23ste Jaargang
DONDERDAG 14 APRIL 1932
No. 7176
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
NEDERLANDSCHE
BOUWTENTOONSTELLING 1932
S)e
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Onze eigen pers.
Dr. Adalb. Bankha S. J. uit Boedapest
schreef een hoofdartikel in de Brusselsche
„Standaard" over de revolutionaire ge
welddaad der Spaansche regeering bedre
ven aan de Jezuieten om hen „met één
pennestreek te berooven van alle mensche-
lijke rechten, terwijl al hun goederen, hun
tehuizen, hun cultureele instellingen in be
slag werden genomenalles in strijd met
oe meest elementaire rechten der mensche-
lijke vrijheid".
De Auteur verwondert zich en is er
ten diepste verontwaardigd over, dat dit
schandelijk vandalisme Europa blijkbaar
koud laat, terwijl het vonnis van Sacco
en Vanzetti heel de wereld in rep en roer
bracht.
Echter, zegt dr. Bangha, voor de din
gen, die in Spanje gebeurd zijn, mogen
wij niet alle schuld schuiven op de vijan
den der Kerk.
De Spaansche Katholieken zelf hebben
in hun kortzichtigheid de wapens onge
bruikt laten liggen, waarmee zij nu wor
den lam geslagen.
En dan wijst de schrijver met nadruk
en met name op die geweldige fout van
zijn Spaansche geloofsgenooten
„Zij hebben het wapen der pers ver
waarloosd."
„Zeer veel katholieken, soms zelfs ook
priesters en kloosterlingen blijven werke
loos toezien en op 't gebied van de pers
wordt niets gedaanmen acht het niet
noodig."
De (A.-R.) „Rotterdammer", die het bo
venstaande overneemt, sohrijft hierbij
o.m.
„Het zou natuurlijk onjuist zijn de over
winningen der anti-iChristelijke machten
in meerdere landen alleen toe te schrijven
aan de invloed en doorwerking van het ge
schreven woord en met name van de kran
ten.
Doch dat de invloed van de dagbladpers
in onzen tijd, waarin niemand het buiten
een krant stelt en waarin ieders meening
gevormd wordt mede onder inwerking van
deze dagelijksche huisgenoot, niet te bere
kenen groot is, staat vast. Wat Fr. Wetzel
reeds in 1880, dus een halve eeuw geleden,
schreef, geldt thans, bij de verbluffende
ontwikkeling der journalistiek, in nog veel
sterker mate:
„Wie heeft de massa^s de hoop op de
hemel geroofd, zoodat zij nu him zalig
heid uitsluitend op aarde zoeken, en ge
notzucht en uitspatting in de verste krin
gen als de pest om zich grijpen? Wie
heeft de macht des gewetens in het hart,
de macht der rechts in de staat, de orde
in de maatschappij gebroken, zoodat de
misdaden vermenigvuldigde worden, zoodat
de maatschappelijke orde en de volkenvre-
de elk oogen-blik ineenstorten kunnen en
de volken bijna versmachten onder de las
ten, welke hun de gewapende orde in 't
eigen en de gewapende vrede tegenovèr
't buitenland opleggen? Dat alles zijn wij
goeddeels aan de kerkvijandige dagblad
pers verschudigd."."
De Katholieken in Nederland hebben
hun katholieke pers, hun eigen ka
tholieke pers.
De katholieke'pers in Nederland is, over
het algemeen, practisch niet het eigen
dom van een kleineren of grooteren groep,
maar van d e Katholieken die om ver
schillende redenen deze pers mogen be
schouwen als de hunne, wijl die pers aller
Katholieken belangen leidend wil dienen
binnen het raam der katholieke beginselen.
De katholieke pers moet haar eigen tijd
begrijpen en staan midden in het katho
lieke leven. Een voorwaarde, cm deze taak
zoo goed mogelijk te vervuilen is: aller
Katholieken medeleven met hun pers.
Nederlandsche Bouwtentoonstelling 1932.
Dat is de officieele volledige naam van
de tentoonstelling, welke momenteel in den
Haagschen Dierentuin wordt gehouden. De
omgangsnaam is echter „Nebo", welke let
ters ook in helle verlichting 's avonds prij
ken boven den ingang.
Wij kunneD nu eenmaal niet leven zon
der afkortingen.
Deze ten toonstelling is, dunkt ons, voor
den vakman buitengewoon interessant,
vooral jok omdat er iederen dag lezingen
en voordrachten worden gehouden over on
derwerpen. welke met het doel der ten
toonstelling in verband staan.
