VRIJDAG 19 FEBRUARI 1932
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. F
„Hallo, hier persbureau Vaz
Dias, draadloos telefonische
persberichten
„Op 21 Februari 1932 zal het tien jaar ge
leden zijn, dat de eerste draad.ooze pers
dienst ter wereld in gebruik werd geno-
Deze eerste draadlooze persdienst was
die van het persbureau Va.z Dias te Am
sterdam.
Tien jaren geleden
Toen waren er nog weinig bladen, welke
zich bij dezen dienst hadden aangesloten
en onder die weinigen was ook de Leidsche
Courant.
O, wat was de radio toen nog een won
derlijk ding.
Tegenwoordig plaatst men een sierlijk
kastje in een oogenb'.ik in de salon of huis
kamer en niemand stoot zich aan een an
tenne meer of minder.
Tien jaren geleden was de plaatsing van
een radio een evenement.
De antenne kon niet lang en niet hoog
genoeg zijn. De onze overspande ongeveer
ons geheele gebouw van het Rapenburg tot
aan de Papengraoht met een dubbel stel
draden. De intocht van de radio-machine,
de wonderlijke toovermachme, vond plaats
onder angstige spannmg van het geheele
personeel, van hoog tot laag.
Een ingewikkeld toestel.
Wij herinneren ons nog levendig, welk
een ingewikkeld en omvangrijk apparaat
dat was. Tien jaar geleden was men het
kristallen tijdperk juist te boven. (Men moet
al tot de oudere amateurs behooren om zich
de wisselvalligheden van dat tijdperk te her
inneren
Kristallen met spiraalveertjes die nooit
werkten als men ze noodig had, na ze met
eindeloos geduld te hebben ingesteld wa
ren niet meer in de mode; men was tot de
openbaring gekomen van de radio-lamp.
Ons toestel was een één-pjtter met een an
der pitje als versterking en om het ding op
gang te krijgen moesten er meer manupu-
la-ties verricht worden dan iemand met [ee
kenverstand in een uur van buiten kan lee-
ren. Het was aherminst een één-knops-ap-
paraat
Luidsprekers waren toentertijd nog onbe
kenden. Ja, ze waren er wel; het waren
blikken trechters op kapotte koptelefoons
gemonteerd en er kwam een geluid uitAls
}n koe, die probeert te zingen
„Hij doet 't, hij doet 't!"
Nog staat ons levendig voor den geest,
hoe wij voor het eerst, nadat alle aanslui
tingen waren tot stand gebracht, de lampen
ontstoken, de anode-batterij in functie gezet
en het glij-oontact(!) was ingesteld, de stem
van den omroeper in Amsterdam hoorden
en verstonden.
HET ONDOORGRONDELIJKE
RAADSEL IN 1922.
„Hij doet het, waarachtig hij doet het!"
Nauwelijks hadden wij het jubelend uit
geroepen, of een oorverdoovend gekraak
deed ons met beide handen aan onze „ge-
kop-telefoon-de" ooren grijpen. De lieflijke
vonk-zender van PCH of te wel Schevenin-
gen-Haven krijschte op de meest ongelegen
tijden door alles heen.
Dat was voor deze streken de groote vrij
buiter in den aether, de kaper op de Sche-
veningsche kust, die voor zich elke toen
maals gebruikelijke golf.engte opeischte.
Een omroep was er nog niet. Ir. Idzerda
stuurde uit den Haag op Zondagmiddagen
weieens muziek naar Engeland, waar de
B.B.C. nog geboren moest worden, maar
overigens hadden de groote bonzen, zooals
Scheveningen-Haven en de Eiffeltoren, vrij
spel.
Natuurlijk hadden wij veel belangstelling
met het geheimzinnige toestel. Ingebouwde
lampen waren nog nie* uitgevonden, inge
bouwde condensatoren evenmin; integen
deel men bouwde toenmaals z'n toestel zoo
ingewikkeld mogelijk en liet zooveel moge
lijk van het mysterie zien. Wanneer danook
het toestel, dat een omvang had van onge
veer één meter in het vierkant, op een ta
fel opgesteld in een schemerig tusschenver-
trek. in werkinsr was en de twee lampen een
fascineerend lichtschijnsel wierpen, dat ge
dachten aan occulte krachten opriep - dan
dor-st de oningewijde het toestel niet dan
met eerbiedige schroom naderen.
Voetbalverslagen en andere
rampen.
