B
MISTLETOE
Minder bekend dan de hulst is de mistle
toe, bij ons beter bekend als vogellijm of
maietak. Bij de Germanen was de mistletoe
het onderwerp van tal van sagen; haar af
wijkend uiterlijk, bijzondere groeiwijze en
levensvoorwaarden zullen daaraan wel niet
vreemd zijn geweest. De mistel groeit im
mers niet in de aarde, maar op andere hoo
rnen en heeft gaffelvormige takken, 's Win
ters, ah alle andere planten kaal en dor
staan, prijkt zij in een rijkdom van blade
ren en vruchten. Dit moest toch immers wel
een wonderplant zijn? Bovendien was hot
sap der takken een geneesmiddel te-gen
verschillende ziekten en werd ook aange
wend als voorbehoedmiddel tegen toovenj.
De Germanen geloofden, dat de plant door
de goden zelf op de aardbodem was ge
plant of dat zij uit den hemel op aarde
was neergevallen. Ook in onze dagen wordt
de mistletoe nog in verschillende streken
vereerd. In Frankrijk dragen de kinderen
op Nieuwjaarsdag misteltakken van huis
tot huis, terwijl zij roepen: „Het nieuwe
jaar is aan den mistel gewijd". In Engeland
hangt men op Kerstavond een bos mistle
toe aan den zolder; als er een beisje on
der komt, mag zij door iederen jongen wor
den gekust. In ons land vinden wij den
mistel bijna alleen maar in Zuid-Limbui3,
en dan nog heel sporadisch. Zij groeit zoo
wel op loofboomen als op coniferen; op
eikenboomen vindt men de plant evenwel
zeer weinig. De bessen van de mistletoe
vormen voor de lijsters een bijzondere lek
kernij en deze vogels zorgen ook voor de
voortplanting van de mistletoe. Ah de 'ijs-
ter de be-ssen van de mistletoe heeft gege
ten, veegt hij zijn snavel aan de takken
der boomen af. De zaadjes, welke dan nog
aan den snavel van den vogel zijn blijven
kleven, hechten zich dan aan de takken
der boomen en gaan daar ontkiemen. Het
worteltje boort zich dan verder een weg in
den bast van den boom, groeit verder en
vormt er ten slotte een onafscheidelijk ge
heel mee. Zelfs door het snijden van Jen
tak is de boom niet van den parasiet te ver
lossen. Daar de wortels niet zoo heel diep
in den boom uïing<en, heeft hij er ook oiet
veel van to lijden. Hoewel de mistletoe
een van ouds bekende plant is, is er in onze
folklore maar heel weinig van te vinden.
HET WONDER VAN
KERSTMIS.
Onder een scheefgegroeiden boom langs
den weg naar de stad hurkte, totaal uitge
put en ineengedrongen een oude landloo-
pea', hij wist niet hoe ver hij vandaag al
geloopen had; hij wist niet waar hij over
nachten zou. De grond was keihard bevro
ren. De laatste huizen der voorstad zagen
er in den winternevel uit als grijze toege-
klopte doodkisten. Wel sprongen hier en
daar schreeuwende reclameborden in het
oog, maar, hoe fel haar kleuren waren
zij bleven dood en hadden met de kracht
om hem op te beuren.... Daar viel een
sneeuwvlok op de aarde, een tweede dwar
relde naast hem neer en het duurde met
lang of alles was met een wit kleed bedekt.
Kerstmis kwam.... Het hield op met
sneeuwen. De lucht klaarde opEen
blauwe schemering lag over wijde, witte
vlakten. Tallooze sterren st-onden aan den
hemel; zij schenen dubbel zoo groot als
vroeger. Het leek een sprookjesachtige too-
verwereld.
De grijsaard liet zijn blikken over de
witte vreedzame vlakte dwalen; een lachje
gleed over zijn verweerde trekken. Jeugd
herinneringen stegen in hem op. Van de
sterren dauwde de mildheid der eeuwig
heid; zij zocht en vond ook de ziel van den
grijsaard: in liefdevolle onbegrensdheid
was de tijd verzonken.... in de diepste
beschouwing vond huiverend de dwalen
de. zich zelf terug.Stil.heel# stil
was het uur.
Plotseling hief de grijsaard het hoofd
omhoogWat was dat? Door de sneeuw
van den landweg kwam een kindeen
kind met rozerood kleedje op bloote
voetjes. De grijsaard tilde het op: een
kind met bloote voetjes in den sjieeuw!
