RECHTZAKEN
UIT DE OMGEVING
ACADEMIENIEUWS
STADSNIEUWS
AGENDA
Uit de Landbouwwereid
DONDERDAG 3 MAART 1932
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD PAG. 2
MIDDAGSLUITING AFGEWEZEN.
Waarom?
De Kroon heeft, zooals gemeld, het
raadsbesluit der gemeente Haarlem, vol
gens hetwelk alle winkels des Donder
dagsmiddags na 1 uur gesloten zouden
moeten worden, niet goedgekeurd.
Deze verordening bestond uit twee
deelen: Artikel I betrof het sluiten van
winkels; artikel II het sluiten van kap
perszaken op Donderdagmiddag. Om
trent dit laatste kon worden gezegd, dat
de overgroote meerderheid der patroons
in het kappersbedrijf de sluiting op Don
derdagmiddag wenschten. Tegen dit deel
van de verordening naar de „Nieuwe
Haarlemsche Crt." verneemt maakt
de minister geen bezwaar. De kappersza
ken zullen dan ook eerlang op Donder
dagmiddag gesloten blijven krachtens
verordening. Een desbetreffend voorstel
aan den Raad kan spoedig worden te
gemoet gezien.
De minister heeft aan het Gemeente
bestuur van Haarlem medegedeeld, dat
artikel I van de betreffende verordening
op de winkelsluiting niet vatbaar is om
ter goedkeuring aan de Kroon te worden
voorgelegd, omdat het besluit niet tot
«tand is gekomen in overeenstemming
met de daarvoor gestelde eischen, n.l.
dat de werkgevers in het winkelbedrijf
een dergelijk besluit moeten wenschen.
Bovendien acht de minister het be
sluit onaanvaardbaar, omdat bet onder
scheid, dat in de verordening is gemaakt
tusschen winkels met en wint els zonder
personeel de mogelijkheid oi>ent voor on
billijke concurrentie, wijl een winkelier,
die geheel overeenkomstig het bey&alde
in het winke werktijdenbesluit aan zijn
personeel "n de winkels een vrijen voor
middag geeft, voo* een vei gunning als
in de verordening bedoeld mot in aan
merking komt.
Afgescheiden hiervan wordt het door
den minister ook minder gewenscht ge
acht. dat de naleving van het winkel-
werktijdenbesluit feitpliik zou worden af
gedwongen met middelen, die de Ar
beidswet niet kent.
DE LOONEN IN HET MIJNBEDRIJF.
Loonsverlaging van 10 procent voorgesteld.
In de gistermiddag gehouden vergade
ring van de Contactcommissie voor het
Mijnbedrijf deelden de Mijndirecties mede,
dat zij in verband met den huidigen toe
stand in het mijnbedrijf genoodzaakt waren
een voorstel tot loonsverlaging van tien pro
cent, met inbegrip van de gezinstoeslagen,
ingaande 1 April a.s. aanhangig te maken.
Zij zullen tot verdere verlaging van de kos
ten van het levensonderhoud medewerken,
voorts zul en zij de huren der aan de mij
nen toebehoorende arbeiderswoningen
eenigzins verlagen, voorzoover deze niet
reeds abnormaal laag zijn. De prijs der aan
de arbeiders verstrekte huisbrandko'en zal
met 10 procent verlaagd worden. Voorts
stellen de Mijndirecties voor de voor 1929
vastgestelde vacantieregeling thans weder
van kracht te doen worden.
De vertegenwoordigers der arbeiders
bonden waren van meening, dat de moei
lijkheden voor het bedrijf niet door loons
verlaging behoefden te worden opgelost,
doch dat de regeering steunend voor het be
drijf diende op te treden.
De directies deelden deze meening, alhoe
wel zij niet aannemen, dat eventueele steun
van de regeering loonsverlaging zal kun
nen voorkomen.
De vertegenwoordigers der vakbonden
konden zich niet vereenigen met het intrek
ken van de tijdelijke vacantieregeling.
Voorts vroegen zij of bij de voorgestelde
loonsvermindering het inleggen van „Feier-
schichten" en verder ontslag van werk
krachten voor de toekomst achterwege zal
kunnen b! ij ven.
