,
dat ook de heffing van de Meelcentrale ten
aanzien van de vrije bloemversfcrekking zal
worden verhoogd en wel van 2 op 3.25
per 100 K.G.
GARANTIE-REGELING TEN BEHOEVE
DER KIPPENHOUDER IJ.
Tegen inzinking van den eier
prijs. Een regeling voor
eendeneieren niet noodig.
In de Memorie van Antwoord aan do
Tweede Kamer betreffende het wetsont
werp: Garantie-regeling ten behoeve van
de kippenhouder ij, ze£t de Minister van
Economische Zaken en Arbeid, dat het
standpunt, dat de Overheid slechts dan
mag ingrijpen in de tfrije prijsvorming, in
dien de noodzakelijkheid daartoe onom-
stootelijk vaststaat, door het wetsvoorstel
wordt geëerbiedigd. Aan de hand van deze
garantie-regeling zal van dag tot dag kun
nen worden gewaakt tegen inzinking van
den eierprijs beneden een zeker reeds zeer
laag niveau. De mogelijkheid bestaat, dat
de eierprijs door toevallige oorzaken zon
der eenige inmenging boven dat niveau
stand houdt. Alsdan blijft de regeling sle
pende en zullen in het geheel geen eieren
onder Rijksgarantie uit de markt behoeven
te worden genomen. Ook kon het zijn, dat
een dreigende inzinking van den prijs
reeds kan worden voorkomen door het op
het juiste oogenblik voor opslag uit de
markt nemen van kleine hoeveelheden, zoo
dat per saldo in totaal bijvoorbeeld 20 mil-
lioen stuks onder de garantieregeling val
len. Bij de uitvoering zal toepassing der
regeling zoolang mogelijk achterwege blij
ven.
Zou de totstandkoming der regeling uit
blijven, dan zou geen middel ten dienste
staan om een onverhoopte neiging tot in
zinking der prijzen tijdig te onderdrukken
en zelfs evenmin een middel om te lage prij
zen op korten termijn te herstellen.
Aangezien de prijs der eendeneieren zich
regelt naar dien der kippeneieren, is het
niet noodig ook de eendeneieren in de re
geling te betrekken.
van pater Bernsen, vond deze iemand, die
bij hem een blijvende liefde opwekte voor
de studie der Geologie en vooral der Pa
leontologie.
Pater dr. Bernsen was een vrij geregeld
medewerker van het Natuurhistorisch
Maandblad, orgaan van het Natuurhisto
risch Genootschap in Limburg, in welk tijd
schrift onn. van zijn hand verschenen: Eine
Revision der Fossilen Saugetierfauna, aus
den Tonen von Tegelen. Ook in „Geologie
en Mijnbouw" verschenen bijdragen van dr.
Bernsen, veelal ook de lezingen, welke hij
bij diverse gelegenheden over paleontolo-
onderwerpen had gehouden.
Het stoffelijk overschot van den thans
ontslapen grooten geleerde, doch eenvou-
digen Franciscaan, is Zondag opgebaard in
de rouwkapel van het St. Elisabethzieken-
huis, alwaar velen dien dag en heden reeds
een bezoek aan den doode hebben gebraent.
Dinsdagavond te omstreeks half zeven
zal het stoffelijk overschot worden overge
bracht naar de Hartebrugskerk, alwaar des
avonds te 7 uur de Metten zullen worden
gehouden, terwijl Woensdagmorgen te tien
uur de Lauden zullen aanvangen, waarna
de plechtig gezongen H. Mis van Requiem.
Daarna zal de begrafenis van het stof
felijk overschot plaats hebben op het nieu
we kerkhof der Patera Franciscanen in den
tuin van het St. Willibrordus Missie-Colle
ge te Katwijk aan den Rijn.
Dqndcrdagmorgen te 8 uur zal in de
kloosterkerk aan den Haagweg, waar de
thans ontslapene woonde, een tweede Uit
vaartdienst worden gehouden.
MOREELE ONTWAPENING.
Een adres aan den Volkenbond.
Naar wij vernemen, heeft prof. mr. B. M.
