23ste Jaargang
VRIJDAG 5 FEBRUARI 1932
No. 7119
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt j
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ca
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vier bladen
V Waarom anti-clericaal
Wat is 't toch, dat opjaagt en opdrijft
tegen de geestelijkheid, speciaal tegen de
Katholieke geestelijkheid, wat dringt en
stuwt naar anti-cleriaclisme
Een anti-clericalisme, dat vaak sluw en
ondergronds werkt en wroet, maar dan
weer in-eens losstormt en oplaait, zooals
nu b.v. bij de Jezuieten-vervolging in
Spanje.
Wat is daarvan de diepste oorzaak.
Fouten en verkeerde handelwijzen van
de geestelijken, een tekort of een teveel
aan ijver?
Natuurlijk kan er bij de Katholieke gees
telijkheid hier en daar en nu en dan een
optreden worden geconstateerd, dat béter
had móeten zijn. Natuurlijk, ook pries
ters zijn menschen
Maar daarin ligt niet de diepste oor
zaak van het anti-clericalisme het kan
alleen een aanleiding zijn, die men dank
baar, generaliseerend, aangrijpt.
De eigenlijke reden van het anti-clerica
lisme is die, welke een dronkaard de drank
bestrijding doet hatenmen wil niet worden
herinnerd aan een plicht, dien men lastig
vindt en graag vergeten wil. Men wil
vrij en onbelemmerd zijn zucht naar genot,
zijn zucht naar geld botvieren. En dat ver
langen botst telkens weer aan tegen de
prediking der priesters. Het optreden der
i priesters vooral ook buiten de kerk!
wordt gezien en gevoeld als een hinder
lijke rein.
En de meer ontwikkelden weten dan dit
anti-clericalisme aan te passen op dieper
liggende wijsgeerige beginselen, waardoor
het gesteund en versterkt wordt en zóó
wordt het dan door hen gepropageerd.
Ook gepropageerd onder de Katholieken-
zelf zij 't dan gematigd en getemperd
In een rede, door pater mr. dr. Beuns
S.J. gehouden voor het Tilburgsch Studen
tencorps „St. Olof", wees deze er op, dat
d i t anti-clericalisme (er is ook een ander
soort „anti-clericalisme", waarover wij het
nu niet hebben) onder de Katholieken,
vooral onder die van de „betere standen"
aanhangers heeft gevonden. Wij lezen in
een verslag o.m.
Speurend naar de oorzaken van dit
euvel, dat vooral voorkomt onder de
betere standen, meende spr. een en
ander te moeten wijten aan de onmis
kenbare vrijheidszucht van ons volk,
aan het liberalisme, doch voorname
lijk dit is de hoofdreden aan
het conflict tusschen het maatschap
pelijk gedrag der betere standen en
de indirecte machtsbevoegdheid van
de hiërarchie. Nog te ^eel vergeet men,
aldus spr., dat de Kerk overal moet
ingrijpen, waar geestelijke belangen
op het spel staan.
Het hier gesignaleerde anti-clericalisme
moeten wij altijd weten te erkennen als
een vijand van de ware belangen van het
volk
NATIONAAL CRISIS-COMITE.
De berichten over de groote loterij.
We hebben aldus het „Vod." mel
ding gemaakt van plannen om een groote
loterij op touw te zetten op het voorbeeld
der Engelsche sweepstakes. Deze plannen
blijken echter wel overijld bekend gemaakt
te zijn en ons is niet gebleken, dat het Na
tionaal Crisis-Comité er mee accoord gaat.
Ja zelfs deelde iemand, wiens naam in ver
band met deze loterij al genoemd werd,
ons mede, dat de zaak waarschijnlijk geen
voortgang kan hebben, omdat onze Loterij-
wet zich tegen zulke hooge prijzen als ge
noemd zijn, verzet, nog afgezien van de on
zekerheid, of voor een dergelijke loterij
vergunning kan worden verkregen van don
Minister van Justitie.
EERSTE KAMER
DE PACHTWETTEN.
Voortgezet wordt de behandeling van
de nieuwe regeling van de pacht en van de
regeling van de pachtcommissie.
Nog een tegenstander.
De heer Mich iels van Kessenich
(R.K.) vindt den tegenwoordigen tijd niet
geschikt voor totstandbrenging van een
nieuwe pachtwet, maar zou ook in normale
omstandigheden tegen het wetsontwerp
zijn, omdat het het eigendomsrecht te veel
aantast en de nadoelen grooter zijn dan de
voordeelen.
