BUITENLAND
WCNSDAG 21 OCTOBER 1931
DE LE1DSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 5
Uit den Raad van Leiden.
„Wij zijn thans dichter bij de oplossing
van de stadhuiskwestie, dan ooit", zei de
heer Bergers en men leeh'e, omdat het er
uitziet alsof een nieuw Leidsch stadhuis
een steeds verder terugwijkend fata mor
gana is aan de horizon van onze gemeen
telijke politieke zandwoestijn.
Iedere vergadering van den raad, waar
in het stadhuis-vraagstuk wordt bespro
ken, schijnt nieuwe hinderpalen op te wer
pen, steeds langere omwegen te zoeken die
van het doel afvoeren inplaats van er naar
toe te leiden.
Iedere vergadering brengt een nieuw
plan of een nieuw idee naar voren.
Wij hebben thans rekening te houden
met:
lo. een raadsbesluit om aan architect
Dudok in enkelvoudige opdracht op te
dragen het maken van een plan,
2o. een tweede raadsbesluit om die op
dracht voorloopig te beperken tot een plan
met den ouden gevel.
3o. een gereed gemaakt. plan-Dudok met
ouden gevel;
4o. een advies (eveneens in opdracht van
den raad) van den heer Dudok inzake de
beste plaats voor een raadhuis (Bree-
straat);
5o. een voorstel der S. D. A. P. cm het
nieuwe raadhuis door den heer Dudok
te laten ontwerpen op de Lammermarkt
6o. een voorstel van de drie rechtsche
fractieleiders om in meervoudige opdracht
op het terrein van het Dudok-plan (Bree-
straat) een raadhuis te doen ontwerpen
met of zonder den ouden gevel en voor een
geheel modern gebouw (zonder ouden ge
vel) zoo noodig dat terrein uit te breiden
tot aan de Koornburgsteeg;
7o. een voorstel van B. en W. dat van
het vorige alleen hierin verschilt, dat het
slechts opdracht wil geven tot een plan
met ouden gevel en dat het als terrein aan
wijst het Dudok-plan-terrein zoo noodig
uitgebreid tot aan de Koornburgsteeg. (Ve-
len wilden dat laatste niet, wanneer de
oude gevel gehandhaafd bleef).
8o. een denkbeeld van den heer Don
ders om als terrein het Dudok-plan-terrein
aan te wijzen en voor het uit'breidinigster-
rein langs de Koornburgsteeg een supple
ment-ontwerp te doen maken;
9o. een brief van minister Terpstra om
op straffe van vernietiging den ouden ge
vel in het stadhuisplan op te nemen;
lOo. een voorst el-Knuttel om een openv
prijsvraag in te stellen.
Ho. een suggestie van den heer Simo-
nis om gevel en Breestraatterrein maar
aan het Bijk over te doen.
Over dat alles zal de raad hebben te
beslissen. Over dat alles is Maandag al
leen nog maar gepraat en laten wij ho
pen, dat er op 2 November geen 12e voor
stel bijkomt, maar dat over eenige plan
nen definitief de teerling zal worden ge
worpen.
De stadhuiskwestie valt uiteen in ver-
schil'ende andere kwesties:
Vooreerst de kwestie: enkelvoudige op
dracht ("socialisten), meervoudige opdracht
(B. en W. en de geheele raad waarschijn
lijk op socialisten en communist na) of
open prijsvraag (Knuttel). Men ziet wel,
dat de meervoudige opdracht de' beste
kans maakt.
Vervolgens de kwestie: waar te bou
wen? Op de Lammermarkt (socialisten) of
aan de Broer,traat De Breestraat maakt
de meeste kans.
Vervolgens de kwestie: hoe- groot moet
het Breestraatterrein dan zijn? B. en W
willen het Dudok-r1 zóo
uitgebreid tot aan de Koornbrugsteeg. De
rechtsche fractie voorzitters hebben die
uitbreiding alleen voorgesteld met een
ontwerp met nieuwen gevel. De heer Don
ders wensoht een los supplement, dan kan
men altijd nog zien. Hieromtrent valt geen
voorspelling te doen, de eventueele ont-
eigeningskosten spreken een woordje mee
ofschoon zij nog onbekende X-en zijn.
