3)e ZeidóohatSou/ta
22ste Jaargang
DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1931
No. 6991
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leaden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnó'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vier bladen
V Kevelaer in het „Volk".
Een redacteur van het „Volk" beeft
sen bezoek gebracht aan Kevelaer, en
geeft zijn indrukken itn zijn blad.
Het valt ons niet tegen; het relaas
stemt ons niet onsympathiek tegenover
den schrijver.
Hij heeft critiek. 't Is niet uitgeslo
ten, dat er ook Katholieken zijn, die in
de Kevelaersohe entourage wel eenige
verandering zouden wenschen. En overi
gens is critiek bij iemand, die zoo in
eens midden in die omgeving wordt ge
en alles* beziet als „buiten-
vel verklaarbaar.
Iets anders is, of die critiek ook alles
zins gemotiveerd, alleszins redelijk is.
En hierover willen wij een en ander
Herhaaldelijk, merkt de schrijver op,
dat hij in Kevelaer dat bidden en zingen,
van de bedevaartgangers zoo koud en
koel vindt, zonder spontaneïteit en geest-,
drift. En dkt heeft hij verkeerd gezien!
Zeker niet alle bedevaartgangers zijn
altijd in de stemming, die men bij hen
mag en moet veronderstellen. Maar
de schrijver geloove ons: er is heel vaak
devotie, innigheid bij het vervullen van
de godsdienstige handelingen, terwijl de
uiterlijke schijn laten we zeggen: heel
nuchter, misschien zelfs eenigszins on-,
verschillig is. Zoo is nu eenmaal de
aard van ons Hollandsch ras, welke ve
len onzer niet gauw verloochenenEn
dat psychologisch feit heeft de socialis
tische Kevelaer-foezoeker blijkbaar gene
geerd en voorbij gezien!
En dan zit hem dwars die stemming
daar van „een devote kermis"! Maar
tóch schijnt hij zich daaraan al reeds
een beetje gewend te hebben, gedurende
den tijd, dat hij in Kevelaer vertoefde
•blijkens eenige uitlatingen in zijn ver
slag. Zoo schrijft hij, in vergoelijkenden
en verklarenden zin:
„Het heele stadje is ingericht, om
het nuttige met het aangename te
vereenigen, hetgeen, in tegenstel
ling met het Calvinisme, een ty
pisch katholieke trek is".
Blijde gemoedelijkheid is niet een 'ka
raktertrek van ctlle oprechte en deugd
zame Katholieken. Maar wel mag wor
den gezegd, dat de Katholieke beginse
len en practijken daarvoor vatbaar ka
rakters gemakkelijk brengen in die stem
ming, de stemming van blijde gemoede
lijkheid die heel wat anders is, dan
oppervlakkige zorgeloosheid, of gebrek
aan ernst
En, als wij verder zijn verslag lezen,
blijkt de „Vo>lk"-redacteux die stemming
zelfs te waardeeren! Hij schrijft n.l.:
„Het is verre van mij om den bede
vaartgangers1 en hun leiders gebrek
aan ernst te verwijten. Ik juich het
juist toe, dat vroolijkheid zich bij
hen aan devotie paait en ook die
zekere huiselijkheid, waarmee men
met het heilige omspringt, doet mij
sympathiek aan. Dit alles is mij lie
ver dan de somberheid, die van
Dordt uitgaat".
Maar die „huiselijkheid" schijnt hem
te ver te gaan, want op een andere
plaats in zijn vrij uitgebreid reis-verhaal
schrijft hij weer:
En je kijkten verbaast je over
de banale leelijklieid van de beelden
en platen. Je verbaast je ook over
de „gemeenzaamheid met het hei
lige", over de oogensohijnlijk naieve,
doch in werkelijkheid weloverwogen
combinatie tusschen gebruiksvoor
werp en Maria-vereering.
Ik zag koeken met een moeder
gods-beeld, Maria-afbeeldingen op
kalken pijpen, aschbakjes, e.d.
Laten we nu voorop zeggen, dat ook
w ij ad dien rommel, welken hier wordt
bedoeld, heelemaal niet mooi vinden en
dat alles graag zouden zien opgeruimd.
Maar: in deze overdrijve men ook
weer niet.