Spr. "is volstrekt niet voor een absolute
onaantastbaarheid van het eigendomsrecht,
maar deze beperking gaat te ver. Wordt
dit wetsontwerp wet, dan zal de beperking
later nog grooter worden, totdat de socia
lisatie is verwezenlijkt en de grond van
overheidswege wordt bewerkt. De voorstan
ders van de wet achten ze nog maar een
begin.
Een recht op schadeloosstelling voor den
pachter bij onredelijke opzegging zou niet
de nadeelen hebben van het continuatie-
recht. Dat bewijst Engeland, waar een
schadeloosstellingsregeling bestaat, waar
over men tevreden is.
Maa-r de Tweede Kamer heeft geen ge
bruik gemaakt van de kan®, haar door een
amendement-Ebels geboden, om in plaats
van het continuatierecht een schadeloos
stellingsregeling in de wet op te nemen.
Het algemeen belang, zooals spr. het ziet,
verbiedt spr., voor het wetsontwerp ie
stemmen. De Kamer verwerpe het en de
regeering diene dan een beter in.
„In vredes naam dan maar".
De heer W est e r d ij k (V.D.) juicht toe,
dat, nu het Burgerlijk Wetboek bijna hon
derd jaar oud is, de regeering de wetge
ving aan nieuwe inzichten wil aanpassen.
Al heersoht nu een crisis, het tijdstip daar
voor acht hij niet ongunstig. Er zijn op het
platteland nog wel patriarchale verhoudin
gen, maar over het verdwijnen daarvan be
hoeven wij niet erg rouwig te zijn, want
zij zijn gebaseerd op onderworpenheid en
gunstbetoon en niet op recht.
Spr. meent, dat pachter en verpachter
over het algemeen van elkander afhanke
lijk zijn. Maar ten tijde van de paohtver-
nieuwing is de pachter het zwakste, want
dan bedreigt hem het gevaar op de keien
te worden gezet. Op dit punt behoeft zijn
positie niet versterking. Deze is op twee
manieren mogelijk door compensatie en
door continuatie. In Engeland is de conti
nuatie op een mislukking uitgeloopen. De
regeering hier echter stelt nu een beperkt
continuatierecht voor. Spr. geeft toe, dat
zulk een recht met een maximum van tien
jaar niet bijzonder ingrijpend is. Maar hij
keurt af de richting waarin men de oplos
sing zoekt. Door zulke maatregelen nopens
het pachtwezen bewerkstelligt men den
dood van het pachtwezen. En zij zijn niet
noodzakelijk, want er is een ander mid
del om den pachter te helpen. En dat mid
del is onschadelijk. Het is de schadeloos
stelling. De Katholieken in de Tweede Ka
mer echter hebben aan continuatie de voor
keur gegeven. Zij zullen er berouw van
hebben.
Vele verpachters verlagen tegenwoordig
de pachten met 25 k 30 pCt. Dat is te prij
zen, maar in verband met den val der prij
zen van landbouwproducten nog veel te
weinig. Daarom verdient ernstige overwe
ging een speciale wet in verband met den
prijs val.
Aan een afschuwelijk misverstand lijden
vele pachters, die meenen, dat de wet zal
worden toegepast op loopende contracten.
Noodzakelijk is dan ook een verlaging van
de tegenwoordige pachtprijzen. Wil de re
geering met het oog daarop een crisiswet
voorstellen?
Spr. zou zich geen oogenblik bedenken
om tegen de wet te stemmen, als hij er ze
ker van was, dat wij na de verwerpiug
spoedig een andere wet, zonder fouten,
zouden krijgen. Maar die zekerheid bestaat
heelemaal niet. Integendeel. Het schijnt,
dat wij te kiezen hebben tusschen de nieu
we wet en handhaving van den bestaan-
den toestand. Ten slotte al het voor en
tegen in de weegschaal leggende, ziet spr.
onder de gegeven omstandigheden de
schaal doorslaan in de richting van „in
vredesnaam dan maar".
De S. D. A. P.
De heer Rugge (S.D.) herinnert aan
een te Groningen gehouden vergaderiug
van 1500 pachters en eigengeërfde boeren,
waar men twee moties heeft aangenomen,
één ten gunste van de nieuwe pachtwet en
één ten gurus te van een moratorium voor
pachters en hypotheekboeren, die zonder
een moratorium ten onder zullen gaan.
Afkeurenswaardig is de bestaansonzeker-
heid van den pachter, die blootstaat aan
opzegging.
Af te keuren is, dat prijs val der produc
ten niet is opgenomen onder de buitenge
wone omstandigheden, die tot remissie
aanleiding geven. Maar het wetsontweip
is een stap in de goede richting en daarom
stemmen wij voor, al zou spr. bijna van
politiek standpunt tot de tegenstanders
zeggen: „Verwerp dit ontwerp maar!"
