VRIJDAG 22 APRIL 193Z
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
UIT HET PARLEMENT
BINNENLAND
23ste Jaargang
INo. 7183
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bi] onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL.. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Zal de Staat het verlies der Nederlandsche Bank be
talen of „dekken"? Een motie om de
bank tot Staatsbank te maken.
(Van onzen Parlementairen medewerker).
Het debat over de motie-Knottenbelt in
de zitting der Tweede Kamer van gisteren
is afgeloopen met een stemming over de
motie-Hiemstra, welke werd verworpen met
49 tegen 19 stemmen Alleen de sociaal
democraten stemden vóór. Na de toelich
ting des heeren Albarda, dat de motie in
derdaad bedoelde te stuwen in de richting
van socialisatie, was deze uitslag begrijpe
lijk. Toch kwam de heer K u ij p e r (R.K.)
voor de vei.igheid nog eens verklaren,
waarom hij, ofschoon de tekst der motie
heel onschuldig klonk, toch tegen zou stem
men.
Na het theoretisch debat van drie dagen,
dat practisch tot geen enkel resultaat heeft
geleid, en geen enkel nieuw gezichtspunt
opleverde, kwam heden een zeer concreet
onderwerp aan de orde: het wetsontwerp
om „een voorziening te treffen tot dekking
van het verlies der Nederlandsche Bank,
tengevolge van de waardedaling van het
Pond Sterling, geleden in het boekjaar
1 April 1931Maart 1932.
Dit wetsontwerp stelt voor, dat de Staat
een schuldvordering van de Nederlandsche
Bank zal erkennen ten bedrage van het ge
leden verlies (z o g.v. 30 millioen) vermin
derd met ongeveer 10 millioen uit de reser
ves der Bank.
Tegenover die vordering wordt een
nieuwe winstverdeeling gesteld. Alle winst
tot 1 millioen wordt voor afschrijving van
het verlies aangewend. Bedraagt de winst
1 tot 2 millioen dan zal 1 millioen worden
afgeschreven. En boven de 2 millioen wordt
de helft voor afschrijving sebruikt, de rest
wordt als winst uitgekeerd.
Natuurlijk wierp de voorgestelde regeling
allerlei vragen op.
De Nederlandsche Bank is een particu
liere instelling Moet ze nu ook dit verlies
niet zelf dragen?
Neen, zegt de heer F 1 e s k e n s (B K.),
want de Staat heeft uit het beheer der Ne
derlandsche Bank groote winsten getrok
ken. En bovendien eischt het prestige de
zer instelling tegenover het buitenland, dat
het verlies zoo spoedig mogelijk wordt ge
dekt.
Ook de heeren v. d. Waerden (S.D.
A.P.) en O u d (V.Dzagen wel in. dat de
Staat iets moest doen, maar zij achten het
voorgestelde niet de juiste manier. Ten
eerste achtten zij die regeling een te groote
bevoordeeling der aandeelhouders van deze
particuliere instelling. De heer Oud vind
het onjuist, dat een instelling, die altijd
prat gaat op hare onafhankelijkheid van
den Staat, een beroen op den Staat gaat
doen, zoodra zij verliezen lijdt. Daarom
moet het kapitaal der Bank eenvoudig
door particulieren worden aangevuld, en
als dit niet lukte, moest de Staat aandeel
houder worden. Dan werd hij van zelf de
grootste aandeelhouder en kreeg hij de
grootste zeggenschap. Dit wenschte vooral
de heer v. d Waerden, die er op wees. dat
de Reeeeringscommissaris geen enkele
macht heeft in het Bankbestuur Hij mag
er zelfs niet meepraten. Men zou in de ver
gadering van het Bankbestuur beter een
phonograaf kunnen plaatsen; die brengt
althans de berichten heelemaal juist over,
spotte de heer van der Waerden. En de heer
Oud had het over den regeerings-commis-
saris, die vrh geregeld op het traject Bazel-
Weenen vertoefde!
De heer van der Waerden ging zéér dien
en uitgebreid in op de wenschelijkheid de
Bank in een Staatscirculari-bank te veran
deren en bacht in zijne beschouwing het
geheele bankwezen op het tapijt. Hij dien
de ze'fs een motie in, welke de Kkgeering
uitnoodigde, om de omzetting der Neder
landsche Bank in een Staatscirculatiebank
voor te bereiden. Dat zou dan in 1937 moe
ten gebeuren, als het octrooi der Neder
landsche Bank vervalt En. indien dan de
vordering op de Regeering nog zou bestaan,
zou dat deel orvan wel degelijk aan de Ne
derlandsche Bank moeten worden betaald.
