OPHEFFING JEZUÏETENORDE
IN SPANJE.
HET HUIS
DER VERSPIEDERS
MAANDAG 25 JANUARI 1932
DE LEIDSCHE COURANT
DERDE BLAD PAG. 9
De present der republiek Alcala Zamora
heeft Zaterdag het decreet tot opheffing
van^le Jezuietenorde onderteekend.
Bij een vervolging der Katholieke Kerk
zijn het herhaaldelijk de Jezuieten op
wie de aanvallen het eerst of het scherpst
worden gericht.
Nu ook in Spanje, het land, waar de
vijanden der Kerk een tijdelijke overwin
ning vieren; een overwinning, ten koste
niet alleen van de godsdienstige belan
gen, maar ook van andere cultureels goe
deren van het volk.
De Jezuieten als orde uit Spanje ge
bannen
Natuurlijk moest voor deze aanslag op
de Kerk een reden worden gezocht en
gevonden.
De president der republiek beroept
zich op art. 26 van de nieuwe Spaansohe
•grondwet.
Volgens het bedoelde wetsartikel, zoö-
als dat is opgenomen in de Gaceta
(Staatscourant), „worden alle religieuze
Orden opgeheven, die volgens hare sta
tuten behalve de drie kanonieke geloften
nog een bijzondere gelofte van gehoor
zaamheid opleggen aan een andere over
heid dan de wettelijke autoriteit van den
'Staat.
Hare goederen worden genationaliseerd
en benut voor weldadige doeleinden of
voor het onderwijs".
Onder dit art. 26 vallen volgens presi
dent Alzana de Jezuieten.
En daarbij heeft hij dan klaarblijkelijk
het oog op de vierde gelofte, die de z.g.
„professen" der Jezuietenorde afleggen
en welke verplicht tot bijzondere gehoor
zaamheid aan den Paus, als deze een op
dracht geeft in dienst van het heil der
zielen. Om in het licht te stellen, dat
deze gelofte een louter geestelijke en
geenszins politieke verplichting oplegt,
hebben de provinciale oversten der Je
zuieten van Leon en Toledo namens de
provincialen der Jezuietenorde in Spanje
een adres gericht aan den ministerraad,
vergezeld van een rapport van de meest
bekende juristen, waarin als conclusie is
neergelegd, dat het vierde lid van artikel
26 van de Spaansche grondwet niet op
de Sociëteit van Jezus toepasselijk is.
In dit adres wordt de aand. -ht der
regeering gevraagd voor een juridisch
rapport, dat op 14 December den Jezuie
ten werd aangeboden door de cortesle-
den, juristen van naam. Deze rechtsge
leerden waren geraadpleegd door de Pa
ters Provincialen van de Sociëteit van
Jesus over de vraag of deze Orde juri
disch valt onder de term van art. 20 van
de Grondwet der Republiek.
Bedoelde Spaansohe rechtsgeleerden be-
toogen, dat de z.g. vierde gelofte alleen
en uitsluitend Ijetreft de bijzondere ge
hoorzaamheid aan den Paus in geeste
lijke zaken, speciaal het verrichten van
arbeid in de Missies, waar dan ook, en
dus niet in strijd kan worden geacht
met het bedoelde artikel van de grond
wet.
De leden van de Sociëteit van Jezus
leggen allen de drie geloften af van ar
moede, zuiverheid en gehoorzaamheid
aan hunne oversten; een aantal van hen
(volgens verstrekte cijfers nog niet het
tiende gedeelte) dóen nog een bijzondere
gelofte, overeenkomstig de formule van
den H. Ignatius van Loyola, zooals die
goedgekeurd is door Paulus III in de
bulle „Regimini militantis ecclesiae" van
27 September 1540 en door Julius III in
de bulle „Exposcit debitum" van 21
Juli 1550.
Degenen, die deze vierde gelofte afleg
gen nadat zij reeds een groot aantal
jaren in de orde hebben doorgebracht
zijn de „professen".
In zijn Kerkgeschiedenis zegt prof.
Nolet over de inrichting der Jezuieten
orde:
„Wie lid wil worden van de Sociëteit
heeft een noviciaat te maken van twee
jaren, waarin hij de „exercitia spiritua-
lia" van den stichter voluit doormaakt
in een retraite van een maand. Daarna
legt hij de geloften af, en is scholastiek.
