22ste Jaargang
WOENSDAG 23 SEPTEMBER 1931
No. 7008
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE ENGELSCHE FINANCIEELE CRISIS
BERICHT
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent pei week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per port f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'» ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummer» 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
LONDEN BLIJFT RUSTIG.
VANDAAG IS DE LONDENSCHE BEURS WEER GEOPEND.
KALME STEMMING.
Officieel wordt medegedeeld, dat de ef
fectenbeurs heden weer geopend is.
De kalme stemming die Maandag in de
city heeischte en een weerspiegeling was
van de rust die over het geheele land
heerschte, hield ook gisteren onverminderd
aan.
Bijzondere belangstelling heeft men te
Londen voor berichten uit Parijs, dat de
Fransche minister van financiën zich be
zighoudt met de deelname van Frankrijk
aan een eventueele stabilisatie-leening
voor Engeland.
Frankrijk is bereid aan een groot deel
in een dergelijke leening deel te nemen
als bewijs van internationale solidariteit
en ook omdat zij wenscht, dat het pond
sterling op een zoo hoog mogelijk niveau
gestabiliseerd zal worden.
De noteering van het pond.
De waardeering van het pond sterling
bleek gisteren op de verschillende finan-
cieele centra niet veel te verschillen.
Overal viel een koersdaling te constatee-
ren van ongeveer 15 pet.
Hoe juist de theorie is dat deze daling
slechts een thans tot uiting komen be-
teekent van de reeds langer latent in En
geland aanwezig zijnde inflatie van het
ruilmiddel, blijkt b.v. uit het feit, dat de
groote Engelsche goederenmarkten zich
reeds den eersten dag doar een flinke stij
ging van de prijzen aan de daling van het
pond hebben aangepast. Ongetwijfeld
heeft zich hierbij evenals elders een ster
ke wisselwerking doen gelden, terwijl de
in zulke criteke dagen zoo belangrijke psy
chologische factor van de vlucht voor het
ruilmiddel, waarvan de depreciatie plot
seling tot uiting komt, hierbij ook een
zeer groote rol heeft, gespeeld.
Ofschoon de Engelschen volkomen den
ernst van den toestand begrijpen, en de
bankwereld niet verwonderd is over den
gang van zaken, heeft men toch het vaste
vertrouwen, dat Engeland ook deze crisis
zal overwinnen. Het publiek is rustig. Van
geen enkele zijde wordt een stormloop
op de kassen of ook slechts een eenigszins
gi'ootere behoefte aan baar geld gemeld.
De stemming is tegen Amerika en vooral
tegen Frankrijk gericht. Aan beide lan
den wordt verweten dat zij zich hun ver
plichtingen a1? bezitters van dertig mil
liard goud, niet bewust zijnen daardoor
de financieele ervaring van Londen mis
kend hebben.
Het ontbreekt ook niet aan critiek op
de eieren politiek, die slechts te gaarne
bereid was aan de wenschen van Frank
rijk toe te geven. Er zijn nog geen beslui
ten genomen hoever men het Pond Ster
ling zal laten dalen en het is ook nog niet
te voorzien, of de regeerine het voorne
men heeft binnen zes maanden het Pond
weer op peil van den gouden standaard te
rug te brengen, of het op een lager peil
te stabiliseeren.
Ook Zweden, Griekenland en
Italië tegen den gouden stan
daard.
De financieele afdeeling van het Vol
kenbondssecretariaat heeft Dinsdag de
mededeeling ontvangen dat ook Zweden,
Griekenland en Italië hun betalingen
naar de goudpariteit hebben opgeheven.
De beurs te Stockholm
blijft gesloten.
Het beursbestuur te Stockholm heeft
besloten de effectenbeurzen tot nadere or
de gesloten te houden Het beursbestuur zal
voorloopig dagelijks bijeenkomen.
Scherpe koersdaling in
Zwitserland.
Op de Zwitsersche beurzen werden gis
teren evenals eergisteren slechts binnen-
landsche vasterentedragende fondsen ge
noteerd. Alle aandeelen en buitenlandsche
obligaties bleven wer zonder noteering.