De Vakbonden zullen de voorstellen in
hun respectieve organisaties bespreken. Be
sloten werd Maandag 7 Maart a.s. opnieuw
bijeen te komen ten einde van het stand
punt der vakorganisaties kennis te nemen.
Het voorstel der loonsvermindering ging
vergezeld van gegevens betreffende de be
drijfsresultaten der mijnen.
fnellere treinverbinding Groningen—
Holland.
Maandag heeft, zoo meldt het „Nieuwsbl.
v. h. Noorden" tusschen Amsterdam en Gro
ningen en terug een proeftrein geloopen, be
staande uit 16 rijtuigen van het zwaarste
materiaal, om na te gaan in hoeverre het
mogelijk is, de sneltreinen van Holland
naar 't Noorden en omgekeerd later te kun
nen laten vertrekken om toch nog eerder
dan tot dusverre bet geval was, aan te ko
men. De snelheid zal daarbij worden opge
voerd tot 90 K.M. per uur. Het ligt in de
bedoeling om, wanneer de proef slaagt, de
zen versnelden dienst met de Zomerdienst
regeling van Mei a.s. te laten ingaan.
Werktijd in Schoenindustrie.
De minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid, beschikkende op een verzoek van
de Federatie van Nederlapdsche Schoenfa
brikanten te Tilburg, den Nederlandschen
,R. K. Fabrieksarbeidersbond St. Willibror-
dus te 's-Gravenhage, den Nederlandschen
Bond van Christelijke Fabrieks-, Haven- en
Transportarbeiders, te 's-Gravenhage, en de
Nederlandsche Vereeniging van Fabrieks
arbeiders te Amsterdam, om toe te staan,
dat in de schoenfabrieken van werkgevers,
lid van genoemde federatie, die voor hun
arbeiders hebben ingevoerd de geldende
Loonregeling voor de Nederlandsche
Schoenindustrie, door arbeiders van 16 jaar
of ouder arbeid wordt verricht in afwijking
van het bepaalde bij artikel 24 der Arbeids
wet 1919, heeft de gevraagde vergunning tot
en met 31 December van dit jaar verleend.
DE MOORD OP DEN RIJKSVELD
WACHTER TAP TE KERKDRIEL.
Tegen elk der drie gebroeders 13 jaar
geëfschL
De rechtbank te Tiel deed heden uit
spraak in de zaak tegen de drie gebroeders
Gerard, Jan en Jenna Rovers, wegens
moord op den rijksveldwachter L. Tap te
Kerkdriel in den nacht van 31 December
1931 op 1 Januari 1932.
De rechtbank overwoog in haar vonnis,
dat de ten laste gelegde doodslag niet be
wezen is, maar wel, dat de verdachten in
den nacht van 31 December 1931 op 1 Ja
nuari 1932 tezamen en in vereeniging op
zettelijk de in uniform op den openbaren
dijkweg het Hintham surveilleerden rijks
veldwachter L. Tap zwaar lichamelijk let
sel hebben toegebracht, door hem een
twintigtal sneden en steken met scherpe
voorwerpen in hoofd, wang en neuvleugels
toe te brengen, waardoor talrijke bloedva
ten zijn verwond, door welke verwondingen
bloed in de hoogere luchtwegen en in de
longen is doorgedrongen, waardoor de dood
door verstikking is ingetreden.
De kwalificatie in het vonnis luidt:
Zware mishandeling den dood tengevolge
hebbende van een ambtenaar in functie.
(Artikelen 47. 302 en 304 wetboek van Straf-
reoht).
De rechtbank verzaobtende
omstandigheden voor deze verdachten v»"-
den, zoodat ieder hunner, mede in vw
band met den grooten ernst van het feit
en met de even weerzinwekkende wijze,
waarop zij deze rijksveldwachter letterlijk
afgeslacht hebben, het grootste aantal ja
ren gevangenisstraf moet worden opgelegd,
wat de wet in csau toelaat. De rechtbank
veroordeelde ieder hunner tot een gevan
genisstraf van dertien jaar.
De - voorlezing van het vonnis door dea
president mr. W. J. Hofdijk duurde vijftien
minuten. De beide oudste verdachten toon
den zich uiterlijk kalm, Jenna's kaken tril
den en hij beefde als een riet. Hij had
moeite om zich goed 'te houden.