In dit verband kwam nu de aard der vor
dering, welke door dit wetsontwerp werd
gecreëerd ter sprake.
De Minister had over die vordering in de
Memories van Toelichting en Antwoord
een nogal vreemde uitlating gedaan. Het
geldt hier, zoo zeide hij, alleen maar een
boekhoudingspost, „die geen practische be-
teekenis heeft".
Dat is nu juist in strijd met den opzet
der wet, vond de heer F 1 e s k e n s, welke
bedoelt een middel aan te wenden dat zoo
doeltreffend mogelijk zal zijn om het pres
tige der Bank hoog te houden. Daarom
moet men niet zeggen, dat het hier alleen
maar een boekingspost geldt, doch een r^
eele vordering. Anders doet men afbreuk
aan de doeltreffendheid van het middel om
het prestige der bank ook tegenover het
buitenland onaangetast te laten. Bovendien
men denke eens aan de in ieder geval theo
retische moge ijkheid van liquidatie der
Bank. Dan zou er toch wel degelijk een
echte vordering der Bank op den staat zijn!
Ook de heer de Wilde (A.-R.) was van
die uitdrukking 0-schrokken en meende
eveneens, dat men hier met een echte vor
dering te doen had Voor het overige lever
de deze een krachtdadig pleidooi ten
gunste van het wetsontwerp Het verlies is
ontstaan doordat de Bank overging tot
groote uitbreiding harer buitenlandsche
wissel-portefeuille. Dat kan men nu ach
teraf wel critiseeren zooals de heer van
der Waerden met een beroep op verklarin
gen van Treub bij de beraadslagingen over
de Bankwet in 1918 deed maar het was
algemeen bekend, en het werd algemeen
goed eevonden ook door den Regeerings-
commissaris.
Bovendien heeft de Staat juist ten ge
volge van die uitbreiding der buitenland
sche wisselportefeuille (Treub achtte in
1918 honderd millioen reeds ondenkbaar,
het werd echter 217 millioen!!) daarop
wees naast den heer De Wilde ook de heer
Rutgers van Rozenburg (C H.)
die den invloed der Regeering op de Bank
door den Koninkliiken commissaris voldoen
de verzekerd achtte en zelfs de heer Oud
erkende dit in de afgeloopen iaren ruim
86 millioen binnensehaaid zonder dat er
ooit iemand aanmerking op heeft gemaakt
Daar het verlies juist van deze politiek,
waarvan de Staat voordeelen trok en waar
op hij geen aanmerking maakte, het ge
volg is. moet de Staat ook daarom deelen,
te meer waar hij behalve den regeerings-
commissaris, ook den directeur der Bank
benoemd. Den heer v. d. Waerden hield
spr., in verband met diens aandrang op
een Staatsbank, verschillende oassaees uit
het socia'isatierapport voor. dat juist de
circulatiebank niet tot een Staatsbank wil
de maken.
Nog allerlei nevenkwesties kwamen in de
discussie ter sprake Met name het beken
de communiqué der Nederlandsche Bank
.kort voor den ponden val. dat zij van de
Bank of Eneeland volstrekt geruststellen
de verklaringen had ontvangen ten aanzien
van het vasthouden dier Bank en van den
Engelschen Staat aan de goudbasis, werd
algemeen gecritiseerd. Dat de directie der
Bank hier gefaald had, meenden alle spre
kers. Met name de heer Bierema (V.B
was ten deze scherp in zijne critiek en wees
er op dat Zwitserland elk verlies op En-
gelsche goudwissels had weten te vermij
den. Hij vond evenmin als de heer v. d.
Waerden, een groote goudwisselportefeuille
noodzakelijk en echtte haar zelfs een ge
vaar voor de binnenlandsehe credietgeving
waardoor deflatie in het leven kan worden
geroepen, die even gevaarlijk is als inflatie.
(Deflatie beteekent dat het geld méér
waard wordt ten opzichte van allerlei goe
deren; inflatie beteekent dat het geld min
der waard wordt ten aanzien van allerlei
goederen). Ook deze spr. had bezwaar te
gen het vastkoppelen van den Staat aan de
Bank. Evenals de overigen was hij van oor
deel, dat het hier een reëele vordering zou
gelden. Deze zou na 5 jaar, s:echts dan af
gelost zijn, wanneer er gemiddeld 6 mil
lioen per jaar winst werd gemaakt. Dit is
niet waarschijnlijk, en dus zal de Staat over
5 jaar niet vrij staan als de verlenging van
het octrooi ter sprake komt. Spr. wil de
helft van het verlies direct voor rekening
van den staat genomen zien en de andere
helft van het kapitaal afschrijven. Dit laat
ste achtte spr. geen groot bezwaar. Daar
het kapitaal dan beneden het wettelijk mi
nimum zou dalen, zou het tot 20 millioen
moeten worden aangevuld door een nieuwe
emissie.
