23ste Jaargang
DONDERDAG 18 FEBRUARI 1932
No. 7130
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TOONEELEN
SPAANSCHE KAMER
BINNENLAND
Moordaanslag op de Heerengracht
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartajvl
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per port f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per
Voor Ingezonden Mededeelingen/wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
regel.
4
V Onzen open kerken.
Wij hebben er reeds meer op gewezen,
dat in Protestantsche kringen verlangd
wordt naar open kerken, naar wat men
noemt de alle-dag-kerk.
In het „Handelsblad" van gisteravond
wordt deze wensch weer bepleit door ds.
A. P. Boeke uit Schoorl.
Hij constateert, dat „het herstel der al
gemeens alle-dag-kerk ook voor het niet-
roomsch menschengeslacht van nu voor
talloozen juist in deze tijden van onbere
kenbare waarde zou kunnen zijn"; en dat
„door ontelbaren juist tegenwoordig gere
geld op werkdagen dankbaar gebruik
wordt gemaakt van de immers thans bijna
uitsluitend alleen dan geopende r. k. ker
ken".
En de ds. merkt dan verder op, dat dit
laatste niet geschiedt, omdat ook niet-
katholieken zouden gelooven in het „altaar
sacrament", „doch enkel al om de welda
dige stilte, en daardoor immers aangewe
zen stemmende gelegenheid tot zelfinkeer
en godsdienstige ontmoeting".
Wij zijn het met den dominé eens, dat
„enkel a 1" om. waarop hij wjjst een
kerk-bezoek den in het haastige leven ja-
genden mensch tot rust kan brengen en
zichzelf kan doen vinden....
Ds. Boeke wil ook de protestantsche
kerkgebouwen in dezelfde weldadige sfeer
brengen als de katholieke; door architec
tuur en meubilair, door b.v. aan te brengen
een tafel met bloemen en bijbel-verzame
ling, een radio-installatie, gedempte ver
lichting door geschilderde vensters.
Mogen wij niet alleen onszelf, maar ook
onzen lezers even voorhouden, hoe w ij be
zitten, wat anderen ons benijden.
En: waardeeren wij ons bezit?....
Onze kerken zijn voor ons meer en veel
meer dan waarom al ds. Boeke ze ons be
nijdt....
De tot het Katholicisme bekeerde Engcl-
sclie schrijver .Mgr. Benson wijst op net
verschil tusschen katholieke kerken en
andere. Zoo opvallend is dat verschil, zegt
hij, dat er honderden verklaringen zijn ver
zonnen, om het uit te leggen. Het zou zijn
oorzaak vinden in het lichtje der Gods
lamp, in de buitengewoon artistieke vaar
digheid, waarmede alles is geordend., in de
geur der wierook, in alles, behalve juist
daarin, waaruit het, zooals wij, Katholie
ken, weten, voortkomt in de wezenlijke,
lichamelijke tegenwoordigheid van den
Schoonste aller menschen-kinderen, die Zijn
vrienden tot Zich trekt 1....
V De Pachtwet.
Naar aanleiding van de verwerping door
de Eerste Kamer van de Pachtwet schrijft
de „R.-K. Boerenstand":
Wij zullen ons niet langer tevreden
kunnen stellen met een halfzachte
wettelijke regeling, zooals de thans
verworpen wetsontwerpen bevatten.
Onze Bond was voor deze ontwer
pen maar alleen omdat het continua-
tierecht althans in beginsel werd er
kend. Het was niet veel, het was bitter
weinig, maar het was ten minste iet-s.
Nu zelfs „deze aan alle kanten beperkte
en verzachte regeling" verworpen is, schrijft
het orgaan:
Er is dus een volgende keer geen en
kele reden, om nog eens te trachten de
tegenstanders te paaien. En daarom
behoort het volgende wetsontwerp een
wettelijke regeling in te houden, die
meer is dan een schoon gebaar, n.l.
een forscbe. vastberaden formuleering
van het continuatierecht.
Maar men zal dus moeten wachten op
een „nieuwen" Eerste Kamer 1
De manoeuvre der S.D.A.P., die zooals
het „Volk" van gisteravond meldt voor
nemens is, zeer binnenkort de door de Eer
ste Kamer verworpen pachtwetten onge
wijzigd in den vorm van initiatiefvoorstel
len opnieuw in te dienen, kan ons niet erg
bekoren.