Taverne, Raadsheer in den Hoogen Raad,
in zijne hoedanigheid van voorzitter van
het Comité voor het Behoud der Klassieke
Opvoeding, langs officieelen weg de vol
gende motie ter kennis gebracht van het
Volkenbondscomitó voor Moreele Ontwa-
sieke Opvoeding,
overwegende, dat het behoort tot de al
lereerste plichten van de school, welker
einddiploma toegang verschaft tot de Uni
versiteit, om bij de haar toevertrouwde jon
gelieden hart en geest gelijkelijk te ont
wikkelen, om bij hen gevoel voor het schoo-
ne aan te kweeken, en om de leervakken
zoodanig te kiezen, dat daardoor de inter
nationale toenadering wordt bevorderd;
oonstateerende, dat de Klassieke Opvoe
ding, die het leeren van oude en moderne
tale-n en litteraturen vereenigt met dat van
aardrijkskunde en geschiedenis, de eenige
is, welke aan dit drievoudig ideaal beant
woordt;
geeft den wensch te kennen,
I. Dat in alle landen het programma dor
Lycea, Gymnasia, Colleges en alle andere
scholen, welker einddiploma toegang ver
schaft tot de Universiteit, de voornaamste
plaats zal toekennen aan het gecombineerd
onderwijs van oude en moderne talen en
litteraturen, aardrijkskunde en geschiede
nis;
II. Dat in alle landen zal worden zorg
gedragen voor een voortdurend contact tus-
schen de docenten van genoemde scholen en
het personeel van het Lager Onderwijs en
voorts alle andere maatregelen in overwe
ging zullen worden genomen, welke er toe
kunnen bijdragen aan de weldadige wer
king der klassieke vorming uit te strekken
tot een zoo talrijk mogelijke élite, gerecru-
teerd uit alle lagen der bevolking.
CIRCUS SARRASANI IN MOEI
LIJKHEDEN.
Houdt de onderneming op te bestaan?
Het gaat den heer Stosch Sarrasani tij
dens zijn tweede tournée door ons land, die
in Groningen aanving, en thans via Leeu
warden, Meppel en Zwolle zal worden
voortgezet, niet naar den vleeze.
Het omvangrijke personeel ontving bij
het betreden van den Nederlandschen bo
dem een kennisgeving van ontslag op 15
Juni, en hoewel door do employé's en ar-
tisten, welk© laatste bij dit ontslag gedeel
telijk zijn betrokken, hieruit eerder wordt
afgeleid,, dat een loonsverlaging op deze
wijze zou moeten worden doorgedreven,
zijn er toch ook omstandigheden, welke in
derdaad duiden op het sluiten van de
massale onderneming, die dit circus onge
twijfeld is.
De deviezen-verordening, die het den
heer Sarrasani onmogelijk maakt, hier te
lande over het zich in Duitschland bevin
dende bedrijfskapitaal te beschikken,
heeft hem de laatste dagen tal van moei
lijkheden bezorgd, in Groningen waar
iederen avond circa 6000 toeschouwers de
tent vulden, maar de financieele opbrengst
des alniettemin voor de directie een te
genvaller bleek werd door een leveran
cier van fourages tijdelijk beslag gelegd op
de tent, doch na gedeeltelijke vereffening
van de schuld kon men met het transport
van de zeilen stad naar Meppel worden
voortgegaan,
Ook in Leeuwarden heeft men met aller
lei zwarigheden te kampen gehad. De mo
gelijkheid, dat het zware transportmate
riaal van het circus de betsarting zou ver
nielen, gaf het gemeentebestuur aanleiding
een waarborgsom te eischen van eenige
duizenden guldens. Hieraan kon de heer
Sarrasani, na de suechte inkomsten te Gro
ningen, echter .niet voldoen. Andere pro
testen rezen in de Friesche hoofdstad van
de zijde van de plaatselijke sportclubs. In
verband met het feit dat het circus was
toegestaan op het gemeentelijke sportter
rein aan de Fonteinstraat zijn tenten op te
slaan, waardoor niet ten onrechte werd
gevreesd, dat de Leeuwarder voetballers
en hockeyers, die op dit veld plachten te
spelen, voorloopig zonder terrein zullen
zijn, gezien de in deze regenperiode stellig
volgende verwoestingen.