Als zoodanig heeft hij zich voornamelijk
met de studie bezig te houden; hij repe
teert zijn humaniora, studeert drie jaar
wijsbegeerte, wordt dan naar een college
gezonden, om zich aan de opvoeding te
wijden, of studeert een of ander vak;
daarna volgt een vierjarige cursus in de
theologie, en na beëindiging daarvan ont
vangt hij de H. Wijdingen. Een nieuw
jaar noviciaat komt vervolgens den ijver
in het geestelijk leven, die misschien
door de studie geleden had, opnieuw
ontvlammen, en dan beslist do overheid,
wat voor geloften hij zal afleggen, enkel
voudige of plechtige en of hij zich nog
door een vierde gelofte heel bijzonder
aan den Paus zal binden in betrekking
tot het missiewerk. Wie voor de vier
plechtige geloften wordt aangewezen,
verbindt zich tevens nog heel bijzonder,
wat betreft de armoede in de Orde en
het streven naar kerkelijke waardigheden,
tegenover welke de Sociëteit in het alge
meen afwijzend staat".
De geestelijke strekking van de
z.g. vierde gelofte is zonneklaar. En alleen
verblindheid door politieke hartstocht of
godsdienst-haat kan er een staatkundig
gevaar in ontdekken.
Een verblindheid of haat, die niet wil
zien en erkennen de ontzaglijke verdien
sten, die de Jezuieten hebben voor het
cultureele leven van Spanje en zijn ko
loniën
GEMENGDE BERICHTEN UIT DE RADIO-WERELD
ONGELUKKEN.
DE ONBEWAAKTE
OVERWEGEN.
Door den trein gegrepen
en gedood.
Zaterdagavond is op den onbewaakten
overweg te Duivendrecht, een onbekende
man door een uit Amsterdam komende
trejn gegrepen en gedood. Het ongeval ge
schiedde te kwart voor negen.
Nader wordt gemeld, dat men op en
kele honderden meters afstand het rij
wiel van het slachtoffer heeft gevonden.
Dit was ongeveer 600 meter door den trein
meegesleurd. De machinist heeft" van de
aanrijding niets bemerkt en reed door. Het
slachtoffer, wiens identiteit niet kon wor
den vastgesteld, is ongeveer 30 jaar oud.
Chauffeur ernstig gewond.
Op den onbewaakten overweg op den
Lageweg tusschen Schagen en Schager-
brug is Zaterdagmorgen een melkauto van
de kaasfabriek .,Dc Loet" te Schagen te
gen de locomotief gereden van de tram,
die om 7 uur van Schagen naar Warmen-
huizen vertrekt.
De auto werd verbrijzeld en de chauf
feur werd meer dood dan levend tn een
nabij zijnde woning binnengedragen.
De locomotief werd eenigszins geha
vend en de trein kwam met 15 minuten ver-
traving te Alkmaar aan.
Naar wij vernemen, is de ohauffeur,
Duinker genaamd, er vrij goed afgeko
men.
Twee vrachtauto's tegen elkaar gebotst.
Ten gevolge van den dichten mist zijn
Vrijdag tusschen Avenhorn en De Hulk
twee vrachtauto's legen elkander gebotst.
De een werd bestuurd door den heer Hoog
land uit Alkmaar en de andere, waarin
drie personen waren gezeten, door den
heer J. Klein uit Zwaagdijk. Deze laatste
is naar bet ziekenhuis gebracht met een
hersenschudding, een paar gebroken rib
ben en een gebroken been. Zijn begeleiders
bekwamen verwondingen door glasscher
ven. Den heer Hoogland werden een paar
tanden uiteslagen en hij klaagt over in
wendige pijn. Beide auto's werden zeer
zwaar beschadigd.
Verdronken.
Vrijdagavond is het 6-jarig zoontje van
B. uit de Kerkstraat te Voorburg, die bij
een paar zandbakken in. de haven met een
vriendje aun het spelen was te water ge
raakt. Het vriendje liep hard naar huis toe
waarop zijn moeder de vader van den dren
keling waarschuwde. Deze sprong gekleed
te' water. Het tukte- tvem het Idnd boven
water te brengen, doch het bleek roeds te
zijn overleden.
