Qfcdeic deeC 1
otóvwiqjE
k eati pufo
MGR. AENGENENT OVER DE
WERELDCRISIS.
BUITENLAND
SPORT
UlNSDAG 6 OCTOBER 1931
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. F
FOUTEN VAN HET KAPITALISTISCH PRODUCTIESTELSEL
Harmonische ordening van kapitaal en arbeid.
Iedere deelnemer aan de Sanella-
Prijsvraag ontvangt in den loop van
de maand December een mooie
verkeerskalender voor 1932.
Voorts heeft iedere deelnemer kans
om den hoofdprijs van f 5000.— of
één der 1190 andere geldprijzen te
winnen.
In de leeraarskamer van het R. K. Ly
ceum aan den Zijlwe-g te Haarlem werd
Zaterdagavond een vergadering gehouden
ter oprichting van een afdeeling Haar
lem der Katholieke Jonge Werkgevers-
vereeniging.
Deze werd bijgewoond door Z. H. Exc.
J. D. J. Aengenent, bisschop van Haar
lem.
De voorzitter van het voorloopig af-
deelingsbestuur, de heer F. P. Th. Roh-
ling, leidde Mgr. Aengenent, nadat deze
in den tuin van het lyceum door een
eerewaoht van Bavoknapen met banie
ren was begroet, binnen en sprak een
welkomstwoord.
Hierna nam Z. H. Exc. Mgr. J. D. J.
Aengenent het woord tot het houden
eener rede over: „Harmonische samen
werking tusschen werkgevers en werk
nemers volgens de Encycliek „Quadrage-
8imo Anno", en over enkele tekortko
mingen aan weerszijden".
Van deze zoo duidelijke en klare, bij
zonder actueele rede, willen ook wij
gaarne onzen lezers het verslag geven,
zooals de „Tijd" het gisteravond publi
ceerde.
Z. H. Exc. sprak, na de Kath. Jonge
Werkgevers ver. te hebben begroet als
een der meest ideale vereenigingen uit
ons katholiek organisatieleven, ongeveer
als volgt
Immers, de vereeniging stelt zich ten
doel en heeft dat altijd gedaan, de har
monie tuss-ohen kapitaal en arbeid te
herstellen in den geest van de encyclie
ken der laatste pausen en arbeidt daar
om geheel in de lijn van de uiteenzet
tingen, die in de laatste encycliek, „Qua
dragesimo Anno", worden gegeven. De
geheele grondtoon, die uit deze ency
cliek opklinkt, is deze dezelfde die
het ideaal is van uw vereeniging dat
wij moeten streven met alle kracht naar
de ideale verhouding tussohen arbeider
en werkgever.
Ik vestig er bijzonder de aandacht op,
dat bij de studie door de leden der K.
J. W. V. van de encycliek „Quadrage-
simo Anno" daarop bovenal gelet dient
te worden.
Tekortkomingen bij Katholieke
werkgevers.
In verband daarmede wil ik wijzen op
enkele tekortkomingen, die ook in onze
katholieke gelederen niet kunnen worden
ontkend, aan weerszijden, zoowel aan
werkgevers- als werknemers zijde.
Het komt voor, dat uit katholieke
werkgeverskringen door enkele aanvoer
ders of leiders soms termen worden ge
bruikt, die den vrede tussohen werkge
vers en werknemers niet makkelijk kun
nen herstellen; integendeel tot uitwer
king moeten hebben, dat onder de werk
nemers wantrouwen ontstaat. Wanneer
b.v. een minister een socialen maatregel
treft, die geheel is in de lijn van de ar
beiders, ook de katholieke arbeiders, een
maatregel, waaromtrent ook door onbe-
vooroordeelden wordt gezegd, dat hij
valt toe te juichen en die volkomen in de
lijn der katholieke gedachte ie gedaan,
en er naar streeft, de samenwerking tus-
schen werkgevers en werknemers te ver
sterken, dan komt het voor, dat klanken
worden gehoord van critiek op een der-
gelijken socialen maatregel, die geheel
en al dien maatregel verwerpt; terwijl
bovendien de toon, welke daarbij wordt
aangeslagen, ook niet is van dien aard,
dat het vertrouwen van de arbeiders ge
wonnen kan worden. Dat is niet in den
geest van „Quadragesimo Anno", die een
betere harmonie en samenwerking beoogt.