Waar ook bij de verdere voorstellingen
de belangstelling zonder twijfel door de
huidige, slechte economische omstandig
heden wordt gedrukt, is het zeker niet on
mogelijk, dat Sarrasanie eerder of later
zal moeten sluiten.
Het ziet er althans niet naar uit, dat de
Nederlandsche tournée het circus op de
been zal houden niet alleen, doch tevens
zooveel baten zal opleveren, dat de over
tocht naar Zuid-Amerika gedekt zal zijn.
„Mndmrg."
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De regeeringsverklaring van het kabinet,
von Papen. De rijksdag Zaterdagmiddag
ontbonden. (2de blad).
Militaire revolutie in Chili. (2de blad).
De aardbeving in Mexico heeft groote
schade aangericht Reeds 500 dooden g*
meld. (Buitenl. Berichten, 2do blad).
LEIDEN.
Pater dr. Sanctes Bernsen O.F.M. over
leden (1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Het R. K. Nederlandsch elftal verslaat
het Duitsche te Arnhem met 3—1.
Ajax voetbalkampioen van Nederland,
Deetos korfbalkampioen.
Huijbers wint het nationaal kampioen
schap der 12-voetsjollen klasse.
Mej. Schuurman verbetert het wereld
record 100 m. hardloopen.
BEVOEGDHEID DER TANDHEEL
KUNDIGEN.
Bezwaren der medische faculteit te
Utrecht tegen het wetsontwerp.
De Faculteit der Geneeskunde der Rijks-
Universiteit te Utrecht, zegt in een adres
aan de Tweede Kamer, dat zij met groote
bevreemding kennis hooft genomen van
het ontwerp van wet, houdende regelen
betreffende de bevofegdhoid der tandheel
kundigen.
Do Faculteit sluit zich in de eerste
plaats geheel aan bij den inhoud van het
adres van het hoofdbestuur «Ier Ned. Mij.
tot bevordering der tandheelkunde daar
naast maakt adr. opmerkzaam op het vol
gende:
De studie voor tandarts wordt volbracht
aan do Universiteit en terecht wordt voor
de examens een vóóropleiding geëischt go-
lijk aan die voor andere universitaire stu
diën. Thans wil de Minister aan een zeer
groot aantal menschen, die geenerloi ver
plichting tot een algemeen-vormende vóór
opleiding hebben gehad en die na een zeer
eenvoudig examen, of zelfs liaar na visec-
ring van een diploma dat altijd verre be
neden dat van tandarts of tandmeester
heeft gestaan, eene bevoegdheid vcrlee-
nen gelijk aan die van tandarts.
Het scheppen van twee categorieën njeb
dezelfde bevoegdheden, doch met zóó ver
uiteonloopende capaciteiten moet absoluut
verworpen worden. Het is ook een grove
miskenning van de beteekenis van de stu
die voor tandarts, practisch een belangrijk
onderdeel van de geneeskunde, indien men
den in het ontwerp van wet bedoelden
tandheelkundigen gelijke bevoegdheid zou
willen geven.
Met klem dringt de Faculteit er daar
om bij de amer op aan, dit ontwerp niet
aan te nemen.
Loonsverlaging door de Kroon vernietigd.
In het Staatsblad is opgenomen een
kon. besluit tot vernietiging van het be
sluit van den raad der gemeente IJzen-
dijke van 23 November j.l.
Hierbij had de raad besloten om do
jaarwedde van den gemeente-opzichter ad
150 in te trekken en de jaarwedde van
den gemeentegeneesheer te verminderen
met 500 en alzoo diens wedde te bron
gen van 1000 op 500.
De kroon overwoog hieromtrent, dat do
financieele omstandigheden, waarin do ge
meente IJzendke verkeert, in vergelijking
met den toestand in andere gemeenten,
niet als bij uitzondering ongunstig kunnen
worden aangemerkt.
Onder deze omstandigheden moet vol
gens de kroon een verlaging van de jaar
wedden van 100 pet. voor don gemeente-
opzichter en van 50 pet. voor den gemeen
tegeneesheer, buitensporig worden ge
acht.
Verhooging benzineprijs.
De prijs van de „Shell" Motorbenzino i.«
met ingang van heden verhoogd tot: 10
liter-bussen 15.— per 100 Liter; ex ben
zinepomp 14.per 100 Liter.