23ste Jaargang
VRIJDAG 11 DECEMBER 1931
No. 7076
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Modedeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vier bladen
Op bezoek bij Generaal Ma.
Conferentie te middernahet.
(Van onzen bijzonderen correspondent in
Mandsjoerije).
C h a r b i n, 9 December.
Zoo juist keer ik terug van een der
meest opwindende en avontuurlijke reizen,
welke ik ooit in Azië heb gemaakt. Ik ver
gezelde de Japansche delegatie, die onder
leiding stond van kapitein Itagaki en Ho-
raai, den financieelen deskundge der Ja
pansche provinciale regeering te Moekden.
Zaterdagavond was de delegatie per vlieg
tuig van Moekden naar Tsitsihar gevlogen
en verscheen volkomen onverwacht in
Charbin. De aankomst van den trein,
waarmede de delegatie van Tsitsihar naar
Charbin reisde, was geheim gehouden, en
men had maatregelen getroffen, waardoor
de delegatie onmiddellijk in een extra-
trein kon overstappen om naar hot hoofd
kwartier van den Chineeschen generaal
Ma Sjang Sjen in Hailoen te .worden ge
bracht. Halverwege werd de trein echter
vier uur lang tegengehouden. Generaal Ma
wenschte de delegatie zelfs niet te zien,
doch de Japanners lieten zich niet zoo
maar afschepen. Per telegraaf openden zij
lange onderhandelingen, met het gevolg,
dat generaal Ma ten slotte zich bereid ver
klaarde de delegatie te ontvangen. Toen
de trein Hailoen binnenliep, stonden mi
litaire auto's gereed. De gedelegeerden
werden naar de particuliere woning van
een Chinees eebracht. die de eigenaar van
de plaatselijke lommerd bleek te zijn. Des
avonds om elf uur was het nog niet be
kend, of generaal Ma de afgevaardigden
te woord zou willen staan. Klokslag mid
dernacht verscheen hij echter. Hij wissel
de eerst een paar woorden met de Chi-
neesche en Japansche journalisten en zei-
de, dat misverstanden, als de gevechten
bij de Xonni-rivier en Tsitsihar uit den
weg moesten worden geruimd. Japan en
China moesten in vrede naast elkander le
ven. Er was ruimte genoeg voor allebei.
De Chineezen wenschten niets liever dan
den vrede te bewaren.
Na deze korte toespraak bleven de
vier Janansche gedelegeerden bij gene
raal Ma achter en confereerden met hem
tot drie uur in den morgen. Zoodra ee
conferentie beëindigd was, ontving Gene
raal Mn mij in ziin particuliere vertrek
ken Hij verklaarde, dat de Janan'ners
twee voorstellen hadden geaan. Van den
eenen kant wenschten zij in het Verre
Ooslen den vrede te bewaren, van den
anderen kant hoonten zij met de Chinee
zen in de drie Oostelijke provincies sa
men te werken. De Japanners zijn van
meening. dal de strijd aan de Nonni-rivier
tengevolee van een misverstand was ont
brand Zii verwachtten, dit Ma hun voor
stellen zou aannemen en de noodige stap
pen in deze richting zou doen. Voorzoo-
ver hun voorstellen den vrede en de sa
men werkimr betroffen kon eeneraal Ma
ermee instemmen, maar hij verklaarde
met nadruk, dat vrede en samenwerking
alleen dan mocreliik zouden zijn. indien
Japan zich er van zon onthouden de souve-
reinc rechten van China aan te tasten.
Zoodra Janan China aanvalt, zal Ma door
vechten ter verdediging van zijn vader
land
Een van de hoofdpunten der besprekin
gen betrof de vraag of generaal Ma de be
noeming van Tsjang-Ting-Hoei tot gou
verneur van Hailoengkian zou goedkeu
ren. doch Ma weigerde hierover met de
Japanners te discussieeren, aangezien hij
de bezetting van den gouverneurszetel
in die provincie als een zuiver nationale
aangelegenheid beschouwde, welke alleen
en uitsluitend door de regeering te Nan
king kon worden opgelost. Hij wenschte
dan ook op deze kwestie bij zuiver infor-
matorische besprekingen niet in te gaan.
