23ste «laargang
DINSDAG 5 JANUARI 1932
No. 7092
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Op reis naar
Tsitsihar.
BINNENLAND
S)e SckidclveGoti^cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per port f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'B ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 l
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Een Chineesch boemeltreintje.
TSITIHA, December.
Azië isvoor mij altijd het land geweest
van het nooit-gedachte, van het onvoor
ziene. Men maakt in Europa plannen, en
zoo gauw is men niet in Azië, of men be
merkt, dat zij absoluut niet deugen. Zoo
geviel het ook nu. Ik had .een programma
voor tien dagen voorloopig opgesteld en
het beviel mij zelf uitmuntend. Doch reeds
op den eersten dag was het niets gedaan
met mijn urenplan. De trans-Siberische
trein kwam een dag te laat aan het Chi-
neesche grensstation aan. Inplaats van een
gezeliig oponthoud in een hotel te Charbin,
kon ik meteen op den dag mijner aan
komst de reis naar Tsitsihar aanvaarden.
Twee dagen later reisde ik naar het hoofd
kwartier van generaal Ma. En dan moest
ik opeens eea eerste vlucht ondernemen
met een Japansch vliegtuig over Mandsjoe-
rije naar Moekden. Maar daarover zal ik la
ter schrijven. Voor vandaag wil-ik het een
en ander vertellen van de reis naar de
stad, die eenige weken geleden nog nau
welijks in Europa bekend was en die nu
plotseling door de vijandelijkheden tus-
schen China en Japan in alle nieuwsbla
den wordt genoemd.
Aanleiding tot mijn reis naar Tsitsihar
was de aankomst der vreemde militaire
attaché's uit Tokio. Wanneer men na een
reis van tien dagen uit zijn slaapwagen
stapt en op heb platvorm plotseling staat
tegenover een Poolschen majoor in een
met ordeteekenen bezaaide uniform, een
Fransch kolonel en een officier der „Royal
Scotch" bespeurt, dan grijp je aan je vooï-
hoofd en vraagt je af, wat er wel in die
tien dagen in 's hemelsnaam mag zijn ge
beurd, dat deze vreemde officieren in Ja-
pansche begeleiding hiér opduiken Een
half uur later wist ik, dat deze heeren op
een „inspectiereis" waren naar het tooneel
van den oorlog. Dat ik daarbij moest zijn,
sprak natuurlijk van zelf.
Maar men maakt plannen, en dan komt
alles anders uit. Mijn Engelsche collega en
ik beloerden iedere beweging dezer mili
taire heeren. Wij kwamen ook met 'n paar
iri gesprek. En hun Japansche begeleiding
deelde ons vriendelijk mede, dat de hee
ren niets tegen ons gezelschap hadden in
te brengen, voor het geval, dat wij onze
eigen automobielen medebrengen en onze
eigen spoorwagens zouden huren. Dat
bracht bezwaren mede, maar die waren
ten slotte te overwinnen. Toen we echter
's avonds om negen uur in Agansi, een sta
tion, dat ongeveer veertig kilometer van
Tsitsihar verwijderd ligt, ahnkwamen, ver
dween deze militaire missie dusdanig snel
en zonder ook maar een spoor achter te
laten onder bescherming van duisternis en
menschengewoel. dat we haar heel den dag
uit het oog verloren. Heden weet ik, dat
de Japanneezen de pers op dezen „circus-
reis" zooals een vreemde attaché ziet
uitdrukte niet mede wilden hebben.
Met de ..Kukusjta" (een miniatuurspoor-
wegie) reisden we twee uur lang naar
Tsitsihar. Een moeilijke, pijnlijke tocht.
