TELEGRAMMEN
Burgerlijke Stand
MARKTBERICHTEN
MAANDAG 7 MAART 1932
DE LE1DSCHE COURANT
EERSTE BLAD PAG. 3
tiaar waarnemingen verricht in den
morgen van 7 Maart 1932, medegedeeld
door het Kon. Ned. Meteor. Instituut
te De Bildt:
Hoogste barometerst.774.3 te Haparanda.
Laagste barometerst.: 745.9 te Thorshavn.
Verwachting tot den avond van 8 Maart:
Zwakke tot mati
ge wind uit Weste
lijke richtingen, ver
anderlijke bewolking
waarschijnlijk enkele
regen of hagelbuien
temperatuur om het
vriespunt des nachts
overdag weinig ver
andering in temperatuur.
Oe depressie tusschen IJsland en Noor
wegen is sterk afgenomen, maar blijft het
weer in een groot deel van Europa be-
heersehen. In het NoordijOosten ontwik
kelde zich een belangrijk hoog drukgcbied,
waarbij op Spitsbergen de barometer zelfs
tot 787 m.m. steeg, zoodat daar Ooster-
stormen waaien en in Scandinavië op vele
plaatsen sneeuw valt bij matige vorst. In
Duitschland nam de vorst sterk af. De
booge drukking in het Zuid-Westen heeft
zich naar Spanje verplaatst, zoodat in de
Golf van Biscaje en het Kanaal vrij zachte
Westelijke winden waaien, die in verband
met de koude Noord-Westelijke winden ten
Zuiden van IJsland buiig weer op de Brit-
sche eilanden veroorzaken. Voortduring
van het eenigszins buiig weer met toene
mende kans op neerslag, is voor de vol
gende dagen waarschijnlijk.
LUCHTTEMPERATUUR:
Temperatuur des middags te half drie
5.6 gr. C.
LICHT OP VOOR FIETSERS e.a.:
Van Maandagnamiddag 6.17 uur tot
Dinsdagmorgen 7.08 uur.
GEMEENTERAAD.
Voorzitter de burgemeester mr. A. v. d.
Sande Bakhuijzen. Afwezig met kennisge
ving de heeren Eikerbout en v. Rosmalen.
Onder de ingekomen stukken bevindt
zich o.a. een adres van eenige Levendaal-
bewoners aandringende op demping van
liet Levendaal.
Dit adres zal behandeld worden zoodra
de demping aan de orde komt. De voorstel
len daartoe zijn nog in behandeling bij de
commissie van financiën.'
Verder is een nieuw adres van den heer
P. Verhoef ingekomen inzake de slacht
huistarieven, welk adres zal behandeld
worden bij punt 11.
Daarna wordt overgegaan tot behande
ling van de agenda.
lo. Voorstel tot overplaatsing van den
onderwijzer J. de Jong, van de school Me
dusastraat B naar de school aan de Drift
straat.
Goedgekeurd.
2o. Praeadvies op het verzoek van mej.
E. C. M. Aewerdonk, om eervol ontslag als
le er ar es aan de Iloogere Burgerschool
voor Meisjes.
Goedgekeurd.
3o. Voorstel in zake herziening van den
huurprijs van de bovenwoning Garenmarkt
No. 6a.
Goedgekeurd.
4o. Voorstel in zake herziening van den
huurprijs \an het winkelhuis aan den
Nieuwen Rijn No. 22.
Goedgekeurd.
5o. Voorstel tot overneming in eigeu-
dom en onderhoud bij de gemeente van
een strookje grond aan den Heerensingel,
kad. bekend gemeente Leiden Sectie K No.
4147 ged.
Goedgekeurd.
Go. Begrooting, dienst 1932, van het Ge-
ref. Minne- of Arme Oude Mannen- en
Vrouwenhuis.
Goedgekeurd.
7o. Voorstel in zake het sluiten van kaa-
geldleeningen, gedurende het 2e kwartaal
1932.
Goedgekeurd.
Het radio-distributie-bedrijf.
8o. Voorstel tot beschikbaarstelling van
gelden ten behoeve van de verstrekking
van een kapitaal van 50.000.aan bet
Gemeentelijk Radio-Distributie-Bedrijf.
De heer Coster vraagt of er later nog
meer gelden zullen worden aangevraagd.