De Japanners trachtten te weten te ko
men, of generaal Ma den strijd zou hervat
ten. Deze antwoordde, dat hij slechts uit
zelfverdediging had gevochten, en dit weer
zou doen, wanneer hij aangevallen werd.
De Japanners zeiden daarop, dat, indien
er geen nieuwe gevechten zouden plaats
vinden, zij de kwestie van het terugtrek
ken hunner troepen wilden bespreken,
maar dat zij nog geen definitief uitsluitsel
daarover konden geven.
Zoo leidde de conferentie tot een vol
ledige mislukking, terwijl er ook geen ver
dere onderhandelingen zullen worden ge
voerd.
Generaal Ma deelde mij mede, dat de re
den van het onverwachte Japansche be
zoek alleen hierin gezocht moest worden,
dat zij de toestand en de positie van het
Chneescho leger wilden verkennon en Ma
wilden polsen, of hij bezwaren tegen den
pro-Japanschen gouverneur Tsjang-Ting-
Hoei zou maken.
De delegatie werd onder strenge bewa
king gesteld en het was den gedelegeer
den verboden noch het huis noch den trein
te verlaten. Generaal Ma demonstreerde
met kracht het gerucht, dat eenige dagen
geleden telegrafisch verspreid werd, als
zouden de Japanners hem hebben uitgo-
noodigd naar Tsitsihar terug te kecren.
Tegen vier uur trok Generaal Ma zich
terug. Na twee uren slaap ging ik met een
extra-trein terug. De Japansche delegatie
reigerde ook maar een enkele inlichting te
erstrekken en beschouwt de situatie als
zeer onzeker.
WALTER BOSSHARD.
De bioscoop.
Bij de behandeling van de Begrooting
van Binnenlandsche Zaken heeft het Ka
tholieke Tweede-Kamerlid Mr. Teulings ge
klaagd over het al te gemakkelijk classifi
ceerden van fi'.ms in de categorie: „geschikt
voor alle leetijden", en betreffende de ver
slapping van de strenge keuringscischen,
eenmaal aangelegd.
De Minister heeft daarop niet veel geant
woord. Hij zal alles deugdelijk doen onder
zoeken en zoo noodig maatregelen treffen.
Wij vermelden dit hier, en achten het
niet noodig, er bij te commentarieeren.
Op het feit willen wij de aandacht
vestigen op het feit, dat, als voor een
bioscoop staat, dat de vertooning toegan
kelijk is voor personen van alle leeftijden,
daaruit niet kan worden geconcludeerd, dat
men er gerust met z'n kinderen kan heen
gaan.
Daarom ook hebben wij ons verplicht ge
zien, reeds geruimen tijd geleden, om een
eigen keuring te doen voor de bioscopen in
Leiden.
BINNENLAND
TWEEDE KAMER.
„LANDBOUW".
Tarwewet Suikerbieten
teelt Landarbeiderswet.
Gistermiddag is ..Landbouw" behan
deld.
't Was voor minister R u ij s een ge
noegen, dat er ditmaal niet alleen werd
gewensoht en gemopperd, maar dat er ook
dank werd betuigd voor mooie daden en
goede voornemens.
Over de Tarwewet. die Minister Ruijs
er door kreeg, na zwaar geschut in wer
king te hebben g&^teld, bleek men nu al
gemeen tevreden. De a.r. heer v. d. H e u-
ved bepleitte echter een verhooging van
het mengpercentage opdat heel het in-
landsch product hier worde verbruikteen
denkbeeld, dat den Minister niet verwer
pelijk schijnt. Deze afgevaardigde heeft
terecht geprotesteerd tegen de sensatio-
neele en demagogische bestrijding, waar
aan de wet bloot staat in de liberale, com
munistische en socialistische pers. Wij
moeten er echter bijvoegen, dat de soc.
dem. dhr. Hiemstra zich op dit punt
van zijn partij-pers losmaakte en de goe
de werking der Tarwewet erkende.