Hij dacht absoluut niet na over het onge
wone, dat hij hier beleefde. Diep medelijden
vervulde zijn hart. Hij sprong op, rukte
zijn armoedige jas van zijn schouders, snel
de op den kleinen, eenzamen wandelaar
toe, om den versleten ja-s onder zijn voetjes
uit te spreiden. Zijn blik raakte gevangen
in den blik van het kind. Waren het ge
wone oogen, die hem aanzagen of wa
ren het stralende sterren?Vasthouden,
optillen wijde de bedelaar het bekoorlijke
wezen, dat hij zeer bedreigd waande, maar
als een luchtspiegeling ontgleed het
hem.... Niets anders dan een melkwit,
mysterieus licht bleef achterToen de
grijsaard het kind aankeek, moest hij in
zich zelf keeren en hij vernam daarbij een
trillen en klingelen in zijn binnenste:
„Wees getroost, gij armste der armen',
sprak een stem tot hem, „ook voor u wordt
het heil geboren evenals voor alle kinderen
Gods: ook voor u staat de hemel open even
als voor iedereen die er oprecht naar er
langt.
Een grof lauwe, welriekende lucht wolk-
te over hem heenen toen hij onderzoe
kend rondkeek, bemerkte hij dat het Kind
in de verte reeds op een blauwen heuvel
zweefde. Overal waar het langs gegaan
had, vlamde het bovenaardsche licht, dat
ook hem doorgloeid had.... zoet en rem,
zacht en betooverend.
De grijsaard voelde zich zoo licht, zoo
oneindig licht.... hij zag de mysterieuze
schemering groeien en groeien.... hij zag
hem voortdurend machtiger worden..
Allen, die de zalige Boodschap des Heils
vernomen hadden, werden aan dien glans
deelachtigDe uren stonden stilde
tijd diende de oneindigheidHetzelfde
gevoel als de daklooze, eenzame zwerver
hadden millioenen andere menschen. De
menschheid trok, gedreven door hetzelfde
verlangen het wonder tegemoet.
Dezelfde glans straalde over eenieder..
Alle standen vonden elkander in de .ge
meenschap van ware liefde. Naast den ai-
beider liep, heel menschelijk geworden de
groot-kapitalist, en zelfs de kromme,
kruipende woekeraar had thans zijn ai'stoo-
tend uiterlijk verloren en was een zoeken
de, een kindOnder de velen bevond
zich ook de oude zwerver. Met diepgebo
gen hoofd en met bevende handen trok hij
den lokkenden eeuwigen schemer n
tot een groot dennenwoud trok de 't
zoo voort. Tot den hemel reikten de sv.'.se
toppen der statige boomèn. Zoo ontstonden
tallooze hooge gevoelens: de lucht daar
boven was strak en helderblauw.
In het midden van het woud lag een
stal.... de deur stond wijd open.
In de armoedige ruimte verzorgden een
verheven vrouw en een goedige grijsaard
een kind, dat in een kribbe lag
Van de hemelsche beminnelijkheid van
het Kind gingen alle genadestroomen uit,
welke den Keisltijd zijn zegenende macht
verleenden. Boven den stal, hoog in net
oneindige, zweefde de ster, die eens ae
Koningin uit het Morgeuland geleid had..
dit vlamde in purperen gloed. De stralende
zon had nog voor haar moeten verbleeken,
als zij het gewaagd had met haar een
weddenschap aan "te gaan. Het geruiseh
der Engelenwieken vervulde de lucht. Uit
de diepten steeg de kreet ten hemel:
„Der wereld wordt het Heil geboren 1
Wijs geworden door liefde, diende allen, die
toegesneld waren, het KindDankbaar
heid dwong hen tot geven; hün handen wa
ren open en wat zij ook geven mochten, al,
al hun gaven waren voor het Kind.1
Het goud werd van zijn vloek ontheven
en in innige waarde wedijverden de gees
telijke schatten die de geleerden uit heilige
diepten hadden gezongen en het kunstvolle
speelgoed dat de handwerksman vervaar
digd had. Zooals eens de herders en ko
ningen knielden thans de menschen der
ijzeren eeuw eerbiedig neer om te bidden.
De reusachtige purperen ster boven het
dak van den stal, vertoonde de liefelijkste
kleuren en zijn zegevierende schemer sloot
de biddende menschen in een kring van
vuur. Melkwitte genadevolle stralen, welke
van het Kind uitgangen, deinden en zweef
den in dezen kring. Beschaamd met leege
handen hurkte de zwerver op eenigen af
stand van de anderen. Hij wist niet wat
hij zou kunnen geven, hij wist niemand,
wien hij wat had kunnen geven „En wat
wilt gij mij schenken, grijsaard?" zoo spiak
het Kink in de kribbe hem aan.