Verder informeert hij naar de mogelijkheid
dat de nieuwe vinding van Philips het dis
tributienet waardeloos zou maken.
Do heer Bosman vraagt, boe de finan
cieel uitkomsten van dit bedrijf tot nu toe
zijn.
De heer Knuttel heeft vernomen, dat
de uitbreiding van de programmakcuze
afstuit op de oude netten van ter Meer.
Als dat juist is, zou spr. deze netten wil
len doen opruimen.
De heer Wilbrink heeffc indertijd ge
waarschuwd, dat men er met twee ton niet
zou komen. Hij heeft thans gelijk gekregen
en merkt op, dat men bij eventueeïe be
grootingen goed zal doen meer serieuze
ramingen te maken. Hij waarschuwt ook
tegen de mogelijkheid van ontduikingen.
Wethouder Goslinga verzekert, dat
dit bedrag de laatste kapitaalverstrekking
aan dit bedrijf is. Het gerucht alsof de
laatste vinding van Philips onze distribu
tie overbodig zou hebben gemaakt is on
juist.
Den heer Bosman antwoordt spr. dat het
bedrijf zich in blakenden welstand be
vindt. De kwaliteit der muziek is uitste
kend en dagelijks komen nieuwe aanvra
gen om aansluiting binnen. Wanneer het
bedrijf de gevraagde 50.000 niet krijgt,
zullen de aansluitingen in vertraagd tem
po moeten worden uitgevoerd.
Het ondergrondsche net is nog niet ge
moderniseerd, niet omdat het net van ter
Meer dat tegenhoudt, doch dat zit_ in de
beschikking van den minister van Water
staat. Bovendien zijn er nog zoovele aan
vragers, die niets hebben, en deze gaan
voor bij degenen die reeds twee aanslui
tingen hebben.
De heer Wilbrink heeft destijds inder
daad goed gezien, doch de begrooting was
desalniettemin geen slag in de lucht. Wat
Leiden deed was iets nieuws en niemand
kon voorzien, dat en hoeveel verhoogin
gen er noodig zouden zijn.
Het voorstel wordt daarna z. h. st. aan
genomen.
(Wordt vervolgd).
R.K. Vereen, tot bestrijding der tuberculose
„Herwonnen Levenskracht".
Op 25 Febr. j.l. heeft te Utrecht ten over
staan van notaris Warren de trekking plaats
gehad van de groote verloting ten bate der
verpleging in sanatoria.
Door het plaatselijk comité Leiden werden
800 loten verkocht, in welke 18 prijzen zijn
gevallen, waaronder een rijwiel.
Wij verwijzen onze lezers naar een adverten
tie in dit nummer, waarin nadere mededeelin-
gen omtrent den uitslag der verloting worden
gedaan.
komen. Wanneer onderhuur zonder toestem
ming van de eigenaren in woningen plaats
vindt, moet aan den huurder, die ongevraagd
deze onderhuur heeft aangegaan, de huur van
de woning worden opgezegd.
Ten gerieve van de leden werden 2 soorten
van bondsquitanties verkrijgbaar gesteld, de
eenig soort ten gebruike bij huurbetaling, de
andere voor vergoeding wanneer de huur is
geëindigd, maar de huurder onrechtmatig de
woning in gebruik blijft houden.
Op hyn verzoek werd door den Nederf.
Bond aan den Raad van de gemeenten een
request verzonden, inhoudende het verzoek,
om aan ingezetenen geen huizen in huurkoop
te verstrekken.
Vervolgens verzocht het bestuur van den
Ned. Bond aan den Raad van Leiden om op
onroerende goederen geen nieuwe belastingen
te leggen of bestaande belastingen te verhoo-
gen.
Door het kantoor werden 345 zaken behan
deld, zijnde klachten over huurders aan wien
aanmaningen werden gezonden om aan hunne
verplichtingen te voldoen, enz.
Aan huurders van woningeh werden 112
huuropzeggingen per aangeteekend schrijven
en 10 per deurwaardersxeploit uitgebracht.
Van deze opzeggingen werden er 91 wegens
schikking of anderszins ingetrokken, 29 huur
ders verlieten vrijwilig de woning, maar 2 on
willige huurders moesten gerechtelijk uit de
woning worden gezet Overeenkomstig de be
palingen van ons reglement heeft de Bond
fmancieele steun bij behandeling van deze
aangelegenheden verleend, voorzoover de be
trokken leden hiervoor in aanmerking kwa
men. Tegen de geringe provisie van 2 pet.
werd door het kantoor van huurders huurgel
den voor leden' in ontvangst genomen.