Hetzelfde kan men zeggen van den steun
welken de Regeering aan de suikerbieten
teelt verleent, welke zij nu met 11 in
plaats 7 millioen gulden helpt. De heer
Jac. Vos, die de tarwewet de „meest
sympathieke" hulp noemde, was ook tevre
den over den steun aan de bieten, welke
hem nu voldoende leek, daar hij een ver
mindering van de suikerproductie en een
stijging van de prijzen durft verwachten.
Ook de heer Loerakker was over den
geboden steun tevreden, maar drong er op
aan (hierin later bijgevallen door den heer
v. d. Heuvel) dat nu ook algemeene verla
ging van do uiterst sobere loonen der land
arbeiders zou worden voorkomen.
De heer Engels (R.K.) drong er op
aan een zeer sympathiek denkbeeld
dat personen, die van den landarbeid een
nevenberoep maken, ook zullen kunnen
profiteeren van de Landarbeiderswet; ook
werkloozen zou men aan een stukje grond
kunnen helpen; een gewijzigde Lan iarbei-
derswet zou tevens goede diensten kun
nen bewijzen in Twente als het waar is,
dat vele textielbedrijven zullen worden
verplaatst naar Inclic.
De vergadering wordt geschorst tot 8
uur 's avonds.
Nog verschillende andere sprekers heb
ben reeds het woord govoerd of staan nog
ingeschreven.
WEGENFONDS.
Minister Reijmer aan het
woord.
In de avondvergadering is de begroo
ting van het Wegenfonds behandeld.
De heer v. d. Wacrdcn (S.-D.) vestig
de de aandacht op do weg beoosten Lei
den. Er is nu al een post uitgetrokken
voor grondaankoop, maar waar is de grond
gelegen? Waarom wordt toch zoo vastge
houden aan Sassenhcim.
De heer V a n d er Bilt (V.B.) wees er
op, dat een nieuwe weg van Amsterdam
door de Haarlemmermeer beoosten Leiden
om naar den bestaanden weg naar Den
Haag en Rotterdam onlogisch zou zijn.
Nog andere sprekers voeren het woord.
De Minister van Waterstaat, dc heer
Reymer zegt, dat er een groote achter
stand is in te halen zoowel ten aanzien
van de wegen als van de bruggen. Maar
men vergete niet, dat er pas sedert 1929
over de noodige fondsen wordt beschikt.
De wegenbelasting brengt echter niet ge
noeg op, om aan alle eischen te voldoen,
er moet nog worden geleend.
Met voldoening mag worden geconsta
teerd, wat in het eerste lustrum is tot
stand gekomen.
Snel verkeerswegen voor het griste af
standsverkeer blijft spr. vooralsnog niet
noodig achten. Natuurlijk wordt er op ge
let, dat wegen, die thans worden aange
legd, geschikt gemaakt kunnen wordeu
voor qventueel toem ftend internation»w»l
verkeer,"dat zich nog meet ontwikkelen.
Dat de hoofdwegen te royaal worden
opgezet kan niet worden toegegeven.
Dat de weg Den Haag-Delft te breed
zou zijn omdat er parallelwegen zijn, kan
spr. niet toegeven. Er is menigmaal niet te
ontkomen aan parallelwegen, met het oog
op de bebouwing. Men vergete ook niet,
dat het verkeer nog steeds toeneemt.
Dat het centrum des lnnds wordt be voor
dceld gelijk de heer Ebels zeide, moge
schijnbaar waar zijn, maar van opzei telij-
ke bevoordeeling is geen sprake. Waar
mogelijk worden plaatselijke verbeterin
gen aangebracht. Een zeer groot deel van
de inkomsten der wegenbelasting komt
trouwens ook uit het centrum en het
Westen des lands.