De eerste perdienst per draadlooze was
een kolossale nieuwigheid en de bladen, die
zich er bij hadden aangesloten, vermeldden
met trots achter hun telegrammen dat zij
„draadloos" waren opgevangen.
Doch bij het groote pub.iek werd de
draadloos-telefonische persdienst van het
Persbureau Vaz Dias eerst meer bekend
toen de verslagen van internationale wed
strijden, hier te lande, zoowel als in het
buitenland gespeeld, gedurende de wedstrij
den in code werden uitgezonden. Voor de bu
reaux der dagbladen in tal van steden van
ons land, verdrong het publiek zich in mas
sa om van de voetbalverslagen die op de
bulletin-borden werden gepubliceerd, ken
nis te nemen. Daaruit is de tegenwoordige
radio-reportage van voetbal- en andere wed
strijden, zooals deze thans door de omroep-
vereenigingen geschiedt, gegroeid.
De draadloos-telefoniseeh persdienst van
het Persbureau Vaz Dias is verder van
groot nut geweest voor de autoriteiten tij
dens eenige natuurrampen, die ons land
eenige jaren geleden hebben getroffen; bij
den orkaan in den Achterhoek (Borcuio) en
vooral tijdens de overstroomingen in het
Land van Maas en Waal (1926) konden door
ONTWAPENING
DE DU ITSCHE ONTWAPEN IN GS-
VOORSTELLEN.
De inhoud.
De Duitsche ontwapeningsvoorstellen
zijn verdeeld in een inleidend memorandum
een opsomming van de strijdkrachten te
land. ter zee en in de lucht en de eigen
lijke voorstellen.
Bij de eigenlijke voorstellen ten opzichte
van de landmacht wordt in beginsel de af
schaffing van den algemeenen dienstplicht
voorgesteld en voorzoover dit niet ge
schiedt nauwkeurige bepalingen voor de ge
oefende reserves, verder een zoo mogelijke
nawkeurige vaststelling van het percen
tage officeren en de uitschakeling van het
militair verband met de politie, gendarme
rie en dergelijke formaties.
Met betrekking tot het materiaal van
de bewapening te land wordt voorgesteld
een verbod van zwaar geschut buiten de
forten, beperkingen van het kaliber van
het geschut in de vestingen en van de
mijnwerpers en verbod van tanks. Verder
wordt voorgesteld voor eiken staat de
soort en hoeveelheid wapens vast te stel
len.
Met betrekking tot vestingen wordt het
aanleggen en het handhaven daarvan ver
boden voorzoover deze in verband met de
ligging nabij de landsgrenzen een bedrei
ging voor de nabuurstaten vormen.
Met betrekking tot de bewapening ter
zee wordt een maximum-tonnage van 10.000
ton met een maximum kaliber van 280 mM.
volledig verbod van vliegtuigmoedrschepen
en onderzeebooten voorgesteld en verder
voor linieschepen, kruisers en torpedoja
gers een maximum tonnage voorgesteld.
Het personeel der marine zou slechts
uit vrijwilligers mogen bestaan, terwijl
voor het aantal officeren een percentage
zou worden vastgesteldè Kustforten zul
len worden gehandhaafd, doch vestingen,
die natuurlijke vaarwegen beheerschen, zul
len verboden worden.
Verder,stelt Duitschland voor een alge
heel verbod van luchtstrijdkrachten en ver-
nieitging van alle in reserve zijnde mate
riaal voor luchtstrijdkrachten.
De Duitsche voorstellen bevatten verder
voorstellen inzake de opleiding voor de
luchtvaart om een militair karakter daar
aan te ontnemen.
De algemeene bepalingen van de Duit
sche voorstellen bevatten een verbod van
het gebruik voor militaire doeleinden van
gassen, verbod van den bacteriën-oorlog en
middel van den draadloos-telefonischen
persdienst berichten worden overgebracht,
die voor plaatselijke autoriteiten en comi-
té's van groot belang waren.
De draadloos-telefonische persdienst heeft
in ons land baanbrekend werk verricht en
heeft voor het algemeen belang veel ge
daan.
een verbod tot het vervaardigen en gebrui
ken van deze strijdmiddelen.
