REGLAME-AANB1EDIING
Geschenken
PRIMA HEERENBAAI
G. H. LENS Co.
j J. GUSSENHOVEN, Oude Rijn 2, Tel. 411
FmWelCJ.VISe
Onderjurken Wol m.Zijde
Bijpass. Directoirs,
Wollen Camisoles
Wollen Camisoles
Skisokjes n 7r
JOH. P. MEIJERS
AdverteerendoetverkGopen
1ST. NICOLAAS 1931
SINT NICOLAAS-CESCHENKEN
GEBRS. P D. BRIEËR
SINT NICOLAAS-AANBIEDING
ELECIRISCHE TABAK- EN SIGARENFABRIEK
„DE LANDMAN
Ruime keuze SHIT NICOLAAS-CAOEABX
OF. LEIDSCHE COURANT
Het Sint Nicolaasgebak
DE VERGULDPARTIJ VAN HILDE-
BRAND.
Geen Sint Nicolaasfocst zonder een Sin
terklaasje, ook wel speculaas genoemd,
zonder boter'etter en marscpijcn.
Maar weinigen zullen vermoeden, dat dit
gebak al dag toekent minstens uit de 15e
eeuw en dat zelfs de vormen, waarin dit
baksel werd gemaakt, oorzaak geweest
zijn, dat „Mijne Hoeren van den Gerechte
der Staat Arnhem" bij een keur van 3 De
cember 1022, de speculaasjes hebben verbo
den, omdat zij „niet alleen strijdende
teghens a'le goede ordre ende politij-k" wa
ren, maar vooral omdat zij strekten tot
„superstitie ende afgoderye" en de burgers
af'eidden van den „ware Godesdyenst", wij!
die koekjes ,,'t fa<*ocn van eenige beelden"
hadden.
Het feestgebak heette „St. Claescoeck".
Elders sprak men van St. Olaesbaksel. Dit
■baksel word genoten door groot en klein
en was niet alleen bekend in Holland, maar
ook in Duitsehland en in Frankrijk. Het
werd uitgedeeld niet al'een in den huiselij-
ken kring, maar ook door de geestelijkheid
of door het stadsbestuur. Zoo werd b.v.
in Dordrecht in 1403 vanwege de stad
,/honinc, Glaescoeck ende taert aan die
keynders op hunne patroon, St. Nyclaes, ge
geven."
De „St. Claescoeck" zag er vroeger fees
telijker uit dan thans. Er werd vroeger
heel veel werk van gemaakt om door ver
guldsel vooral het „S. Claesbaksol" te la
ten schitteren. Voor het aanbrengen van
deze versieri~-g werden door de vroegere
koekbakkers jonge dames aifcgcnoodigd.
Hildebrand in de „Camera Obscura" heeft
ons zoo'n verguldpartij beschreven. Hilde
brand heeft or toevallig aan moe gedaan,
omdat hij Henrictte Kegge, een nioht van
bakker De Groot, moest verontschuldigen,
en, uitgenoodigd even binnen te komen,
zich in gezelschap zag van Mietje Dekker,
Keetje De. Riet, Pietje Hupstra, Truitje en
Toosjo Opper (waarvan dc eene zich geluk
kig achtte in het bezat van een roode, en
de. andere van 'n blauwe céphalido). Verder
van Grietje van Buren ,Bartje Blom en de
vrouwelijke huisgenooten. Hij geeft zijn be
vindingen als volgt weer:
De verguldpartij zou uiterlijk te half zes
aanvangen, en tegen dat uur begaf ik mij
op weg naar de woning van den koekebak-
ker de Groot of, zooals Henriet te altijd zei-
de, van de „De Grooten". Zij was vrij ver
re van het huis van den heer Kegge gele
gen, en ik ging op voor een stadgenoot
waarschijnlijk zeer heldere, maar voor een
vreemdeling zeer ingewikkelde aanduidin
gen van den heer Kegge af.