Iemand, die vroeger (en ook nu nog)
Leiden bezocht, zal wel eens als het
souvenir een aschbakje hebben gekocht
met een afbeelding van het oude Stad
huis over 'n jaar of tien zijn er mis
schien ook al reeds laten we hopen
aschbakjes met het nieuwe Stadhuis er
op verkrijgbaar
Welnu: onder de Kevelaer-bezoekers
zijn er ook, die een souvenir willen mee
brengen. Én Kevelaer en Maria zijn als
't ware' synoniem: een afbeelding van
het Kevedaersche Maria-beeldje is het
souvenir van Kevelaer
Hiermede willen we geenszins al dien
banalen rommel mooi praten; wij geven
een verklaring van het ontstaan en het
gebruik er va-n.
De verdieping van het godsdienstig
leven, van de vereering van de Moeder
Gods deze wezenlijke vrucht van de
Kevelaersche processies ligt buiten het
waarnemings-vermogen van den schrijver
in het „Volk"; en dat kan ook haast
niet anders.
BINNENLAND
NA DEN DOOD VAN MGR. NOLENS.
Koninklijke deelneming.
Prof. mr. Aalberse ontving het volgende
telegram van H. M. de Koningin:
„Nam met oprecht leedwezen kennis
van het overlijden Minister van Staat No-
lens. Zal vele diensten door Z.Ëxc. aan den
Lande bewezen steeds in dankbare berin-
nering honden."
Z.K.H. Prins Hendrik zond een tele
gram van den volgenden inhoud:
„Met diep leedwezen ontving ik het be
richt van overlijden van Mgr. prof. dr.
Nolens.
Beseffende, welk een groot verlies het
heengaan van dezen uitstekenden Neder
lander voor ons Vaderland beteekent, be
tuig ik U mijn oprechte deelneming en
verzoek die ook aan de familie te willen
overbrengen."
WETHOUDERS-VERKIEZINGEN.
Wij melden hier nog eenige uitslagen
van wethoudersverkiezingen.
Schipluiden. In de vacature A. Bon
tebal (C.-H.) werd de heer A. Poot be
noemd tot. wethouderde heer M. J. van
Oosten (R.-K.) werd herbenoemd.
Pijnacker. De heeren G. Sonneveld
(C.-H.) en A. R. van den Burg (R.-K.) wer
den herbenoemd tot wethouder.
Waddinxveen. Herkozen is de heer J.
G. Herfst (C-H.) en inplaats van den heer
Johs. Visser (C.-H.), die zijne benoeming
tot lid van den raad niet heeft aangeno
men, gekozen de heer Jac. van Tol (A.-R.)
Voor deze twee. benoemingen is zesmaal
IR. H. HESSELINK.
Buitengewoon Hoogleeraar te Delft.
Ir. H. Hesselink, in dienst bij de N.V.
Philips Gloeilampenfabrieken, is benoemd
tot buitengewoon hoogleeraar in de afdee-
ling der werktuig- en scheepsbouwkunde
van de Technische Hoogeschool te Delft
om onderwijs te geven in de mechanische
technologie.
De nieuwe Delftsche professor is gebo
ren te Varsseveld (gem. Wisch) in 1894. Hij
bezocht de vijfjarge H.B.S. te Zutfen en
volgde daarna een tweejarigen cursus op
de Hoogere Textielschool te Enschede.
Vervolgens studeerde hij aan de Techni
sche Hoogeschool te Delft, waar hij in 1922
het diploma van scheikundig ingenieur be
haalde.
Ir. Hesselink was aanvankelijk werkzaam
bij de N.V. Wollen Dekensfabrieken J.
Zuurdeeg en Zonen te Leiden, was daarna
verbonden bij de N.V. Wit's Deken indus
trie te Helmond en maakte sinds 1926 deel
uit van de directie der N.V. Wollen Stof-
fenfabrieken L. F. van der Bergh, te Til
burg. Na twee jaren verliet hij echter dit
gedrijf om als ingenieur bij Philips in
dienst te treden.
Opheffing van tollen.
De gemeenteraad van Muntendam heeft
besloten tot opheffing van de tollen, die
de gemeente een jaarlijksch bedrag op
brachten van 4000 k f 5000.
HET AVONTUUR DER TWEE
GEESTELIJKEN.