Met den heer Fleskens betoogt spr. ver
der dat de directie en Commissarissen der
Ned. Bank geen tantième moeten genieten.
Zóó is het ook in de meeste andere landen.
Spr. wil dit nu geregeld zien bij de nieuwe
regeling der winstverdeeling, waarbij dan
het tantième dient te vervallen In 1925 is
er een garantie verleend voor het tantième
krachtens welke de directeuren minimaal
f 60.000.per jaar genieten. Er zijn jaren
geweest, dat één directeur der Ned. Bank
meer salaris genoot dan al onze Ministers
te za-meru Bovendien bestaat aan de Ned.
HET MARGARINE-WETJE.
Boter-accijns gemiddeld twee kwartjes
per K.G.
Naar het „Handelsblad" verneemt, moet
men er op rekenen, dat ingevolge het
thans ingediende wetsontwerp inzake steun
aan de veehouderij, bij de thans geldende
boterprijzen van 100 per 100 K.G. een
toeslag of accijns op dit product zal wor
den geheven, te heffen door middel van
factuurzegels, tot een bedrag van gemid
deld vijftig cents per K.G., d.w.z. de toe
slag op de boter, welke de margarine-fa
brikanten zullen moeten koopen va-n de op
te richten Botercentrale zal 80 pet. bedra
gen van den toeslag, die geheven zal wor
den op ongemengde boter.
Met deze prijsverbooging van 50 cents
bereikt men het volgende: gemiddeld kan
men zeggen, dat 100 K.G. melk zeven pond
boter levert, die dus gemiddeld 1.75 ac
cijns zal opbrengen, hetgeen dus neerkomt
op één drie kwart, dus bijna twee centen
per K.G. melk.
DE WINKELSLUITINGSWET.
Geen uitstel van inwerkingtreding.
Het bestuur van de Rotterdamsche Mid-
denstandsvereeniging Handel en Nijver
heid heeft van den minister van arbeid,
handel en nijverheid het volgende tele
gram gekregen:
In antwoord op uw telegram deel ik u
mede, dat ik vooralsnog geen termen kan
vinden om aan uw verzoek tot het uitstel
len van inwerkingtreding van de winkel
sluitingswet 1930 te voldoen.
HET NAT0NIAAL MARIA-CONGRES.
Zooals wij reeds mededeelden, zijn door
Z. H. Exc. Mgr. A. F. Diepen te Rome
stappen gedaan voor de plechtige kroning
van het aloude beeldje van Maria en het
Goddelijk Kind, dat veeerd wordt in de
St. Canisiuskerk te Nijmegen.
Het plan is gouden kronen te laten ver
vaardigen zoowel voor het beeldje der H.
Maagd als voor dat van het Kindje Jezus.
Bij den penningmeester van het Kro
ningscomité Pater G. Swagemaker S.J.
zijn voor dit doel reeds verschillende gou
den en zilveren sieraden, paarlen en edel
gesteenten. alsook offers in geld aangeko
men, waarvoor het Kroningscomité harte
lijk dank zegt.
Verdere giften, ook in geld, worden i
gaarne tegemoet gezien. Giften in geld kun
nen gestort worden op het giro-nummer
van Pater G. Swagemakers S.J. No. 195770.
R. K. LYCEUM VOOR MEISJES
TE 'S-GRAVENHAGE.
Eeri nieuwe afdeeling.
Naar wij vernemen heeft het bestuur van
het R.-K. Lyceum voor Meisjes te 's-Gra-
venhage besloten, om met ingang van het
nieuwe studiejaar over te gaan tot oprich
ting eener nieuwe afdeeling, naast de be
staande afdeelingen Gymnasium en Hoo-
gere Burgerschool.
Voor het grootste gedeelte der lesuren
zal deze afdeeling parallel loopen met de
bestaande vierde en vijfde klasse der H.
B. S., echter met dien verstande, dat de
lessen in de wiskunde, de werktuigkunde
en de cosmografie vervangen zullen
den door een uitbreiding van het aantal-
lessen in de moderne talen en handwerken
alsmede door eenige uren kunstgeschiede
nis en opvoedkunde.