De leider der Kath. fractie
aan het woord.
De heer Van Lanschot (R.K.) zegt,
overtuigd te zijn, dat de tegenstanders van
de wet evenzeer de belangen van den
landbouw op het oog hebben als de voor
standers, maar is zelf voor de wet. Men
zegt, dat zij leidt tot socialisatie en als
katholiek is spr. daartegen, omdat het
eigendomsrecht voor hem een natuurrecht
is. In spr.'s eigen kring zijn er, die de ge
bruikers van den grond teven® eigenaar
willen maken, maar dit gaat uit boven de
beteekenis van deze wet. Er zijn voor- en
tegenstanders, die deze beteekenis over
schatten. Men zegt, dat de pachters heel
weinig aan de wet zullen hebben, omdat de
meeste pachtcontracten zullen worden ge
sloten voor niet langer dan een jaar. Als
dat waar is, waarom maakt men zich dau
zoo bang? Men zegt, dat de menschen zul
len vechten om pachter te worden, maar
tevens, dat de grondprijs zal dalen. Maar
al® vele menschen pachter willen worden,
komen er hooge pachten en als er hooge
pachten komen, stijgt de grondprijs.
Spr. betoogt voorts, dat ook in deze Ka
mer een overgroote meerderheid meent, dat
verbeterd moet worden den toestand no
pens den duur der pachtcontracten. Een
deel echter wil geen continuatierecht maar
een schadeloosstelling.
Men bedenke, dat niet licht mogelijk is
een regeling, die allen bevredigt.
Men .zegt, dat de wet indruisoht. tegen
de katholieke beginselen, maar dan kan
men zich moeilijk voorstellen, dat de heeie
katholieke Kamerfractie met Nolens aan
het hoofd er voor heeft gestemd. Maar als
voorzitter der katholieke fractie in deze
Kamer wil spr. er eerlijkheidshalve bijvoe
gen, dat het stemmen tegen de wet niet
mag worden gebrandmerkt als een verza
king van essentieele katholieke beginse
len. Intusschen, er zijn tegenstanders, die
meenen, bij uitstek de beschermers van
den eigendom te zijn. Maar de eigendom
wordt beperkt door de grensgedaehte van
de moraal. En als men deze beperking aan
vaardt, verleent men de beste bescherming
aan den eigendom.
Men verzet zien zoo sterk tegen het con
tinuatierecht, maar naar spr.'s meening
zal dit hoofdzakelijk een preventieve wer
king hebben en de verpachter, die te goe
der trouw de overeenkomst opzegt om de
hoeve zelf te gaan exploiteerden, zal in ziju
vrijheid niet worden beperkt. Ter zake
van het continuatierecht zal overigen»
blijken, dat beide partijen belang hebben
bij een Langdurige pacht, zoodat de belan
gen van verpachter en pachter niet strij
dig zijn maar samengaan. Overigens, zelfs'
al komt het tot een procedure, die de
pachter op alle punten wint, dan is het
voor hem nog een Pyrrhus-overwinning,
omdat later niemand onder de grondbezit
ters hem meer wil, al is hij nog zoo een
goede pachter.
De heer Michiels van Kessenich zeide,
dat de grondeigenaar zich in tal van vrij
heden ziet beperkt, niaar wij hebben in
ons land toch vertrouwen in den rechter
en deze zal den grondeigenaar de vrij
heidsbeperkingen toch met opleggen, als
er geen aanleding toe is? De goede grond
eigenaars zullen door deze wet heusch geen
nadeel ondervinden. Men wil de wet ver
werpen, omdat men geen continuatierecht,
maar een schadeloosstellingsregeling wil,
maar zèl de regeering na verwerping zulk
een regeling voorstellen?
Verwerping van de wet zal wrevel wek
ken bij het desbetreffende deel der bevol
king. Mede daarom neme de Kamer ze aan.
Bezwaren.
De heer Van Sasse van IJsselt
(R.K.) heeft bezwaar tegen het wetsont
werp in de eerste plaats ter wille van de
rechtszekerheid, in verband met de vaag
heid en onduidelijkheid der redactie. Nog
belangrijker is voor spr. het bezwaar, dat
de wet onrecht doet aan de verpachters.
Voor het wetsontwerp zijn sociaal-democra
ten en ultra-agrariërs, die de rechten der
grondbezitters niet van belang achten.
Wel weegt voor spr. zwaar het feit, dat
in de Tweede Kamer de geheele fractie
voor heeft gestemd, maar zij zou dit niet
hebben gedaan, als zij tijdig had geweten,
waartoe het continuatierecht zou leiden.