FELLE BRAND TE AMSTERDAM.
Twintig kinderen met moeite gered.
Zaterdagavond omstreeks half twaalf is
door nog niet' opgehelderde oorzaak brand
uitgebroken in de schoenmakerswerkplaats
van den heer Bontebal. Kleine Kattenbur
gerstraat 87, te Amsterdam.
De brand nam spoedig een vrij ernstig
karakter aan en zette de geheele werk
plaats in een felle vuurgloed. Voor de be
woners der drie boven gelegen etages was
de toestand zeer eritiek. De werkplaats
was n.l. slechts door een dun houten
schot gescheiden van het trapportaal.
Op de drie bovenetages sliepen behalve
de volwassenen niet minder dan een twin
tigtal kinderen, die in nachtgewaad moes
ten probeeren uit het brandende huis te
pntsnappf-n. Dit was echter zeer gevaar
lijk door het bovengenoemde houten schot,
vlat reeds doorschroeide en veel rook
doorliet.
Eenige bewoners vluchtten met wat
kin ;leren over een platje aan den achter-
Programma's voor Dinsdag 26 Januari.
Hilversum. 1875 M.
Uitsluitend A.V.R.O.-uitzending.
8.00 Gramofoonplaten.
10.00 Morgenwijding.
10.15 Gramofoonplaten.
10.30 Pianoconcert. Egb. Veen.
11.00 Kniples.
11.30 Gramofoonplaten.
12.00 Trio Winkels.
2.00 Pauze.
2.30 Gramofoonplaten.
3.00 Kniples.
4.00 Russisch Orkest van Serge Sedoff.
4.30 Kinderuurtje.
5.30 Kovacs Lajos. en zijn orkest. B. v. d.
Bosch-Schmidt, sopraan.
7.00 Lezing door Anna KLaassen: Trans
vaal.
7.25 Gramofoonplaten.
7.30 Engelsehe les.
8.00 Orkestconcert o.l.v. N. Treep.
8.25 „In het plantsoen", schets van Koos
Koen en Hi'debrandt.
9.30 Aansl. met „Scala". Den Haag. John.
Reed en part-ner-pianosyncop. J. Bledsoe,
zanger.
10.00 Persberichten.
10.15—11.00 Vervolg concert. De Cavel-
li's,accordeon.
11.0012.00 Gramofoonplaten.
Huizen, 298 M.
Uitsl. K.R.O.-uitzendingen.
8.009.15 en 10.00 Gramofoonplaten.
11.30 Godsdienstig halfuurtje.
12.15 Concert. Trio.
I.45 Gramofoonplaten.
2.00 Voor dè vrouw.
3.004.00 Kniples.
4.15 Gramofoonplaten.
5.00 Concert door het ensemble.
6.45 Engelsehe les.
7.10 Lezing.
7.45 Verbondkwartiertje.
8.00 Orkestconcert o.l.v. Joh. Gerritsen.
T. Boerse, piano. W. d'A'blaing, bespreking.
9.00 Persberichten.
II.0012.00 Gramofoonplaten.
Daventry, 1554,4 M.
10.35 Morgenwijding.
10.50 Berichten.
11.05 Lezing.
12.20 Ooncertorgelbespeling.
I.20 Leonardo Kemp's orkest.
2.25 Voor de scholen.
4.50 Concert. Trocadero orkest.
5.35 Kinderuurtjo.
6.20 Berichten.
6.50 Pianomuziek van Liszt.
7.10 Fransche causerie.
7.40 Dansmuziek. Kwintet en pianosynco-
pations.
8.50 Causerie.
9.20 Berichten.
9.40 Ouderwetsche liedjes door een r»-
vue-koor en -orkest.
II.40—12.20 Dansmuziek. Jack Harris
band.
„R a d i o - P a r i s", 1725 M.
8.05. 12.50, 1.25 Gramofoonplaten.
8.20 Concert. Rosati's orkest. Muziek, ge-
wijl aan Boulogne-sur-mer.
Langenberg, 473 M.
6.257.20, 11.55 Gramofoonplaten.