Maar ook voor den leek op het gebied
van bouwen en bouwkunst is er veel inte
ressants te zien.
Wij hebben tenminste in het volste be
sef van de totale afwezigheid bij ons van
ook maar eenige boi.wicund-.ge kennis langs
de diverse stands gedwaald en met belang
stelling net getoonde bezichtigd.
Er zijn ongeveer 120 stands, welk getal
de expositie tot een vri; uitgebreide en
daardoor ook belang wekkende stempelt.
Een 20-ral van deze stands vindt buiten
in de ruime tuin niet bij de apen en de
beeren! Jn den guven April-wind is het daar
niet aamokkelijk en hei warme hoofdge
bouw, vanwaar bovendien aantrekkelijke
klanken klinken van een strijkje, zuigt het
meerendeel der nieuwsgierigen haastiglijk
naar zich toe. Toch konden wij niet nalaten
een knus houten huisje met jaloersohe blik
ken even te bewonderen. „Week-end en
Buitenverblijven" luidt het suggestief op
zijn houten wand en visioenen van zomer-
sohe zon, groene weiden, ruischend riet en
donker bosch rijzen op.
Ach ja, als het eensMaar het is April
en guur en het is malaise.
Malaise? Weg met dat woord; binnen
in het hoofdgebouw vindt u het ook niet.
Hier is het behagelijk. Wij weerstaan aan
de verleiding om eerst een kijkje te ne
men in den foyer, waar gedanst wordt; en
stevenen de zaal in.
„Hebt u interesse voor sanitair?" Het
lijkt de Jaarbeurs wel. Wij gelooven, dat
het grapje, hetwelk wij ons ten koste van
den verkoopgragen jongeling permitteer
den, dat wij n.l. zeer veel interesse ervoor
hadden, omdat ons fonteintje verstopt was,
slechts matig door hem op prijs gesteld
werd. Maar je kunt, zelfs al ben je ten-
toonstellingbezoèker, tooh ook niet voor
alles interesse hebben.
Voor een wonder-mes, waarmee aardap-
pejen tot guirlandes kunnen worden be
werkt of voor een Amerikaanschèn droog-
koker (uw geheele diner in één pan!) kun
je een half uur blijven staan kijken, maar
als de dames je deze „sehr merkwürdige
und praktische Neuheit" wenscht aan te
smeren, is de interesse plots tot nul gezakt.
Misschien past zoo'n mes of kookappa-
raat ook wel is een modern huis. met olie-
stookinrichting practische dingen zijn
dat met stalen fauteuils, met af waschbaar
behang en geheimzinnig rollende schuif
deuren, met mediamiek gloeiende lichtjes,
waardoor je zelfs in het donker den scha
kelaar van het eiectrisch licht kunt vin
dén enz. enz.
Zeer interessant is een stand, waar al
lerlei kleurige houten sieraden en luxe ge
bruiksvoorwerpen worden getoond, welke
niet alleen door hun fraaie kleuren opval
len, maar bovendien de merkwaardigheid
bezitten, dat hun kleuren reeds in het hout
worden aangebracht, terwijl de boom nog in
het bosoh staat. De stammen der boomen
Een onzer redacteuren heeft
een bezoek gebracht aan de
„Nebo" in den Haagschen Die
rentuin en heeft daar de erva
ring opgedaan, dat daar ook
voor den leek zeer veel leer
zaams is te zien.
worden ingespoten met verschillende
kleurstoffen en de kringloop der wortelsap
pen zorgt voor verdere verspreiding door
den geheelen boom, soms op merkwaardig
fantastische wijze. „De kleurenpracht der
bloemen, teruggebracht m het hout" zegt
de vertegenwoordiger van Nederland zeer
poëtisch. Het is een Duitsch procédé.
Onze Oosterburen zijn op bouwkundig
gebied nogahactieve lui en het verwondert
ons niets dat zij hier en daar op deze Au-s-
stellung vertegenwoordigd zijn.
Zelfs, is er een Duitsche snelteekenaar,
die op keurige wijze in een minimum van
tijd uw portret teekent. Nu is het verband
tusschen snelteekenen en een bouwtentoon
stelling ons niet zonder meer duidelijk,
maar het is een feit, dat deze teekenaar
een der grootste attracties van de tentoon
stelling is.
Dat ons departement van Defensie ook
hier iets te zeggen zou hebben, zouden wij
als leek niet verwacht hebben. Toch is er
een stand van, en wel met een ontwerp
voor een nieuwe kazerne en statistieken,
met. gegeven betreffende troepenlegering,
barakken en kampeerterreinen, een aardi
ge maquette van de Noordwijksohe vuur
toren en zoo meer.