Tenslotte de kwestie: met of zonder
ouden gevel. B. en W. met den „sterken
man" achter zich willen den ouden gevel.
De rechtsche fractie-vooi-zitters wilden
oorspronkelijk dubbele plannen om het
beste te kunnen uitzoeken en hebben
Maandag hun oorspronkelijk voorstel nog
De bekende tooneelschrijver JAN FA-
BRICIUS is Dinsdagavond te Den
Haag gehuldigd in verband met zijn
zestigsten verjaardag. Jan Fabricius
(links) in gezelschap van Henri van
Wermeskerken
niet losgelaten. Het dubbele plan maakt
tot nu toe een klein kansje, daar de „ster
ke man" met zijn dreigement weinig in
druk op den raad heeft gemaakt, ofschoon
er daartegenover een groote groep is, die
afgezien van het ministerieele dreigement
veel gevoelt voor behoud van het histori
sche monument.
Zóó staan de kansen op het oogenblik,
maar.B. en W. moeten nog aan het
woord komen.
Het stadhuisvraagstuk wordt nog ge
compliceerder door een paar juridische
kwesties.
Is de minister bevoegd om een even
tueel raadsbesluit tot het doen bouwen van
een raadhuis zonder den ouden gevel te
vernietigen? Laten wij de kwestie scher
per stellen en vragen: kan de minister
verhinderen dat de oude gevel van de
Breestraat wordt geamoveerd? Want het
is allerwaarschijnlijkst om niet te zeg
gen zoo goed als zeker dat het Bree-
straat-terrein als bouwterrein wordt be
stemd. En dan lijkt het ons voor geen twij
fel vatbaar, dat de minister inderdaad een
dergelijk verhietigingsbe-sluit van de Kroon
zat weten te verkrijgen.
Gaat men op het Breestraat-terrein bou
wen, dan moet men ofwel den ouden ge
vel opnemen in het bouwplan, ofwel hem
afbreken. En dat de Kroon waakt tegen
het wegbreken van een oud monument uit
een benaald stadsbeeld, bewijst de juris
prudentie.
Een andere kwestie is, of men met voor
bijgaan van de oorspronkelijk gedane en
kelvoudige opdracht, (alleen bij enkelvou
dige opdracht was de heer Dudok bereid
een ontwerp te maken) thans tot meervou
dige opdracht mag overgaan zonder eerst
een beslissing te hebben genomen omtrent
het Dudok-plan.
Wij zien het bezwaar, opgeworpen door
de S. D. A. P. niet in. Aan den wensch
van den heer Dudok is voldaan, de raad
heeft hem alleen opgedragen een plan te
ontwerpen. Dat plan is er en de raad kan
er nu mee doen wat hij wil. Aannemen,
verwerpen of zijn decisie aanhouden. Een
onbillijkheid zit daar niet in; redelijke
verwachtingen zijn niet gewekt, daar de
raad zich duidelijk genoeg van te voren
heeft, uitgesproken, dat hij vrij wilde zijn
en zich niet aan het Dudok-plan gebon
den zou achten.
Het stad'huis-vraagstuk is inderdaad ge
compliceerd, maar komt er op 2 November
geen verrassende wending en komt het
dan eindelijk tot een stemming, dan is „de
oplossing van het vraagstuk zeker dichter
bij dan ooit."
VOLKENBOND
VRAAGSTUK DER KALENDER
HERVORMING.
Vaste datum voor Paschen voorgesteld.
De vierde Internationale Verkeerscon-
ferentie te Genève heeft haar bespre
kingen over de vaststelling van een vas
ten datum voor het Paaschfeest en over
een algemeene kalenderhervorming be
ëindigd. Zij stelt voor het Paaschfeest
te bepalen op den Zondag na den twee
den Zaterdag in April. Een definitieve
beslissing blijft echter aan de kerkge
meenschappen, die een desbetreffend
voorstel van den Raad va., den Volken
bond zullen ontvangen.