12.251.50 Orkestconcert.
42.0 Orkestconcert.
7.20 Concert. Norag-orkest o.l.v. Prof.
Krasselt. Ie Symphonic, Haydn.
8.00 Engelsch concert door het klein-or-
kest.
Kalundborg, 1153 M.
11.201.20 Orkestconcert. Hotel Palace.
2.20 Omroeporkest. M. Barrit, causerie.
7.20 Familie Hansen.
7.35 Orkestconcert.
8.25 ..De Nachtegaal", hoorspel.
9.10 Vocaal concert door Dagny MUer.
9.5510.20 Septet Esdur, Saint Saëns.
Rome, 441 M.
7.20 Gramofoonplaten.
8.20 Orkestconcert. Arrigo Serato, viool.
Z e e s e n, 1635 M.
3.504.50 Orkestconcert.
7.35 Populair concert.
8.30 Concert door het Syrupkonie-orkest.
10.5012.20 Dansmuziek.
Brussel, 508.5 en 3
12.35 Gramofoonplaten.
5.20 Orkestconcert.
6.50 Gramofoonplaten.
8.2010.20 Orkestconcert.
8,2 M.
kant van het huis. De inmiddels versche
nen brandweer greep krachtdadig in en
richtte allereerst een straal water op het
schot, wat tea gevolge had, dat het vuur
op deze plaats eenigszins luwde, zoodat
de nog in het huis aanwezige bewoners
langs de trap en de voordeur het perceel
konden verladen. Men beleefde met dit al
les spannende momenten. Het was dan
ook maar net op tijd, dat de bowoners nog
konden ontsnappen.
De reddingsploeg heeft op do bovenvei'-
diepingen een nauwkeurig onderzoek in
gesteld om te zien of er in een der bed
den misschien nog een kind was achter-
ge'olove. docii allen hadden veilig het
huis verlaten.
De oorzaak is onopgehelderd gebleven,
mede doordat de eigenaar van de werk
plaats in Hilversum woont en dus niet
bij de brand aanwezig was.
BOERDERIJ AFGEBRAND.
Veertien koeien en een paard in de
vlammen omgekomen.
Alen meldt uit Alarum aan "het „N. v. h.
N.'' d.d. 23 Januari;
Gisteravond om elf uur brak brand uit
in de boerderij, in eigendom toebehooren-
de aan den heer E. Idsing te Niebert en
in huur bewoond door den heer W. Dijk,
staande in het West. Half gekleed kwa
men man, vrpu wen 9 kinderen er uit.
Ongeveer 14 stuks rundvee en het
paard verbrandden. Het geloei van angst
en pijn was vreeselijk om aan te hooren.
Een vijftal pinken, twee varkens en de
kippen werden nog gered.
De hut staat nog gedeeltelijk en de
stookhut is niet in brand geweest.
Gelukkig was er zoo goed als geen
wind. En bovendien was deze nog gun
stig. De brandspuit kon weinig doen, door
dat ze defect geraakte. Ook is er zeer
weinig water in de buurt.
Het vastgoed is verzekerd in de Onder
linge Brandverzekering voor de gemeen
ten Leek en Marum en het vee en het los
se goed in de Nederlanden.
De oorzaak van den brand is niet be
kend.
BOERDERIJ-BRAND TE AMSWEER.
Gistermiddag te ongeveer half één ont
stond brand in de twee jaar geleden ge
bouwde boerderij van den heer B. Staal
te Amsweer onder Delfzijl. Eenig vee kon
worden gered, doch het huis, en de inboe
del, zoomede een zeer groote hoeveelheid
stroo, hooi en vla6 werden oen prooi der
vlammen.
Vermoedelijk is de brand ontstaan door
dat kinderen met lucifers hebben ge
speeld. De schade welke ongeveer 15.000
gulden bedraagt, wordt door verzekering
gedekt.
WINKEL UITGEBRAND.
