23ste Jaargang
DINSDAG 13 OCTOBER 193i
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
ONDERWIJS
No. 7025
3)c £cicbclve0ou^om!'
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Vooj LeideD 19 cent pei week 12.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal
Franco per poet 12.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 eenfc.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Voor de kinderen.
De Paus heeft in den brief, dien Hij ver
leden week aan de wereld heeft rondge
zonden, opgeroepen tot een kruistocht van
Christelijke naastenliefde.
Om te helpen in den nood van zoovele
werkloozen, van zoovelen, die dringende
behoefte hebben aan hulp.
En in 't bijzonder vraagt de Paus die
hulp voor de kinderen! Het eerst en
het meest lijden de kinderen, zegt de Paus.
En dit woord, dat de droeve werkelijkheid
naar waarheid aanduidt, moet wel in het
hart dringen van allen, die éénig meege
voel hebben met hun medemenschen, en heel
in 't bijzonder van die gelukkige en
betrekkelijk o v e r-r ij k e ouders, die hun
kinderen kunnen kleeden en voeden en
verzorgen in alles, zooals noodig of ge-
wenscht.
Naar aanleiding van dezen Pauselijken
brief herinnert de „Gelderlander" er aan,
wat Holland voor kinderen uit andere lan
den heeft gedaan:
Laten wij eens nagaan, wat wij voor
de kinderen v~ i vreemde ouders heb
ben gedaan, Vw^r kinderen uit Duitsch-
land, uit Oostenrijk, uit Hongarije.
Veel hebben wij aan deze kinderen ge
daan, zeer veel. Wij kennen de cijfers
niet meer, maar zij loopen in de mil-
lioenen. En, als men na zooveel jaren
in het land komt, vanwaar die uitge
teerde kinderen ons indertijd zijn toe
gezonden, dan is men nog vol lof en
dankbaarheid voor het gulle Holland,
dat zoo liefdevol de arme kleinen heeft
opgenomen en verzorgd.
En dan vraagt het blad, of wij niet het
zelfde kunnen, móeten doen voor kinderen
uit ons eigen land:
Zouden wij voor de kinderen van ons
eigen volk niet kunnen, wat wij voor
de kinderen van het vreemde land heb
ben gedaan?
De liefde is vindingrijk, als ze maar
leeft in ons. Midden in den oorlog
hebben wij prachtige organisaties ge
sticht en duizenden kinderen danken
aan deze organisaties hun tijdelijk en
vaak hun geestelijk heilzouden wij
deze organisaties niet kunnen herstel
len of andere oprichten om te voldoen
aan den oproep van onze Paus, den
Plaatsbekleeder van Hem, die de klei
nen tot Zich deed komen en uit wiens
Hart dit pauselijk woord is genomen.
Wij vinden in dit laatste een welkome
gelegenheid, om er op te wijzen, dat er
een dergelijke organisatie bestaat. Er
bestaat een organisatie, die ten doel heeft,
zwakke kinderen voor eenigen tijd in een
gezonde, omgeving te plaatsen. Deze orga
nisatie is hel R.-K. Huisvestingscomité,
waarvan de afdeelingen door het heele
land verspreid zijn. Ook in Leiden is een
plaatselijke orcanisatie.
Het R.-K. Huisvestingscomité of hoe
't ook elders moge genoemd worden
biedt zijn bemiddeling aan zoowel voor
kinderen, wier ouders zelf ten deele of
zelfs geheel de kosten kunnen betalen, als
voor die kinderen, wier ouders niet in
staat zijn geldelijk iets bij te dragen
voorzoover het Comité daartoe door
giften en gaven in staat is gesteld
Daadwerkelijke sympathie voor dit
Liefdewerk zij allen nog 'ns warm aanbe
volen
Met wat het R.-K. Huisvestingscomité
doet is natuurlijk niet uitgeput wat
voor steun-behoevende kinderen in onzen
tijd kan en moet worden gedaan, is niet
het gehééle terrein van kinderzorg betre
den, zooals de Paus dat wenscht. Door
te Leiden de R.-K. Commissie voor
Werkloozenzorg in haar zoo noodza
kelijke liefdedaad te steunen, helpt men
ook de kinderen, speciaal de kinderen der
werkloozen, die door den Paus in zijn
schrijven worden aanbevolen in de Chris
telijke naastenliefde
De stem van den Paus moet worden op
gevangen in de harten der Christenen, die
er door bewogen worden tot daden!