Deze kan alleen komen, wanneer men
elkaar vertrouwt. Dan moet men gema
tigd zijn, en de toon zóó zijn, dat men
geen aanleiding geeft tot wantrouwen in
de arbeiderswereld.
Tekortkomingen bij Katholieke
werknemers.
Ook in onze katholieke arbeiderskrin
gen en ook in die van degenen, die zich
als voorlichters opwerpen, worden soms
klanken gehoord van critiek, die weer
niet bevorderlijk zijn, om het vertrouwen
der werkgevers in de arbeiderseischen te
versterken. Zoo b.v. de critiek in den
laatsten tijd op het kapitalistisch pro
ductie-stelsel. Men hoort voortdurend,
dat het kapitalistisch productie-stelsel
failliet is en daaraan een einde dient te
worden gemaakt. Dit is niet in den geest
van „Quadragesimo Anno" en daardoor
kan de goede samenwerking niet worden
bevorderd.
Op deze beweringen wil ik twee din
gen zeggen
Verschillende oorzaken van de
crisis.
lste: het is buitengewoon simplistisch,
de economische crisis van onzen tijd lou
ter en alleen toe te schrijven aan het
kapitalistische productie-stelsel.
Ik acht mij niet competent, al de oor
zaken van de wereldcrisis op te noemen,
maar weet toch wel, dat er eenige, be
langrijke oorzaken zijn, die niets met
het kapitalistisch productiestelsel te ma
ken hebben. Allereerst is daar de ge
weldige wereldoorlog, dien wij beleefd
en waardoor het economisch le
ven der volken op verontrustende wijze
is aangetast. Vervolgens de omstandig
heid, dat een groot deel der wereld zich
is gaan bezighouden, om zich economisch
onafhankelijk te maken van het beschaaf
de Europa, waardoor de handel, welken
Europa op deze werelddeelen had, bui
tengewoon is geschokt geworden. Een
verdere oorzaak is, dat nieuwe Staten
en ook de oude hooge tolmuren hebben
opgeworpen, waardoor de internationale
handel is geschokt.
Dit zijn drie feiten, die zeker oorzaak
zijn van de tegenwoordige crisis, zoodat
de bewering toch al te simplistisch is:
het kapitalistisch productie-stelsel heeft
zijn onmacht bewezen, dat blijkt wel uit
de tegenwoordige crisis. Bovendien zijn
zeker ook nog andere oorzaken op te
noemen.
Fouten van het kapitalistisch
productie-stelsel.
2de. In de tweede plaats wil ik dit
zeggen: kleven er dan geen fouten aan
het kapitalistisch productie-stelsel? Ik
geloof, te mogen zeggen, dat ik in mijn
30-jarigen professortijd en ook later als
Bisschop, er dikwijls op gewezen hebt,
dat er groote fouten kleven aan onze
samenleving en dat er moet worden ge
streefd naar het verdwijnen van den in-
dividualistischen geest, en dat men moet
komen tot de instelling van beroeps-
standen, m. a. w. van publiekrechtelijke
bedrijfsorganisatie
Ik ben er diep van overtuigd, dat er
fouten kleven aan het kapitalistisch pro
ductiestelsel, maar dat zijn fouten, die
ontsproten zijn niet aan dit stelsel als
zoodanig, doch die een gevolg zijn van
den individualistischen geest, waardoor
dit stelsel behccrscht werd en wordt.
Met andere woorden kan men hetzelf
de zeggen als volgt:
Er is geen harmonische samenwerking,
omdat aan den factor kapitaal in de
maatschappelijke samenleving een veel
te groote en een te veel beteekenende
rol wordt toegekend en meermalen de
waarde van den arbeid wordt miskend.