Tijdens afwezigheid van de bewoners
brak Zondagavond omstreeks kwart voor
neccn le Zaandam brand uit in de kruide
nierswinkel van den heer A. J. van Veen,
gelegen aan de Zuiddijk 103. Aanvankelijk
ontwikkelde zich in den kelder een dikke
rookmassa. Met twee stralen door de voor-
en achterzijde van het perceel werd het
vuur bestreden. Toen plotseling de vlam
men door het dak van het huis sloegen
liet de ondercommandant van de brand
weer, met zeven stralen water geven,
waardoor men al heel spoedig de situatie
meester was. Dc winkel brandde geheel
uit, terwijl de magazijnvoorraad verloren
ging. Verzekering dekt de schade. De oor
zaak van den brand is onbekend.
FEUILLETON.
Uit het Engelsch
van
WARWICK DEEPING.
Vertaald door R. de Bree.
9)
Christopher Benhara snoof behaaglijk
met zijn wijde neusgaten.
Ha, de geur als ze zengen. Heerlijk
Ik ben alleen om het genot daarvan be
reid om er zelf heen te gaan. Laten wc
dankbaar zijn, dominee, dat er een hel is.
Inderdaad, sir, laten we er dankbaar
voor zijn. Denk eens aan alle dieven die
daar in den loop der tijden glorierijk in
zwarte rook opgegaan.
Schei uit, sirschei uit, Goffin. De
gedachte maakt me veel te opgewonden. En
de oude Blister heeft me opwinding ver
boden.
Laat zc u dan gelukkig stemmen, sir.
Maar ik hoor wielen in de oprijlaan.
Een groen geschilderd rijtuigje was de
oprijlaan opgereden en had voor het huis
stilgehouden. Jack Bumpstead kwam aan-
geloopen. Een jonge dame met een bleek
gezicht en een kort wipneusje gooide den
stalknecht de teugels toe.
Ze had groote, een beetje-starende blau
we oogen en een besliste, heerschzuchtige
manier van optreden. Een stijf mutsje be
dekte haar glad-gekamd rossig haar.
Is Squire Christopher thuis? En Afas-
ter asper Hoe is het met hem Ja, ik heb
er alles van gehoord.... Dank je, Jack.
Dominee Goffin is met den ouden
heer in de eiken kamer.
Zoo; ik dacht al. dat ik rook uit den
schoorsteen zag komen.
De jonge dame ging op haar bruuske en
kordate manier de eiken kamer binnen. Ze
was een zonderling mengsel van kwezel
achtige vroomheid en wereldschhoid. De
dominee stond stijfjes op en maakte een
vormelijke buiging. Squire Christopher
Benham wees met den steel van zijn pijp
naar zijn beenen die op de voetschabel wa
ren uitgestrekt.
Je moet me niet kwalijk nemen. Kan
ze niet bewegen. Overigens, jonge dame, je
wordt te dik.
Mr. Goffin, bent u het eens met mijn
oom?
Ik meng men ooit in een geschil tus
schen familieleden, miss Benham.
Dat is een mooie manier om u er af
te maken. Zoo, dus Jasper is op het oor
logspad geweest? Vier paarden? Hè? Ge
lukkig dat Devil Dick teruggekomen is. Ik
heb gehoord dat de menschen op Stone-
hanger zich Jasper hebben aangetrokken.
Durell of Darell of Barell of zoo iets. Wie
zijn het?
Precies haar moeder. Dat mondje gaat
als een watermolentje. Wat vraag je het
mij, meisje, weet ik het soms? Vraag het
de dominee, die weet alles van iedereen.
Het is zijn vak.
Mr. Goffin grijnsde en zijn door de ta
bak bruin geworden tanden kwamen te
zien.
Durel heeten ze, miss Benham.
Het zijn vreemde lui. De man is een boe
kenwurm, een kamergeleerde deist, ency
clopedist, atheïst, revolutionnair, weet ik
het. Verder weet ik ook ifiet veel van ze.
Trouwens niemand. Die Durell heeft overal
duidelijk laten weten, dat hij niet op- con
versatie gesteld is.
Air. Goffin nam snuif en nieste terwijl
hij zijn kwaadaardige neus naar het vuur
toedraaide.
Het was het meisje dat Jasper op
den weg vond en hem binnenbracht.
Het meisjeDonder en weerlicht,
daarvan heeft die kwajongen ons niets
verteld.
Kit Benham lachte onbedaarlijk.