PRIESTERROEPINGEN
Hoeveel „eerste plechtige H. Missen"
wij de laatste jaren hebben bijgewoond
het zou niet meer te tellen zijn. Geen
maand gaat voorbij, of de portretten van
een of meer jonge priesters verschijnen in
de krant, als een geruststellend teeken,
dat in Leiden en omgeving het trouw en
stevig geloofsleven in de gezinnen nog
niet ondermijnd is.
Voor ons gewest kunnen wij dus tevre
den zijn maar hoe staat het met het ge
tal priesterroepingen in Nederland?
Op deze vraag geeft een pas-verschenen
boekje van prof. dr. Jac. van Ginneken
antwoord een antwoord, dat den lezer
zal verbazen. Nederland staat niet alleen
aan de spits van d'e ons omringende lan
den, maar tevens doet zich in ons land het
merkwaardig verschijnsel voor, dat véél eu
véél meer jongemannen zich aangetrokken
gevoelen tot den regulieren als tot den
saeculieren-staat. (Onder regulieren wordt
verstaan de leden van orden en congrega
ties onder saeculieren de „wereldgeeste-
lijkheid"). Van de regulieren worden de
meesten missionaris.
In ons, wat priesterroepingen betreft,
rijk gezegend land, is het Haarlemsch Bis
dom het „vrijgevigst".
De katholieke bevolking in ons bisdom
klom van 18801930 van 389.000 tot 890.000.
Het aantal katholieken is dus in 50 jaar
tijds meer dan verdubbeld.
Het aantal roepingen voor wereldgees
telijke aan het Groot-Seminarie te W a r-
mond verliep in dit tijdvak als volgt:
1880—1890
1890—1900
1900—1910
1910—1920
1920—1930
22.1
23.5
23.1
„Wondere opbloei", schrijft prof. Van
Ginneken, „dat is reeds meer dan 2 3/4 x
zooveel als van 18801890.
En 't gemiddelde der laatste 5 jaar haalt
zelfs 49.60, dat is ongeveer 3 1/2 x zooveel.
In de andere bisdommen is het, wat de
wereldgeestelijkheid betreft, lang zoo gun
stig niet gesteld. Het Aartsbisdom Utrecht
had in de afgeloopen 50 jaren een ruime
verdubbeling van wereldlijke priesterroe
pingen. In het bisdom Roermond steeg het
aantal van 16.3 in de jaren 18801S90 tot
21.7 in de jaren 19201930, terwijl het
als het getal wereldlijke roepingen
met de aanwas der bevolking gelijken tred
had gehouden thans 32 had moeten zijn.
Ook de bisschoppelijke groot-seminaries
Hoeven en Haaren gaan in groei van in
wonertal niet mede met de groei der ge-
heele bevolking dier bisdommen.
Ten opzichte van het naburige België
en Duitschland maken deze bisdommen
nog een schiterend figuur, om van het ont
volkte en „ontpriesterde" Frankrijk maar
niet te reppen
Met de roeping voor den regulieren
staat, voor kloosterling of missionaris
rus, is het in ons land nog veel beter ge
steld. De relatieve vermindering van we
reldlijke roepingen in de drie Zuidelijke
bisdommen, wordt geheel gecompenseerd
en zelfs verre overtroffen door de aanwas
der orden en congregaties.