De Duitsche voorstellen eischen verder
in- en uitvoerverbod voor oorlogswapens,
munitie enz. met zekere uitzonderingen
ten behoeve van staten, die zelf geen wa
pens fabriceeren en ten slotte een rege
ling van de particuliere en staatsproduc-
tie van oorlogsmateriaal en munitie. Met
betrekking tot de beperking der uitga
ven wordt overeenkomstig artikel 8 van
het pact van den Volkenbond uitwisseling
van de gegevens omtrent de bewapening
tusschen de staten voorgesteld. De beper
king op de begrootingen wordt afgewezen.
De uitvoering en de handhaving van de
ontwapeningsbepalingen moeten voor alle
staten op gelijke wijze en onder dezelfde
controle gewaarborgd worden.
Gunstige indruk te Genève.
De delegaties, die zich in de algemeene
discussie ter ontwapeningsconferentie vóór
een positieve ontwapening hebben ver
klaard, hebben de Duitsche voorstellen,
naar Reuter uit Genève meldt, zeer gunstig
ontvangen, vooral de Russische delegatie
en de delegaties der kleinere mogendhe
den. De Italianen noemen de voorstelléïi
zeer goed, maar twijfelen of deze eischen
ter conferentie kunnen worden doorgezet.
Uit de kringen der Amerikaansche de
legatie verluidt, dat de eerste indruk gun
stig is. Men is het er evenwel over eens,
dat het plan in zijn geheel noch aangeno
men noch verworpen kan worden.
De Franschen zijn overtuigd, dat naast
j het Fransche memorandum deze Duitsche
voorstellen in de toekomst het voornaam
ste onderwerp van discussie ter conferentie
zullen vormen.
Men acht het Duitsche standpunt op
handige en gematigde wijze ontwikkeld. In
de principieele kwesties is de Duitsche op
vatting onverbiddelijk. Aan de zijde van de
Franschen was men niet verrast over den
inhoud der Duitsche voorstellen.
Met de Duitsche interpretatie van art.
8 van het Volkenbondspact (uitwisseling
van gegevens van bewapening) kan de
Fransche delegatie het echter niet eens zijn.
Men weet ook niet zeker, of het de bedoe
ling van Duitschland is, het eigen pro
gramma inplaats van het ontwerp der con
ventie te brengen. Verder beweert men aan
Fransche zijde, dat de volkenrechtelijke
verzekeringen van den vrede moeten voor
afgaan aan de ontwapening.
In Engelsche conferentiekringen zal men
de Duitsche voorstellen evenals de Fran
sche aan een nauwkeurig onderzoek onder
werpen.
DUITSCHLAND
EX-KONING VAN SAKSEN, t
De ex-koning van Saksen, Frederik
August, is gisteravond 10 uur op 66-jarigen
leeftijd, in het kasteel Sibyllenort te Bres-
la-u, zacht en kalm ontslapen.
(Ex-koning Frederik Augustus van Sak
sen werd 25 Mèi 1865 in Dresden als zoon
van koning George en diens gemalin Anna,
infante van Portugal, geboren. In 1891
huwde hij te Weenen met de aartshertogin
van Oostenrijk Toscana, uit welk huwe
lijk zes kinderen geboren werden. Op 15
October 1904 volgde Frederik Augustus III
zijn vader als koning van Saksen op. De
koning verwierf zich tijdens zijn regeering
groote populariteit door de buitengewone
gemoedelijkheid en ongedwongenheid,
waarmede hij met het volk omging. Na de
revolutie deed Frederik Augustus op 13
Augustus 1918 afstand van den troon en
trok zich terug op zijn bezitting, kasteel
Sibyllenort te Breslau. Red.).
SPANJE
ANARCHISTEN-TERREUR IN SPANJE
Bom ontploft bij een Carmelietenkerk te
Barcelona.
Naar „El Mati" meldt, is Zondagavond
aan den ingang van de Maria-kerk der pa
ter Carmelieten te Barcelon een geweldige
bom ontploft.
De menschen uit de omgeving werden
aangegrepen door een geweldige paniek
en renden als waanzinnigen de straat op.
Persoonlijke ongelukken kwamen geluk
kig niet voor. De deur der kerk werd even
wel ernstig beschadigd en de ruiten van
eenige huizen uit de omgeving werden ver
brijzeld.
"De bom was gevuld met kleine stukjes
ijzer, die op het plein voor de kerk ver
spreid werden.