Er bestond voor deze uitspraak weer
groote belangstelling.
WASSENAAR.
AUTO RIJDT OP GROEP
WANDELAARS.
Eén doode, één zwaar gewonde.
Gisteravond om half negen is op den
Rijksstraatweg ter hoogte van de Rust- en
Vreugd-laan weer een ernstig ongeluk ge
beurd.
Op den rijweg liepen een viertal Amster
dammers, die van Rotterdam kwamen. Zij
keken uit, of een barmhartig autobestuur
der hen misschien mee wilde nemen.
Dr. de B., alhier, die per auto na-derde,
heeft de mannen niet gezien en is op het
groepje ingereden.
Twee der wand.elaa.rs kwamen er met en
kele schaafwonden af, doch de derde zekere
P. liep een beenbreuk op en zeer ernstige
inwendige kneuzingen. Hij is in den nacht
in het Acad. Ziekenhuis te Leiden overle
den.
De vierde wandelaar, S. genaamd, kreeg
een ernstige wonde aan het hoofd en klaag
de over pijn in den rug. Ook hij werd naar
het Acad. Ziekenhuis overgebracht.
Tegen dr. de B. werd proces-verbaal op
gemaakt. Een onderzoek van den wagen
bewees, dat de remmen uitstekend in orde
waren.
VALKENBURG.
Boerenleenbank. De Coop. Boeren
leenbank alhier hield haar paarlijksche le
denvergadering. De directeur der bank, de
heer G. Zandbergen Wz., wees in zijn ope
ningswoord op de zeer ernstige tijdsom
standigheden en hoopte dat er op econo
misch gebied spoedig verlichting in moge
treden. De toestand in land- tuinbouwbe
drijven is dan ook verre van hoopvolde
druk der tijden wordt ook hier zeer zwaar
gevoeld. De kassier der Bank. de heer H.
Haantjes, bracht daarop verslag uit over
het afgeloopen jaar, waaraan we het vol
gende ontleenen. Het aantal leden be
draagt thans 92; het getal spaarders 272.
Deze hadden op 31 December, totaal
ƒ90.172.74 ingelegd. De rekening-courant
houders hadden bij de Bank een schuld van
69.257.61 en een vordering van 5514.90.
Aan voorschotten staat uit een bedrag van
25.068.05.
Het saldo der Bank bij de Centrale
Raiffeisen-Bank te Utrecht liep gedurende
1931 terug van ƒ48.114.58 op ƒ4690.04. De
winst over 1931 bedroeg 505.73. De reke
ning sluit mot een eindbedrag van
142.745.26het eindcijfer der balans is
101,595.72. De commissie uit de leden, die
tot taak had rekening en zalans na te zien,
bracht bij monde van den beer J. Korpels-
hoek Jr. verslag uit. Deze commissie stel
de voor rekening en balans onveranderd
vast te stellen, welk advies met algemeene
stemmen werd goedgekeurd.
Het bestuursvoorstel, om de winst over
1931 bij de reserve te voegen, werd goed
gekeurd. De reserve bedraagt thans
5908.08. Als lid van het bestuur werd hier
na herkozen de heer A. de Roode Jr.; van
de Raad van Toezicht de heer A. Bol Jzn.
en als plaatsvervangende bestuursleden
werden gekozen de heeren J. P. v- d. Zwart
en P. J. v. Leeuwen. Hierna sluiting der
vergadering.
LEIDEN. Geslaagd:
doctoraal-examen rechtsgeleerdheid de
heer P. C. Loopuyt (Oosterbeek)
candidaate-examen rechtsgeleerdheid de
heer J. H. Pel (Oegstgeest);
candidaats-examen klass. letteren de
heer J. Mi. I. J. Haan (Rotterdam).
ST. ELISABETHVEREENIGING.
Jaarverslag 1931.
Men verzoekt ons opname van het vol
gende
Terugziend op het afgeloopen jaar, dat
zich kenmerkte door bijzondere hoodën,
ten gevolge der ongunstige tijdsumstandig-
heden, spreekt het haast van zelf te kun
nen constateeren, dat onze vereeniging van
lieidadigheid nog een ruimer arbeidsveld
vond dan vroeger jaren. En voorzeker is
het voor ons een verheugend feit, aanstonds
er aan te kunnen toevoegen, dat wij, dank
zij veler medewerking en steun, de midde
len hebben kunnen vinden, om nog in rui
mer mate hulp te bieden waar dit van ons
gevraagd werd.