Wij kunnen ons ook niet vereenigen met
hen, die nu van de regeering een nieuw
IN DE
REDE VAN EEN PRIESTER-AFGEVAARDIGDE.
(Van onzen bijzonderen Spaanschen correspondent).
De pers moge al zuchten onder een min
of meer strenge censuur nu heet het
weer, dat „El Debate" nog slechts voor
korten tijd geschorst zal blijven, en dat in
het algemeen de straf bepalingen tegen de
bladen meer «geleidelijk zullen worden toe
gepast, zoodat niet onmiddellijk schorsing
wordt uitgesproken in het pariemeut
schijnt men een krasser taal te kunnen
gebruiken.
Deze week was aan de orde de interpel
latie van 'deu heer Beunza. (Deze naam
wordt uitgesproken als: Bé-oenza). Hij
sprak namens de Baskische partij, en zijn
rede was een warme verdediging van de
Jesieten-orde. Opmerkelijk is, aat, toen de
interpellatie van den Katholieken afge
vaardigde werd aangekondigd, alle radi
calen en verscheidene socialisten de Ka
mer verlieten.
De heer Beunza is niet alleen een uitste
kend reaenaar, maar ook zoo ongeveer
de humorist van de Kamer. Hij begon met
te verklaren, dat dit parlement niet den
wil van het volk vertegenwoordigt. Hier
tegen protesteerden aanstonds de aanwe
zige socialisten, maar hun protest werd
overschreeuwd door uitroepen van de Ka
tholieken„Oerang-oetangsWacht maar
tot de verkiezingen!" De üeer Beunza ver
klaarde intusschen uiterst bedaard, dat de
president van de Republiek zelf, de heer
Zarnora, toen hij nog alge vaardigde was,
dezelfde meenipg gehuldigd Ixad. En hij
zettezijn rede voort, temidden van aan
houdende interrupties. Hij deed daarbij
voortuurend moeite, om het rumoer met
zijn machtig stemgeluid te overschreeuwen,
en slaagde er ook werkelijk in, om zich
verstaanbaar te maken. „Om aan te too-
nen, dat men gelijk heeft hoeft me«n met zoo
te krijschen'', zeide hij. „Daarvoor hoeft
men mets anders te doen, dan onmiddellijk
verkiezingen uitschrijven, en in het pro
gram, dat men den kiezers aanbiedt, vast
leggen, dat het er om gaat, de verschillen
de Orden uit Spanje weg te jagen. Waar
om doen jullie dat met?" Nieuwe protesteu.
„Zie je, omdat jullie dat niet tevoren
aangekondigd hebt, uaarom hebben juihe
het volk bedrogen Nieuw rumoer. „Juhie
hebt geen moeite gedaan, om het land te
dienen, maar om andere belangen te be
vorderen, die met heel dmdelijJt zijn".
„Dat is idioterie", riep een der socialis
ten. „U moest nog eens naar school
gaan, om uw eigen taal goed te leer en",
antwoordde de heer Beunza. „Er is geen
grootere idioot, dan hij, die denkt, dat alle
anderen idioot zijn terwijl hijzelf ae
eemge idioot is!"
Hij vervolgde dan, dat, als de macht in
den Staat met van het volk kwam, maar
van een anaere machtWeer werd spie
ker onderbroken. Doch de heer Beunza
merkte kalm op: ,,Als de Kamer heelt kun
nen gelooven, dat zekere Spaansche bur
gers de Jesuieten onder den invloed
stonden van een bmtenlandsche macht, dan
heb ik ook het volste recht, om te veron
derstellen, dat enkele Spaansche afgevaar
digden kunnen beïnvloed zijn door zekere
beiangep, die niet van strikt nationaien
aard zijn!" En hij merkte op, dat nog geen
enkele maal een algevaardigde van zijn
partij het woord heelt kunnen voeren, zon
der dat men hem voortdurend in de rede
viel. Hij eischte, dat men klaren wyif
schonk. Hij wist met zekerheid, dat er af
gevaardigden waren, die onder dictaat van
de Vrijmetselaars werkten. „Den dag, dat
we het aantal afgevaardigden-Vrijmetse-
laars kennen, weten we tevens, of de Loge
een werkelijk of een denkbeeldig gevaar
is. Wat nu het decreet van de ontbin
ding der Jesuieten-orde betreft", ging hij
voort, „noch de heer Zamora, noch de
heeren Lerroux, Maura en vele anderen,
hebben het aanvankelijk gewild. Er is er
één onder hen, die gezegd heeft, dat het
decreet een barbaarschheid was, maar dat
de wet ten uitvoer moest worden gelegd
De heer Altabas wilde thans verzekeren,
dat de Jesuieten, na een vorige maal uit
Spanje verdreven te zijn, in het land waren
teruggekomen als heimelijke indringers.