Diepe schaamte overviel den ouden man
bij deze woorden, hij liet het hoofd zinken,
het liefst had hij het gezucht verborgen,
want hij bemerkte heel goed, dat aller
oogen op hem gericht waren. Hij stond op.
met onzekere schreden ging hij op de
Kribbo toe; zijn leege handen bewogen
zich tegen zijne borst.
„Niets dan mijn gansche hart!" zei hij
met bevende, gebroken stem O wonder:
Plotseling bloeide voor hem een heerlijk
gevormde, dieproode reuzenbloem op en
steeg, heerlijk geurend tot het Kerstkindje
omhoog. Zaiig lachend sprak het Kind:
„De armoede vermag het hoogste te schen
ken: de armste heeft mij het beste ge
schonken: zijn vlammend hart! Gij, die met
rijkdommen bedeeld werd, vergeet nooit,
dat God, als arm Kind in de kribbe lag en
erkent in de armoede de verlokking van
den weg die naar het Licht voert! Bedenkt,
dat velen, voor wio de deuren gesloten blij
ven omdat hij armoedig gekleed gaat^ mij
in Liefde naderbij zijn dan zij, die in flu
weel en zijde gekleed gaan. Bemint de ar
moede, zooals zij Mij vaak bemint! Wat gij
den minste der mijnen gedaan hebt, dat
hebt gij aan Mij gedaan!"....
En de oude zwerver voelde, dat helpen
de handen hem omringden, dat hij als
mensch onder de menschen leefde en dat
ook hij een eeuwig vaderland hadHij
weende tranen van vreugde.... toen deze
den grond bevochtigden, verdwenen vorst
en koude.
Een hemelsche Lente breidde zich over
de aarde uitwitbloeiend stond de slee
doorn en witte leliën versierden het veld.
Naohtegalen zongen hun betoovcrende
zang en vereenigden hun lied met dat dei
sterren en van de klokken der steden en
dorpen. Overal weerklonk het:
„Het Heil der wereld is nabij!
De Verlosser is geboren!"
Hoe Kerstmis in de verschil
lende landen gevierd wordt
Ieder land en bijna iedere plaats heeft
zijn eigen gebruiken cn eigenaardigheden
om het Kerstfeest te vieren. "Deze gebrui
ken zijn meestal zeer oud en worden steeds
in eere gehoudendikwijls ook zijn de
kerstgebruiken van heidenschen oor
sprong. Vooral de bewoners van het plat
te land zouden niet gaarne afstand van hun
eigenaardige Kerstmisgebruiken doen. Hoe
ons eigen land het Kerstfeest viert, mag
wel als genoegzaam bekend worden ver
ondersteld. Met de gebruiken in het bui
tenland zijn wij evenwel niet zoo goed op
de hoogte en het is wel eens aardig hier
over wat meer te vernemen.
HET KERSTFEEST IN FRANKRIJK.
'n Aardige Kerstviering kent men in de Pro
vence in Frankrijkdaar is het n.l. ge
bruikelijk, dat de geheele familie bij elkaa*
komt om zoo het Kerstfeest gezamenlijk
te vieren. Op den vooravond van het feest,
wanneer ieder van zijn werk komt, ver-
eenigt de geheele familie, kinderen en
kleinkinderen, zich in het ouderlijk tehuis,
teneinde er gemeenschappelijk het sobere
maal te gebruiken. Als dit is afgeloopen,
krijgt het feest veel meer een religieus
karakter. Het kribbetje zal worden opge
zet en moet steeds zooveel mogelijk ver
schillen, zoowel wat de eigenlijke grot
aangaat als wat het landschap betreft, van
den opzet van het jaar tevoren. Vóór mid
dernacht is Maria, getooid met een blau
wen hoofdoek, evenals St. Jozef, in stil
gebed verzonken, in afwachting van het
groote oogenblik. Tegen 12 uur wordt het
Kindje op het gele stroo neergelegd, ter
wijl heel spoedig daarna de herders en
vele anderen uit de omgeving van Bethle
hem en zelfs uit de Provence den He:land
komen aanbidden. En bij dit alles vertelt
ieder jaar grootvader hetzelfde verhaal
van de geboorte geheel in het Provin-
ciaalsch, behalve daar waar de engel ver
schijnt en spreekt. De Kerst-stal blijft
meestal tot Lichtmis behouden. Voor het
overige vindt men in Frankijk geen ty-
pisch-karakteristieke Kerstviering. Wel
staan op de markt nog de vele Santon-kra-
mers; veeleer echter vormen de restau
rants, waar men danst en eet, Le Réveil-
lon, les portuguises (oesters) et les escar-
gots (slakken) het middelpunt van de be
langstelling, welk gebruik in België alge
meen wordt gevolgd. In Finland is het ge
bruikelijk om Kerstmis niet alleen te vie
ren op 25 December, maar geheel de maand
lang wordt de z.g. Kleine Kerstmis ge
houden.