Wat dén internen toestand onzer ver
eeniging betreft vermelden wij met leed
wezen, dat de vice-presidente mevrouw M.
Duynstee-Brantjes, alsook mevr. R. Oor-
nelissen-Heitman door vertrek naar elders
voor het werkend lidmaatschap onzer ver
eeniging bedaniaen. Met groote waardee
ring gedenken wij het veie goede, dat zij
geuurende lange jaren voor onze vereeni
ging tot stand brachten.
Tot vice-presidente werd nu benoemd de
2e magazijnmeesteresse mej. A. Schmier,
terwijl mejuflrouw O. Giünuemann bereed
werd gevonden de nu opengevallen functie
van 2e magazijnmeesteresse te vervuileu.
Als nieuwe werkende leden traden dit
jaar toe: mevrouw E. Florin-Sclmiier en
mevr. Keesom-Gieliam.
Naast de gewone wekelijksche vergade
ringen werden er bovendien nog drie be-
sturusvergaderingen gehouden.
Uok wederom dit jaar werden 3 maande-
lijksche H. Massen gelezen voor de over
leden zieken tijdens hun ziekte bezocht
door de dames der St. Elisabeth-vereeni
ging, alsnog op 19 November, patroonsfeest
onzer vereeniging een H. Mi» voor de le
den en weldoeners der vereeniging.
In de St. Petruskerk werd nat jaar de
liefdadigheidspredicatie gehouden door den
Zeereerw. Pater Hendrichs S.J., welke fe
samen met de collecte in de andere paro
chies 706.45 y, opbracht. Aan giften werd
ontvangen 2116.11
Verschillende malen werden wij verrast
met giften m natura, verschillende kle
dingstukken ons geschonken door oud
leden, verder wederom met een mooie par
tij katoenen goederen van de Leidsche Ka-
tienmaatschappij, welke goederen door de
welwillende' medewerking der R. K. Vak
school tot geschikte kleedingstukken wer
den verwerkt. Uok vermelden wij de schen
king van circa 130 kleedingstukken door
de Nederlandsche Naaivereeniging.
Bij gelegenheid van het Kerstfeest werd
aan 66 gezinnen lijfgoederen uitgereakt
(155 stuksj waarvan aan 44 gezinnen tevens
een wollen deken.
Door het jaar werd wegens werkeloos
heid, verschillende malen extra voedings
middelen verstrekt.
De collecte op de vergadering bracht op
134.75, de boete 96.25.
Totaal werd uitgereikt 10.500 L. melk en
6718 eieren. De inkomsten bedroegen
5054.37^, de uitgaven 4969.21}$, saldo
85.16.
In het geheel werden 1951 huisbezoeken
gebracht, verdeeld over 220 gezinnen.
Uitgegeven werden daarbij 25 parkjes
aan kraamvrouwen, verder nog 8 dekens,
1 stroozak en 31 stuks andere goederen.
Up 3 Mei herdachten wij met dankbaar
heid het 70-jarig bestaan onzer vereeni
ging, bij gelegenheid waarvan een plech
tige kerkelijke feestviering plaats vond
met liefdadigheidspredicatie door den
Zeereerw. Zeeigel. Pater mr. E. v. d. Helm
U.F.M. De collecte bracht 1275 op.
Als tragische bijzonderheid wordt nog
opgemerkt, dat juist op Zondag 3 Mei on
der de Hoogmis, een onzer ijverigste en
verdienstelijkste oud-leden mej. M. Swart,
zacht en kalm overleed.
Sluiten wij dit jaarverslag met een har
telijk woord van dank voor het veelzijdig
medeleven onzer vele weldoeners en met
heb uitspreken van ons vast vertrouwen,
dat wij ook in het nieuw aangevangen jaar,
waarin helaas de benardheid der tijden
nog schijnt toe te nemen, de zoo hoognoo-
dige hulp door de voorspraak van onze H.
Patrone-s wederom in ruime mate mogen
ondervinden.