Met betrekking tot de algemeene ka
lenderhervorming werden geen besluiten
genomen. De verkeers- en transit commis
sie van den Volkenbond zal het vraag
stuk verder bestudeeren, waarbij de re
geeringen voortdurend op de hoogte
zullen worden gehouden.
BELGIE
INCIDENT TE LEUVEN.
Bij de opening van de katholieke
universiteit.
Bij de plechtige opening van het aca
demisch jaar 1931-'32 aan de katholieke,
hoogeschool te Leuven is het Maandag
middag tot ernstige relletjes gekomen.
De plechtige zitting in de aula der uni
versiteit werd ingeleid met een redevoe
ring van den vice-rector, kanunnik Cruys-
berghs, in het Vlaamsch uitgesproken,
een gebeurtenis die sinds eeuwen niet
was geschied. De rede werd met een
donderend applaus beantwoord.
Toen echter de rector, mgr. Ladeuze
die zijn rede in het Fransch zou houden
het woord nam, werd in de zaal geroe
pen „België ééntalig" en zetten de
Vlaamsche studenten de Vlaamsche
Leeuw in. De Waalsche studenten begon
nen toen te fluiten en te joelen, zoodat
er een oorverdoovend lawaai ontstond.
Mgr. Ladeuze trachtte zich verstaanbaar
te maken en toen het. ietwat stiller was
geworden, zeide hij:
„Er was mij medegedeeld, dat Gent-
sche studenten op deze vergadering zou
den aanwezig zijn; doch ik had niet dur
ven denken dat hun opvoeding zoo te
wenschen overliet dat ze deze openings
plechtigheid onzer Hoogeschool, waartoe
ze zelfs niet uitgenoodigd waren, zóó
zouden verstoren".
Het gevolg was, dat er toen een la
waai ontstond, waarbij hooren en zien
verging. De secretaris der universiteit,
prof. v. d. Essen riep toen, op de Vlaam
sche studenten wijzend: „Smijt ze eruit".
De betoogers werden aangevallen en de
zaal uitgvet, waarbij harde klappen vie
len.
Als gevolg van deze incidenten heeft
de burgemeester van Leuven een poli
tieverordening uitgevaardigd, waardoor
alle samenscholingen van meer dan vijf
personen op den openbaren weg zijn ver
boden.
SPANJE
SPANJE EN DE H. STOEL.
Minister de los Rios over de protest-nota
van het Vaticaan.
De protest-nota van het Vaticaan
wordt in regeeringskringen en in de Ma-
drileensche bladen uitvoerig besproken.
De minister van justitie, de los Rios,
verklaarde aan de vertegenwoordigers
van de pers, dat de inhoud van het pau
selijk document en de verklaringen van
den- pauselijken nuntius hem geenszins
bevreemden, daar de vertegenwoordiger
van Z. H. den Paus hem reeds bij vroe-
gero besprekingen uitdrukkelijk te ken
nen heeft gegeven, dat de Kerk zich
door verschillende in de constitutie op
genomen bepalingen getroffen voelt.
Minister de los Rios moest echter er
kennen, dat de nota van het Vaticaan
in zeer openhartigen toon gesteld is, en
gaf er zijn voldoening over te kennen,
dat de Kerk bij de verdediging van
haar belangen steeds den wettelijken weg
volgt.
Het katholieke blad „El Debate" zegt
in een commentaar op het pauselijk do
cument, dat het allen Spaanschen Ka
tholieken gevoelens van innige dankbaar
heid jegens den H. Vader moet inspiree-
ren en dat het allen moet vereenigen in
onwrikbare trouw aan de bevelen van
Zijne Heiligheid.
„El Debate" voegt er aan toe, dat de
eenheid der Spaansche katholieken in
deze moeilijke tijden bewonderenswaar
dig is. Tusschen alle Katholieke instel
lingen, bladen, particulieren en afge
vaardigden heerscht een volkomen een
dracht. Allen volgen de richtlijnen van
het kerkelijk gezag.