Omtrent den tocht van pastoor Loo-
mans en kapelaan de Jong van Hoek van
Holland vernemen wij nader, dat beiden
Dinsdagmorgen naar de Scheurpolders ver
trokken om daar een inspectietocht te
ma-ken door dit afgelegen deel van de pa
rochie. Bij het overzetveer van de „Oude
Export" wapen zij den Waterweg overge
stoken en men had hen op de fiets de Riet
polders zien ingaan. Aan de dienstbode
van de pastorie hadden zij bericht achter
gelaten, dat zij weer des avonds op den
gewonen tijd van het avondmaal zouden
teruggekeerd zijn. Op dezen tijd versche
nen zij echter niet. Het werd steeds later
en toen het tegen middernacht liep maak
te zich reeds een groote onrust van het
dienstpersoneel meester.
Men wachtte tot ongeveer twee uur, doch
achtte het toen niet meer verantwoord van
het wegblijven geen kennis te geven aan
de katholieke ingezetenen. Door middel
van de Zusters werden de kerkmeesters
gewaarschuwd en deze namen aanstonds
maatregelen om een onderzoek in te stel
len. Hoewel men niet aanstonds aan het
ergste durfde denken, achtte men de mo
gelijkheid toch niet uitgesloten, dat bei
den een ongeval was overkomen, vooral
toen men vernam, dat zij de Rietpolders
waren ingegaan, wat voor degenen, die
niet geheel met de plaatselijke omstan
digheden bekend zijn, altijd een zeer ge
vaarlijke wandeling is.
Men informeerde bij de overzetveren
zoowel aan deze als aan de overzijde van
den Waterweg om te verneriien, waar men
iets naders omtrent hen had vernomen. Al
le nasporingen, ook van de zijde der poli
tie, die aanstonds alel medewerking ver
leende, bleven echter den geheelen nacht
vruchteloos.
Tegen het aanbreieb van den dag be
sloot men een algemeènen onderzoekings
tocht door het eiland Rozenburg te hou
den, omdat men vreesde, dat zij ergens
in een moeilijke posite zouden gekomen
zijn tengevolge van het opkomende water
en niet meer konden terugkeeren. De mo
gelijkheid, dat zij daarbij zouden zijn ver
dronken, werd niet uitgesloten geacht.
Aan deze onrust kwam eerst tegen den
middag een einde, toen de beide vermis
ten te ongeveer half één te Hoek van Hol
land terugkeerden na een moeilijken en
•zeer gevaarlijken tocht, waarbij zij in de
modder van de Rietlanden waren ge
raakt en alleen aan de omstandigheid van
een gunstigen wind het leven hadden te
danken want bij den opkomenden vloed
waren zij tot aan het midel in de onderge-
loopen landen geraakt.
Een onderhoud met den
Pastoor.
Even na den behouden terugkeer van
de beide geestelijken, nadat ze door een
verfrisschend bad en een versterkend maal
eenigszins van de physieke en geestelijke
vermoeienissen waren bekomen, had een
verslaggever van de „Msibd." een kort on
derhoud met pastoor Loomans, waarin
deze een en ander omtrent het verloop
van den avontuurlijken tocht meedeelde.
Men was naar den overkant getrokken
om Rosenburg, dat voor een deel tot de
parochie van den Hoek behoort, maar
door slechts enkele gezinnen wordt be
woond, eens te gaan verkennen.
Langs het Zuiderstrand wkaren zij met
den wind in den rug een heel eind gefietst,
tot ze na eenige uren door het opkomende
water vast raakten. Van het gevaar, dat
ons daarbij bedreigde, was ik mij zoo
vertelde de pastoor eerst niet bewust,
doch toen het water al hooger en hooger
kwam, begrepen wij, dat wij, hier, geheel
van de bewoonde wereld afgesloten, in een
hachelijke positie waren geraakt.
We hebben in de verte nog teekenen ge
geven om hulp, maar deze zijn waarschijn
lijk niet begrepen of opgemerkt.
Door den vloed gedwongen gingen wij
de eindelooze rietvelden in om daardoor
heen een uitweg te zoeken, maar dit pogen
bleek ijdel.
De avond overviel ons in deze absolute
eenzaamheid en bet werd ons duidelijk, dat
er op dezen dag zeker aan geen terugko
men meer viel te denken.
Over dezen nacht in deze moeilijke po
sitie daorgebracht, wilde de pastoor zich
niet uitlaten, maar ieder kan zich leven
dig indenken, welke een „noche obscure"
die voor beiden is geweest. Ze waren ver
dwaald en de vrees overviel hen, of zij in
dit land nog wel ooit weer zouden worden
teruggevonden.
Toen de dag aanbrak hebben zij getracht
een uitweg te vinden. Gelukkig zijn ze
daarin geslaagd.