Aan oude in de schuldboeken voorkomende
huurschuld kwam 1217,20 door bemiddeling
van het kantoor terecht. De oudste geinde
huurschuld dateerde uit 1915. Het aantal af
gegeven huurbriefjes, inhoudende, dat huur
ders aan hunne huurverplichtingen jegens an
dere leden hebben voldaan, bedroeg 610 stuks.
Handelsregister K. v. K.
Wijzigingen. 2144. Wed. C. Boers, Hazers-
woude. Wijk E. 73. Timmerbedrijf. Uittv.
E.: P. H. Boers, Hazerswoude, dd. 1 Febr.
1932. Wijz. handelsn. in B. P. Boers voor
heen Wed. O. Boers. N. E.: B. P. Boers,
Hazerswoude.
5175. N.V. Gebr. van Zonneveld's Bloem-
bol'.enkweekerij en Handel, Sassenheim,
Wasbeekerlaan 9. Door bovengenoemde
N.V. wordt in Duitschland handel gedre
ven onder den naam: Gebr. van Zonneveld
A.G.; in Amerika: van Zonneveld Bros Inc.
Zaterdagmiddag had op den Hooge Rijn
dijk een aanrijding plaats tusschen den 49-
jarigen H. K., die per fiets reed en den mo
torrijder D. S. uit Wageningen. De wiel
rijder werd omvei'gereden en werd met een
gebroken rechter-heupbeen opgenomen. De
motorrijder kreeg een wond aan het hoofd,
doch kon later zijn weg vervolgen. Den mo
torrijder treft geen schuld.
Gehouden verkooping in het Notarishuis
alhier op Vrijdag j.l. ten overstaan van:
1. B. J. J, N. Proost, Notaris alhier,
Haarlemmerstraat 270, hoek Koestraat.
Kooper P. Zitman q.q. voor f 11.550.
2. H. M.,Markusse, Notdris alhier. Haar
lemmerstraat 210, G. Hogervorst, voor
f 5880. Groenhazengracht 21, 21a en Zwijn-
hoornsteeg 2, M. H. Wijling q.q. voor f 1915.
Zwijnhoornsteeg 6 en Sliksteeg 20, G. do
Kier q.q voor f 4357. Groenhazengracht 27,
J. J. v. d. Reijden q.q. voor f 1466. 5e Bin
nenvestgracht 13, P. v. d. Kleij voor f 560.
Langegracht 186 is niet gegund
3. J. A. Smit, waarnemende het vacante
kantoor van wijlen Notaris Hoogenstraaten
e Voorschoten. Langebrug 39 en 39a. Ond.
Levensverz. Mij. „Eigen Hulp" voor f 7000.
BIOSCOPEN.
Castno.
De voorstelling in Casino ving aan met „Ne
derland in klank en beeld", een film, die het
nieuwste geeft en altijd interessant is, Hierop
volgde „De Liefdesarts", zoo genoemd naar
een gelijknamige operette, waarvan we in de
twee laatste akten der film een glimp te zien
krijgen. Er komen eenige zeer humoristische
momenten in voor, doch ze gaat aan drie
euvels mank: le. te weinig handeling, 2e. lang
dradige samenspraken en ten 4e. bijna geen
muziek.
Na de pauze een echte Wild-West-film met
de gebruikelijke schiet- en knokpartijen.
Voor volwassenen.
LAATSTE BERICHTEN
DE CONTINGENTEERING VAN DEN
INVOER.
Het Correspondentiebureau voor Dag
bladen meldt ons:
Do Regeering heeft na het advies te
hebben ingewonnen van de Commissie, be
doeld in art. 2 der Crisis-invoerwet 1931
besloten niet over te gaan tot contingen-
teering ran den invoer van geslagen eniail-
le-waren.
Naar ons wordt medegedeeld hebben de
wetsontwerpen tot regeling van den in
voer van schoenen, tricotgoederen boven-
kleeding en wollen en halfwollen stoffen,
het Departement van Arbeid, Handel en
Nijverheid verlaten.