De H. Vader heeft ons den weg ge
wezen, zoo besluit het blad, langs wet
telijken weg moeten wij den strijd voort
zetten.
Naar „El Mati" uit Madrid verneemt,
hebben de Baskische afgevaardigden voor
hun vertrek uit Madrid nog een bezoek
gebracht aan den nuntius mgr. Tede-
schini.
Bij dit bezoek betuigden de afgevaar
digden opnieuw hun aanhankelijkheid
aan den persoon van den H. Vader en
gaven zij uiting aan hun gevoelens van
diepen eerbied voor den persoon van
mgr. Tedeschini.
Het onderwijs voorloopig nog Katholiek.
Naar het blad verder verneemt, heeft
de nuntius persoonlijk een bezoek ge
bracht aan den minister van onderwijs,
Domingo.
Bij dit bezoek kwam ook de onder
wijskwestie ter sprake. Minister Domingo
gaf den nuntius te kennen, dat voorloo
pig het onderwijs in Spanje nog wel door
katholieke leerkrachten zal worden ge
geven, daar de regeering geen kans
ziet, het onderwijs onmiddellijk te laïci-
seeren bij gebrek aan leeken-onderwij-
zers en leeraren.
Oproep aan de Katholieken van Asturie.
Volgens een bericht van „El Mati" is
Zondag j.l. in Asturië onder leiding van
de katholieke afgevaardigden de actie
voor herziening van de grondwet ingezet.
Te Ledesma in de provincie Salamanca
/*erd een groote openlucht vergadering
gehouden, waarop o.a. het woord werd
gevoerd door den leider der agrarische
minderheid, Gil Robles.
Uit Oviedo wordt gemeld, dat de pre
sident der nationale actie, Fernadez
Ladreda, een oproep heeft gericht tot
de katholieken van Asturië, waarin de
zen worden aangespoord, om één front
te vormen, teneinde tot een herziening
van de constitutie te komen.
De oproep besluit met de vermaning,
dat het oordeel van God den katholie
ken meer ontzag moet inboezemen dan
de bedreigingen van den tweeden pre
sident der voorloopige regeering.
Botsingen met andersdenkenden
In geheel Spanje hebben voortdurend
botsingen plaats tusschen anti-clericale
en katholieke studenten. Overal, met
name aan de universiteiten,, worden pro
testdemonstraties der katholieken ge
houden. Zeer groote manifestaties heb
ben plaats gehad te Se villa, Valencia,
Saragossa en Barcelona.
Wet ter bescherming der republiek.
Dinsdagmiddag heeft de minister-pre
sident. fn de Cortes een ontwerp van wet
tot bescherming der republiek voorge
lezen.
Deze wet voorziet in gevangenisstraf
fen en boeten tot 10.000 peseta's, zij
maakt verbanning mogelijk in geval van
gewelddaden tegen de republiek, versprei
ding van valsche of tendentieuze berich
ten ook door middel van de pers, ver
heerlijking van den monarchistischen
staatsvorm, het onbevoegd dragen van
wapenen, sluiting van industrieën en be
moeilijking van alle arbeidsmogelijkheden
(deze bepaling is- in het bijzonder gericht
tegen de grootgrondbezitters, die hun be
zittingen onbebouwd laten), algemeene
stakingen, die niet acht dagen van te
voren zijn aangekondigd, ongerechtvaar
digde prijsverhoogingen en nalatigheid
van ambtenaren in de uitoefening van
hun plichten jegens de republiek.
CHINA
CHINA DRINGT OP SPOED AAN.
Briand vraagt van China erkenning van de
wettigheid der bestaande verdragen.
Te Genève ziet men in de langzame
wijze van onderhandelen der Japansche
delegatie een manoeuvre om tijd te win
nen, in de hoop, dat nog een of andere ge
beurtenis in China een gunstige wending
zal brengen in de posite van Japan. Deze
hoop schijnt volgens de berichten wel eeni
ge kans op verwezenlijking te hebben. Dr.