Spr. erkent, dat het met de tertiaire we
gen droevig gesteld is en dat er reden is
tot klachten. Maar krachtens de Wegen
belastingwet kunnen geen rijksgelden uit
het Wegenfonds voor de tertiaire wegen
worden aangewend. Geschiedde dit vol
gens een wetswijziging, dan zou er minder
voor de primaire wegen overblijven. Zorg
voor de tertiaire wegen is niet in de eer
ste plaats rijkszaak.
Wat de brug over het Hollandseh Diep
bel reft, daarover behoeft men niet te pra
ten: dat is enfoncer une porte ouverte. Het
gaat er maar om, waar de brug zal komen.
Sprekers sympathie gaat uit naar een brug
bij den Moerdijk. Tegen een brug bij Wil
lemstad heeft spr. bezwaren en hij houdt
die vol.
In Nijmegen is spr. lot overeenstemming
gekomen, in Arnhem hoopt hij op spoedige
overeenstemming, marfr ten aanzien van
Doesburg heeft spr. van het gemeentebe
stuur nog niets geen medewerking gekre
gen.
Op de brug bij Gorinchem is zijn aan
dacht gevestigd.
Spreker heeft zooveel mogelijk medege
werkt tot opheffing van tollen; op de Rijks
wegen bestaan ze niet meer. De tollen op
den weg UtrechtVreeswijk vormen een
moeilijke kwestie. En met den tol bij Maar
tensdijk heeft -spr. niets te maken.
Bij deze begrooting wordt niet gepre
judieieerd ten aanzien van een weg be
oosten Leiden.
Ten aanzien van het wegdek zegt spr.,
dat men niet Lot een algomcene stelling
kan komen, welke wegbedekking gewenscht
is. Dat hangt af van de fundeering. Als dc
klinker kan worden toegepast, zal de Rc-
goering de nationale industrie niet Voor
bijgaan. Over de opleiding van de straat-
makers wacht spr. een rapport.
Er wordt gerepliceerd.
De Minister dupliceert waarna de
algemeene beraadslaging wordt gesloten.
Nadat bij een enkel artikel nog eenige
opmerkingen zijn gemaakt, wordt de be-
g'ooting van het Wegenfonds z. h. st. goed
gekeurd.
Hierna is nog dc Begroeting van de
Staatsmijnen behandeld en aangenomen.
NOODKREET TOT DEN MINISTER.
„Excellentie, er is haast, groote haast".
Het Comité van Economisch Verweer uit
dc Land- en Tuinbouworganisaties, waarin
zijn vertegenwoordigd dc Algemeene Ne-
derlandsche Zuivelbond, dc Bond van
Kaasproducenten, de Christelijke Boercn-
en Tuindersbond, do Katholieke Nederland
schc Boeren- en Tuindersbond, het Konink
lijk Xederlandsch Landbouw-Comité en de
Nederlandscho Tuinbouwraad, tezamen
omvattende alle georganiseerde land- en
tuinbouwers in Nederland, heeft den vol
genden noodkreet gericht tot den Minister
van Binnenlandsche Zaken en Landbouw.
„Nadat de betalingsmoeilijkheden in
Duitschland en het bewuste streven van dit
land, oni den invoer van land- en tuin
bouwproducten te drukken, do afzetmoge
lijkheid van onze producten, zoowel wat
hoeveelheid als prijs betreft, zeer belaug-
rijk hadden verkleind, heeft Frankrijk een
contingenteeringssystecin ingevoerd, dat
den uitvoer naar dit land sterk belemmert
niet alleen, maar en dit, vooral door de
ijze waarop dit systeem wordt toege
past ook de normale handelsbetrekkin
gen, die jaren lang bestaan hebben en met
zorg en veel moeite zijn opgebouwd, onmo
gelijk maakt. In Oostenrijk heeft men een
deviezenregeling ingevoerd, die het prac-
tisch onmogelijk maakt, naar dit land te
exporteereu, terwijl door Engeland eiken
dag lijsten van invoerrechten worden vast
gesteld, die van zoodanige hoogte zijn, dat
dezo ruïneus op den export naar dit land
moeten werken. Wij vragen ons af wat
hiervan het einde zal zijn, doch wij vragen
ons tegelijkertijd af of onze rcgecring daar
tegen nu inderdaad maohteloos staat.