EXPLOSIE IN EEN BESCHUIT- EN
KOEKFABRI EK.
Een arbeider door gas bewusteloos.
Tengevolge van een explosie is heden
morgen in de fabriek van de N.V. v.-h.
Gebr. Derksen beschuit- en koekfabrieb
gelegen aan de Karnemelksloot te Gouda
een deksel van een gaskist gesprongen, üp
dat moment was alleen een stoker in de
fabriek aanwezig, die door het uitstroo-
mende gas bedwelmd raakte. Daardat per
soneel, dat op het geluid van de ontplof
fing kwam toeloopen, direct hulp verleende,
kon de man spoedig weer worden bijge
bracht.
De materieele schade is evenwel van dien
aard, dat het bedrijf tijdelijk gestagneerd is
waardoor 40 man zonder werk zijn.
AUTO-ONGEVAL BIJ HUIS TER HEIDE
Dr. de Ruyter Zijlker gewond.
Hedenmorgen te ongeveer 'half acht is
j dr. H. E. de Ruyter Zijlker uit K a t w ij k
a. d. R ij n, met zijn auto bij Huis ter Heide
te Zeist, door tot nu toe onbekende oorzaak
tegen een stilstaanden vrachtauto gebotst.
De auto van don geneesheer draaide een
slag om en sloeg vervolgens tegen een
boom. Dr. Z. bleef bewusteloos en met een
gapende hoofdwonde achter het stuur zit
ten. Onmiddellijk was dr. O. van Huis ter
Heide ter plaatse. De inmiddels gearri
veerde ziekenauto vervoerde den gewonde
naar het Ziekenhuis te Zeist. De wagen ia
ernstig beschadigd.
AUTO IN EEN SLOOT GEREDEN.
Inzittende dame gedood.
Op den Casten ray schen weg te Venray
had Zondagavond een auto-ongejuk plaats,
dat vermoedelijk door de gladheid van den
weg moet zijn veroorzaakt. Dr. Verbeeck
uit Sint Anthonis bij Boxmeer, reed met
zijn echtgenoote en de 60-jarige mejuffrouw
Van Besouw uit Boxmeer, in de richting
Venlo. Plotseling kwam de wagen in een
sloot terecht. Mejuffrouw Besouw werd
zwaar gewond en overleed onmiddellijk.
Ook dr. Verbeeck en zijn echtgenoote wer
den gewond, echter niet levensgevaarlijk.
DE AANEENSLUITING DER D0NAU-
LANDEN.
GENèVE 7 Maart. (V.D.) De Franache
minister-president Tardieu wordt morgen-
I ochtend weer te Genève verwacht en zal,
LEIDEN.
Geboren Greta, dochter van A. van
der Bijl en F. M. Dorrepaal.
Ondertrouwd: J. W. van Wijk jm
26 jaar en J. A. v. d. Wijngaard jd 25 jaar
-- C. de Roo jm 28 jaar en B. Lek jd 2-2
jaar K. Wassenaar rim 25 jaar en C.
Beekman jd 21 jaar A. J. van Es jm
22 jaar en J. van Kampen jd 20 jaar E.
Binnendijk jm 29 jaar en O. Fuohs jd 23
jaar J. Honsbeek gesch. 25 jaar en A.
Thiel jd 22 jaar.
Overleden: M. Middelhamvan
de water vr. 43 jaar M. A. P. Montag-
ne ongeh. vr. 80 jaar F. J. Hopman m.
54 jaar J. Chr. E. van VeenVan Tel,
wede. 81 jaar M. A. Pistorius zoon 24 j.
BIOSCOPEN.
Casino: Volwassenen.
Luxor: Volwassenen.
Trianon: Volwassenen.
naar in welingelichte kringen verluidt, uit
voerige besprekingen hebben met den Brit-
schen minister van buitenlandsche zaken
Sir John Simon over het voorstel tot aan
eensluiting der Donaustaten, zooals dat is
toegelicht in een memorandum der Fran-
sche regeering aan de Europeesche groote
mogendheden. Naar verluidt staat het
Frausche memorandum op het standpunt,
dat de onderhandelingen over de aaneen
sluiting der Donau-staten pas practisch
kunnen worden geopend, wanneer volledige
overeenstemming zal zijn bereikt tusschen
Frankrijk, Engeland en Duitschland.