„Dat is een geschiedkundige dwaling", zei-
de de heer Beunza. „Ik zal het bewijzen,
riep de ander, „ik, die vrijmetselaar
ben!" „Aha, nog een!" antwoordde de
heer Beunza onder onbedaarlijk gelach.
Komend tot de sluiting van de Colleges der
Paters Jesuieten, verklaarde hij, dat men
beter had gedaan, daarmee te beginnen bij
den aanvang van het studiejaar. Nu moest
men de leeraars nog bij elkaar zoeken, en
onderwijl stonden de studies stil. „Maar
dat begrijpt u misschien niet, die geen
huisvaders bent, en geen kinderen op die
colleges had! ik voor mij vind, dat terzeif-
dertijd, dat de Paters Jesuieten werden
weggejaagd, uit de Kamer dadelijk een
Commissie van Afgevaardigden er op uit
had moeten gaan, om de Paters in de zie
kenhuizen van de meiaatschen te vervan
gen! Maar", zeide spreker, toen het ge
lach eenigszins bedaard was, „hoe oud
ik ook ben, ik zie het er nog van komen,
dat de Paters eenmaal terugkeeren, en dat
velen van hen, die nu vóór hun verbanning
gestemd hebben, hen met open armen zul
len ontvangen, om de weldaden, die zij
weer in ons Vaderland .komen brengen
Den daaropvolgenden dag hield de Wel
eerwaarde heer Pildain, priester-afgevaar
digde, een interpellatie. Na den nadruk
geiegd te hebben op het onwettige van het
ontbindingsuecreet, en het onverstand,
waarmee men mannen van buitengewone
verdiensten verjaagd heeft, sprak hij voor
al over den indruk, dien een en ander op
het buitenland moest maken. „Thans be
staan er in een land als frankrijk meer in
stellingen der Jesuieten, dan vóór de anti
kerkelijke wetten van Combes. Thans, nu
Beigie en (Holland de Jesuieten, die van
hier uitwijken, met alle onuerscheiding ont
vangen; thans, nu de Zwrtsersche Repu
bliek een verouderd artikel van de grond
wet, inzake het toelaten der Jesuieten,
practised heeft opgeheven; thans, nu "En
geland zich beroemt op tal van heerlyxe
Colleges, die de Jesuieten aldaar bezitten;
thans, nu Duitscbland, sinds het een Re
publiek geworden is, allereerst, met in
stemming der socialisten, de hatelijke be
paling heeft opgeneven, waarbij bet de
Jesuieten-Urde verboden was, om zich m
dat land te vestigen; thans, nu zelfs Ja
pan de Jesuieten welkom heet, die aldaar
o.a. de Katholieke Universiteit van Tokio
beheeren; thans, nu de Vereenigde Staten
de Republiek, die de meeste Jesuieten her
bergt, aan elf Colleges, die door de Paters
geleid worden, de voorrechten van een
Universiteit veneend hebben en hen zelfs
heeft vrijgesteld van de geweldige sommen,
die dat voorrecht anders meebrengt;
thans meent de Spaansche Republiek
tot ontbinoing van deze orde te moeten
overgaan en weet zij daar geen andere
reden voor aan te voeren, dan die z.g. vier
de gelofte, de gehoorzaamheid aan den
Paus, die de Urde intusschen niet be.ct
heeft, om hier inrichtingen in het leven te
roepen, welke ons vaderland wijd en zijd
benend hebben gemaakt, waarom men ons
in het buitenland benijdt, en die alieen al
reden genoeg zouden zijn, om zelfs de erg
ste vijanden van de Orde tot zwijgen te
brengen".