Plotseling bevond ik mij in eene donkere
steeg, aan welker einde een hel licht als
uit den grond opkwam, voor welk licht zich
eene duistere massa met zekere golving
soheen te bewegen. Naarmate ik verder
ging, hoorde ik stemmen, die mij toesche
nen van jonge knapen te zijn, uit deze mas
sa voortkomen. Geheel genaderd, zag ik een
op alle manieren op en over elkander lig-
genden stapel jongens, die door een kel
derraam, waaruit het licht kwam, het oog
hadden op de bewegingen van een meester
koekbakker en zijne gezllen, die in hunne
witte linnen pakjes al zulke schoone won
deren kneedden, duimden, schikten en bak
ten, als weke Henriette versmaad had
verder te volmaken. Ik stond een oogen-
blik stil en verlustigde mij in dc belaug-
steling dier straatjongens, die waarschijn
lijk geen beter aandeel in de genoegens
van Sint Nicolaas hebben zouden, dan dat
zij de lekkernijen zagen toebereiden, die
hun begunstigder broeder gelukkig, of, zoo
als malbentige menschen beweren, ziek zou
den maken.
„Nou, wat weerga, jongen! laat mijn ook
reis kaiken zei de een en ondersteunde
zijne begeerte met eene hevige beweging
der ellebogen.
„Doppie, Jan! dat is een mooie!" riep
een ander, „da's zeker een Jan Klaassen 1"
„Ben je mal, jongen?" riep een derde;
,,'t is oen waif!"
„Nou as dat 'en waif is," merkte een
vierde aan, „dan mag ik laien dat Piet in
de kelder valt."
„Hou je ellebogen voor jè. Gerritje; ik
waarskou je hoor!"
„Pas op, Pietje 1 of je holsblok gaat de
bakkerij in."
„Kaik; ie doet den oven open; is 't men
een vuurtje?"
Wat doet die dikke nou weer? Hij doet
meel au zen knuisten!"
„Wel nou, mot et deeg dan an zen vin
gers bLaiven hangen? Jij bent ook een
mooie.
„Wacht een beetje! Da's een kokkerd,
die kost wel'en daalder hoor!"
„Hoor je hem? je zoudt er wel komman
met 'en daalder."
„'En daah1 op je oogen."
Deze en dergelijke waren de gesprekken
van de kunstbeschouwers voor het raam
van dit atelier.
Op den hoek van 't huis hing een groot
uithangbord, waarop de bekende geschie
denis van den Zoeten Inval stond afge
beeld, en daaronder H. P. De Groot. Alle
zoort-en van koek en kleyngoed." Ik was
duB terecht. Ik trad den winkel binnen, en
er was zulk een verward geluid van vrou
wenstemmen in een belendende kamer, die
door een glazen deur met een groén horre
tje daarop uitzag, dat ik duidelijk bemerk
te dat de partij aan den gang was, en ik
mij nogmaals luidkee's moest aanmelden
eer er iemand opdaagde.
De glazen deur ging open, en hot mooie
Saartje versoheen met een hooge kleur, als
iemand, die uit een zeer druk gesprek, of
uit eene zeer warme kamer komt.
„U alleen, mijnheer Hildebrand?"
„In plaats van uw nichtje Kegge, lieve
juffrouw! ik kom haar bij u verontschul
digen."
„Maar u zal toch binnenkomen?"
„Een oogenblikje."
Saartje opende de deur opnieuw, om mij
in te laten en ik overzag de schare.
De herka.ing van mijn boodschap maak
te veel sensatie bij juffrouw De Groot, die
gehoopt had met nicht Henriette te pron
ken; het speet de vergaderde juffers ook
reoht, zooals zij zeiden, schoon ik mij over
tuigd hield, dat het wegblijven van zulk
een dame voor menig harer een pak van
't hart was. Een algemeen gefluister, dat
door de dames twee aan twee werd uitge
voerd, volgde, waaruit zich eindelijk de so
lo van Grietje van Buren ontwikkelde, met
de betuiging, „dat het jammer voor juf
frouw Kegge was; zoo reis vergu-den, dat
was altijd nog reis aardig."