DE TOESTAND BIJ SJANGHAI.
Nieuwe Japansche divisie geland.
SJANGHAI 7 Maart. (V.D.) Hedenmor
gen is bij Woesoeng een nieuwe Japansche
nivisie, bestaande uit 14.000 man, geland.
NOG GEEN NIEUWS VAN
LINDBERGH'S BABY.
NEW YORK, 7 Maart. (V.D.). Nadat
Lindbergh zich gisteren met twee beken
de leiders der Amerikaansche onderwereld
in verbinding had gesteld, teneinde voor
hem op te treden bij de pogingen om zijn
ontvoerd kind terug te vinden, was er he
denmorgen vroeg nog geen verder-nieuws
bekend. Het gerucht, dat de jonge Lind
bergh gevonden zou zijn, is nog niet be
vestigd.
EEN DUBBELE MOORD TE
GELSENKIRCHEN.
GELSENKIROHEN 7 Maart, (V.D.) In
den afgeloopeh nacht tegen drie uur wer
den de bewoners van een huis in de Grille-
strasse te Gelsenkirchen opgeschrikt door
zes schoten, die achter elkaar voor de deur
werden gelost. Toen men naar buiten snel
de, vond men de 29-jarige Ida Abt, een ge
scheiden vrouw, door vier kogels getroffen
en den 27-jarigen machinist Friedrich
Tuemmler met een schot in de borst ern
stig gewond op straat liggen. De beide ge
wonden werden naar het ziekenhuis over
gebracht, waar zij korten tijd later over
leden. Hoewel geen van beiden meer eeni
ge mededeelingen hadden kunnen doen en
niemand den dader gezien had, slaagde de
politie er na eenige uren in te ontdókkon
wie de dader wa-s. De moordenaar is een
30-jarige bankwerker Schwill, die echter
tot nog toe niet gearresteerd kan worden.
Te ongeveer drie uur 's nachts was hij bij
zijn in de Rmgstrasse wonenden broer ver
schenen, waar hij gezegd tiad. „Ziezoo, met
hen is het gedaan". Hij dronk een glas wa
ter en met de woorden: „Ik ga in het ka
naal" verliet hij de woning.
AMSTERDAM, 7 Maart. Vee. Ter vee
markt waren heden aangevoerd: 600 vette
koeien, waarvan de prijzen waren: le kw.
7480 cent, 2e kw. 6674 cent, 3e kw. 50
60 cent per kg. slachtgewicht, mindere
soorten 4248 cent; 110 melk- en kalf-
koeien 210300 per stuk; 191 vette kal
veren: 2e kwal. 5060 cent, 3s kwal, 4050
cent per kg. levend gewicht; 265 nnehtero
kalveren 36 per stuk; 36 schapen; 980
varkens: Vleesehvarkens 90110 kg. 8435
cent, zware 3233 cent en vette 30—32 et.
per kg. slaehtgewicht; 73 paarden 50
120 per stuk.
ROTTERDAM, 7 Maart, Vee. Aanvoer:
499 koeien en ossen, 318 vette kalveren, 197
schapen of lammeren, 1211 varkens. Prij
zen per half kg.: koeion 1921, 2932 en
3538 cent; vette kalveren 3035 cent,
4550 en 5557.5 cent; schapen binnenl.
1026 cent per stuk 1018; varkens 13
14 en 14.5 cent, Zouters 1112 cent. De
aanvoer van runderen was geliik aan die
van vorige week, handel iets williger; prij
zen van eerste soort iets stijver; tweede
en derde soort gelijk aan vorige week. Een
enkel prima exemplaar ging van 12 cent
boven noteering
WISöELNUTKKHI N1KN i AMSTERDAM)
(Niet officieel).
Berliin 59.07»/o
Londen 8.79
New York 2 49«/g
Parijs 9.783
Brussel 84 63
Zwitserland -48.05
Milaan '12.95
Madrid 19.05
Oslo 48.10
Kopenhagen 48.50
Stockholm 48.60
Weenen 35.25
Praag 7.37
Boedapest
Propagandaclub „St. Petrus".
Donderdagavond hield bovengenoemde club
een ledenvergadering in den R.K. Volksbond.