Verdediging van Minister Ruijs.
De Minister van Binnenland-
sche Zaken en Landbouw, de heer
Ruijs de Beerenbrouck, zegt, dat,
als het wetsontwerp algemeene instemming
ontmoette, de regeering zich moeilijk zou
kunnen verdedigen tegen het verwijt:
„Waarom is het niet eerder tot stand ge
komen?"
Bij de pachtverhoudingen speelt een be
langrijke rol het persoonlijk element, dat
men niet kan v erwaarloozen zonder onbil
lijk te worden. Meer dan op de bepalingen
van het paohtcontract komt het aan op
de manier, waarop zij worden uitgevoerd.
Maar, als men nu zegt, dat de verhoudin
gen in de pachtwereld zoo goed zijn, vraagt
spr„ waarom dan het pachtvraagstuk zoo
vele jaren in zoovele landen in studie is.
Zou men zooveel doktoren, al® er geen pa
tiënt is?
Bij de bestrijding van het remissierecht
heeft men gezegd, dat het een bevoordee
ling beteekent van de pachters boven de
eigen boeren, maar men vergeet, dat con
junctuurwisselingen geen aanleiding zul
len geven tot remissie, zoodat de pachters
aan de gevolgen daarvan evenzeer zijn
blootgesteld al® de eigengeërfden. Men
zegt, dat beide categorieën in dezelfde po
sitie verkeeren, maar als de grondprijzen
stijgen, is dat een nadeel voor de pach
ters, die dan hoogere pacht moeten beta
len, maar een voordeel voor de eigenge-
erfden.
Het continuatierecht is in overeenstem
ming met de strekking van de wet, da. do
rust ten plattelande te verzekeren. Men wil
liever een schadeloosstellingsregeling voor
onredelijke opzegging van het contract,
maar die gaat niet recht op het doel af
d.i. den pachter op zijn hoeve te Laten
en gebruikt een omweg, terwijl het conti
nuatierecht het oogmerk direct bereikt.
De heer Westerdijk vroeg, of de regee
ring een crisiswet wil voorstellen om de
tegenwoordige pachtprijzen te verlagen,
maar zij heeft al in de Tweede Kamer aan
den heer Van der Sluis gezegd, dat een
annuleering van oontracten het vertrou
wen in den landbouw zou verzwakken en
aan het landbouwcrediet een schok zou
toebrengen.
Spr. beveelt aah de Kamer goedkeuring
van de wet aan, die zal werken in het wel
begrepen belang van den vaderlandschen
Landbouw.
De voorzitter zegt, dat nu het woord
zou zijn aan den Minister van Justitie,
maar dat voordien de vergadering tot Vrij
dagochtend elf uur verdaagd wordt.
De Eerste Kamer heeft heden de Pacht
wet verworpen met 25 tegen 21 stemmen.
Tegen stemden met de liberalen, chr.
hist, en anti-rev. en een gedeelte der ka
tholieke fractie, nl. de heeren Arntz, Do-b-
belman, Janssen, Blomjous, Michiels van
Kessenich en v. Sasse van Ysselt.
Afwezig waren de katholieken Haff-
mans, de Jong en v. d. Lande, zoomede de
vrijz.-democr. Süngenberg.
Zeven Katholieken stemden voor.
De Kamer verwierp het wetsontwerp tot
regeling van de pachtcommissie met 24
tegen 22 stemmen, waarbij de# heer Smeen-
ge zich bij het uitbrengen van zijn stem
vergiste.
R. K. UNIVERSITEIT.
Prof. dr. W. Lampen O.F.M.
Hedenmiddag aanvaardde de nieuw-be-
noemde hoogleeraar in de palaeographie
en in de oorkondenleer Prof. Dr. Wille-
brord Lampen O.F.M. in de universiteits
aula aan den Bijleveldsingel te Nijmegen
zijn ambt en sprak daarbij een rede uit
over de beteekenis der Palaeographie als
In een diep wetenschappelijke beschou
wing betoogde spreker dat de palaeologie,
de hand8chriftenkust en oorkondenleer van
groote beteekenis zijn voor de verdere ont
wikkeling der wetenschappelijke navor-
de handschriftenkunst en oorkondenleer van
logie en speciaal om te komen tot beter
begrip van de werken der kerkleeraren,
om de toename der wetenschap duidelijk
te doen lezen in de oude geschreven wer
ken, welke juist door gebrek aan kennis
der palaeologie en de oorkondenleer niet
steeds goed begrepen en verklaard wer
den.