Maar dat is een uiting van den mam-
monistischen geest. En het kapitalistisch
productie-stelsel op zich heeft geen schuld
aan dit gebrek van harmonische samen
werking, maar dit gebrek is een gevolg
van den mammonistischen geest. Nog
eens:
Dat is de fout in het kapitalistisch
productie-stelsel: dat het kapitaal, voor
al het geldkapitaal een te groote rol
speelt en de waarde van den arbeid
daaraan ondergeschikt wordt gemaakt.
Het is een groote fout, dat sommigen
beweren, tegen dat kapitalistisch pro
ductiestelsel als zoodanig den strijd te
moeten aanbinden en dat zij zich niet
afvragen: wat moet nu eigenlijk in het
kapitalistisch productiestelsel bestreden
worden? Maakten zij maar duidelijk on
derscheid, dan zou er niet zooveel wan
trouwen ten opzichte der arbeiderseischen
geschapen worden.
Wat verstaat men onder het
kapitalistisch productiestelsel?
Wat is eigenlijk het kapitalistisch pro
ductie-stelsel Vooreerst verstaat
men er onder een stelsel, waarin naast
de factoren arbeid en natuur als derde
factor optreedt het kapitaal. Maar in
dezen eersten zin kan men het toch niet
bestrijden, zelfs een socialistische samen
leving zou in dezen eersten zin kapita
listisch zijn.
Op de tweede plaats verstaat men
er onder: een productie-wijze, waarbij
de kapitaalgoederen zich bevinden in
privaten eigendom, waar dus de produc
tiemiddelen in handen zijn van personen-
werkgevers, die niet-werknemers zijn.
Tegen het kapitalistisch productiewe
zen in dezen zin kan onze strijd ook niet
gaan. In dezen zin bestrijden de socia
listen het kapitalistisch productie-sys
teem.
Het kan niet bij de Katholieken dat
de strijd gaat tegen het privaat-bezit,
immers overeenkomstig de sociale Ency
clieken moet het privaat-bezit, als zijnde
een eisch van het natuurrecht, onaange
tast blijven.
Ten derde verstaat men er onder
een productiestelsel, waarbij aan het
geld-kapitaal een te overwegende rol
wordt toegekend en aan de waardigheid
van den arbeider te weinig wordt ge
dacht. In dezen laatsten zin zijn ook de
katholieken tegen kapitalistische produc
tiewijze. Maar dan begrijpt men gemak
kelijk, dat het hier eigenlijk geldt een
strijd tegen het economische liberalisme.
Want 't kapitalistisch productie-stelsel
is in zich niet verkeerd, maar wordt
eerst dan verkeerd, zooals „Quadragesimo
Anno" zegt, wanneer aan het kapitaal
een te overqjatigen nivloed wordt toege
kend.
Wij kunnen daartegen dus ook positie
nemen. Maar als men dit ook maar dui
delijk zeide, dan zou het wantrouwen bij
de werkgevers verdwijnen. Eenvoudig
maar te zeggen: wij zijn tegen kapita
listisch productie-wijze, dat moet eener-
zijds verwarring stichten bij de arbeiders
en anderzijds wantrouwen bij de werkge
vers. Die terminologie kan niet andere
of moet bij arbeiders een verkeerde mee
ning vestigen, n.l. die, dat strijd gevoerd
moet worden tegen de bezitters van ka
pitaal. Het kan niet anders, of daardoor
moet wantrouwen worden gesticht bij de
werkgevers. En er zullen er velen zijn,
die door deze terminologie een vrees
krijgen voor de arbeiders en het recht
matige van hun eisohen van het onrecht
matige niet meer voldoende zullen on
derscheiden, waardoor wantrouwen wordt
gezaaid, terwijl toch juist den laatsten
tijd zoo veel gedaan is door zeer vele
werkgevers om aan de belangen der
werknemers tegemoet te komen, waaraan
ik hier gaarne openlijk hulde wil bren
gen.