Voor alle bisdommen te zamen genomen
behaalt de wereldgeestelijkheid maar am
per het dubbele van 1880, het getal roe
pingen voor kloosterling of missionaris is
in hetzelfde tijdvak verviervoudigd!
Dat is natuurlijk vóór alles het effect der
Missie-actie geweest.
Stonden in 188C de seculiere roepingen
tot de reguliere als 2 1, thans is de ver
houding geheel omgekeerd en zoo, dat ge
middeld één jongeman het Groot-Semina
rie binnengaat tegen drie naar het kloos
ter.
In de meeste andere landen van de we
reld, voert de wereldgeestelijkheid, wat
aanwas betreft, de boventoon.
Merkwaardig is het overzicht van de
Nederlandsche Reguliere priesterroepin
gen van 19231930. Dat de Minderbroeders
het leeuwendeel inpalmen, zal geen ver
wondering wekken, maar dat de Trappis
ten-orde op één na de meeste volgelingen
trekt, had wel niemand verwacht:
Minderbroeders 269
Trappisten 182
Jezuieten 117
Mill Hill 169
Priesters H. Hart 167
Missionarissen H. Hart 162
Sbeijl 148
Kruisheeren 141
Capucijnen 129
Witte Paters 109
Dominicanen 100
Geschoeide Karmelieten 98
Cadier en Keer 90
Missionarissen H. Geest 82
Paters van Picpiss 81
Montfortanen 80
Paters van de H. Familie 71
Redemptoristen 70
Lazaristen 61
Augustijnen 57
Paters van het H. Sacrament 49
Passionisten 40
Norbertijnen 32
Maristen 29
Benedictijnen 28
Minderbroeders Conventueelen 18
Ongeschoeide Carmelieten 9
Een vergelijking met het getal roepingen
in het buitenland zou doen zien, hoe de
aanwas in ons land wonderbaarlijk is. Het
wil mij voorkomen, schrijft pater van Gin
neken in zijn boekje, dat Gods Voorzienig
heid door uit ons kleine landje zoo'n uit
zonderlijk groot getal van missionarissen
te kweeken, in het groote tekort, dat over
de heele wereld door den oorlog is ont
staan, eenigszins heeft willen voorzien.
NAAR VERLAGING DER KOSTPRIJZEN
Bemiddelend initiatief der Regeering.
Onder dit opschrift geeft het „Vader
land" het volgende bericht, dat in zijn kort
heid meer doet gissen dan het zegt:
Naar wij vernemen, is van de regeerir.g
het initiatief uitgeggaan, om de centrale
organisaties van werkgevers en werkne
mers bijeen te brengen, teneinde het zoo
mogelijk over een verlaging der kostprij
zen eens te worden. Deze besprekingen
zijn gisteren begonnen.
DALING B0TERPRIJS?
In deskundige kringen onver
mijdelijk geacht. Door de
Fransche maatregelen.
Naar men aan de „Tel." van deskundige
zijde mededeelt, is de omstandigheid dat
het botercontingent, dat in Frankrijk mag
worden ingevoerd, zoo spoedig bereikt is,
te wijten aan het feit, dat sedert te toe
passing van dezen maatregel een ware run
is ontstaan op de Fransche markt, speciaal
uit de Baltische landen.
Daardoor is het contingent veel vlugger
bereikt dan verwacht werd.
Een en ander is voor onzen zuivelexport
al bijzonder onaangenaam. De exporteurs
toch ondervinden groote stagnatie bij het
bedienen van hun regelmatige klanten. De
boter toch wordt aan de grensplaatsen op
gehouden en mag niet naar Frankrijk ver
voerd worden, omdat het contingent be
reikt is, zoodat de klanten van de N e d e r-
landsche- exporteurs hun voorraden
elders op zullen moeten gaan doen. Onge
twijfeld zullen die voorraden weer van de
grensplaatsen teruggehaald moeten worden.