„Ik hoop," zei jufrouw De Groot, in de
aanstaande week, de „kleine neefjes en
nichtjes dr ook nog reis op te nooden. Dan
vraag He „zoo wat klein grut".
„Maar dan zalje ook zulike effectieve
stukken niet laten werken," merkte juf
frouw van Buren aan, haar penseel indoo-
pende en een lange streep goud op den
wimpel van een oorlogschip klevende.
,,'t Ziet er wel prettig uit", zei ik zelf; ik
watertand om het ook reis te doen. Mag
ik eens effen van de partij zijn
Dit voorstel bracht een schaterend ge
lach en groote vroolijkheid teweeg, die
evenwel nog vermeerderde, toen men zag
dat ik het waarlijk meende.
Tot de edele kunst van vergulden, ook
wel met eenen bij alle koekbakkers voor be-
leedigend gehouden naam „plakken" ge
noemd, zijn vier dingen noodig, als: de koek
die verguld moet worden, het verguldsel
zelf, een nat penseel, en dat gedeelte van
een hazen- of konijnenvacht, hetwe'.k ja
gers de pluim, en gewone mensohen den
staart noemen, ep dat in dit bijzonder ge
val dient om het opgelegde goud aan te
dringen en vast te drukken. Om allés gere
geld in zijn werk te doen gaan, zat aan het
eene einde van de tafel het lieve Saartje,
die de verschillendesmterklaaskoeken uit
deelde, welke de bewerking moesten on
dergaan vrijers, vrijsters, schepen, paradij
zen, dagbroers, ruiters, rijtuigen, a.le meest
al van de eerste grootte; terwijl aan het
tegenovergestelde einde moeder De Groot
die ook de thee schonk, boekjes bladgoud :n
breeder en smaller reepen knipte, om ieder
daarvan behoorlijk te voorzien, de tafel met
kopjes met water bekaaid was, en ieder der
genoodigden met een penseel en een konij
nenpluimpje was uitgerust. Men voorzag
ook mij hiervan, en bij ieder materiaal of
instrument, dat ik in handen nam, proestte
men 't uit van 't lachen en ging een kreet
van verbazing op.
„'t Is zonde!" betuigde Mientje Dekker.
„Heb ik van mijn leven?" informeerde
Keetje de Riet.
„Die studenten hebben alevel a'tijd wat
raars," fluisterde die van de roode cépha-
lide.
„Meheer doet het heuschverklaarde
die van de blauwe.
,,'k Ben benieuwd hoe dat af zal komen,"
zi Grietje van Buren.
„Wat menheer breekt mag menheer op
eten, niet waar juffrouw De Groot?" vroeg
Bartje Blom, die het goed met mij scheen
te meenen.
Maar Suzette Noiret en Saartje wezen
mij te recht en deden 't mij voor.
Nu moeten mijne lezers, die misschien
laag op de schoone kunst van kokvergul
den neerzien, niet denken dat de gezegde
kunst zoo heel eenvoudig en gemakkelijk is.