Toen ze tot aller verbazing aan den
overkant terugkwamen begrepen ze eerst
goed aan welk groot levensgevaar zij wa
ren ontsnapt.
Deken G. Maat van Poeldijk en Rector
Dankelman van Monster, die beiden des
morgens overhaast naar Hoek van Hol
land waren overgekomen, en zelf aan den
onderzoekingstocht van de reddingsbriga
de hebben deelgenomen, konden hen hier
met hun behouden terugkeer gelukwen-
schen.
En op de pastorie was de groote droef
heid spoedig in groote vreugde ver
keerd.
WIJ LEVEN IN EEN „GR00TEN TIJD"
De Haagsche „Avondpost" merkt het
volgende op:
Blijkens de zoo juist gepubliceerde gege
vens is het met de opbrengst der belasting
op de publieke vermakelijkheden ovej: het
jaar 1930 in 's-Gravenhage merkwaardig
gegaan.
Immers: de bioscopen hebben ƒ55.000
meer opgebracht; de tooneelvoorstellingen
35.000 minder.
Deze cijfers spreken boekdoelen, spre
ken heele bibliotheken. De belasting op de
publieke vermakelijkheden bedraagt 20
pet. zoodat een eenvoudige berekening
leert, dat over 1930 de bioscopen in onze
stad 275.000 meer hebben ontvangen dan
het vorig jaar en het tooneel 175.000 min
der. Tweeërlei ziet men hieruit. Dat de
„bios" nog niets van zijn aantrekkelijkheid
verliest, integendeel, en dat het tooneel
een steeds harder bestaans-strijd te voe
ren krijgt. Men zou nog een derde con
clusie kunnen hebben, dat „de malaise" ook
nog al schikt, wanneer het bioscoop-be
zoek zoo toeneemt. Maar dit laten wij
rusten.
Het is, meer dan ooit, een moeilijke tijd
voor het tooneel. Wordt eigenlijk ook niet
meer dan ooit de mentaliteit, de geest
van den doorsnee-mensch oppervlakkiger,
vluchtiger? Het gemakkelijke, directe, sen-
sationeele vermaakt trekt; de diepere,
meer bezonnen, inhoud-rijkere ontspanning
wordt verlaten. Het goede boek wordt
slecht verkocht; het goede tooneel ver
waarloosd. Stampvolle bioscoopzalen, des
middags en 's avonds, van dag tot dag;
leege zalen van het tooneel, enkele uit
zonderingen daargelaten.
Maar: we leven immers, zegt men, in
„een grooten tijd?'.
DE NEDERLANDSCHE TAAL.
Naar aanleidng van een klacht over het
slordig schrijven van de Nederlandsche
taal, geuit in het „Handelsblad" schrijft
de heer Kleerekooper in het „Volk" o.m.:
Hoe het verschijnsel dan wél ver
klaard moet worden, weet ik even
min. Mij komt het voor, dat het een
uitingsvorm is van do jachtigheid van
onzen tijd.
Natuurlijk zondigen wij allen, elk
op zijn tijd. Maar het jongere ge
slacht is er toch wel zorgeloos mede.
Jammer is het wèl, want ook de bes
te stijl wordt door taalfouten gron
dig bedorven. Het is, meen ik, een
zaak van streng toezicht bij de lei
ders, zoowel van de school als van
dagbladen, en van zelfbeheersching bij
de schrijvenden, om er verbetering in
te brengen.
Wie in slordigheid met de taalregels
eenig soort van „democratie", een „demo
cratische" nonchalance wil zien of zijn
gebrek aan accuratesse aldus tracht goed
te praten, handelt wel heel erg dwaas
RUSSISCH GRAAN NAAR
NEDERLAND.
Voor één millioeri mark.
De Sovjet-regeering heeft aldus weet
de „Tel." te melden de onderhandelin
gen over de levering van een groote hoe
veelheid Russisch graan naar Nederland
afgesloten. De betreffende leveringen moe
ten een waarde van Mk. 1 millioen verte
genwoordigen, voor welk bedrag de Sov
jet-regeering in Nederland gpederen koopt.
Bovendien onderhandelen de Russen
over den verkoop van darmen. Deze on
derhandelingen zijn echter nog niet be
ëindigd.
Te Delft is gisteren onder groote
belangstelling de nieuwe hooge brug over
de Provinciale Vaart opengesteld.