Een daling van den boterprijs hier te lande
acht men dan ook vrijwel onvermijdelijk.
DE UITGAVEN VOOR DE WERKLOO
ZENZORG.
Wat kost werkeloozenzorg?
Naad- aanleiding van een vroeger door dr.
Vos gedane vraag heeft de minister van
Binnenlandsche Zaken en Landbouw thans
aan de Tweede Kamer eenige gegevens
verstrekt over de uitgaven voor werkloozen
zorg in het jaar 1930.
De getallen, welke hier volgen, zijn hoog.
En toch zal op de ondersteuningsbedragen
zeker niet bezuinigd mogen worden!
De bijdragen aan werkloozenkassen be
droegen 3.810.000 van het Rijk en
2.S00.G00 van de gemeente.
Voor wachtgeldregeling werd door het
Bijk betaald 21.500 en door de gemeen
ten 34.000; voer kosten voer verplaatsing
van arbeidskrachten resp. 13.800 en
12.200.
Door de gemeenten werd 9.227.522.53
betaald aan kosten van steunverleeniag,
terwijl het rijk betaalde 4.006.11Ó.we
gens kosten van werkverschaffing en steun-
verleening. Ten slotte werd voor werkver
schaffing betaald door de gemeente
4.469.165.85 en door de provincies
117.843.52.
Totaal kwam dus voor rekening van de
overheid 23.772.141.95.
Ter verduidelijking wordt nog opge
merkt, dat een groot deel der werkver
schaffing heeft bestaan uit werken, welke
door derden (waterschappen, particulieren,
e.a.) worden uitgevoerd. Het deel der uit
gaven, hetwelk tenlaste van derden kwam
(kosten van kunstwerken, aankoop van
gronden, een deel van de arbeidsloonen,
kosten van toezicht, enz.) is in bovenstaan
de cijfers niet opgenomen.
Hetgeen door do tegen werkeloosheid
werkeloozenkassen is betaald, is evenmin
verzekerde arbeiders ten behoeve van de
in bovenstaande cijfers verwerkt.
HET INTERNATIONAAL CHRISTELIJK
VAKVERBOND EN DE WERELD
CRISIS.
Het bestuur van het Internationaal
Ghriselijk Vakverbond kwam op 9 October
1931 te Parijs bijeen. Naast een aantal meer
interne aangelegenheden besprak het be
stuur in het bijzonder den huidigen inter
nationalen toestand.
De economische crisis heeft vrijwel in al
le landen scherpere vormen aangenomen.
Deze verslechtering van den toestand,
waartoe de in hooge mate op veronderstel
lingen berustende en daardoor gemakkelij
ke nerveus wordende speculatie ten zeer
ste heeft bijdgedragen, komt vooral tot
uiting in een vermeerdering der werkloos
heid en in een achteruitgang in de positie
van de arbeidersbevolking. Daarmee ge
paard gaat een toename der revolutionnai-
re stroomingen, hetgeen niet alleen een ge
vaar beteekent voor het behoud der staat
kundige en maatschappelijke orde, maar
dat tevens in hooge mate het vertrouwen
schokt, noodig, om wederom tot gezonde
internationale economische verhoudingen
te komen.
De internationale christelijke vakbewe
ging heeft zich bij herhaling uitgesproken
voor de liquidatie van de gevolgen van den
oorlog en voor een internationale overeen
stemming, vooral ook ten aanzien van de
uit den oorlog voortgesproten internati
onale schulden.
Meer dan ooit is het thans geboden, dat
de volkeren de noodzakelijkheid van een
gemeenschappelijk optreden inzien
In dit verband begroet het bestuur de
Fransc-h-Duitsche economische onderhan
delingen, waarvan het hoopt, dat ze tot een
goed resultaat zullen mogen voeren.