HET OUDE FINSCHE KERSTFEEST.
In het begin van de Jonlupuu (zoo
noemt men de Kerstmaand) gaan duizenden
menschen uit bet land der zeven provin
ciën te voet of op de ski's ofwel in klein
typische sleden een grooten tocht maken
en den velen vrieqden en kennissen, die
over het land der duizend meren ver
spreid wonen, een bezoek te brengen. Men
weet dan den tocht zoo te regelen, dat men
in ieder geval met Kerstmis bij zijn ouders
thuis is om daar onder den stralend-vei-
lichten kerstboom Kerstmis te vieren.
Want het is in Finland een oude onge
schreven familiewet, dat met Kerstmis ge
heel de familie thuis bijeen is. Kerstnacht
is het hoogtepunt van de Joulukuup. Ge
durende de kleine Kerstdagen heeft men
dus reeds voldoende gelegenheid gehad om
geschenken uit te deelen aan vrienden en
verwanten en ook is men in -staat geweest
om werken van barmhartigheid te verrich
ten aan de armen 'en ongelukkigen die men
onderweg tegenkomt. In Finland geeft men
kleine practische schenken, zonder eenige
berekening of zonder eenige ophef. Er
wordt met Kerstmis zoo goed als niet ge
werkt. Overal heerscht een geest van ver-
hoogdo hulpvaardigheid en wederzijdsche
hoogachting.
WEIHNACHTEN.
Geen feest is in Duitschland wel zoo
innig verbonden met het gevoelsleven
van het gansche volk als het Kerstfeest.
„Weihnachten" beteekent voor oud en
jong een tijdperk van vreugde. Overal
wordt het Kerstfeest gevierd, maar niet
overal op dezelfde wijze. In vele streken
van het Rijk worden nog de oeroude
Kerstgebruiken in eere gehouden. Zij ge
ven aan de feestdagen een bijzondere wij
ding. Reeds gedurende den Advent, de
vier weken, welke aan het Kerstfeest voor
afgaan, heerscht bijna overal een plech
tige feestelijke stemming. In talrijke
plaatsen en wel voornamelijk in enkele
streken van Silezië, worden dan de mid-
deleeuwsche „Adventsspiele" opgevoerd,
i'ooneelen uit het Kerst-evangelie worden
daarbij door grootere kinderen opgevoerd.
Zooals in alle oude volksstukken ontbre
ken ook bier naar de zuiver religieuze
tooneelen, ook de kluchtige scènes niet.
Zoo ziet men b.v. hoe de bedaagde Jozef
die vergeefs tracht een vuurtje te stoken,
hoe de herders op het veld den tijd ver
drijven, hoe een dikke herbergier weigert
het heilig Paar onderdak te verleenen. In
verschillende deelen van Baden, Wurtem-
berg en Beieren trekken gedurende de
drie Donderdagen voor Kerstmis de jonge
lieden des nachts door de straten en wer
pen erwten, boonen of steentjes tegen de
ruiten der woningen. Deze nachten noemt
men de „Rooknachten". Vermoedelijk wil
men hier, volgens een oud gebruik, de
booze geesten verdrijven, die in de dagen
voor Kerstnvs meer dan ooit werkzaam
zijn. Dergelijke geesten poogt men in Zuid-
Duitschland tej verdrijven met hulp van
wijwater of door het teekenen van drie
kruisen op de huisdeur. Demonen worden
ook verdreven met geweerschoten of door
het knallen met de zweep. Maar als de
bevolking van de Beiersche Alpen in dèn
Kerstnacht schoten lost, doet zij dit ver
moedelijk alleen nog maar ter eere van
den Heiland zonder daarbij te denken
aan de Demonen.
Een ander oud gebruik bestaat daarin,
dat men in den Kerstnacht een schoen
over het hoofd naar de huisdeur werpt.