Er trad een scherpe daling in de koer
sen van obligaties in, gedeeltelijk als ge
volg van de algemeene crisis gedeeltelijk
als gevolg van verkoopen, die uitgevoerd
werden, teneinde de liquide middelen te
verkrijgen, die slechts in binnenlandsche
obligaties konden plaats vinden.
MAATREGELEN TE AMSTERDAM.
Het bestuur van de Vereeniging voor
den Effectenhandel deelt het volgende
mede:
Wij vernemen, dat de Bankiers een syn
dicaat hebben gevormd, dat gelden zal be
schikbaar stellen, waardoor het sluiten
van nieuwe posten en daardoor een alge-
heele terugkeer tot den normalen gang
van zaken ter beurze wordt vergemakke
lijkt. De verstrekking van deze gelden ge
schiedt door bemiddeling van de heeren
van Loon en Co. Teneinde misverstanden
en mogelijk noodelooze executies te voor
komen wordt van bevoegde zijde onze 'aan
dacht er op gevestigd, dat De Nederland-
sche Bank zich niet enkel bereid verklaard
heeft prolongatiën en rekening-courant-
posten van beursfirma's te Amsterdam,
"Rotterdam en Den Haag over te nemen,
doch da't de Bank eveneens bereid is daar
voor in aanmerking komende posten van
relaties dier firma's te beleenen. Een ieder
(particulier zoowel als commissionair en
kassier in de provincie), kan derhalve aan
zijn relatie verzoeken zich omtrent zijn
prolongatie eni/of rekening-courantposten
met De Nederlandsche Bank te dien einde
in verbinding te stellen.
De bedoeling van De Nederlandsche
Bank is juist op die wijze onnoodige exe
cuties te voorkomen.
WEER GEEN VROEG-BEURS
TE AMSTERDAM.
Het bestuur van de Vereen, voor den
Effectenhandel heeft de leden dezer ver
eeniging verzocht om hedenochtend geen
vroeg-beurs te houden.
BINNENLAND
NUYENSFONDS.
Bekroning van Dr. R. Post.
Maandagmiddag is in het Universiteits
gebouw te Nijmegen het bestuur van het
Nuyensfonds in een bijzondere vergadering
bijeen gekomen, ten einde aan Dr. R. Post
de bekroning uit te reiken, welke hem voor
zijn boek over „De eigenkerken in het bis
dom Uteoht" door het Nuyensfonds is toe
gekend.
Het bestuur van het Nuyensfonds had
voor deze .bijzondere vergadering verschil
lende autoriteiten en belangstellenden uit-
genoodigd en velen hadden aan deze uit-
noodiging gevolg gegeven. Bijzonderen luis
ter schonk aan de bijeenkomt de aanwe
zigheid van Mgr. Dr Jan Olay Smit en
Mgr. Dr. J. B. Eras uit Rome. Verder wa
ren er tal van hoogleeraren der Nijmeeg-
solie Universiteit, de president van het se
minarie 'ESjsenburg Dr. de Jong, de senaat
van het Nijmeegsch studentencorps en
verder tientallen belangstellenden. Aan de
bestuurstafel hadden plaats genomen de
bestuursleden van het Nuyensfonds Dr. G.
Gorris S.J., Prof. Dr. G. Brom, Prof.
Mr. E. J. J. van der Heyden, oud-professor
W. Nolet en de secretaris Mr. C. Prinzen.
De secretaris, Mr. C. Prinzen. las nu het
rapport der jury voor. De jury bestond uit
Dr. G. Gorris S.J., Prof. Dr G. Brom en
oudi-iprofessor W. Nolet. De jury kende
eenstemmig uit 70 geschriften, die voor on
derzoek in aanmerking kwamen, aan de
dissertatie van Dr. Post, wegens haar bij
zondere wetenschappelijke beteekenis, de
bekroning van het Nuyensfonds toe.
Onder hartelijk applaus reikte Dr. G.
Gorris S.J., na deze voorlezing, het diploma
der bekroning met de daarbij behoorende
annexen aan Dr. Post over.
De voorzitter richtte hierna tot den be
kroonde een woord van gelukwensch.
Spr. drukte ten slotte de hoop uit dat
het Dr. Post, na zijn benoeming aan bet
Historisch Instituut te Rome, gegeven
mooht zijn om zijn zoo gelukkig begonnen
werk te vervolledigen.