Het bestuur besloot, dat de eerstvolgen
de bijeenkomst van den bestuursraad van
het I.C.V. zal plaats hebben op 14 en 15
December a.s in het studieoord der Duit-
sche christelijke vakbeweging te Königs-
winter. Op deze bijeenkomst zullen in het
bijzonder besproken worden de gevolgen
van de economsche crisis en de ontwikke
ling van den economischen en socialen toe
stand der arbeiders.
Verder zal de bestuursraad maatregelen
hebben te treffen tot het vijfde congres van
het I.V.V, dat in den zomer van het vol
gend jaar te Antwerpen zal worden ge-
De winst van den slager.
Nu het publiek in de nieuwsbladen leest
van dalende veeprijzen, van groote verlie
zen door de boeren, nu wordt het slagers-
bedrijf weer te meer met argusoogen be
keken en is de winst in dit bedrijf weer
te groot schrijft „De Vee- en Vleeschhan-
delaar".
Eerst als het economisch instituut voor
den Middenstand zijn onderzoek naar de
prijsverhoudingen en de prijsvorming in
het slagersbedrijf eens heeft verricht, zal
het publiek na een dergelijk onpartijdig
onderzoek wellicht aannemen, dat de sla
gers geen woekerwinsten maken. En dat
ze na een slecht voorjaar en slechten zo
mer nu eindelijk weer eens aan redelijke
winstcijfers kunnen komen, voor een in den
regel korten najaarsseizoentijd.
Invoer van Deensch vleesch.
De afdeelingen van de Hollandische
Maatschappij van Landbouw in het Noor
den van Noord-Holland hebben Zaterdag
gezamelijk besproken, welke maatregelen
genomen kunnen worden om den invoer
van Deensch vleesch te belemmeren.
Op Donderdag 22 dezer zal een verga
dering worden gehouden te Schagen. waar
in de secretaris van de Maatschapij een in
leiding zal houden en waarin besproken
zal worden, welke maatregelen kunnen
worden genomen om de veehouderij voor
ondergang te behoeden.
Alg. R.K. Landbouw-Bedrijfsraad.
In café-restaurant Caland te Rotterdam
heeft de Algemeene R.K. Landbouw-Be
drijfsraad onder presidium van pater mr.
dr. Arn. Borret S.J. gisteren zijn algemeene
jaarvergadering gehouden. In verband met
de behandeling van 't Voor-ontwerp eener
Bedrijf sradenw et, waren uitgenoodigd,
naast de vertegenwoordigers der Bijzonde
re R.K. Landbouw-bed'rijfsraden en van den
Kath. Ned. Boeren- en Tuindersbond en den
Ned. R.K. Landarbeidersbond, de vertegen
woordigers van de plaatselijke afdeelingen
der katholieke organisaties van boeren en
tuinders en land- en tuinbouwarbeiders,
waar geregeld collectieve arbeidsovereen
komsten worden afgesloten. Ook de Chris
telijke Boeren- en Tuindersbond had een
afgevaardigde gezonden.
Na opening der vergadering werden de
notulen van de algemeene vergadering van
24 November 1930 vastgesteld. Het jaarver
slag, uitgebracht door den heer mr. van
Ilaastert, gaf geen aanleiding tot het ma
ken van opmerkingen.
De rekening en verantwoording over
1 1930 werden z.h.s. goedgekeurd. Over 1930
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De godsdienststrijd in Spanje. (Buiten
land, 2de blad).
Amerika steunt het pacificatie-werk var.
den Volkenbond inzake het Chineesch-
Japansche conflict. (Buitenland, 2de blad).
BINNENLAND.
In 1930 is ruim 23 millioen uitgegeven
voor werkloozenzorg. (1ste blad).
Autobus door trein aangereden op on-
bewaakten overweg. (Gem. Ber., 2de blad).
De aanrijding te Scheveningen. (Gem.
Berichten, 2de blad).
Poging tot moord en zelfmoord te Am
sterdam. (Gem. Ber., 2de blad).