De Zuiderzeewerken zijn hier ook al ver
tegenwoordigd en speciaal is aandaoht gc-
scnonken aan den Wieringermeerpolder.
Van den Wieringermeerpolder kan men
pardoes vervallen in vulpotlooden, Laps-
sloten of naambordjes op de deur; daarop
moet een tentoonstellingsbezoeker bedacht
zijn. Zelfs zijn er vriendelijke menschen,
die u vertellen, hoe op een handige wijze
een scherpe vouw in uw broek te strijken.
Waarmede wij maar zeggen willen, dat
er ook voor een met-bouwkundige toch wel
zeer veel leerzaams is te vinden. En na een
rondtocht langs de verschillende stands is
de overkeersellende indruk wel deze: Wat
zou ik een ideaal huis kunnen hebben, als
ik dat alles eens kon aanschaffen. Een huis
van de allerbeste constructie, gebouwd met
kostelijk materiaal, een keurige voor-deur
met een artistieken naamplaat erop, ramen
met ideale sluitingen en voorzien van stof-,
tocht- en inregenvrije afsluiting, chique meu
bels, practische verwarmingsinstallaties,
een keuken, waar de keukenprinses niet
meer uit weg is te slaan; een ingebouwd
bad met zelflichtende spiegels aan de
wand van de badkamer, stofzuigers met
boen- en slijpapparaten, radio-kastjes van
onnavolgbare kleurschakeering, afwascn-
baar behang in de kamers, waterdichte
dakbedekking, waterbesparing in de W.C.
enz. enz.
Wij zijn thuis gekomen met een stapel
prijscouranten, brochures en andere aan
prijzende papiertjes, en met de illusie, dat
als wij nu eens een huis moesten gaan in
richten
Thuis deugt er niet veel van.
TWEEDE KAMER
Zitting van Woensdag 13 April.
Het pachtwetje-Ebels.
Hoe moeilijk wetgeving is.
32 amendementen op 11 arti
kelen. Nu reeds toebereid
selen tot ontduiking! De
Regeering spreekt
Indien men eenig denkbeeld wil krijgen
over de moeilijkheid van den wetgevenden
arbeid, dan zal men goed doen in de
„Handelingen" de debatten na te lezen
met het initiatief ontwerp-Ebels. De voor
stellers stelden voor, dat in pachtcontrac-
ten, vóór dien datum gesloten, door pacht-
commissies (bestaande uit den Kanton
rechter als voorzitter, één vertegenwoor
diger der verpachters en een der pachters)
de pachtsom kan worden verlaagd
1 Januari 1932. What is in a date
Wat kan er nu in zoo'n datum zitten?
Maar er zit véél in.
Wantnu reeds hebben vele ver
pachters, met het oog op de mogelijkheid,
dat dit wetsontwerp wel zou komen, hunne
contracten met hunne pachters door nieu
we contracten vervangen. En die nieuwe
contracten, na 1 Januari gesloten, zouden
buiten het bereik der wet vallen.
Bovendien: in vele bedrijven, met name
de gemengde bedrijven is juist na 1 Jan.
1932 de toestand veel verergerd. Men den-
ke maar eens aan de daling der eieren-
prijzen. En het is te voorzien, dat hij in
deze en andere bedrijven straks nóg zal
verergeren. Men vreest bijv. omstreeks
Mei een catastrofale daling van den melk
prijs. De pachters, die door deze catastro
fale dalingen der prijzen worden getrof
fen, zouden niet van de wet kunnen profi-
teeren voor verlaging hunner pachtsom
hen. En wie weet, wat ons nog aan prijs
dalingen te wachten staat
Dit waren de overwegingen, welke de
lieeren Fleskens en Goseling brachten tot
hun voorstel, om dien datum van 1 Ja
nuari 1932 uit het wetontwerp te schrap
pen en dus ook in den considerans niet te
spreken van „loopende" pacht-overeen-
komsten.
Maar nu de keerzijde: Laat men den
datum vervallen en verklaart men het
wetsontwerp toepasselijk op alle pacht
overeenkomsten, dan ontneemt men er,
dan kan men althans zijn noodkarakter
er aan ontnemen. Want dit noodwetje
zal gelden tot 1936. En voordien kunnen
normale toestanden teruggekeerd zijn,
waarin de wet dan echter zal blijven gel
den.