Verder verneemt het blad uit Pampeler-
na, dat de gouverneur der provincie aan
veertig Katholieken van het dorpje Tuleda
een geldboete heeft opgelegd, varieerende
tusschen vijftig en vijf honderd peseta's,
wegens verzet tegen de uitvoering van het
regeeringsbesluit, volgens hetwelk de
kruisbeelden uit de scholen moeten, wor
den verwijderd.
De burgemeester van het dorp alsmede
twee onderwijzers werden geschorst we
gens hun „zwak" optreden tegen de mani
festanten.
De seculariseering der kerkhoven.
Op bevel der regeering is ook te Vittoria
het kerkhof geseculariseerd. De „Heraldo
Alavès" publiceert in verband hiermede een
welsprekende statistiek, waaruit blijkt dat
in de laatste 25 jaar 17.500 lijken op het Ka
tholieke kerkhof werden begraven, terwijl
aan de ongewijde aarde slechte 30 licha
men van overledenen werden toever
trouwd; van deze 30 personen hadden er
25 zelfmoord gepleegd.
Ter wille van dit geringe percentage
moest nu het kruis van het Katholieke
kerkhof verwijderd worden. Het kerkhof is
voortaan eigendom en in beheer van de
gemeente'.
CHINA
HET JAPANSCHE ULTIMATUM
China zal het afwijzen.
Gisteren is er te Sjanghai een bijeejv-
komst geweest van de militaire bevelhoK
bers van China en Japan, welke bijeen
komst het gevolg was van de bemoeiingen
der vreemde diplomaten te Sjanghai. De
besprekingen zijn evenwel op niets uitge-
loopen.
De Japansche consul, aan wien was op
gedragen het Japansche ultimatum aan
generaal Tsïii te overhandigen, heeft dat
nog uitgesteld, toen hij zag dat er onder
handelingen werden gevoerd. Nu deze
evenwel zijn mislukt is het Japansche ul
timatum overhandigd. Daarin wordt zoo
als reeds geëischt staking van alle vijande
lijkheden, evenals volledige terugtrekking
van het negentiende Chineesche legerkorps
op twintig kilometer afstands van de gren
zen der internationale nederzetting, uiter
lijk Zaterdag.
Indien dé Chineesche troepen terugtrek
ken, zullen de Japansohe strijdkrachten
niet opmarcheeren uit het aan Hongkioe
grenzend gebied, het vuur niet openen en
de Chineezen niet bombardeeren, noch
achtervolgen. Alle activiteit tegen de Jar
panners moet worden gestaakt. Een com
missie van onderzoek zal worden gezonden
om er zich van te vergewissen of de terug
trekking volledig is of niet. De veiligheid
van leven en bezittingen der Japanners
moet worden gewaarborgd en alle bedrij
vigheid der „civiele kleeding" moet een
einde nemen.
De Japanners behouden zich de vrijheid
voor om handelend op te treden, indien
bovengenoemde voorwaarden niet worden
aanvaard.
De leider der centrale Chineesche re
geering, Wang Tsjin-wei, heeft verklaard,
dat de Chineesche regeering het Japansche
ultimatum, waarvan de hoofdeisch luidt, dat
de Chineezen zich uiterlijk Zaterdag moe
ten terugtrekken, afwijst.
AMERIKA
OPSTAND IN COSTA RICA
GEDEMPT.
Rebellen mogen het land verlaten.
Uit San José (Costa Rica) wordt ge
meld, dat Castro Quesada, de leider der
opstandelingen in de Buena Vista-kazernes
zich gistermiddag met al zijn aanhangers
aan de regeeringstroepen heeft overgege
ven. De opstand is thans gedempt. De over
gave volgde op besprekingen tusschen de
leiders der verschillende partijen. Een der
voorwaarden is, dat aan hen, die deelne
men aan de opstandige beweging, zal wor
den toegestaan het land te verlaten. Tot
dusver zijn er twaalf dooden en 50 gewon
den gevallen. De stad neemt weer een vreed
zaam uiterlijk aan.
Herinneringen uit het tijdperk
van het glij-contact.
TE WASSENAAR
heeft Donderdag de
beëediging plaats ge
had van negen re
serve-officieren. De
eedsaflegging.
EEN OUDE
KONINKLIJKE
BRANDSPUIT VER
KOCHT. Bij de
houtverkooping van
de Kon. Houtvesterij
in het Loo, is o.m.
verkocht een oude
brandspuit welke in
de eerste jaren der
regeering v Koning
Willem III was aan
geschaft in verband
met de vele branden
•/elke op de Veluwe
voorkwamen.