De zitplaatsen waren zóó smal, dat zij nau-
welijlc voldoende waren voor iemand in
boni/jas. Toen er aldoor meer passagiers
instegen gingen zij op de uiterste randen
der banken zitten en plantten hun voeten
stevig in de middengangen om bij de vele
onevene ongerechtigheden van het baan
vak niet van hun plaatsen te worden ge
worpen. Men vertelde mij, dat de man, die
deze spoorweg gebouwd had, een beetje
voor zijn eigen zak had gewerkt en de
railseinden uit elkaar liet, driemaal lan
ger dan gebruikelijk is te doen. Elke paar
seconden vielen nu de wielen, dan links,
dan rechts, met groot lawaai in zulk een
railsgat. In het midden van den wagon
stond een kleine ijzeren kachel met een
pijp door het plafond van den wagen. De
plaatsen rondom dezen warmteverbreider
waren zeer begeerd. Zoo gauw de trein
maar aantrok en men wist, dat hij werke
lijk ging, leverden degenen, die het dichte
ste bij zaten, hun bijdragen. Hoopen hout
waren spoedig bijeen en er werd gestookt
tot 't kacheltje gloeiend rood stond en een
hitte uitstroomde, die zich met het luchtje
van de schapenvelmantels tot een bijtenden
reuk vereenigde.
Doch zooals alles op deze wereld, had
ook deze reis ten slotte een einde. Kort
voor middernacht kwamen we op 't station
REGELING VAN UITVOER NAAR
FRANKRIJK.
Bij Kon. besluit van 4 Januari is het vol
gende bepaald:
Artikel 1. De in dit besluit voorkomende
uitdrukking „uitvoer" omvat hétzelfde als
daaronder in de wet van 24 December 1931,
Staatsblad no. 553, is te verstaan.
Artikel 2. 1. Voor den uitvoer naar
Frankrijk kunnen door of vanwege onzen
minister van arbeid, handel en nijverheid
certificaten van oorsprong worden uitgege
ven. Ieder certificaat wordt verleend voor
een bepaalden tijd en voor eene zoodanige
hoeveelheid goederen als in eene door of
vanwege Onzen voornoemden minister voor
allen gelijkelijk bepaalde verhouding staat
tot de hoeveelheid van gelijksoortige goe
deren, welke in een voorafgaand tijdvak
door den houder van het certificaat naar
Frankrijk is uitgevoerd. Dit tijdvak wordt
mede door of vanwege Onzen voornoemden
minister bepaald.
2. Onze voornoemde minister is bevoegd
voor den uitroer van bepaalde goederen
commissies in te stellen, belast met het ge-
van van advies in zake de vaststelling van
de in het eerste lid bedoelde hoeveelheid,
en voor deze commissies instructies vast
te stellen.
3. Het moedel der certificaten van oor
sprong wordt door Onzen voornoemden mi
nister vastgesteld.
Artikel 3. 1. Certificaten van oorsprong
worden slechts verleend aan hem, die zich
gedurende een door onzen voornoemden
minister vast te stellen voorafgaand tijd
vak met den uitvoer van die goederen naar
Frankrijk voor eigen rekening heeft bezig
gehouden.
2. De certificaten zijn geldig gedurende
het tijdvak, waarvoor zij zijn verleend.
Artikel 4. 1. Hij, die een certificaat van
oorsprong wenscht te verkrijgen, diqpt
daartoe een door hem zelf of door zijn ge
machtigde onderteekende schriftelijke aan
vrage in bij Onzen voornoemden minister
of, indien Onze voornoemde minister aldus
heeft beschikt, aan een door hem aangewe
zen persoon of aan een commissie, als be
doeld in het tweede lid van artikel 2.
2. Het model der aanvrage wordt door
of vanwege onzen voornoemden minister
vastgesteld.
Artikel 5. De aanvrage wordt niet in be
handeling genomen, tenzij ten genoegen
van hem, bij wien de aanvrage ingevolge
artikel 4 moet worden ingediend, het be
wijs is geleverd, dat de voorwaarde, ge
steld in artikel 3, is vervuld.