Door dit alles wordt dus tegengewerkt
het ideaal der encycliek „Quadragesimo
Anno", n.l. dat alleen redding is te
wachten van de maatschappij als een
harmonische samenwerking tusschen werk
nemers en werkgevers tot stand komt.
DUITSCHLAND
EEN NIEUWE DUITSCHE
NOODVERORDENING.
In verband met de crisis-periode.
De nieuwe noodverordening, die Woens
dag a.s. van kracht wordt en vermoedelijk
even omvangrijk zal zijn als die van 1 De
cember 1930, bepaalt met betrekking tot
de sociale lasten der gemeenten, dat het
door het rijk hiervoor verstrekte bedrag,
dat uit de opbrengst der loonbelasting
wordt verkregen, verhoogd wordt van 60
tot 150 millioen mark. Hiervan krijgen de
stedelijke organisaties driekwart, die der
landen een kwart. Voor de steunverleening
aan gemeenten voor bijzondere gevallen
wordt daarenboven 80 millioen beschik
baar gesteld.
Wat de werkloosheidsverzekering be
treft, wordt bepaald, dat van rijkswege kan
worden gelast, dat de steun voor een der
de deel in natura wordt uitgekeerd.
Voorts worden groote bezuinigingen aan
gebracht in staatsuitgaven. Zoo mogen bijv.
tot 31 Maart 193-4 geen nieuwe gebouwen
voor doeleinden van openbaar bestuur in
aanbouw worden genomen. Uitzonderingen
zullen slechts met goedkeuring van de rijks
en landsregeering worden toegestaan.
De verlaging van de huurbelasting, wel
ke op 1 April a.s. in werking zal treden,
zal 20 k 25 pet. bedragen.
Een groot deel der noodverordening
houdt zich bezig met de voorschriften voor
de kolonisatie. Vooral de kolonisatie op het
platteland en bij de steden, alsmede het
aanleggen van volkstuintjes voor werkloo-
zen zal bevorderd worden. Voor de koloni
satie op het platteland zal ten behoeve
van de uniformiteit in elk land een staats-
commissaris worden aangesteld. Die bij
de steden zal ónder het toezicht staan
van een rijkscommissaris, die zorg moet
dragen voor het beschikbaar stellen van
geschikte gronden.
Voorts bevat de verordening bepalin
gen voor het verminderen der salarissen
en pensioenen, wanneer deze niet langer
in overeenstemming met de huidige econo
mische situatie moeten worden geacht.
Deze salarissen enz. kunnen, voor zoover
zij den 15.000 mark 's jaars overschrijden,
dooi* een schriftelijke mededeeling aan den
betrokkene verlaagd worden. Hiervan kan
in beroep worden gegaan bij een arbitrage
commissie.
Ook omtrent de organisatie der spaar
banken bevat de verordening uitvoerige
bepalingen.
CURTIUS' HEENGAAN DEZER DAGEN
VERWACHT.
Nog meer mutaties?
In verband met de hardnekkige geruch
ten over een op handen zijnde reconstruc
tie van het rijkskabinet, schrijft het Cen
trum-orgaan de „Germania":
Het mag als vaststaand worden aange
nomen, dat het rijkskabinet in zijn huidige
samenstelling niet meer voor den Rijksdag
zal verschijnen. Dat de minister van Bui-
tenlandsche Zaken, dr. Curtius, in den loop
der eerstvolgende dagen zal aftreden, is
niet langer aan twijfel onderhevig. Boven
dien kan worden verwacht, dat nog deze
week een reconstructie van het kabinet zal
plaats vinden. Echter staat het nog niet
vast, of men daarbij alleen zal hebben te
doen met een bezetting der sedert langen
tijd vacantie ministeries van Economische
Zaken en Justitie, waarbij dus thans ook
de portefeuille van Buitenlandsche Zaken
j komt, dan wel of een verdergaande recon
structie van het rijkskabinet zal plaats
vinden. In elk geval kan echter worden
aangenomen, dat nog deze week de beslis
sing zal brengen.