Hiermede zal dus een eerste stap gezet
zijn voor de inrichting van een afdeeling
Middelbare Meisjesscnool aan het Lyceum.
Plannen voor een volledigen uitbouw dezer
afdeeling zullen waarschijnlijk moeten
wachten, totdat voor dit schooltype een
wettelijke grondslag zal zijn gelegd, het
geen, naar wij hopen, niet zoo lang meer
zal duren. Intusschen stemt het tot ver
heugenis, dat nu reeds een ernstige poging
zal worden gedaan, om, zij het op beschei
den schaal, een begin van verwezenlijking
te geven aan de idealen van de Middel
bare Meisjesschool.
Bank een pensioen-regeling die alle elders
bestaande perken te buiten gaat. Hier moet
bezuinigd worden. Het volk eischt het voor
beeld van boven. En terecht, in Zwitser
land is er 1 directeur, die f 17.000 geniet.
Met klem dringt spr. op bezuiniging aan.
ln strijd met den heer Rutgers van Ro
zenburg acht spr. den mvloed der Regee
ring niet vo.doende verzekerd door een Ko
ninklijken Commissaris, die tengevolge van
zijne vele internationale functies, niet eens
in staat is alle commissarissen-vergaderin
gen der Bank mede te maken.
CRISIS-CONGRES
Der Algem. R. K. Werkgeververeen.
De Algemeene R. K. Werkgeversvereeni-
ging is voornemens op Dinsdag 10 Mei
a.s. te 's Gravenhage een Congres te be
leggen gewijd aan de Economische Crisis.
Inleiders zijn de heeren Mr. B. J. M. van
Spaendonck, 1ste secretaris over „In wel
ken zin moeten de invoerrechten in ons
land geregeld worden om de crisismoei
lijkheden te verminderen en hoe dient in
verband hiermede de Crisis-invoerwet toe
gepast te worden", en Dr L. G. Korten-
horst, Algemeen Secretaris over: „Hoe
zal in de naaste toekomst de internationale
economische politiek gevoerd moeten wor
den meer in het bijzonder t. a. v. Indië en
van de naburstaten."
Toegangskaarten kunnen schriftelijk
worden aangevraagd aan het Secretariaat
der Vereeniging, Lange Voorhout 19, te
's-Gravenhage.
DE NUTSSPAARBANK TE DEN HAAG.
Ongerustheid duurt voort.
Aan de Nutsspaarbank en haar bijkan
toren in onze stad wordt opdezelfde wijze
vortgegaan met de uitbetalingen. Zoo
werd Woensdag in totaal iets meer dan
twee millioen terugbetaald aan 3540 hou
ders van spaarbankboekjes, onder wie er
zes waren, die hun boekjes introkken.
Daarentegen werd ongeveer 38.500 inge
legd door personen, onder wie twee, die
een nieuw boekje namen. Er is dus giste
ren twee millioen meer uitbetaald dan in-
Oit nummer bestaat uit vier bladen
Bij de postspaarbank en haar bijkanto
ren werd gisteren voor zoover Den Haag
betreft, bijna 275.000 (den dag teyoren
215.000) ingelegd. Zooals men weet, is
het bedrag in normalen tijd 50 k 70 mille
per dag.
HET „CENTRUM".
Naar „Ons Noorden" van de meest be
trouwbare zijde verneemt, is thans ook
het „Centrum" definitief in handen van
de „Spaarnestad" te Haarlem overgegaan
en zal het blad als zelfstandig orgaan ver
dwijnen. Het blad wordt een kopblad van
„De Nieuwe Dag", het nieuwe katholieke
volksblad dat te Amsterdam verschijnt
en de redactie te Utrecht wordt dan ook
opgeheven, terwijl het blad voortaan ook
te Amsterdam in de drukkerijen van de
„Spaarnestad" wordt gedrukt. Het blad
zal geen eigen hoofdredacteur meer voe
ren, maar nog wel een speciale pagina wij
den aan Utrechtsch nieuws. De medewer
king van Mr. Aalberse wordt niet gecon
tinueerd, wel zal de heer Steenhoff, de
vroegere hoofdredacteur van „Het Cen
trum", aan de „Spaarnestad" verbonden
worden en wel aan de hoofdredactie van
„De Nieuwe Dag".
185 MILLIOEN AAN ALCOHOL.
Naar omlaag.
Dezer dagen sohreeg de „Standaard",
dat in één jaar in ons land honderd vijf-
en-taohtig millioen gulden aan alcoholi
sche dranken wordt uitgegeven.