Artikel 6. Ter bestrijding van de kosten,
aan het uitgeven van de certificaten ver
bonden, wordt bij het verleenen daarvan
een door Onzen voornoemden minister be
paald bedrag van ten hoogste 5 pet. van
de waarde der goederen in rekening ge
bracht, waarvoor het certificaat wordt ver
leend.
Artikel 7. Door onzen voornoemden mi
nister wordt ingesteld eene commissie,
welke hem van advies dient over geschillen
ter zake van de uitvoering van dit be
sluit.
Artikel 8. Dit besluit treedt in werking
met ingang van den dag na dien der dag-
teekening van de Nederlandsche Staats
courant, waarin het is geplaatst. (5 Ja
nuari. Red.).
BOTEREXPORT NAAR ZWITSERLAND.
Invoerrecht met de helft verhoogd.
De Zwitsersche Bondsraad heeft besloten,
het invoerrecht op boter tijdelijk te verhoo-
gen van 120 tot 180 francs per 100' kg.
Opgemerkt zij, dat de Nederlandsche bo-
teruitvoer naar Zwitserland in de afgeloo-
pen elf maanden slechts 55 ton heeft be
dragen voor f 66.000.
van Tsjitihar aan. Een kleine dikke Ja-
pannees kwam op ons toe, stelde zich als
consul voor, verklaarde, dat hij van onze
komst had gehoord, nam ons mede in zijn
auto en bracht ons in een hotel, waar hij
al reeds kamers had besteld. Ik vroeg
hem, of de vreemde attaché's ook zouden
komen? Meneer de consul Shimuzu wist
niets bepaalds. Misschien zou hij den vol
genden dag iets te weten komen. Hij nam
afscheid en wij legden ons te slapen ach
ter met ijsbloemen bedekte vensters op
harde Chineesche bedden.
WALTER BOSSHARD.
AUTOBUSSEN EN GLADDE WEGEN.
Het slipgevaar grootendeels
te vermijden door langzaam
en voorzichtig rijden.
De eerste dag van dit jaar heeft zich ge
kenmerkt door buitengewone gladheid op
de wegen en zooals wij reeds meldden, ziju
tal van automobielen op de bevroren weg
dekken aan het glibberen en glijden ge
raakt.
Al zijn er gelukkig geen belangrijke per
soonlijke ongelukken mee gepaard gegaan
voorkómen is beter dan genezen en aan
gezien we, zonder overdreven pessimisme,
mogen voorspellen, dat de winter met deze
enkele witte dagen nog wel niet zal zijn
afgeloopen, deed zich eens te meer de
vraag voor, of, en zoo ja, wélke voorzorgs
maatregelen de automobilisten, en in het
bijzonder de bestuurders van autobussen,
aan wier beleid zoo vele menschenlevens
zijn toevertrouwd, in dergelijke gevallen
kunnen nemen.
Wij hebben de technische leiders van
eenige belangrijke transportondernemin
gen alsmede een der grootste importeurs
van uatobussen en touring-cars naar hun
meening en bevindingen dienaangaande
eD antwoorden, welke wij van hen ont
vingen, kwamen vrijwel overeen.
Eenparig waren onze zegslieden vau
oordeel, dat een afdoend voorbehoedmiddel
tegen slippen ten gevolge van ijsgladheid
nog niet is gevonden en dat het derhalve
vóór alles de plicht van iedereen automo
bilist is, op gladde wegen voorzichtig te
ijrden. Wat in dit geval dan meer -in het
bijzonder zeggen wil: zóó langzaam, dat
de omvang en de gevolgen van een even-
tueelen „slipper" tot een minimum worden
beperkt; en zóó behoedzaam, dat men zoo
weinig mogelijk kans loopt, in de noodza
kelijkheid te komen om te remmen, het
geen altijd groote slipkans met zioh mee
brengt.