In het openingswoord sprak de voorzitter, de
heer J. A. van Oijen. zijn voldoening uit over
de goede opkomst en deelde mede, dat de club
aan het eind van dit jaar het 25-jarig bestaan
hoopt te herdenken. Spr. spoorde de aanwe
zigen aan voor de loopende actie de volle
werkkracht te ontplooien.
Naar aanleiding van een te Alphen gehou
den „Volkskrant"-propaganda-avond, waarin
de noodzakelijkheid werd bepleit van een in-
teniseve actie voor het arbeidersdagblad, werd
met algemeene stemmen het voorstel aangeno
men, te trachten uit de abonné's hier ter
stede, een werkcomité samen te stellen, met
het speciale doel: vermeerdering „Volkskrant"-
lezers.
Vervolgens werd besloten 10,af te dra
gen als steun aan Twente.
Hierna kwam in behandeling de oprichting
van een af deeling: hotel-, café- en restaurant
geëmployeerden. Na een gehouden bespreking
met het hoofdbestuur van „St. Antonius",
waarin duidelijk naar voren was gekomen, de
noodzakelijkheid om in Leiden een afdeeling
te stichten, die de belangen dier leden kon be
hartigen, daar er in deze branche nog toestan
den bestaan, die broodnoodig verbetering be
hoeven, werd besloten op huisbezoek te gaan.
Vervolgens kwam aan de orde de Volks-
bond-propaganda. De voorzitter gaf -naar aan
leiding van gestelde vragen deze propaganda
betreffende, verschillende inlichtingen en wen
ken, die de leden bij het huisbezoek van groot
nut konden zijn.
Bij de rondvraag werden de sprekers door
den voorzitter naar genoegen beantwoord.
Speciaal werd de aandacht gevraagd voor
de toenemende actie der Volkspartijmannen.
Toezegging wordt gedaan, dat dit punt op de
e.v. vergadering der kiesvereeniging ter sprake
zal worden gebracht,
Hierna sluiting met den chr. groet
Verhuurdersbond voor Leiden en Omstreken.
Aan het jaarverslag over 1931 is het volgen
de ontleend:
Door het bestuur werden 26 personen tot
het lidmaatschap van den Bond toegelaten,
terwijl 2 aanvragen om het lidmaatschap wer
den afgewezen, wegens minder geschiktheid
van de woningen, om in ons huizenboek te
worden ingeschreven.
Het totaal bij den Bond ingeschreven aan
tal huizen bedroeg op 31 December 1,1. 4703
perceelen.
De invoering van de gemeentelijke straat
belasting beeft door de getroffen maatregelen
van het bestuur voor de leden een rustig ver
loop gehad.
De gemeentelijke radio-distributie had de
belangstelling van het bestuur en de klach
ten over en de ondervinding van dergelijke
gemeentelijke bedrijven elders, was aanleiding
dat het bestuur niet heeft gerust, voordat de
bezwaren die het bestuur tegen de regeling van
dit bedrijf in onze gemeente had, dank zij de
medewerking van den heer mr. J. Hazenberg,
secretaris van den Nederl. Bond van Huis- en
Grondeigenaren en Bouwondernemers, op een
voudige wijze zijn opgelost geworden.
Daarna heeft het bestuur in een circulaire
de leden geadviseerd, om zonder hiervoor ver
goedingen te vragen, medewerking te willen
verleenen, bij het inrichten van het gemeente
lijk radionet.
Voor het Kantongerecht alhier wordt thans
in opdracht van 't bestuur een proces gevoerd
over een huurkwestie, die een der leden met
een huurder heeft, om tevens vastgesteld te
zien, wat in onze gemeente onder het „Plaat
selijk Gebruik" in huuraangelegenheden moet
worden verstaan.
Het bestuur heeft aandacht geschonken aan
huurkwesties, welke voorkomen uit onderhuur,
welke door huurders, al of niet met toestem
ming van den eigenaar, werden aangegaan Be
paald werd, dat bij aanmelding van nieuwe
leden, de namen an de huurders en onder
huurders van de woningen die de candidaat-
leden bezitten, moeten worden opgegeven. Ver
der moeten alle leden in het vervolg voor zij
toestemming voor onderhuur aan huurders
verleenen, eerst deze onderhuurders een huur-
briefje aan ons kantoor laten halen, opdat geen
ongewenschte onderhuurders in de woningen
VEREENIGING VAN MATHESIANEN.