Het bestuur bestaat than» uit de navol
gende personen: Pastoor Tb. Beukers, Di
recteur; D. Coebergh, presidente; A.
Schmier, vice-presidente; J. A. Griinde-
mann-Hofman, le secr.esse; M. Coebergh-
v. Cranenbrugh, 2e secr.esse; J. Noordman,
penning.esse; E. v. d. Laan-Claessens, le
magazijn.esse; C. Gründemann, 2e maga
zijn.esse.
Handelsregister K. v. K.
Wijzigingen: 798. B. de Koning,
Leiden, Haarlemmerstraat hoek Donker-
steeg 246. Handel in manufacturen,
confectie, enz. Tevens wordt handel ge
dreven onder den naam: B. de Koning
„Het Leidsche Wollen Dekenhuis". Opge
richt 1875.
5844. N.V. Winkel-Maatschappij De Ko
ning (f.) Leiden, Haarlemmerstraat, hoofdz.
Rotterdam, Soetendaalscheweg 79—89. Fa
bricage en verkoop van banket en chocola
de. Vest. fil.Leiden, Noordeihde 54. (boek
Kort Rapenburg).
R. K. COMMISSIE VOOR
WERKL00ZENZ0RG.
Vrijdag a.s. een nieuwe uitkeering.
De R. K. Commissie voor Werkloozen-
zorg zal Vrijdagmiddag a.s. wederom een
uitkeering in natura verstrekken aan de
R. K. werkloozen.
Voor iedere belangstellende is deze
uitkeering te bezichtigen hedenavond van
7 tot 8 uur in de benedenzalen 1 en 2
van het R. K. Volksbondgebouw, Steen-
sohuur 15.
De Slachthuis-tarieven.
In zijn zitting van 15 Februari jJ. be
sloot de Raad de behandeling van een
voorstel van B. en W. inzake slachthuis-
tarieven aan te houden, ten einde de
Commissie van Beheer over heb Open
baar Slachthuis en den Raad zelve ge
legenheid te geven zich over de daarop
ingediende amendementen van den heer
Bergers te beraden. In verband met dit
besluit hebben B. en W. de bovenbedoel
de amendementen, alsook een mede bij
den Raad ingekomen adres van P. Ver
hoef in handen van de Commissie van
Beheer gesteld met verzoek haar gevoe
len daaromtrent wel te willen doen ken
nen. Zooals uit haar schrijven alsmede
uit daarbij gevoegde rapporten van den
Directeur van het Slachthuis blijkt, be-
Btaat bij de grootst mogelijke meerder
heid der Commissie en ook bij den Di
recteur overwegend bezwaar tegen de in
de amendementen-Bergers en in het
adres van P. Verhoef belichaamde denk
beelden, zoodat de Commissie in over
weging geeft de amendementen te verwer
pen en op het adreB van P. Verhoef af
wijzend te beschikken. Met die conclusie
kan het College van B. en W. zich op
grond van de daarvoor aangevoerde mo
tieven van financieelen en anderen aard
volkomen vereenigen, zoodat het op on
gewijzigde aanneming van zijn voorstel
met klem meent te moeben blijven aan
dringen.
Aan het advies van de Slachtihuis-
oommissie ontleenen we het volgende:
Aan de hand van de gegevens over
1931 blijken de kosten van het eerste
amendement van den heer Bergers (de
verlaging van de slachttarieven voor de
slagers) 13.207.— te bedragen, terwijl
dé mede door hem voorgestelde verla
ging van het invoerkeurloon voor spek
van 2 tot 1 cent voor de slagers rond
149.kost, in totaal dus 13.356.
de besparing, welke door aanneming van
de beide andere amendementen zou wor
den verkregen, bedraagt 5065.Bij
aanneming van de drie amendementen
zal de gemeente derhalve 8291.^®er
aan inkomsten derven dan bij ongewijzig
de aanneming van het voorstel van B.
en W. het geval zou zijn. Het brengen
van dit grootere offer acht de grootst
mogelijke meerderheid der Commissie
door geen enkel gemeentebelang geëischt;
immers eenerzijds zullen bij eventueele
aanneming van de amendementen-Ber
gers de vleeschwarenfabrieken niet vol
doende worden geholpen, zoodat ook dan
nog het gevaar van verlies van deze in
dustrie voor de gemeente blijft bestaan,
anderzijds zal daardoor geheel buiten
noodzaak aan de slagers een voordeel in
den schoot worden geworpen, waarvan
alleen zij en niet de consumenten zullen
profiteeren. Een zoodanige tarievenpoli
tiek aoht de meerderheid in een tijd als
dezen ten eenenmale onverantwoord.