SPANJE
BLOEDIGE BOTSINGEN.
Algemeene staking uitgeroepen.
Na een werkloozendemonstratie te Cadiz
die door de politie ontbonden was, heb-
i ben de syndicalisten een oproep verspreid
j tot den strijd voor de sociale revolutie.
Hieiop werden groepen gewapende arbei-
ders gevormd, die zich verschansten op de
1 daken der huizen, vanwaar zij het vuur op
de politie openden.
De leider der politietroepen en 3 arbei
ders werden zwaar gewond.
Tegelijkertijd is te Cadiz de algemeene
staking afgekondigd. De minister van bin-
nenlandsche zaken heeft de politie en de
troepen van het garnizoen versterkt.
SNL-O c.
RUSLAND.
GEVECHT VAN WIT-GARDISTEN
MET GEPEOE-TROEPEN.
Nabij Blagowesjtsjensk traohtte een
groep Wit-Gardisten de Russisohe grens
te overschrijden, waarbij zij verrast wer
den door troepen der Gepeoe. Er ont
stond een vuurgevecht, waarbij vier Wit-
Gardisten werden gedood, alsmede een
Russisch grenssoldaat Acht Wit-Gardis
ten werden gevangen genomen en zullen
door de Gepeoe veroordeeld worden.
Een Gepeoe-leider vermoord.
Lamanof, lid van de Gepeoe, is in de
nabijheid van Moskou vermóórd. Lama
nof was een der medewerkers van Dzer-
zjinsky en had een groot aandeel in de
bestrijding van de oontra-revolutie. De
moordenaar kon nog niet worden opge
spoord.
AMERIKA
VERLENGING VAN HOOVER-
MORATORIUM?
Besprekingen te Washington.
Van betrouwbare zijde meldt United
Press, dat de besprekingen over een ver
lenging van het Hoover moratorium in
zake de oorlogsschulden voortduren.
Bankbelangen oefenen druk uit ten gün-
ste van een dergelijke verlenging, doch
men meent, dat de Congres-leiders hier
tegen sterk gekant zijn. Een beslissing
is tot dusver niet bereikt.
Een Berlijnsch avondblad meldt dat
de Amerikaansche gezant Sackett een
onderhoud heeft gehad met dr. Curtius
en staatssecretaris Von Bülow over de
door zijn regeering voorgenomen bijeen
roeping eener internationale valuto-con-
ferentie. Het betrof hierbij voorloopig
slechts de voorbereiding van zulk een
conferentie, waarover Hoover en Laval
binnenkort te Washington zullen confe-
reeren. Van welingelichte zijde wordt
vernomen, dat Sackett in de afgeloopen
dagen uitvoerige besprekingen met Cur
tius en Von Bülow heeft gevoerd, over
alle kwesties, vooral van economischen
aard, die thans actueel zijn.
HOOVER'S NIEUW PLAN.
Een vijfjarige vlootvacantie.
De correspondent van dè „New York
Times" te Washington verneemt uit wel
ingelichte bron, dat president Hoover
eerlang een belangrijke verklaring zal
doen betreffende een vijfjarige stopzet
ting van den vlootbouw.
Naar verwacht wordt, bevat deze ver
klaring bovendien een voorstel inzake de
belasting en andere punten der regee-
ringspolitiek, welke den tegen woordigen
toestand der markt zouden kunnen sta-
biliseeren.
SENATOR DWIGHT MORROW
OVERLEDEN.
Schoonvader van Lindbergh.
Uit Englewood (New Jersey) wordt ge
meld: Senator Dwight Morrow is gister
middag om 1.52 gedurende zijn middag
slaap plotseling ten gevolge van een be
roerte overleden. Hij was pas terugge
keerd van een reis naar Washington,
waar hij met officiéele persoonlijkheden
had geconfereerd over internationale
economische problemen.