En dit is nu nog maar één van de be
zwaren welke tegen het voorstel werden
uitgebracht. De Min. v. Justitie, die
zich vandaag „geheel in 't algemeen" over
het wetsontwerp uitsprak, voerde als al
gemeen bezwaar tegen crisiswetgeving op
burgerrechterlijk gebied dit aan: dat zulk
een wetgeving de moeilijkheden alleen
meer verplaatste. Hoe waar dit is, blijkt
wel hieruit, dat het onderhavige wetsvoor
stel hoe noodzakelijk het op zichzelf
ook moge zijnwel de pachters helpt
maar n i et de hypotheekboeren, die er nóg
erger aan toe zijn.
Toch kreeg men den indruk, dat de Re
geering haar contra-seign aan dit wets
ontwerp niet zal weigeren, mits de Kamer
maar niet verder gaat dan de voorstellers
en liever nog iets minder ver, en wanneer
ze sommige dingen scherper omlijnt. Met
name het amendement FleskensGose
ling zou wel geen genade vinden in de
oogen der regeering, die klaarblijkelijk
het gevoelen deelt des heeren Heemskerk,
die hét amendement der Katholieken zeer
radicaal vond, daar het de daling der
grondwaarden zou bevorderen en dienten
gevolge allerlei fondsen, hypotheken, ja,
het geheele credietwezen zou bedreigen.
De voorstellers zelf, de heeren Oud en
Ebels, bezorgd voor hun wetsontwerp, met
name in de Eerste Kamer, stonden ook al
niet vriendelijk tegenover dit amende
ment. De eerste, de landbouwdeskundige
der vrijz. dem. fractie verdedigde het
wetsontwerp vooral met een beroep op de
feitelijke toestanden. Mr. Oud, die de po
litieke en juridische karweitjes plpegt op
te knappen, deed dit ook nu. Hij rekende
af met den heer Braat, die wel allerlei be
zwaren te berde bracht, doch, zoolang hij
in de Kamer zit, nog nooit zelf iets voor
de boeren heeft gedaan. Als wij ook niet
met initiatief-voorstellen voor de eigen
boeren en de hypotheek-boeren kwamen,
zeide hij sarcastisch, dan komt dit omdat
wij ook iets aan het initiatief van den heer
Braat willen overlaten. Uitvoerig ging mr.
Oud in op do juridisohe bezwaren van mr.
Goseling Hij maakte de algeineene op
merking, dat initiatiefontwerpen scherper
beoordeeld worden dan regeeringsvoorstel-
len en hij meende dit te kunnen bewijzen.
Het wetsontwerp was n.l. zooveel mogelijk
gebaseerd op de huurcommissiewet waar
tegen nooit de bezwaren waren ingebracht
welke nu de heer Goseling tegen dit pacht-
noodwetje deed gelden. Ten aanzien van
derden als: vruchtgebruikers, cessionaris
sen en borgen meende spreker, dat er in
de bestaande wetgeving waarborgen ge
noeg zijn gelegen om hen veilig te stel
len maar hij gaf tevens te kennen, dat
hij tegenover de amendementen op dit ge
bied afwijzend stond. De heer Ebels wees
nog, tegenover het eerste amendement^
Fleskens-Goseling, op het gevaar voor
pachtopdrijving, dat hierin zou gelegen
zijn, dat minder serieuze elementen maar
hooge pachprijzen zouden gaan bieden bij
nieuwe verpachtingen in de verwachting
dat de pachtsom tooh wel zou worden ver
laagd.
Aangezien de heer v. d. Sluis (S. D.)
en de heer B a k k e r (C. H.) beide zich
ook keerden tegen het amendcment-Fles-
kens-Goseling de eerste omdat hij vond
dat dit in de Pachtwet thuis hoort, welke
hij, zooals men weet, in ongewijzigden
vorm, zooals ze over de Tweede Kamer
werd aangenomen weer heeft ingediend
maakte dit amendement om den datum
van 1 Januari 1932 uit de wet te schrap
pen weinig kans, teminder, omdat niet al
leen de heer Oud het bij de replieken nog
eens als een regel buiten het kader van
het voorstel en ook op zichzelf verkeerd
bestreed maar ook de Min. v. Justitie
duidelijk uitsprak, dat bij aanneming er
van het wetsontwerp voor de Regeering
onaannemelijk zou zijn.
Voor heden waren er nog andere amende
menten van meer ondergeschikten aard
aan de orde. De heer Beumer had er
een voorgesteld, dat beoogde den pachter
in de gelegenheid te stellen tot 14 dagen
na het vervallen van den pachttermijn nog
een verzoekschrift tot den kantonrechter
te richten en een tweede, dat naast eenige
kleine redactiewijzigingen beoogde, han
gende het verzoek van den pachter, de be
taling der pachtpenningen niet voor haar
geheel doch slechts voor de helft op te
schorten. Dit laatste wilde de heer v. d.