Wij geven een beschouwing naar aan
leiding van een statistiek over priesterroe
pingen in ons land. (1ste blad).
heeft men een batig saldo van 125.23. De
begrooting over 1932 werd met een kleine
wijziging vastgesteld en is sluitend gemaakt
met 1600.
Door de heeren mr. v. Halstert en A. J.
Loerakker is een rede gehouden over het
Bedrijfsradenstelsel, gevolgd door een uit
gebreide discussie.
Als conclus<sie kon worden vastgesteld,
dat de vergadering de urgentie uitsprak
van een wettelijke regeling der bedrijfs
organisatie en de verbindendverklaring der
collectieve arbeidsovereenkomst.
Schriftelijke cursus Staatsinrichting.
Het Centraal Bureau der KS.A. te Lei
den verzoekt ons méde te deelen, dat ten
gevolge van onvoorziene omstandigheden
bovengenoemde cursus eerst op 15 Novem
ber a.s. kan aanvangen. Hoewel het aantal
deelnemers reeds zeer groot is is er nog
gelegenheid zich tob dien datum aan te
melden aan het adres: Steenschuur 17,
Leiden. Zooals bekend is deze cursus be
stemd om gevolgd te worden door burge
meesters, secretarissen, wethouders, ge
meenteraadsleden, journalisten, onderwij
zer, geestelijken, middenstanders, arbeiders,
vrijgestelden, gemeente-secretarie- en kan
toorpersoneel, enz, dus personen van el-
ken rang en stand.
De kosten zijn zeer laag gesteld.
De bioscopen te Groningen.
In een gistermiddag te Amsterdam ge
houden buitengewone algemeene vergade
ring van den Nederlandschen Bioscoopbond
is op voorstel van het hoofdbestuur beslo
ten, met ingang van Vrijdag 16 October de
bioscopen te Groningen te heropenen, zulks
naar aanleiding van de in den gemeente
raad van Groningen aangenomen motie,
waarin de wenschelijkheid wordt uitgespro
ken de vermakelijkheidsbelasting voor bios
copen tot 20 pCt. te verlagen.
Het Groningsohe conflict is hiermede ge
ëindigd.
De wereld in rechte lijnen.
Wij maakten dezer dagen kennis met een
serie aardrijkskundige kaarten en een at-
(las, samengesteld door den heer D E.
Zuidhof en uitgegeven door Joh. Enschedé
en Zonen te Haarlem
De samensteller is uitgegaan van een
vernuftig bedacht systeem, waarbij alle
kaarten met rechte lijnen geteekend en in
ruitjes en vakjes verdeeld zijn. Het gevolg
van dit systeem is, dat verschillende be
grippen, waaraan bij de gewone kaarten
bezwaarlijk de aandacht kan worden ge
wijd, «n die bij geen enkele tot nu toe ge
volgde methode van het aardrijkskunde-
onderwijs tot hun recht komen, op zeer aan
schouwelijke wijze tot helderheid worden
gebracht. Zoo ziet men onmiddellijk, hoe
groot 'n land is en waar het precies ligt,
hoe de ligging der verschillende landen is
ten opzichte van elkaar, of ze dicht of min
der dicht bevolkt zijn, enz. enz.
Men leest bijv. een bericht uit Tsjecho-
Slowakije in de krant Waar ligt dat ook
weer precies?
Men behoeft maar even de kaart van den
heer Zuidhof in te zien, of alles wordt in
eens volkomen duidelijk, om het nooit meer
te vergeten.
Wij vragen voor deze kaarten en atlas
de bijzondere aandacht der onderwijs-
autoriteiten. O.i. zijn zij bij uitstek geëigend
om practische aardrijkskundige kennis bij
te brengen, waar men in 't latere leven
j wat aan heeft. De leerlingen worden door
i deze kaarten gedwongen zelf te zoeken en
te studeeren en dat is meer waard dan uit
1 het hoofd te leeren van wat verteld i».