Des te meer is het gemotiveerd, in der
gelijke omstandigheden de uiterste voor
zichtigheid te betrachten en de snelheid
aan de veiligheid op te offeren, daar dagen
van zulk een buitengewone gladheid door
„bevroren regen" veroorzaakt, in ons land
slechts zelden en bij uitzondering voorko
men. De enkele malen, dat dus inderdaad
de wegen een ijsbaan gelijk zijn, geve men
er alle punctualiteit aan en rijde liever met
een vijf-kilometer-gangetje dan vrijwel de
zekerheid te loopen van vroeger of later
tegen een boom of in een sloot terecht te
komen
Men weet, dat bij gladheid en sneeuw
de tram in de stad werkt met pekelwagens
en zandstrooiers. Voor deze aan rails ge
bonden voertuigen goede middelen, waar
van het eerstgenoemde ook voor de ge
meentelijke autobussen wordt toegepast:
zoo is de TrAmdirectie gewoon, bij gladheid
o.a. het traject van de bussen naar de Kalf
jeslaan te laten pekelen.
Voor autobussen van allerlei onderne
mingen, die buitenwegen door ons geheele
land berijden, is het natuurlijk ondoenlijk
al deze trajecten, te zamen vele duizenden
kilometers lang, gauw even met pekel of
zand te bestrooien.
Zou het niet mogelijk zijn, de bussen op
gladde dagen van inrichtingen te voorzien,
waarbee zij. zand voor zich uit kunnen
spreoien, als slipgevaar dreigt?
De deskundigen, tot wie wij ons wend
den, stonden tegenover deze mogelijkheid
vrjj «ceptiscb. Ons werd uiteengezet, dat
het aanbrengen van een dergelijken
strooier, al is het niet ondenkbaar, op
groote moeilijkheden zou stuiten. Wil men
een ©enigszins afdoend resultaat bereiken,
dan zou gestrooid moeten worden niet al
leen bij de vóór-, maar ook bij de achter
as immers een wagen kan ook met de
achterwielen slippen en niet alleen vóór
het vehikel, maar met het oog op ton
ronde wegen ook links en recht daar
naast. Een tweede moeilijkheid is het be
rekenen en meenemen van de benoodigde
hoeveelheid zand en in de derde plaats
zouden bijzondere maatregelen moeten
worden genomen om het chassis van de rij
tuigen voor verontreiniging door het kor
relige goedje te beveiligen: zand is een
aarts-vijand van eiken motor, daar het sto
ringen provoceert en slijtage verhoogt.
Al met al zou dus een tamelijk ingewik
keld mechanisme noodig zijn, waarvan het
de vraag is, of het /ijn omslag en kosten
(de motor wordt er ook zooveel zwaarder
door belast) zou opbrengen. Want afdoen
de is ook dit voorbehoedmiddel niet. Even
min als sneeuwkettingen om de wielen, die
bij dik sneeuw goeden dienst doen, maar
op bevroren wegen lustig mee glijden en
bovendien de dood zijn voor ieder asfalt-
dek.
Uit dit alles valt te concludeercn, dat
een afdoend en practisch voorbehoedmid
del tegen slippen op bevroren wegen nog
neit is uitgedacht. Aan de bestuurders van
auto's, bussen en vrachtauto's dus de dure
plicht, onder zulke gevaarlijke omstandig
heden verstandig en voorzichtig te chauf-
feeren! „Hbld."
NIEUW RESULTAAAT VAN
PROF. KEESOM.
Men deelt aan de „Msb." mede:
In de afgeloopen week vergaderde de
Wis- en Natuurkundige Afdeeling der Kath.
Wetenschappelijke Vereeniging te Breda, in
het O. L. Vrouwe-Lyceum.
De volgende voordrachten werden gehou
den:
Dr. H. StruyckenAcoustieke demonstra
ties met toelichting;
Dr. J. van Kol: Een afbeelding van een
kongruentie van cirkels in R 4;
Mej. Dr. J. Hol: Oude en nieuwe theo
rieën omtrent gebergtevorming (met licht
beelden);
Ir. F. Teilegen: Dioxaan en afgeleiden;
Dr. J. Reith: Over de micro-methodiek
der jodium bepalingen.