Dr. R. Post sprak hierna een kort dank
woord.
REGEERINGSMEDEDEELING INZAKE
WERKVERSCHAFFING EN
STEUNVERLEENING.
Naar wij vernemen heeft de Minister van
Staat, Minister van Binnenlandsche Zaken
en Landbouw besloten, aan de besturen van
de gemeenten welke voor toekenning van
subsidie ten behoeve van de steunverlee-
ning en de werkverschaffing in aanmerking
komen, in verband met de voorloopige toe
zegging, welke in de afgeloopen maanden
is gedaan, het navolgende rondschrijven te
doen toekomen:
's Gravenhage 21 Sept. 1931.
Aan B. en W. der gemeente
Tot nu toe is voor uwe gemeente niet
vastgesteld, hoe groot de Rijksbijdrage ten
i werkverschaffing
behoeve van de steimïerleening6 na 2 Me:
1931, zal zijn.
Ik heb thans in beginsel besloten, deze
bijdrage in het algemeen te bepalen
op procent. Ik moet mij evenwel
voorbehouden, ten aanzien van bijzondere
werkversohaffingsobjecten een ander per
centage vast te stellen.
Opdat duidelijk blijke hoe de Regeering
het vraagstuk van de werkloozenzorg ziet,
acht ik mij verplicht, eenige opmerkingen
van algemeenen aard hierbij ter uwer ken
nis te brengen.
Ik behoef u niet uiteen te zetten hoe
hoogst ernstig de tijden zijn. Er wordt
thans van de Overheid het uiterste ge
vergd om met wijs beleid datgene te doen
en te laten, wat, in overeenstemming met
hare verantwoordelijkheid, ge wenscht en
toelaatbaar is. Het is niet alleen de zorg
voor de financiën van staat en gemeente,
welke dwingt deze gedragslijn te volgen,
doch ook en vooral de overtuiging,- dat het
de plioht is van de Overheid, om het zoo on
ontbeerlijke herstel van het bedrijfsleven te
bevorderen. Aanpassing van ons geheele
leven aan de verminderde welvaart is, zie
ik het goed, onvermijdelijk. Wijs beleid zal
zijn, dat er alles op wordt gezet, dit herstel
mogelijk te maken en niets te doen wat in
verkeerde richting werkt.
U zult het ongetwijfeld met mij eens
zijn, dat het ook de werkloozenzorg is, wel
ke in deze tijden veel ertoe kan bijdragen,
dat de ontwikkeling van het maatschappe
lijke leven in juiste, dan wel in verkeerde
richting wordt gestuwd.
Het zijn deze leidende beginselen, welke
voorop moeten staan bij eiken maatregel
op het gebied van de werkloosheidszorg,
zoowel bij de reeds bestaande als bij die
waarvan de invoering overwogen wordt.
Ga ik er dan ook toe over uwe gemeente
subsidie te verleenen, dan geschiedt dit on
der de nadrukkelijke voorwaarde, dat er
voortaan tusschen uwe gemeente en mijn
departement een nauw contact moet be
staan ten aanzien van alles wat de werk
loozenzorg in den breeden zin van het
woord (ik doel hier dus niet het minst op
voorzieningen, welke door aan u rekenplich-
tige corporaties, zooals Burgerlijke Armbe
sturen, Diensten voor Maatschappelijke
Hulpbetoon enz., worden getroffen) betreft.
Uw college dient zich daarom, alvorens ik
mijne definitieve toezegging doe, schrifte
lijk tegenover mij te verbinden, geen enke
len maatregel als hierbedoeld in te voeren
of te laten invoeren, vóórdat u zich ervan
overtuigd heeft hoe de Regeering tegen
over de te nemen voorziening staat, Be
staat er bij de Regeering tegen het voor
gestelde plan bedenking, dan reken ik erop,
dat niet tot invoering ervan wordt overge
gaan, ook niet door corporaties als hier-
voren genoemd. Wordt echter wel bot in
voering overgegaan, dan zal in den regel
de subsidie-toezegging worden ingetrok
ken.