Lezing door dr. Wiersma.
Zaterdagavond hield dr. Wiesrma in de
collegezaal van bet Natuurkundig' Labora
torium een lezing met talrijke proeven over
Magnetisme.
De voorzitter, de heer Sanders, opende
met een hartelijk woord van welkom tot de
aanwezigen, in 't bijzonder tot dr. Wiersma
die zich bereid had verklaard, gaarne een
lezing te willen houden en bracht tevens
een woord van dank aan dr. Crommelin,
prof, do 'Haas en prof. Keesom voor het be
reidwillig afstaan van de collegezaal.
Na een krachtig woord van opwekking om
zich in den loop der avond als lid of do
nateur op te geven, gaf hij bet woord aan
dr. Wiersma, dié eerste behandelde de
magnetische verschijnselen, in het bijzon
der de magnetische werking van bewegen
de electrischo, deeltjes door electr. stroo
men.
Eenige proeven toonden duidelijk de
veldrichting aan, door het Btrooien van
ijzervijlsel rondom een rechte, een cirkel
vormige stroomgeleider en een solenoïde.
Omgekeerd veroorzaakt de beweging van
een geleider door een magnetisch veld
stroom in deze geleider.
De hierdoor opgewekte electr. velden
werken de beweging van de geleider tegen.
,Foucaultsche slingertrillen van do
draad eener kooldraadlamp). In ijzer zijn
zooals bekend de magnetische deeltjes aan
wezig, alleen worden ze door het magnetis
me even gericht.
In een ongeordend veld heffen we de
werking naar buiten op. (Ferrp Magnetisme)
De grens van magnetisme wordt bereikt
wanneer alle deeltjes gericht zijn. Door
prof. Kamerling Onnes is met proeven
vastgesteld, dat door het evenwijdig rich
ten der magneetveldjes een veldsterkte
ontsetaat gelijk aan de som der eersten.
De Ferromagnetische stoffen hebben een
aangeboren moment en hun magnetiseer-
baarbeid bangt steeds af van de tempera
tuur. Boven de Curie temp. kan men niet,
goed medr magnetiseeren.
Spreker behandelde vervolgens de oude
en de meer moderne magneten hierbij wij
zende op de groote toepassing in de elec-
trotechniek, vooral bij generatoren en mo
toren. De magneten moeten zoodanig zijn
dat zoo weinig mogelijk strooiïng det
krachtlijnen kan optreden. Na de pauze
behandelde dr. Wiersma de verschillende
soorten van magnetisme: para- en diamag-
netisme, inductie van alle atomen en mole
culen enz., waarbij hij eenige keeren wees
op het behandelde door prof. Ehrenfest op
een der eerste lezingen van dit seizoen van
de V. V. M.
Het paramagnetisch effect van eenige
metalen zooals ijzer, nikkel en cobalt is al
gemeen bekend. Bismuth en grafiet wor
den uit het veld gestooten, wat ons door
interessante proeven werd aangetoond.
Het ontstaan van een veld geeft een in-
ductiestoot (Diamagnetisme).
Stoffen met een aangeboren magnetisch
moment in hun atomen worden gericht in
het veld en hierdoor worden ze aangetrok
ken. (Paramagnetisme). Bij lagere temp.
bleek dat dit verschijnsel nog sterker was,
omdat dan de vertraagde beweging der
moleculen het richten minder tegenwerkt.
Vloeistoffen zijn meerendeels diamagne-
tisch, bij sommigen echter zooals metaalop
lossing geeft weer het paramagnetisme
het overwicht. Het zou ons te ver voeren uit
te wijden over de vele onderzoekingen wel
ke op het Lab. over magnetisme zijn ge
daan; dr. Wiersma heeft door deze lezing
en de talrijke proeeven een kijkje gegeven
over de werkzaamheden dienaangaande.
De heer Sanders was de tolk van allen toen
hij dr. Wiersma hartelijk dank bracht voor
deze zeer interessante lezing alsmede aan de
heeren drs. van Alphen, Schulz, Starre en
van Weesel voor hun assistentie bij het
voorbereiden der proeven.
De psychopaath v. K, die uit liet asyl
alhier was ontsnapt, is te Best (N.B.) aan
gehouden en wederom op transport gesteld
naar de Sleutelstad.