Sze (China) zou n.l. gistermiddag bij
Briand sterk op spoed hebben aancedrnn-
gen om tot een resultaat te komen, aange
zien de regeering van Kanton ongeduldig
begint te worden en het voornemen schijnt
tc hebben kenbaar gemaakt om, wanneer
Nanking niet spoedig te Genève een bevre
digende oplosing bewerkstelligt, zelf in te
grijpen, hetgeen door de Japansche regee
ring gaarne zou worden gezien.
Aan den anderen kant schijnen de be
sprekingen met dr. Sze ook niet zoo vlot
van stapel te loopen. De Chineesche dele
gatie is weliswaar, zooals zij altijd heeft
verklaard, volkomen bereid de garantie
voor het leven en de veiligheid der Ja
pansche burgers na het terugtrekken van
de Japansche bezetting op zich te nemen,
maar Briand zou bovendien van de Chinee
sche regeering de verzekering willen vbi-
krijgen, dat aan de wettigheid der be
staande verdragen niet meer getornd zal
worden, waarop, zooals bekend, door Ja
pan wordt aangedrongen. Dit is begrijpe
lijkerwijze een heel moeilijk punt voor
China.
Nachtelijk gevecht met bandieten.
In een nachtelijken strijd onder de mu
ren van de stad Moekden hebben Japan
sche troepen 1500 bandieten uiteengedre
ven. Een aantal patrouilles, welke door de
Japanners zijn uitgezonden naar de om
liggende districten, heeft er boeren aange
troffen, die door de bandieten zijn gemo
lesteerd. Van een dezer boeren hebben
de bandieten de ooren afgesneden, terwijl
er velen gevankelijk zijn meegevoerd. Do
brutaliteit der bandieten blijkt wel uit het
feit, dat er ongeveer op revolverschotsaf
stand van de Japansche garnizoens te
Moekden zich driehonderd hunner heb
ben vertoond.
In Japansche kringen gaat een gerucht,
dat echter tot dusver niet werd bevestigd,
volgens hetwelk Chineesche militairen een
conferentie houden in het Noorden van
Mandsjoerije, waaraan ook door Rusland
wordt deelgenomen.
De regeering te Moekden is thans offi
cieel overgedragen aan de Crineezen, ter
wijl Japanners zijn aangewezen om hen als
adviseurs bij te staan. De regeering te Ki-
rin beschikt over een begrootingssurplus
van 250.000 pond sterling, ten gevolge van
het feit, dat er geen soldij meer behoeft te
worden uitbetaald aan de Chineesche
troepen. De positie der verschillende onaf
hankelijke regeeringen in Mandsjoerije
wordt met den dag sterker. Gemeld wordt,
dat er een strijd heeft plaats gehad nabij
Tsitsihar, waarbij 25 regimenten van de
oude Mandsjoerijsche regeering door den
rebellengeneraal Tsjang Hai-ping werden
teruggedreven.
De stad Moekden zelf begint steeds
meer op Genève te gelijken, daar eiken
dag meer buitenlandsche waarnemers ko
men. Zoo juist is een Italiaansche marine
attaché, vergezeld van den legatiesecreta
ris en van den consul-generaal uit Tientsin
te Moekden aangekomen. Als de Volken
bond een commissie van onderzoek wensc-ht
aan tc wijzen, vindt hij er onmiddellijk
voldoende leden voor in Moekden zelf.
Reeds thans wordt de Volkenbond offi
cieus door den Spaanschen consul-generaal
uit Sjanghai vertegenwoordigd. Verder
hebben Engeland, de Vereenigde Staten,
Frankrijk, Rusland en Duitschland reeds
een aantal vertegenwoordigers te Moek
den, doch de Amerikanen zijn het sterkst
in aantal.
Aan de toegangswegen naar DE NIEUWE BRUG TE KEIZERSVEER wordt
druk gearbeid. Het wegdek wordt in beton uitgevoerd.
Hr. Ms. VAN NES is Dinsdag van N ieuwediep naar West-Indië vertrokken
Schout bij Nacht Brutel de la Rivière was gekomen om afscheid te nemen
«oo At> officieren en de bemanning.