Ik stel mij voor, mij door een regelmatig
toezicht ervan te overtuigen, hoe de werk
loozenzorg in uwe gemeente wordt toege
past.
Zoodra ik van u de hierbedoelde schrifte
lijke verklaring zal hebben ontvangen, zal
u mijne definitieve beslissing worden me
degedeeld.
(w.g.) De Minister van Staat,
Minister van Binnenlandsche
Zaken en Landbouw,
RUYS DE BEERENBROUCK.
Waalbrug zij Zaltbommel.
Door de Ned. Spoorwegen is gisteren
aanbesteed het vervaardigen, leveren stel
len en verven van acht enkelsporige vaste
ijzeren bruggen, elk lang 59.64 M. met bij-
behoorende werken voor de overbrugging
van de Waal bij Zaltbommel in den spoor
weg van Utrecht.
Er waren 39 ingekomen biljetten. De
laagste inschrijf ster was de N.V. Kon.
Scheepswerffabrieken „De Schelde", te
Vlissingen, met f 448.800. Het hoogst werd
ingeschreven door de firma B. Seibert, te
Saarbrucken, met f793.850.
AMBTSAANVAARDING VAN
HU1B LUNS.
Aan de Technische Hoogeschool te Delft.
Heden aanvaardde Prof. Hui'b Luns het
ambt van Hoogleeraar aan de Technische
Hoogeschool te Delft met het uitspreken
van een rede, getiteld: „De Verovering
van den Eenvoud, het Karakter en de
Ontwikkeling van de Architectuur in het
werk van Rembrandt".
Spr. begon met op te merken, dat spreken
over Rembrandt zich in deze omstandig
heden aan hem opdrong, als het spreken
over Dante aan een Italiaan of het woord
voeren over Shakespeare aan 'n Engelsch-
man, en deed een beroep op Lodewijk van
Deyssels: „Rembrandt is onze tijdgenoot"
om zijn onderwerp als immer actueel voor
hen, die de beteekenis van onze kunst als
hun studieveld hebben gekozen, aan te
duiden.
Daarna vergeleek spr. Rubens' en Rem
brandt's kennis en gebruik van architec-
tuurvormen en aarzelde geen oogenblik
de beschouwing van Rembrandt's bouw
kunst belangwekkend te ncemenj omdat
Rembrandt niet een architectuur heeft
aangewend, maar er eene heeft geschon
ken, die belangrijk afweek van de voor
beelden van bouwkunst, die om hem heen
stonden.
Rembrandt getuigt uit zijn totaal eigen
architectuur van de alles meesleepende
kracht zijner scheppende verbeelding.
Ter verklaring van het feit, dat de Rem-
brandtstudie een vorm van Rembrandt-
vereering er nu eerst aan toe schijnt, heel
ernstig te zien naar de uitbeelding van de
bouwkunst, behandelde spr. in het kort de
geschiedenis van de Rembrandtviering.
Met aanhalingen uit Fontaine, Georg Her
man, Jan Veth en Scbmidt-Degener toonde
spr. aan, dat als in 1890 nog Rembrandt
in alles oorspronkelijk moest zijn en hij
geacht werd te zijn een autodidact, wiens
kennis van twijfelachtige waarde was, dan
mag nu Rembrandt beschikken over sa
menvattende wijsheid als gevolg van dree-
de eruditie.
Nu nam spr. in zijn rede zijn gehoor me
de naar het Mauritshuis om de fantasti
sche architectuur op „De Opdracht in den
Tempel" uit 1631 nauwlettend te bezien.
Deze architectuur is niet alleen betrouw
baar, maar in haar nooit geziene vormen
taal ook onbeschrijfbaar. Dat geldt ook
van Rembrandts ornamentale vormen in de
kleinkunst. En de rijk versierde balustra
de-beëindiging en de daarop geplaatste
zilveren schakel en het kostbaar vat op
de „Susanna" waren aanleiding dit orna
ment in verband te brengen met de z.g.