Hetgeen de Directeur aan het slot van
zijn rapport van 22 Februari j.l. No. 98
vreesde is inmiddels werkelijkheid gewor
den; de Hooge Raad heeft namelijk blij
kens een bericht in de dagbladen de ver
ordening van de gemeente Alphen aan
den Rijn, waarbij een invoerkeuring van
vleeschwaren was ingesteld, onverbin
dend verklaard. Het gevolg daarvan is,
dat, zoolang althans de Vleesohkeurings-
wet niet wordt gewijzigd, en de kans,
dat zij zal worden gewijzigd, schijnt, ge
zien het standpunt, dat de betrokken
Minister inneemt, al zeer gering te zijn
ook de invoerkeuring van vleeschwa
ren in onze gemeente practisoh niet kan
worden gehandhaafd; hierdoor zal het
slachthuis nog weder een bedrag van
rond 7000.aan inkomsten derven,
waarop uit., den aard der zaak tot dus
ver niet was gerekend.
De kleinst mogelijke minderheid der
Commissie kan zioh, zooals begrijpelijk,
met de amendementen van den heer
Bergers vereenigen, hetgeen impliceert,
dat zij mede bezwaar heeft tegen de door
P. Verhoef voorgestelde tariefswijziging.
Jubileum fa. G. Kuperus.
In het verslag van het jubileum van de
fa. G. Kuperus alhier in ons blad van gis
teren is een klein foutje ingeslopen, dat we
even willen rectificeeren. Het geschenk van
het personeel is namelijk niet aangeboden
door het kantoorpersoneel alleen, maar
ook door het fabriekspersoneeL
Bij de politie zijn inlichtingen te beko
men omtrent een jongensfiets, die onbe
heerd is aangetroffen.
Op den 2den Maart 1932 waren bij de ar
beidsbeurs 2764 (v. j. 1454) werkzoekenden
ingeschreven.
Tot directeur van de R.K. Muziekvereen.
„Perosi" is benoemd de heer J. Noordanus Sr.
te Leiden.
Gemeentelijke Aankondigingen
Burgemeester en Wethouders van Lei
den brengen ter algemeene kennis, dat zij,
uitsluitend ten aanzien van de door de
afd. Leiden, van de vereeniging „Het Ne
derlandsche Meisjesgilde" op 4 Maart a.s.
in het gebouw aan de Pieterskerkgracht
No. 11, alhier, te houden fancy fair, ont
heffing hebben verleend van het sluitings
uur voor winkels. -
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 3 Maart 1932.
LEIDEN.
(linsdag. Donderdag, Zaterdag. Vincentiut»
Bibliotheek, geopend 's avonds van
7.30—8.30 uur.
Donderdag. Zitting R.-K. Reclasseerings-
vereeniging. St. Vincentiusgebouw
Hoogl. Kerkgracht 32, 89 uur.
De avond-, nacht- en Zondagdienst der
apotheken wordt van Maandag 29
F e b r. tot en met Zondag 6 Maart
waargenomen door apotheek C. B. Duys-
ter, Nieuwe Rijn 18, Tel. 623.
WAT ELKE MAAND TE DOEN GEEFT.
In mees- en bloemtuin, keuken en kelder.
1e HELFT MAART.
We willen ditmaal iets zeggen over de
bemesting van onzen tuin, welke in de
eerstvolgende, weken aan de orde is. Aller
eerst zeggen We dan: gegind en „gebuid"
mag er niet worden I Wil men smakelijke
en gezonde producten telen, dan moet net
toedienen van vloeibare en verdunden
mest, althans tijdens den groei, geheel
achterwege blijven, wij achten dit in ons
plan beslist uit den booze.