MGR. L. SCHIOPPA.
In den toestand van den Pauselijken In
ternuntius bij ons Hof Z. H. Exc. Mgr. L.
Sohioppa, die ernstig ongesteld is geweest
aan zware bronchitis, is sedert gisteren
«verbetering ingetreden.
Het zal echter nog geruimen tijd duren
vóór Z. H. Exc. geheel hersteld zal zijn.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Japan wijst de eischen der mogendheden
af en gaat door met vechten. (Buitenl., 2e
Amerikaansche tankboot verongelukt.
Verscheidene dooden. (Buitend. Ber., 2e
blad). I
BINNENLAND.
Dè Eerste Kamer verwerpt de Pacht
wetten. (1ste blad).
Groote brand te Zaandam (Gem. Berich
ten, 3de blad) en kapitale boerderij-brand
te Olst. (Laatste Berichten).
SPORT EN WEDSTRIJDEN
De openingswedstrijden der Olympische
Winterspelen te Lake Placid. (2de blad).
De Zesdaagsche te Frankfurt door Schör*.
Tietz gewonnen. Van Kempen—Bras
penning eindigen als derde. (2de blad).
NA DE WETHOUDERSCRISIS TE
ROTTERDAM.
De belastingvoorstellen aangenomen.
De gemeenteraad van Rotterdam heeft
Donderdagmiddag met 26 tegen 17 stem
men (tegen soc. democraten en rev. par
tijen) aangenomen de voorstellen van B. en
W. tot verhooging van de straatbelasting
met 50 procent en van de personeele belas
ting volgens een progressieve schaal.
Onderdeel van deze voorstellen maakte
uit den mectedeelmg van B. en W. dat zij
bij het georganiseerd, overleg aanhangig
zouden maken een korting van loonen en
salarissen van 3 procent.
Naar men weet ia op .19 Januari door
verwerping van deze voorstellen een wot-
houderscrisis ontstaan, welke j.l. Maandag
HET KATHOLIEKE ONTWAPENINGS
PETITIONNEMENT.
In den loop van Zaterdag 6 Februari a.s.
zal te Genève het Nederlaudsch katholiek
petitionnement voor internationale ver
mindering der bewapeningen worden aan
geboden aan de j.l. Dinsdagmiddag na de
opening der conferentie gevormde derde
oommissie, die speciaal belast werd met
het in ontvangst nemen der talrijk binnen
komende nationale en internationale peti
tionnementen. In deze commissie werd als
Nederlandsoh lid benoemd dr. V. Rutgers.
De aanbieding geschiedt door mevrouw
Steenberghe-Engeringih, lid van het hoofd
bestuur van den R. K. Vredesbond in Ne^
derland.
Aangeboden zal worden een in perka
ment uitgevoerd en fraai bewerkt album,
vervaardigd door de N.V. Drukkerij Lu-
max te Utrecht.
Dit album bevat derhalve een opdracht
aan den president der conferentie en den
bekenden internationaal geaccepteerden
tekst der motie van den R. K. Vredeabond,
de handteekeningen van het geheele Ne-
derlandsohe episcopaat, van den minister
president jhr. mr. Ch. Ruys de Beeren
brouck. Daar achter volgen de namen van
nagenoeg alle leden der R. K. fracties in
de Eerste en Tweede Kanier benevens die
van het hoofdbestuur van den R. K. Vre
desbond m Nederland.
Vervolgen® staat in het album vermeld
het juiste aantal handteekeningen ge
plaatst door honderdduizenden NederLand-
sche katholieken boven 18 jaar, die op spe
ciaal daarvoor gedrukte lijsten dit album
vergezellen.
Het juiste aantal is op het oogenblik
van het afzenden -van dit bericht nog niet
bekend, doch zal in den loop van de vol
gende week worden gepubliceerd.
Alle correspondenten van Nederlandscbe
dagbladen te Genève zijn uitgenoodigd bij
de aanbieding van het petitionnement aan
wezig te willen zijn.
Mr. W. L. Luyken Glashorst, t
Gisterochtend is in den ouderdom van
61 jaar plotseling overleden mr. W. L.
Luyken Glashorst, officier van justitie bij
de arrondissementsrechtbank te 's-Graven-
hage.
De heer Luyken Glashorst leed reed®
eenigen tijd aan een sleepende kwaal, wel
ke hem dikwijls verhinderde zijn dagelijk-
sche werkzaamheden te verrichten. Hij
had zich gisterochtend naar een specialist
begeven om zich aan een grondig onder
zoek te onderwerpen. Tijdens dit onder
zoek is de heer Luyken Glashorst plotseling
overleden.