„Ormuschelstil". Het is ook aan de hand
van den beker op „Simson's bruiloft", dat
spreker licht wierp op de voortreffelijke
zilversmeden, die rondom Rembrandt in
Holland aan het werk zijn geweest Paul en
Adam van Vianen, Rembrandt's vrienden
Joh. Lubma en Clement de Jonge en des
meesters leerling Gerbrand van den Eek
hout werden besproken, Paul in verband
met Rembrandt's barak op het „Sterfbed
van Maria" uit 1639 en niets achtte spr.
meer in zijn onderwerp te liggen dan een
vergelijking van het ledikant op deze ets
met het bed op de „Koning David" van
1652, omdat Rem'brand'ts decoratieve
smaak tusschen '39 en '52 een diamantrale
wijziging onderging. Teneinde deze veran
dering aan zijn gehoor volkomen duidelijk
te maken, worden nu paralellen getrokken
van verschillenden aard, o.a. tusschen de
„Emmaüsgangers" uit 1629 en die uit 1648,
de „Kruisafname" uit 1633 en die uit 1654,
en de „Ohristus van Pilatus" uit 1635. Na
met Lugt, Hofstede de Groot en Weisbach
onderzocht te hebben, of Rembrandt's
vreemde architect uur in werkelijkheid had
gezien en te hebben opgenoemd, welke
bouwwerken de meester in afbeelding ken
de en zijn verbeelding prikkelden, wierp
spr. vooral licht op de aanmerkelijke ver
andering in zijn architectuur, die een zuiver
en duidelijk beeld geeft aan de ontwikke
ling van heel het allure. De achtergronden
van Rembrandt's schilderijen, eenige zijner
teekeningen en etsen werden nu bezien,
om aan te toonen, hoe al de romantische
bewogenheid, hoe alle barakke complicatie
zich had neergelegd, toen Rembrandt's
werk de groote vlucht genomen had naar
den eenvoud. Het laatste deel behandelde
de bouwkunst op de laatste werken.
Prof. Hub Luns eindigde met de ge
bruikelijke toespraken.
Het Kamerlidmaatschap van Jos. Maenen.
In aansluiting op een bericht in de
„Volkskrant" van gisteravond, meldende,
dat de heer Jos Maenen ter vergadering
van den Limburgschen R. K. Werklieden-
bond heeft meegedeeld, dat omtrent de
aanneming van zijn benoeming tot lid van
de Tweede Kamer nog niets is beslist,
vernemen wij, dat het partijbestuur der
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Zij, die zich met 1 October op „De
Leidsche Courant" abonneeren,
ontvangen de voor dien datum ver
schijnende nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Londensche beurs heden weer ge
opend.
Een beroep van den Volkenbondsraad op
Japan en China. (Buitenl. 2e blad).
De houding der staten tegenover het be-
wapenings vacantie-voorstel. (Buitenland
2e blad).
BINNENLAND.
De ambtsaanvaarding van prof. Huib
Luns te Delft. (1ste blad).
Minister Ruys over werkverschaffing en
steunverleening. (1ste blad).
Brand in een meubelfabriek te 's-Gra-
venhage. Een opstootje. (Gem. Berich
ten, 3de blad).
Doodelijk ongeluk in het Dominicaner
klooster te Huissen. (Gem. Berichten, 3e
blad).
Benoemingen in het aartsbisdom. (Kerk
nieuws, 3de blad).
Een vreemde vertooning van de Eerste
Kamer. (Uit de Pers, 3de blad).
In de rubriek „Uit de Landbouwwe-
reld" worden door enzen deskundigen
medewerker verschillende wenken gege
ven. (3de blad).
OMGEVING.
EEN BESCHRIJVING VAN ZOETER-
WOUDE VAN OMSTREEKS 1800.— Ook
over andere gemeenten in onze omgeving
zullen wij dergelijke geïllustreerde artike
len met wetenswaardige historische gege
vens publiceeren.
j missaris der Koningin in Drente, heeft
tegen 1 November om gezondheidsredenen
eervol ontslag aangevraagd.
„DE KATHOLIEKE COURANT, DIE
IN LEIDEN VERSCHjJNT, BEHOORT
TOT DE ALLERBESTE GEWESTELIJ
KE BLADEN."
MGR. J. D. J. AENGENENT.
R.-K. Staatspartij in een vergadering op
Donderdag a.s. te houden, deze aangele
genheid zal behandelen en daaromtrent
een beslissing zal nemen.