Ja, een vierduits varken kan een ieder be
plakken; een streepje voor den grond, en
een ruitje op zijn lijf, dat kan een kind
Maar deftige vrijers en vrijsters van vieren
twintig stuivers netjes te vergulden, tot de
plooitjes van den kraag en de ruitjes van
den breizak toe; een Eva bij den boom op
te sieren, geen enkel appeltje (want het is
een appelboom geweest) te vergeten, en
de bochten van de slang niet hoekig te ma
ken; 'n beheel oorlogsohip met gouden ree
pen op te tuigen en de schietgaten netjes
af te zetten, zooals juffrouw van Buren
deed, en een koets met paarden, als juf
frouw De Riet, die het zweepk«>ord zoo na
tuurlijk wist te doen kronkelen of het een
gouden kurketrekker was, dat is iets an
ders. Het is gemakkelijk gezegd't is maar
koekvergu'denmaar ik verzeker u dat
koekvergulden en koekvergulden twee is,
en dat er bijvoorbeeld een hemelsbreed on
derscheid wr»s tusschen den vrijer, dien
Toosje, en den vrijer, dien Truitje had uit
gemonsterd, zoodat Toosje zel've moest
bekennen 4^ ze niet wist hoe Truitje die
parapluie zoo natuurlijk kreeg, waarop de
vrijer van Truitje dan ook rondging, en het
geheele gezelschap eenstemming verklaar
de, dat het waarlijk was als of die parapluie
leefde. Ik voor mij kan u a's eerlijk man
betuigen dat mij nadat ik eerst mijne
krachten aan den zadel van den ruiter,
dien juffrouw Noiret onder handen had, be
proefd, en mij van haar omtrent de hoofd
geheimen der kunst had laten onderrich
ten; dat mij, zeg ik, een koude rilling door
de leden ging, toen er eene groote, majes
tueuze dagbroer voor mijne eigene onbij
gestane verantwoording werd gelegd. Eén
ding kan ik niet nalaten hier ten alge-
meenen nutte op te merken. In het koek
vergulden is vooral van het uiterste ge
wicht de juiste hoeveelheid water, die men
op de plaats penseelt waarop men het goud
wil doen kleven; want neemt men die te
gering, zoo wil het niet kleven, en doet men
het te nat, zoo wordt het verguldsel dof.
En wat is er nu aan een doffe dagbroer?
Spoedig was men het er over eens, dat ik
't al heel mooi begon te doen; ik hoop niet
dat men grootspraak zal achten, wat ik
gaarne aan de zachtmoedigheid der cri-
tiek toeschrijf; en weldra lette men er niet
meer op.
Tegenwoordig hebben de gezondheids
commissies uitgemaakt., dat hot vergulden
onhygiënisch is, en de vergu.dpartijen be-
hooren tot het verledene.
Men spreekt in de 15e en 16e eeuw ook al
van amandelbrood en van marsepein. Wat
hiermee precies bedoeld werd, weet ik niet.
Of dit hetzelfde is, als de kern van onze
banket- of boterletters, moeten de men
schen van het vak maar uitmaken aan de
hand van een „recept om marsepain te
backen," welk recept is te vinden in een
koockboek uit de 16e eeuw:
„Neemt amandelen, die eenen dach en
nacht in schoon water hebben gelegen, die
also schoon gemaect zijn, alst mogelijk is,
stoot die, altijd met vers water insprin
gende, dat geen o.ie en worde. Dan neemt
also vele goet witte zuyekers als amande
len. Alst al wel 't saemen gestooten is en
met rooswater gelenget, so doe get 't samen
in eenen eydelen dop, ende settet in een
panne en latet backen in den oven ende
besprengt dit wel met zuyeker en rooswater
ghemengt, dat niet te seer en verdrooge.
Ghij moget oock backen in een panne over
't vuyr, maer siet dan wel toe, dat het niet
en verberne. Als ghijt diech maect, suldijt
met rooswater lengen en overspringen."