Zooals men weet is Morrow langen tijd
gezant der Ver. Staten in Mexico ge
weest; hij was een der voornaamste Ame
rikaansche afgevaardigden op de Londen-
sche vlootconferentie. Morrow was de
schoonvader van den vlieger kolonel
I Lindbergh.
9307
BUITENL. BERICHTEN.
HEVIGE ORKAAN TEISTERT
ARGENTINIË.
Verscheiden dooden.
Een hevige orkaan heeft de laatste paar
dagen in geheel Argentinë gewoerd en in
de landbouwdistricten, met name in Guil-
lermina en Santa Fé groote schade aange
richt. Hier kwam verscheiden menschen
ten gevolge van instorting om het leven. Te
Reconquista werd door den cycloon groote
schade toegebracht aan 60 huizen, waarbij
25 personen werden gewond. Tal van tele
graaflijnen werden vernield.
DEENSCH-ENGELSCH INCIDENT OP
DE NOORDZEE.
Netten van Deensche visschers vernield.
Naar gemeld wordt hebben zich in de
Noordzee incidenten voorgedaan tusohen
Deensche en Engelsche visschers. Volgens
een telegram, ontvangen van een Deensch
visscherij-inspectieschip, zagen rich vier
Deensche kotters ongeveer 90 mijl ten wes
ten van Graadyb aan de Deensche kust,
plotseling omringd door verscheiden En
gelsche treilers. Deze laatsten scheurden
met opzet de netten van, de Deensche vis
schers los van de touwen. Een der treilere,
zoo meldt het telegram, is niet minder dan
drie uur bezig geweest de Deensche netten
te vernielen. Eerst toen de Deensche boo
ten noodsignalen uitzonden, gaf zij haar
pogingen op. Behalve dit incident zou nog
een oneenigheid hebben voorgedaan tus
schen drie andere Deensche kotters en een
Engelschen treil er. Deze laatste trok zich
terug, toen er een Deensch inspectie-schip
ten tooneele verscheen, om den Deenschen
booten bijstand te verleenen.
DE PAUS SCHENKT 250.000 LIRE.
Voor de slachtoffers van den watersnood
in China.
De Ohineesche kranten vermelden met
groote letters op de eerste pagina van hun
blad, dat de H. Vader een bedrag van
250.000 Lire heeft beschikbaar gesteld voor
de slachtoffers van den watersnood in Chi
na. De hoogste burgerlijke autoriteiten heb
ben reeds aan den Bisschoppen hun dank
betuigd voor dit nieuw bewijs van vader
lijke goedheid jegens het Ohineesche volk
Zooals bij vroegere natuurrampen heeft ook
thans de missie een buitengewone liefda
digheid betoond jegens de talrijke slachtof
fers. Men heeft overal uitgebreide maat
regelen genomen om de vluchtelingen in de
missieposten onderdak te verleenen en hen
in ruime mate kleeding en voedsel te ver
schaffen.
Handtasch met 108 dynamietpatronen.
Een sjiek gekleed jongmensch stapte gis
teren uit een autobus te Saragossa met een
handtasch, die zoo zwaar scheen, dat een
agent informeerde, wat de inhoud was. Als
eenig antwoord overhandigde de jongeman
de tasch en de sleutels en nam de vlucht,
terwijl de politieman verwonderd met
de tasch in zijn hand bleef staan. De agent
had echter een goeden neus gehad, want dc
inhoud van de tasch bleek te bestaan uit
108 dynamietpatronen en 25 meter lont.
Hoewel door de politie de geheele stad
werd doorzocht, kon men den eigenaar van
de tasch niet vinden, zoodat niet opge
helderd kon worden met welk doel deze
zonderlinge reiziger zijn gevaarlijke la
ding vervoerde.
ZWEMMEN
Vijftigduizend bezoekers in „De Zijl".
In de Zweminrichting „De Zijl" zijn ge
durende het tijdvak 1 Mei1 Oct. 1931 in
totaal 49849 baden genomen tegen 59953
in 1930, alzoo 10104 baden minder dan hel
vorige jaar.
Het aantal schoolbaden bedroeg 747.