Was daar een meisje? O, die boef! Ik
weet er niets van Als je er meer van we
ten wilt moet je Jasper maar zelf er naar
vragen, voor den duivel
Rose Benham zette haar meest-puri-
teinsche gezicht.
Oom Christopher, wanneer zult u toch
eens leeren wat netter in uw manier van
spreken te zijn
Wat?
Het is gewoon schandalig op uw
leeftijd.
Donder en weerlicht, miag ik in mijn
eigen huis niet net zoo hard te keer gaan
als ik wil? Trouwens, wat wil? Dominee
Goffin zit er zelf bijl En als mijn taal voor
zóó een man goed genoeg is, heb jij zeker
niets aan te merken, versta je 1 Ga maar
eens naar Jasper toe. Hij ligt in bed.
Goed.
Dominee Goffin en de oude landedel
man zaten elkaar aan te kijken, toen ze
de kamer was uitgegaan en Squire Kil
barstte uit:
Als die aap van een meid geen duï
zend pond per jaar van haar zelf had,
ik laat me hangen, voor dit en dat, als ik
niet
Stil, sir, ze is de dochter van uw
broer.
Als je het goed beschouwt is ze dat
niet. Die kattekop is alleen maar de doch
ter van zijn vrouw met haar katteklauwen.
Ze hebben dien armen Nat den dood aan
gedaan met hun schijnheilig gekwezel en
hun opgetrokken neuzen, nou weet je het!
Rose Benham was de brecde trappen
opgegaan en deed onderweg allerlei ver
schillende ontdekkingen, zooals stof op de
trapleuning en een spinneweb in een van
de hoeken.
Jasper sliep in een groot eiken ledikant
met vier stijlen en groene gordijnen toen
zijn nicht aankopte.
Hij ontwaakte uit de duistere diepte
van een droom en hoorde de welbekende
metalen stem van Rose roepen:
Kan ik binnenkomen, Jasper?
Ze waren als kinderen samen opge
groeid, maar zooiets als valsche kiesch-
heid zou Rose toch niet uit de slaapkamer
van haar neef hebben gehouden. Ze kwam
doodbedaard de kamer binnen, zonder
ook maar een spoor van een blos op haar
bleekc wangen, in haar blauwe oogen on
verholen nieuwsgierigheid. Ze was drie
jaar ouder dan Jasper en behandelde hem
nog als een kleine jongen.
Dat is me een mooie geschiedenis
Gewond tc worden terwijl je van
plan bent Zondag vrijwilligers af te rich
ten Ofschoon ik vind dat het niets .dan
een stelletje waggelende eenden is. En de
oude Blister Doddington is bij je geweest?
Ik hoop dat hij nuclfter was. Ben je er wel
zeker van dat hij je arm behoorlijk heeft
gezet?
Haar bleek-blauwe oogen en haar ros
sig haar schenen erg goed bij haar zelf
bewuste persoontje te passen. Rose Benham
wist drommels goed wat ze van het leven
verwachtte en ze was er van overtuigd dat
het leven het niet zou wagen haar ver
wachtingen te beschamen. Zc trok een rie
ten armstoel uit een hoek en ging naast
het bed zitten, den heelen tijd al maar door
pratend Ze was een van die vrouwen die
de wereld onder een zondvloe van woor-
en poeen te bedelven.
Wel, wat een avontuur! En wat is dat
wel voor een gevoel om door een jonge da
me van den weg opgeraapt te worden? Ja,
ja, ik weet er alles van
Ze lachte haar harden, onsympathioken
lach.
Kijk me maar niet aan met een on
schuldig gezicht alsof zooiets eiken dag
passeert. Jullie mannen doen alsof zoo
iets heel gewoon is 1 Terwijl ik dood-
nieuwsgierig ben om er alles van te hoo
ren Je begrijpt toch zeker wel dat je
nichtje Rose er recht op heeft alles te
weten
In de wijze waarop zc een hand uitstrek
te en de peluw gladstreek lag hot onbe
wuste gebaar van zich-eigenaar-voelen.
Jasper was voor haar niet heeleinaal do
neef waarmee ze als een soort kameraad
omging: hij was de man met wien ze be-
sloten had te trouwen.
(Wo.di x »lgi>.