Aan het 'slot deelde de voorzitter, prof.
Dr. W. Keesom, mede, een week te voren
in het Ivryogeen Laboratorium te Leiden er
in geslaagd te zijn, een ruimte van 10 c.M.3
af te koelen tot 0.75 gr. K., de laagste tem
peratuur op aarde ooit verkregen, zoover
bekend.
ENGELANDS INVOERRECHTEN.
Een invoerrecht op tomaten van f 23.—
per 100 K.G.
Zooals men weet, werden in het jongste
decreet van den Engelschen minister van
Landbouw no ens e- echten op tuin
bouwproducten, de tomaten niet genoemd,
terwijl juist de tomaat zulk een hoogst be
langrijk uitvoerproduct is in onzen handel
met Engeland. In de afgeloopen elf maan
den b.v. zond ons land 50 van de 84 mil-
lioen kg. export-tomaten naar Engeland.
Zooals wij reeds vreesden, zal de vreugde
echter slechts van korten duur zijn, want de
„Daily Mail" weet mede te deelen, dat zeer
binnenkort een nieuw decreet zal worden
uitgevaardigd, waarbij invoerrechten zullen
worden gelegd op een nieuwe groep tuin
bouwproducten, met inbegrip van tomaten.
Het blad voegt er aan toe, dat Engeland
in het .afgeloopen jaar heeft ingevoerd 152
millioen kg. tomaten, waarvan dus een der
de deel uit Nederland kwam. De waarde
van dien invoer bedroeg 4.500.555 pond ster
ling. Het blad verwacht thans een invoer
recht van 3 pence per Eng. pond, dat is dus
op het oogenblik ongeveer f 23.— per 100
kg.
De tomaten, afkomstig van de Engelsche
kanaal-eilanden Jersey en Guétnsey zullen
worden vrijgesteld van dit invoerrecht.
Tenslotte meldt het blad nog, dat de drui
ven-invoer in Engeland over het afgeloopen
jaar een waarde heeft vertegenwoordigd
van 1.800.000 pond sterling en dat de regee-
ring aanvankelijk van plan was geweest, ze
met een shilling per Eng. pond te belasten,
doch dat zij het invoerrecht tenslotte heeft
vastgesteld op 2 pence.
„Hibld."
GROOTE ORDER VOOR AMSTERDAM.
Het havenbestuur te Limerick in Ierland
heeft de inschrijving van de Nederland
sche Maatschappij voor Havenwerken te
Amsterdam voor de uitbreiding van het
drijvende dokkenmaterieel geaccepteerd.
De inschrijving beloopt een bedrag van
139.947 pond sterling. Met het werk zal
worden begonnen 1 Maart a.s.
De toestand in de textielindustrie.
Wegens slapte in het bedrijf zijn Maan
dag door de firma D. J. ten Hoopen
Zoon, weverij, Haaksbergen, een 44-tal ar
beiders (mannen en vrouwen) op drie na
allen gehuwd, ontslagen.
Een werkweek van vijf dagen.
De directie van de N. V. Van den
Bergh's Margarinefabrieken te Rotterdam
heeft aangekondigd, dat zij met ingang
van heden een werkweek van vijf dagen in
stelt. De Zaterdag zal als werkdag verval
len.
Deze maatregel wordt genomen in ver
band met de verplaatsing van een groot
deel van de productie, welke voor Enge
land is bestemd, naar de fabrieken, welke
in Engeland werken.
Het R. K. Bouwblad.
De inhoud van het laatst verschenen
nummer is de volgende:
Kerst-Plastiek. Het klooster der E.E.
Z.Z. Kannelitessen te Egmond aan den
Hoef (N.H.). Het kerkelijke wetboek en
de architect. De papieren leerstoel.