Ook deze spreker kon niet volledig uib-
spreken. De voorzitter van de Kamer wees
hem erop, dat voor een interpellatie slechts
een bepaalde tijd beschikbaar is....
wetsontwerp verwachten, waaraan de Eer
ste Kamer wel haar sanctie zou geven. Te
recht o.i. is opgemerkt door het „Cen
trum', dat men daardoor practisch aan
de Eerste Kamer een soort bevoegdheid
om te amendeeren zou geven, welke zij
juist niet heeft.
Eerst dan als een wijziging in de samen
stelling der Eerste Kamer grond geeft
voor het vermoeden, dat zij anders over
deze materie oordeelt, zou weer een pacht
wet, inclusief continuatierecht, aan de orde
kunnen worden gesteld.
Tegen stemden alleeD de twee commu-
nr 1 en.
Een veelzeggend v- tum!
EERSTE KAMER.
HET LEENINGSVOORSTEL
GOEDGEKEURD.
In de gisteren gehouden vergadering
van de Eerste Kamer was aan de orde het
wetsontwerp tot het aangaan van één of
meer geldleeningen ten laste van het Rijk.
De min. v. F i n a n c i në n, de heer
De Geer, maakte eenige-opmerkingen
in antwoord op het eindverslag van de
commissie van rapporteurs. Hij betoogde,
dat de looptijd der leening 1922 A niet lan
ger wordt dan aanvankelijk was vastge
steld, en voorts, dat een bepaling, volgens
welke een zeker aantal jaren niet gecon
verteerd zal worden, gelijk enkele leden
voor de nieuwe leeningen wenschten, niet
is in het financieel belang van den Staat
en alleen aanbeveling verdient, als zij
noodzakelijk is voor het welslagen van de
leening, wat nu niet het geval is.
De Kamer nam het wetsontwerp zonder
hoofdelijke stemming aan, waarna de ver
gadering werd gesloten.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Men verwacht een vrij langdurige crisis
in Frankrijk. (Buitenland, 2de blad).
Een Japansch ultimatum aan de Chinee-
zen. (Buitenl., 2de blad).
BINNENLAND.
De verdwaalde vliegenier Weber weef
teruggekeerd. (Luchtvaart, 2de blad).
Moordaanslag op de Heerengracht.
De daders gevlucht, (lste blad).
De jaarvergadering van den R. K. Volks
bond. Verschillende belangrijke mede-
deelingen werden gedaan, (lste blad).
DE OPENBARE SCHOOL.
Typeerend voor den gang van zaken
bij het onderwijs, en voor de positie der
openbare school, is het besluit, dat deze
week in den Haagschen gemeenteraad,
viel, om vijf openbare scholen op te hef
fen.
Dit besluit werd om met een libe
raal blad te spreken genomen na een
„knappe verdediging" van wethouder Mar-
chant en met medewerking van bijna den
geheelen raad.
DE HEER J. BRANDT IN ZIJN
WONING OVERVALLEN.
TWEE ONBEKENDEN BRACHTEN
HEM EEN VIJFTAL MESSTEKEN TOE.
Van de daders geen spoor.
Gisteravond werd onze anders zoo rus
tige stad opgeschrikt door het bericht van
een moordaansk v. op de Heerengracht.
Om tien minuten over half zeven ver
voegden zich nl. twee mannen die per auto
waren gekomen, ten huize van den heer J.
Brandt, wonend aan de Heerengracht 14,
alwaar zij aanbelden.
De 57-jarige B., die met zijn 93-jarige
moeder alleen woont, ging naar de voor
deur en opende aanvankelijk eerst het
raam van de deur. Toen hij twee mannen
zag staan, deed hij vervolgens de deur
open en vroeg wat zij wilden.
In plaats van antwoord te geven dron
gen beiden de gang binnen, grepen hem
vast en brachten hem met een scherp voor
werp een vijftal steken toe, in den borst,
ter hoogte van de hartstreek, in de zijde,
naast den neus en twee in een arm.