Nu noemt men in drankbestrijderskrin
gen een veel hooger cijfer. Men spreekt
zelf van 300 millioen.
Hoe komt ze aan het cijfer van 185 mil
lioen? zoo werd daarom aan de Standaard
gevraagd. In onze lezingen hooren we een
veel hooger cijfer.
De Standaard antwoordt nu, dat zijn
cijfer van goede komaf is. Het werd ont
leend aan een artikel in de „Opbouw" van
Dr. van Zanten.
Dr. van Zanten is directeur van het bu
reau voor statistiek van de gemeente Am
sterdam.
Hij is statistische specialiteit bij uitne
mendheid, leeft midden in het statistisch
materiaal, staat er mee op en gaat er mee
naar bed!
Uitgegaan werd van de uit de accijns
heffing verkregen cijfers van het verbruik
en daarbij werden toegepast de volgende
gemiddelde prijzen: 1 Liter bier 0.40,
1 L. wijn 1.30, 1 L. gedistilleerd 4.
Misschien zijn deze prijzen wat aan
den lagen kant genomen en dan zou dus
het guldensbedrag hooger moeten wor
den gesteld.
Intusschen 185 millioen of meer naar
omlaag moet dit cijfer!
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De nieuwe Engelsche invoerrechten. (2e
blad).
Verwachtingen inzake de a.s. Duitsche
Landdagverkiezingen. (2e blad).
Plafond van een rechtszaal op Corsica
ingestort. Reeds 15 dooden. (Buitenl. Be
richten 2e blad).
BINNENLAND.
Verduistering van f 80.000 door een pro
curatiehouder te 's-Gravenhage. (Bem. Ber.
3de blad).
Brand bij Trianon en Hirsch te Amster
dam. (Gem. Ber. 3de blad).
Weer nieuws van het smokkelfront.
(Gem. Ber. 3de blad).
De Koningin en de Prinses brachten
hedenmorgen een bezoek aan de groenten-
veilingen te Roelofarendsveen en Ter Aar.
(lste blad).
Het ponden-verlies der Nederlandsche
Bank; het wetsontwerp tot dekking er van
in de Tweede Kamer behandeld. (1ste blad)
De Ned. R. K. Bond van Spoor- en Tram
wegpersoneel verklaart de voorgeste de
loonsverlaging onaanvaardbaar. (2de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Het D.H.V.B,-elftal samengesteld voor
den Missiewedstrijd tegen Breda. (3de b ad)
CRISIS RONDOM DEN D0-
NAU, DOOR MUSSOLINI Bladz. 13
KONINKLIJK BEZOEK
TE ROELOFARENDSVEEN EN
TER AAR.
H. M. de Koningin heeft hedenmorgen,
vergezeld van H. K. H. Prinses Juliana en
klein gevolg, onverwacht een bezoek ge
bracht aa.n de Groentenveiling te Roelof
arendsveen.
H. M. werd verwelkomd door den bur
gemeester, den heer L. H. J. M. Vostere
en door den directeur der veiling den
heer N. Wagenaar voorgesteld.
H. M. onderhield zich daarna met ver
scheidene aanwezige kweekers, terwijl de
Prinses met verscheidene tuinders sprak.
De bezoekers vertoefden ongeveer een
uur op de veiling, waarna via Oude-Wete-
nng de gemeente werd verlaten, uitgelei
de gedaan door den burgemeester.
Uit Ter-Aar wordt bericht:
Hedenmorgen te kwart voor 12 bezoch
ten H. M. de Koningin en H. K. H. Prin
ses Juliana deze gemeente. Allereerst werd
een bezoek gebracht aan de centrale vei
ling, welke in vollen gang was. De beide
koninklijke bezoeksters werden verwelkomd
door den burgemeester Jhr. de Muralt,
door den directeur van de veiling, den
heer P. A. Post, den voorzitter den heer
J. Rekelhof en den heer Lcmkes uit Al
phen aan den Rijn. Een kwartier sloegen
de hooge gasten de werkzaamheden aan
de veiling gade; waarna zij zich begaven
naar den heer v. d. Boogaard, bij wien zij
de kassen met tomaten bekeken, en naar
de tuinders C. v. d. Vlugt en H. Kiekens,
met wie H. M. zich een tijdlang onder
hield.
De heer Kiekens had de eer de vorste
lijke personen in zijn huis te ontvangen.
Er was zoals begrijpelijk is veel
belangstelling van de zijde der bevolking.
Onder hoera-geroep van de menigte ver
trokken de Koningin en de Prinses te on
geveer kwart over één weer uit Ter Aar.