Bergh niet maar de redactiewijzigingen
wilde hij wel; en daarom stelde hij het
amendement-Beumer voor zonder die
helft van de pachtpenningen. De voorstel
lers van het wetsontwerp namen het eer
ste amendement-Beumer over en eveneens
het amendement v. d. Berg, waarop de
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Volgens een nieuwe noodverordening is
het legertje van Hitier verboden en ontbon
den. Verscheidene bureaux der Hitleria-
nen gesloten. (2de blad).
Do Hitler-beweging en Rome. (2de blad).
De aschregen in Zuid-Amerika heeft
opgehouden. Tot nog toe geen slachtoffers
gemeld. (Buitcnl. Berichten( 2de blad).
Dr. Eckener over zijn plannen. (Lucbtv.,
2de blad).
BINNENLAND.
Overleden is de oud-minister dr. J. Thu
de Visser (1ste blad).
Bij Kon. besluit is de tijdelijke contigen-
teering van rund- en kalfsvleesch met drie
maanden verlengd. De invoer in 1931 wordt
thans mede bij de berekening van de con
tingenten in acht genomen. (1ste blad).
Twee menschen te Grave verdronken.
(Gem. Berichten, 3de blad).
Hoe groot de omvang van den smokkel
handel is. (Gem. Berichten, 3de blad).
Opening „Flora"-park te Noordwijk.
(2do blad).
Brand onder de gemeente Woubrugge.
(2de blad).
Doodelijk ongeluk te Voorschoten. (2de
blad).
Postbode, beschuldigd van brandstich
ting te Uithoorn, voor de rechtbank.
(Rechtszaken, 2de blad.
KAMEROVERZICHT Bladz. 1
DE „NEBO" TE DEN HAAG Bladz. 1
heer Beumer zijn tweede amendement in
trok.
De heeren Fleskens en Goseling hielden
moedig val en trachtten aan het einde nog
iets van hun amendement te redden door
het zóó te wijzigen, dat inplaats van 1 Jan.
1932 zoup gelezen worden: .,bij het inwer
king treden dezer wet." Maar ook tegen
dezen vorm haddon de heeren Ebels en
Oud en de Minister ononverkomenlijko
bezwaren.
Bij de stemming werd het verworpen met
48 tegen 14 stemmen. Alleen het grootste
deel der aanwezige Katholieken stemde
voor.
Een tweede amendement Fleskens-Gose-
ling, bedoelende den termijn voor het ver
zoekschrift aan den kantonrechter tot en
met den vervaldag van den paohtternn'jn
te doen loopen, kon 28 stemmen halen
doch kwam er nog 8 tekort, want 36 leden
stemden tegen. De aanwezige Katholie
ken, enkele Anti's en Chr.-Hist. en de Vrij
heidsbond stemden vóór.
De eerste 5 der 32 ingediende amende
menten zijn hiermede verwerkt.
Het conflict in de Textielindustrie.
Op de schriftelijke vraag van het Kamer
lid Albarda:
Is de minister voornemens, nu verschil
lende pogingen om het geschil in de tex
tielindustrie langs den weg van bemidde
ling op te lossen hebben gefaald, over to
gaan tot het doen instellen van een en
quête, zooals in de vierde paragraaf van
het tweede hoofdstuk van do Arboidsge-
schillenwet 1923 is voorzien?
heeft de minister van Arbeid geant
woord:
Zooals bekend, is de staking in de tex
tielindustrie inmiddels geëindigd. In ver
band daarmede vereischt de \Taag of toe
passing van het bepaalde in paragraaf 4
van hoofdstuk II der Arbeidsgeschillenwet
1923 tot oplossing van het geschil zou kun
nen bijdragen, geen nadere overweging
meer.
A. T. 0. en Van Gend Loos.
Dc directie van de A. T. O. en Van Gend
Loos heeft aan de vakbonden, waarin
het personeel georganiseerd is, medege
deeld, dat de noodzakelijkheid zich op
dringt, naast bezuinigingsmaatregelen
door ontslag van overcompleet personeel,
ook de loonen en salarissen met ingang
van 1 Juli a.s. met ongeveer 10 pet. te ver
lagen.
Uiterlijk 7 Mei verwacht do directie het
antwoord der vakbonden dienaangaande.