Wij weten heel goed, dat in do buiten-
landsche maatregelen twee soorten dienen
te worden onderscheiden, t.w.: do verhoo
ging van invoerrechten en hot vaststellen
van contingenten. En wij weten ook heel
goed dat, als Nederland ten aanzien van
beide behandeld wordt op een wijze, waar
op het recht heeft, uiteindelijk erkend zal
moeten worden, dat ieder land voor zich
zelf het recht heeft, die maatregelen te ne
men, die het in overeenstemming acht met
de noodzakelijkheid om de belangen van
het land zelf te beschermen.
Als wij dit recht- tenaanzicn van de lan
den, waarheen onze producten gaan, orken-
ncn, dan eischen wij het ook op voor nis
eigen land en dan herhalen wij onze vraag:
is de Xederlandsche Itegcering niet bij
machte om in dezen flink van zich af te
slaan?
NV ij denken daarbij en wij vroegen het
u reeds voor den invoer van wijn op flcs-
schen aan een bijzondere verhooging
van ons invoerrecht voor de belangrijkste
producten van do landen, die onzen export
belagen. Wij voegen hier oogenblikkeiijk
aan toe, dat deze middelen, naar onze op
vatting, onder bepaalde omstandigheden
zeker zullen helpen, doch dat zij desniette
genstaande dat tot de kleine middelen ge
rekend moeten worden.
Wanneer wij onze gedachten laten gaan
over middelen van grooter kalibor, dan
vragen wij ons in de eerste plaats af of het
Üslo-Pact daarvoor geen gelegenheid biedt.
Dc door Duitschland, Frankrijk en Enge
land getroffen maatregelen mogen voor
ieder der Oslo-Staten niet even funeste
gevolgen hebben, het is niet te ontkennen,
dat alle ec zwaar door getroffen worden.
Wij twijfelen dan ook niet of ieder dezer
Staten zint op pogingen om voor zijn be
langen op te komen. Hoeveel krachtiger
zou ieder dezer pogingen worden, als niet
elk der Staten afzunücrlijk, doel: alle te
zamen gingen handelen. Tellen wij het in
wonertal van de vijf z.g. Oslo-Staten teza
men, dan zien wij: Nederland (8 millioen),
België (8 millioen), Denemarken 3.5 mil
lioen), Zweden (6 millioen) en Noorwegen
(3 millioen) 28.5 millioen inwoners ver
tegenwoordigd en dus een inwonertal dat
ten aanzien van Frankrijk (41.000.0UO),
Groot-Britlannië (-15.OUU.000) en Duitschland
(64.000.000) geen slecht figuur maakt, vooral
wanneer wij in aanmerking nemen, dat de
Oslo-Staten tot nog toe koopkrachtige hin
den zijff. Wij zijn overtuigd, dat als dc/.e
macht als één geheel in de s-cliaal gcleg 1
werd, er in de drie genoemde landen met
andere ooren naar geluisterd zou worden
dan nu het geval is. Thans is het een klem
kunstje om ieder der Oslo-Staten afzonder
lijk af te slachten, doch om er vijf onder de
knie te krijgen, mits als eenheid vcreenig I,
zal nog een heele toer zijn.
Wij vragen ons ook af: welke middelen
zullen de nieuwe wetten op den invoer'cn-
sisinvoerwet) en de voorgestelde anti-dum-
pingawet de Nederlandschc Kegecring ge
ven. Maakt zij zich sterk genoeg om deze
beide wetten forsch te hanteeren? Wij kun
nen ons niet losmaken van dc gedachte, dat
alles zoo langzaam geschiedt en dat een
aan de Nederlandsche exporteurs toege
brachte klap in het geheel niet of alleen
in de verre verte met een wederklap wordt
beantwoord. Wij hebben het gevoel dat niet
j genoeg beseft wordt, dat wij in een oorlog
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Zarr.ora tot president van Spanje geko
zen. (Buitenland, 2de blad).