Oogenblikkelijk hierop vluchtten de bru
tale aanvallers de straat op, om vermoe
delijk weer per auto te vertrekken.
De heer B., die uit verschillende wonden
bloed verloor, begaf zich daarna in de ach
ter het huis gelegen, direct op de gang
aansluitende oude cartonnagefabriek.
Daar staat een pomp, waar hij een halve
emmer water tapte, om zich vervolgens
het bloed af te wasschen.
Vervolgens keerde hij weer terug naar
de binnenkamer, alwaar hij echter in
elkaar zakte.
Zijn oude moeder, die tengevolge van
doofheid niets had gehoord van hetgeen
zioh kort te voren in de gang harer wo
ning had afgespeeld, liep toen het gebeur
de tot haar was doorgedrongen naar bui
ten, om de hulp der buren in te roepen.
De heer Huurman waarschuwde on
middellijk de politie en den Gemeentelij
ken Geneeskundigen Dienst, die spoedig
daarna op de plaats van den aanslag ver
schenen.
Na door den dokter van den Eersten
Hulpdienst voorloopig te zijn verbonden,
werd het slachtoffer naar het Acad. Zie
kenhuis vervoerd, alwaar hij werd opge
nomen.
Uit een onmiddellijk door de politie
ingesteld onderzoek kwam vast te staan,
dat de verwondingen met een zeer scherp
voorwerp zijn toegebracht* De wonden in
de zijde was 12 c.M. lang en vrij diep, zoo
dat even een long was geraakt. Hoewel
de toegebrachte verwondingen niet dade
lijk levensgevaarlijk waren, waren zij tooh
niet van alle gevaar ontbloot.
Bij een kort verhoor, dat den heer B.
gisteravond kon worden afgenomen, ver
klaarde deze, dat hij over zijn aanvallers
niet de minste inlichtingen kon verschaf
fen. Bij het verdere verhoor, ook heden
morgen, bleek de heer B. niet erg mede
deelzaam, zoodat de politie voor een
moeiljjke taak gesteld is.
De heer B. lijdt een zonderling leven;
hij gaat voor vrij vermogend door vanwege
de inkomsten, die hij als bezitter van
vele huizen geniet.
Het staat dan ook nog niet vast of men
hier met een poging tot roof dan wel al
leen met pen wraakneming te doen heeft.
Het feit, dat de daders onmiddellijk na
hun aanval gevlucht zijn, zou erop wijzen,
dat hier alleen wraakneming in het spel
was, ware het niet, dat de daders zeer
waarschijnlijk in hun werk gestoord zijn.
Op hetzelfde moment tooh, dat zij hun
slachtoffer bewerkten, stopte naast het
buis van den heer B. een auto. Dit heeft
hen waarschijnlijk doen verschrikken, waar
op zij het hazenpad kezen.
De politie heeft gisteravond onfniddel-
lijk naar alle zijden een uitgebreid onder
zoek ingesteld. Reeds werd enkele per
sonen een verhoor afgenomen, doch deze
personen konden een voldoende alibi op
geven.
Een zonderling geval is verder nog 'het
feit, dat de heer B. nimmer iemand in zijn
woning toelaat, zelfs geen rechercheurs,
die hij wel kent. Onbekenden zou hij zeker
niet toelaten. Hieruit zou men dus mogen
afleiden, dat de aanvallers hem bekend
waren. Des te zonderlinger is dan echter
zijn houding.
Het is niet de eerste maal, dat er een
aanslag op den heer B. gepleegd werd.
Enkele maanden geleden toch werd hij' in
zijn woning overvallen door een onbekend
gebleven persoon, die zich had laten inslui
ten. De heer B. werd toen niet zeer ern
stig verwond en had alle sporen van den
aanslag zooveel mogelijk verwijderd, zoodat
het politie-onderzoek ten zeerste bemoei
lijkt werd. Ook bij dien aanslag kon B.
geen inlichtingen geven.
lien, die omtrent het gebeurde of omtrent
de daders eenige mededeelingen kunnen
verstrekken, worden verzocht zioh hier
voor te vervoegen op het bureau van poli
tie, afd. recherche.