De beer mag niet eerder worden aange
wend, dan wanneer hij goeddeels is „ver
gaan" en dan dus den planten tot voedsel
kan dienen. Men make daartoe een zooge
naamde compost-hoop of mengbult, van fae-
caliën (uitwerpselen) loof, aarde, onkruid,
keukenafval, enz. en late dien herhaalde
lijk, om de paar maanden bijv., omzetten,
dooreenwerken, zoodat de massa goed \er-
mengd wordt en geleidelijk verteert. Eerst
na anderhalf k twee jaar mag zij worden
gebruikt: 't is dan zeker nog geen idea'e
mest, maar toch heel wat anders dan de
oorspronkelijke stinkende massa. Toch
kan met deze bemesting niet worden vol
staan, wil men alles telen en een fiinken
oogst verkrijgen: de bemesting is namelijk
onvolledig, de vier noodzakelijke voedings
stoffen komen er lang niet in voldoende
mate in voor. Wel stikstof, maar phosphor-
zuur lang niet altoos. En kali en kalk ont
breken meestal goeddeels. Deze beide stof
fen moeten dus in ieder geval tevens wor
den aangebracht. In 't begin voege men.
dan ook gerust van de faecaliën 8 Kilo Pa
tentkali per Are toe; in de volgende jaren
kan men met minder volstaan. Om de 4
of 5 jaar een flinke kalkmergelberriesting:
20 Kilo per Are (een Are is 100 vierkant©
meter), of jaarlijks 610 K.G. Bij aardap
pelen, als men die in zijn hof verbouwt,
geve men de kalk aan de voorvruoht, of
anders in den herfst, daar een versche
kalkbemesting vaak roestige, pokkige aard
appelen geelt.
Niet iedere tuinbezitter echter heeft
over faecaliën of genoeg over deze mest
stof, te beschikken. Moet hij reeds om die
reden kunstmest bijkoopen, dan kan hij
zich niet bepalen tot een aanvulling met
kali- en kaikmest, maar dient daarbij ook
een phosphorzuurmeststof, bijv. superphos-
pbaat, aan te wenden.
Het „hoeieel" is hier moeilijk aan te ge
ven; dit is natuurlijk afhankelijk van den
beschikbaren voorraad faecaliën. In den re
gel zal men met 5 tot 7 Kilo patentkan en
super een behoorlijke bemesting geven.
Deze meststoffen worden reeds dadelijk
met den mengmest ondergespit, of in ieder
geval een poos voor het zaaien. Chili
of kalksalpeter volgt later, als overbemes
ting, naar behoefte, 't Kan zijn, dat Je
kalktoesband van den grond een zoodanige
is, dat een zure meststof als superfosfaat,
niet mag aangewend worden; dat men in
plaats daarvan Thomasslakkenmeel, in ge
lijke hoeveelheid moet gebruiken. Wie
hieromtrent zekerheid wensoht, zende een
grondmonster op tot onderzoek van den
kalktgestand-, naar het Bedrijf slaborato-
rinTn voor Grondonderzoék te Groningen.
Men vrage eerst een formulier aanl De
kosten zijn een rijksdaalder. Is de grond
alcalisch, het tegendeel van zuur, dan is
super op haar plaats, en als stikstofmest
zwavelzure ammoniak inplaats van Chiii-
of kalksalpeter. De meeste gronden zijn
evenwel aan den zuren kant. Waar men
natuur- en kunstmest beide gebruikt, daar
moet de verdeeiing zóó geschieden, dat Je
eerste zoo min mogelijk aan smaak en
kwaliteit, in hygiënischen zin, de producten
kan schaden. Daartoe kan men den kunst
mest in de eerste plaats gebruiken op de
bedden, bestemd voor de groenten en
vruchten, welke rauw gegeten worden, dus
voor: sla, veldkers, radijs, wortelen, knol
len, aardbeien; voorts bij de groenten voor
den inmaak; eindelijk ter hiofdzakelijke be
mesting der vruchtboomen, zoo men deze
heeft. De mest van den composthoop kan
dienst doen op de overige bedden, gedeel
telijk ook bij de vruchtboomen, en verder
bij struiken en heesters. Wie enkel
kunstmest gebruiken wil, om welke reden
ook, geve per Are (is 100 vierk. meter): 3
4 K.G. Chili- of kalksalpeter, óf, als de