Nieuwe Uitgaven: Het Hollandsche inte
rieur. Tentoonstelling: Nederl. Bouwten-
toonstelling 1932. AllerleiModerne klok
ken. Landbouw en schoonheid. De kerst
boom bij den nieuwen levensvorm. Week
staten van 18 tot 31 December.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Collectieve verklaring van het Spaansche
episcopaat over de rechten der Kerk welke
door de nieuwe grondwet worden geschon
den. (Buitenl. 2e blad).
De toestand in Britsch-lndië na Gandhi's
arrestatie. (Buitenl. 2e blad).
Hoog water in Duitschland en elders.
(Buitenl. Ke blad).
BINNENLAND.
De Bisschop van Roermond mgr. Schnj-
nen is voorzien van de laatste H.H. Sacra
menten der Stervenden (1ste blad).
Uitvaart en begrafenis van Pater Da-
masus Sloots O.F.M. (Kerkn., 2de blad).
Regeling van uitvoer naar Frankrijk.
(1ste blad).
Prof. Keesom bereikt een jiieuw resul
taat met koude-proeven. (lste blad).
Doodelijke ongelukken door den electri-
schen stroom. (Gem. Ber. 3de blad en Laat
ste Ber.)
Moordaanslag op een dienstbode te Rijs
wijk. (Gem. Ber. 3de blad).
Mislukte overvallen op een oude vrouw
en op een bankbediende. (Gem. Ber. 3de
blad en Laatste Ber.).
Wij geven een beschrijving van de nieuwe
R. K. Vakschool voor Meisjes. (2de blad).
LtlDSCH CRISIS-COMITE.
Personeel C. en A. Bremiinkmeijer, Lei
den 36.75.
We deelen ten overvloede waarschijn
lijk nogmaals mede, dat wij gaarne gif
ten voor het Leidsch Crisis-Comité ont
vangen, in ons blad verantwoorden en
afdragen.
't Behoeft toch niet herhaald, dat het
Leidsoh Crisis-Comité rekenen mag en
moet op een algemeenen daadwerkelijken
steun algemeen d. w. z. van allen, die in
staat zijn, iels van het hunne af te zonde
ren voor anderen.
MGR. L. SCHRIJNEN.
De laatste H.H. Sacramenten toegediend.
Aan Z.H. Excellentie Mgr. Laurentius
Schrijnen, bisschop van Roermond, zijn
Maandagavond uit voorzorg de laatste
Heilige Sacramenten toegediend.
Gisteren is in het Diaconessenhuis te
Leeuwarden overleden, 68 jaar oud, do
heer S. van den Burg, notaris te Mak-
kum. Langer dan 25 jaar was hij lid der
Prov. Staten, totdat hij in 1927 niet vo<jr
een herbenoeming in aanmerking wensch-
te te komen. Ook in den strijd voor de
Friesche taal trad hij naar voren. Hij was
eerst secretaris, later voorzitter van het
„Selskip for Fryske Tael en Skriftenken-
nisse".
Gedep. Staten van Noord-Holland
hebben op het verzoek van de N.V. Ilaar-
lemsche B r o c k w a y-Buamaatschappij te
Heemstede om vergunning tot het in wer
king brengen van een autobusdienst tus-
schen Haarlem en Santpoort en terug, af
wijzend beschikt.
Wetenschappelijke Berichten
De ziektekiem van spinale kinder
verlamming ontdekt.
Naar de New York-Herald uit Nieuw
Orleans meldt, heeft dr. Frederick Ebersón
klinisch geneesheer aan de universiteit
van Califomië in een vergadering van de
American Association of Science mede-
deeling gedaan van de ontdekking der
ziektekiem die de spinale kinderverlam
ming verwekt. Inenting van apen met do
gekweekte kiemen had tengevolge dat dc
j dieren ziek werden en alle verschijnselen
van kinderverlamming vertoonden.
Eigenaardig is dat de kiem in zijn meest
vigelanten straat ultrafiltrabel is (door
alle filters heengaat), maar door filters
wordt tegengehouden in de cultures.