IÖRM
PRINSESSEKADE 5 i: TEL. 691
Corsetten - Tricotages - Kousen
illlli i mui immuun iituinninntmmiiMumimnnmmni
diverse kleuren, moderne lengten
Wol. m. Zijde |a95
ROSE EN WIT
1.6a
GEGARANDEERD KRIMPVRIJ
/elk stuk dat krlmpt\ uauaf 9 Rilrt
Vwordt teruggenomen/
MODERNE KLEUREN 135 - 0.95, %Mm i %3
11111111111111 ii 11111111
mniiinniimi iiiii iiiiiiiinniHiuii nu ui»
Zichtzendingen op aanvraag
Groote sorteering i: Lage prijzen
Bloemtatels Werktafels
Haardtauteuils Rieten stoelen
Nieuwe Rijn 39/40 110
RIETEN STOELEN
Werkmandjes
BLOEMBAKKEN
VOGELVOEDERHUIZEN
Poppenwiegen
Poppenwagens
Luxe Borstelwerken
Onze naam geeft bet cachet
LAGE PRIJZEN !1
Reparatie-inrichting
Nieuwe Rijn 14
ST. NICOLAAS
GESCHENKEN
Ontbijtstellen
Tafel- en Servetgoed
Heeren Pyama's
Flanellen
Nachtjaponnen
Sokken - Kousen
Heeren- en Dames-
Zakdoeken
Onderjurken
Directoires enz. enz.
C. TH. Breebaart
Zoon
MARE 92 - LEIDEN
Telefoon 544
llllllllllllllltllllllllllllllllllllltlllllllllllMIMIIIItllllllllllllllllllimill
UT 1
Boterletters 1.10 p. p. Letterstaven 55 ct. p. stuk
Letterbanket 22 ct p. ons. Boterspeculaas met
Amanoelen 16 ct. p. ons. Speculaas (Dikke- E
brokken) 14 cent por ons. Speculaas Poppen
14 25 40 50 cent per stuk
MARCEPEIR -BLOKJES
i «»»D- I no epni
VIOOLTJES UCI11 r
WSPE! Per °ns I
"dominesteenen
BORSTPLAAT 10 14 15 18 ct. p. ons
mm EXTRA AANBIEDING i
E BOTERSPECULAAS 25 ct. per half pond
TiIIIIIMilIlllIllllllltlllUI
als: TAFELTENNIS - VOETBALLEN -
VOETBALSCHOENEN (ook voor Junio
res) - SPORTKLEEDING in elke club
kleur - LUCHTBUKSEN voor jong en oud
- LUCHTPISTOLEN - PIJL EN BOOG-
SPEL - WERPSPEL
IN RUIME SORTEERINGEN VOORHANDEN BIJ:
MEYKAMP'S Sport- en Wapenhandel
VROUWENSTEEG 7, LEIDEN - TELEF. 2799
Zak- en Padvindersmessen als van ouds van
prima Solinger- en Zweedsche fabrikaten.
SPEELGOEDEREN
J. VAN SCHIJNDEL A
28 BREESTRAAT 28, LEIDEN
TÉLEF00N 620
Treinen met veer vanat t 0.75 Electr. Transf. vanaf f 17.75
ELECTR. VRAAG- EN ANTWOORDSPEL f I.IO
TRIP Metaalbouwdoos f 0.45
Stoommachines vanaf f 1.60
Tooverlantaarns, Spelen, Poppen,
Poppenwagens enz. in alle prijzen
MECCANO, ook de nieuwe doozen voor
Vliegtuigbouw
OIIC3IIOIIC3IIC3IIC3IIC3IIOIIC3IIOIIOIIC3IIC3IIC3I
BEDDENMAGAZIJN
KRAAIERSTRAAT HOEK UTRE:HTSCHE VEER
Prima DIVANS, geheel gevuld met erin en verstel
baar 13.75 Massief Eiken ROOKFAUTEUIL
met Kussens 13.75 ROOKTAFELKASTJES
9.75 THEEMEUBEL vanaf f 13.75 Voorts
DIVANKLEEDEN, FANTASIEKUSSENS, enz. enz.
Op Matrasstellen, Ledikanten, Spiraalmatrassen en Dekens
geven wij tot 5 December 5 PCT. KORTING.
IICDIICDII Oil Oil CD II Oil Oil CDU CDIICDII Oil Oil O tl O
Groote keuze van Houten pijpen en
Doorrookers
15 ct. per half ons
Aanbevelend i