De V.B.-resolutie inzake Mandsjoerije
aanvaard. (Buitenland, 2de blad).
Nieuwe boodschap van president Hoover
(Buitenland, 2de blad).
BINNENLAND.
De Rijkssteun aan den landbouw; te
vreden stemmen in de Tweede Kamer.
(lste blad).
Invoer van kaas in Frankrijk, (lste
blad).
MGR. AENGENENT OVER
DE GRAAL Bladz. 7
EEN CORRESPONDENTIE
UIT MANDSJOERIJE Bladz. 1
DE GESCHIEDENIS VAN
ZWAMMERDAM Bladz. 5
EEN GEÏLLUSTREERDE PA
GINA VOOR DE DAMES Bladz. 15
leven. Natuurlijk niet in dien zin, dat eiken
dag lijsten openbaar gemankt worden van
gesneuvelden en gewonden, maar toch
sneuvelen er economisch dagelijks hondetd-
tallen onzer medeburgers of worden diep
gewond onder do ondragelijke lasten.
Excellentie, wij kunnen het u niet lui
de genoog toeroepen: er is haast, grooie
huast bij dit work. Wij konden nog pas we
der constateercn, dat oen duidelijk gc-
niaakto afspraak eenvoudig niet werd na
gekomen. Dit kan niet langer door Ncd.r-
'land verdragon worden en sprekende in
naam van alle georganiseerde land- en
tuinbouwers vragen wij u: laat de Rende
ring dit alles onder oogeu zien, opdat niet,
alle bestaansbronnen op land-en tuinbouw
gebied opdrogen.
Excellentie: laai de Regcering krachtig
tig voor ons optreden cn laat zij hot. ter
stond doen. Er is periculum in mora!"
Een afschrift van het adres is aan allo
overige Ministers toegezonden.
KERST- EN NIEUWJAARSDRUKTE IN
SLAGERIJEN.
0 verwerkvergunning.
Do Minister van Arbeid, Handel on Nij
verheid heeft aan hoofden of bestuurders
van slagerijen in alle gemeenten des Rijks
vergund, dat gedurende het tijdvak van 21
December 1931 tot. cn met 2 Januari 1932:
lo. in hunne onderneming door arbeiders
van 16 jaar of ouder, arbeid wordt verricht
volgons onderstaande arbeidsregeling.
Maximum aan
tal werkuren
voor vrouwen
Maximum aantal on voor jeugdige
Datum werkuren voor personen van
mannen 16 en 17 jaar.
21 Doe8 uren 8 uren
23
10
10
2 Jan11 10
2o. op de dagen, waarop langer dan 8 1/2
uur wordt gewerkt, voor arbeiders, ten aan
zien van wie niet bij het Werktijdenbesluit
voor fabrieken of werkplaatsen 1923 het
uur, waarop uiterlijk de arbeid op die da
gen moet eindigen, is bepaald, hot uur van
einde van den werktijd wordt vastgesteld
op uiterlijk 9.30 uur des namiddags, behou
dens op Donderdag 31 December 1931, op
welken dag hun arbeid uiterlijk om 8 uur
des avonds moet eindigen.
een en ander onder voorwaarde, dat:
lo. in de onderneming, waar van deze
vergunnino cebruik gemaakt wordt, geen
arbeid wordt verricht op Vrijdag 25 Decem
ber 1931, alsmede op Vrijdag 1 Januari
1932;
2o. de arbeidstijd op Zaterdag 26 Decern
ber 1931 in zijn geheel is gelegen tusschon 7
uur des voormiddags en 1 uur des namid
dags
3o.- de arbeid voor jeugdige personen cn
vrouwen op twee achtereenvolgende dagen
wordt afgewisseld door een rusttijd van
ten minste 11 uren achtereen.
MEELCENTRALE.
Het bestuur van de Nederlandschc meel
centrale heeft den heer H. M. Abraham be
noemd tot directeur yan deze centrale.