Gisteren is plechtig ingezegend bet
nieuwe gebouw van het St. Francis-
cus Liefdewerk Kring I te 's-Gra
venhage, in het fraaie groote pand aan den
Zuid-Oost-Binnensingel No. 71.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het Duitsch-Oostenrijksche tolunie-plan
van de baan. Komt er een Europeesche
tol-unie? (Buitenilaaid, 2de blad).
Het accoord tusschen Italië en het Va-
ticaan. (Buitenland, 2de blad).
Het proces-Moulin te Rome. (Buiten
land, 2de blad).
De dictatuur in Joego-Slavië geëindigd
(Buitenland, 2de blad).
BINNENLAND.
Benoemingen bij de paters Franciscanen
(Kerkn., 1ste blad).
KERKNIEUWS
BENOEMINGEN.
Paters Franciscanen.
Z.H. Exc. de Aartsbisschop van Utrecht
heeft benoemd met ingang van 9 Sept. a.s.
tot Pastoor te Franeker Pater E. Stule-
meijer; tot kapelaan te Gorinchem pater
Tb. P. Knots.
Z.H. Exc. de Bisschop van 's-Hertogen-
bosch beeft benoemd met ingang van 9
Sept. a.s. tot pastoor te Nijmegen (St.
Franciscus) pater J. J. C. Hentzen.
Z.H. Exc. de Bisschop van Haarlem beeft
benoemd met ingang van 9 Sept. a.s. tot
pastoor te Amsterdam (H. Antonius) pater
W. H. A. Hazebroek (den pas afgetrden
Provinciaal); tot kapelaan te Haarlem (H.
Antonius) pater J. W. M. Hunsche en
pater PI. Kok; tot kapelaan te Delft (H.H.
M.M.) pater G. Schimmel; tot kapelaan te
Woerden, pater A. J. M. Engels; tot Assis
tent te Amsterdam (H. Antonius) pater H.
Z.H. Exc. de Bisschop van Roermond
beeft benoemd met ingang van 9 Sept. a.s.
tot Rector van de St. Franciscus-kerk te
Heerlen, pater P. C. Nielen, tot Rector
van het Pensionaat Jerusalem te Venray
pater Wdro Spruit.
Pastoor A. J. Melkert.
Naar wij vernemen is in den toestand
van Pastoor A. J. Melkert van de kerk
van het II. Hart aan den Vondelstraat,
te Amsterdam, die verleden week door een
fiets werd aangereden, tegen (ien grond
werd geslagen en bewusteloos verd opge
nomen, een lichte verbetering ingetreden.
Wetenschappelijke Berichten
DR. BENDIEN'S METHODE.
Resultaten van het onderzoek te Londen.
Op een bestuursvergadering van het Lon
don Hospital heeft de commissie van doc
toren, belast met het onderzoek van de
proefnemingen van dr. Bendien, een rap
port uitgebracht over haar bevindingen
met proeven met dr. Bendien's methode
voor de vaststelling van de kankerdiagno
se, welke zij in genoemd ziekenhuis heeft
genomen. De commissie is tot de conclu
sie gekomen, dat de waarde, die dr. Ben
dien aan zijn proefnemingen hecht, niet
door de verkregen resultaten gerechtvaar
digd wordt, hoewel dr. Bendien's goede
trouw geen oogenblik in twijfel wordt ge
trokken. Het Londensche ziekenhuis is
waarschijnlijk de inrichting die zich het
beste leent tot het toetsen van dr. Ben
dien's methode, daar het een der weinige
ziekenhuizen is, die over de spectrometri-
sche instrumenten beschikken, die er voor
worden vereischt. »Tel."
UIT DE OMGEVING
NOORDWIJK
Het Oranjefeest.
Liet het weder zich eenigszins triestig aan
zien, het heeft zich gedurende de kinderoptocht
en volksfeesten goed gehouden. Vooral ten
opzichte van den kindei tocht vonden wij dit
gelukkig, daar toch dit kinderfeest wel de
leukste attractie van het geheele Oranjefeest.
Het was een lust de fleurige optocht van ruim
1500 kinderen gade te slaan. Glunderend en
zingend trok deze groote stoet door ons dorp,
vergezeld door het fanfarecorps Excels-or en
4 tamboers van de N. Z. H. T. M. uit Leiden.
Heel leuke groepjes waren door de verschillen
de scholen saamgesteld, wat naast het vele
oranje en de vaderlandsche kleuren een aardig
effect opleverde en veel bewondering trok.