Valt do schoen zoo neer, dat de punt naar
de deur wijst, dan zal men in het nieuwe
jaar een reis- ondernemen. Voor jonge
meisjes beteekent dat orakel echter, dat zij
in het komende jaar het huis als bruid
zullen verlaten. In het Bergland bij Glatz
gaan de jonge meisjes in den Kerstnacht
luisteren aan de kippenren. Als dan eerst
de haan kraait krijgt de luisteraarster in
het nieuwe jaar een man. Kakelt echter
eerst een kip, dan zal zij een jaar lang te
vergeefs wachten op een bruidegom. Hier
en daar geven de boeren hun vee io den
Kerstnacht een dubbele portie voer. Dat
brengt geluk. Laat men in den Kerst
nacht een stuk brood en een penning op
tafel liggen, dan zal men in het meuwe
jaar geen geld- of voedingszorgen kennen
Niet alleen in de dorpen, maar oök in
de steden hebben zich trouwens voor het
Kerstfeest bepaalde tradities vastgewor-
teld. De Berlijner zelf eet in den Kerst
nacht karpers- of haringsla. als de visch
hem niet te duur is. Eet men echter kar
per, dan moet het er een met kuit zijn,
want dat beteekent geluk. Zooa's elders
spelen ook in Duitschland de gerechten een
belangrijke rol bij het Kerstfeest.
Tot de spijzen welke dan bij voorkeur
op den disch komen, behooren, behalve
karpers, ook ganzen, erwten, kool cn kren
tenbrood. De etalages van de bakkerswin
kels zijn gevuld met „CkrislsLoHeu'' een
lang brood, gevuld met amandelen e'i ro
zijnen en bestrooid met suiker, dat vroeger
alleen in Saksen werd gegeten, maar ge
leidelijk het geheele Rijk heeft veroverd.
In verschillende streken van het Rijk wor
den met Kerstmis, in de kerk en woning,
kerstkribben geplaatst, die vaak niet rijk
houtsnijwerk zijn getooid. In vele muse?
vindt men trouwens prachtige ouderwet-
sche kribben, maar ook in talrijke gezin
nen is deze nabootsing van den stal van
Bethlehem een erfstuk, dat in eere wordt
gehouden.
In de laatste jaren zijn trouwens ook
weer mooie, kleurige kandelaars voor het
kerstfeest in den handel gekomen. Zij
dragen in ruime mate bij tot het verhoo-
gen van de gezelligheid. De kandelaars
hebben trouwens door de eeuwen heen hun
rol gespeeld bij het Kerstfeest, terwijl de
kerstboom eerst in de 15e eeuw in Duitsch
land bekend werd. Op oude etsen ziet men
vaak, hoe het Kerstfeest wordt gevierd.
Dan ontbreekt de kerstboom, maar niet de
kandelaars met de brandende kaarsen. In
Oostenrijk daarentegen ligt er een veel
poëtischer sfeer over de viering van het
Kerstmysterie, hier vormt de kerstboom 't
middelpunt van het Kerstfeest. Dagen te
voren wordt met koortsachtigen ijver
gewerkt aan de schoonmaak van het huis,
terwijl de kinderen op den vooravond dui
zenden boomen uit het Wienerwald slepen
om, wanneer de boom netjes in orde is ge
bracht, hem geheel behangen met zilveren
slingers, kunstmatige watten, zilveren bal
len, bonbons. De inwoners van Weenen
hebben ook nog de gewoonte levendig ge
houden om jaarlijks den 24sten December
de dooden op hun graven een klein denne-
boompje 'te gaan brengen, ofwel daar
kaarsen te ontsteken.
KERSTMIS IN ENGELAND.
Ofschoon de Engelschen een volk zijn,
dat weinig zanglustig is aangelegd, toch
zouden wij onmogelijk de „Waits" kunnen
missen, die des avonds door de straten
der mistige stad trekken en er oude kerst
liederen zingen. In de buitenwijken vaq
Londen zijn het meestal enkele arme
jongens, die in de brievenbus het „Glory to
the new bom King" het huis inzingen in
afwachting van een pennq. Echter doen
ook heele zangvereenigingen hun ronde
door de sleden, veelal ten bate van een
liefdadig doel. In den huiselijken kring
wordt het feèst met veel bloemen, met
hulst en dennegroen gevierd, terwijl de
onvergetelijke plumpudding met rum, wat
ook in ons land in de smaak begint te ko
men, een der hoofdrollen van het diner
uitmaakt. Des nachts komt „Santé Claus"
de opgehangen kousen vullen.
V
•7
O)
