22ste Jaargang MAANDAG 31 AUGUSTUS 1931 No. 6988 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN BUITENLAND BINNENLAND S)e DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal Framoo per post f2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnó's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regeL Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50. Dit nummer bestaat uit drie bladen V De heerschappij van „een geest". In het „Handelsblad" schrijft prof. dr. B. D. Eerdinans een Zondagmorgen-beschou wing over „Realisme". De schrijver betoogt zeer terecht, dat velen de realiteit, de werkelijkheid te eng nemen, niet „de volle werkelijkheid" aan vaarden. En hij vervolgt dan: Dit komt tot uiting in de volgende geschiedenis. De hoogleeraar-president van een der voornaamste Amerikaan- sehe universiteiten had een zoon, die zich aangetrokken gevoelde tot het predikantschap. De vrienden van den vader vonden de keuze van den jon gen man bedenkelijk en weinig voor- deelig. Daar het presidentschap de zer universiteit een post van hoog maatschappelijk aanzien was, deelden zij den vader mede, dat het niet moei lijk zou zijn voor den jongen „iets meer werkelijks" (something more real) te vinden bij een groot spoorweg bestuur of iets dergelijks. De jongeman merkte toen op, dat de keus, die hij had gedaan, moeilijk had kunnen val len op iets, dat meer „real" wasr Hij had gelijk. De werkelijkheid, die door de zintuigen wordt waargeno men, is maar een stuk van de werke lijkheid. En dan wijst prof. Eerdmans er verder op, dat „de onzichtbare stemmingen van groot gewicht kunnen zijn voor de reali teit" Het spraakgebruik bewijst, dat wij zeer goed weten, dat de onzichtbare stemmingen van groot gewicht zijn voor de realiteit. Wij spreken van „een geest" die ergens „heerscht". Wij weten dat zulk een heerschappij in staat is om de beste bedoelingen, de grootste toewijding, het redelijkste betoog te vertolken als zwarte list, brutale zelfzucht en redeloos gebazel, als het niet uit den „geest-verwanten" kring komt. Komt het wel van ver wanten van onzen geest dan beginnen wij met den wil om te waardeeren en zoo noodig goed te praten. Maar zulk een realiteit is verderfelijk dat zal de schrijver natuurlijk grif willen toegeven. De hier gesignaleerde heerschappij van „een geest" wijst op al te beperkte, be krompen opvattingen bij degenen, die al dus worden beheersoht! Wij hebben op deze plaats meermalen de gelegenheid aangegrepen, om voor een dergelij'ken bekrompen. geestestoestand te waarschuwen. Dezen moeten we afwe ren en verre houden! En misschien waarschuwt prof. Eerd mans daarvoor ook wel in kringen, waar in hij invloed heeft. Wij denken bijv. aan de „Evangelische Maatschappij", waarin de „geest" van anti-papisme zoo despo tisch heerscht en de „geest-verwanten" zoo in slavelijke banden slaat., dat inder daad „de beste bedoelingen, de grootste toewijding, het redelijkst betoog" wordt zwart gemaakt en als redeloos voorgesteld, als dat komt van katholieke zijde! En in deze „Evangelische Maatschappij" is prof. Eerdmans geen vreemde. Dat 't hem 'ns mogen gelukken, daar de heerschappij van dien „geest" uit te bannen ENGELAND HET LOT VAN MACDONALD. Zijn kiesdistrict eischt zijn zetel terug. Het kiesdistrict Seaham, waarvoor Mac Donald sedert jaren afgevaardigde was in het Lagerhuis heeft een motie aangenomen, waarin MacDonald verzocht wordt zijn mandaat als parlementslid onmiddellijk ter beschikking te stellen. VOLKENBOND DE VOLKENBOND KOMT BIJEEN. Het werkprogram. Het werkprogram van de groote coördi natie-commissie der Europeesohe Commis sie, die vandaag te Genève bijeenkomt, omvat eenige punten die mogelijk maken de actueel internationale financieele kwes ties en het hers tel-vraagstuk ter sprake te brengen. De commissie, waarin alle Europeesche Staten, zoomede Sovjet-Rusland en Tur kije, zijn vertegenwoordigd, zal allereerst het rapport van de Landbouwcommissie behandelen, waarin de Europeesche meest- begunstigingsverdragen uitvoerig zijn uit eengezet. Er wordt voorgesteld een instantie in het leven te roepen, die met het oog op het uiteenloopend karakter van deeze ver dragen in de toekomst alle voorkeursver- dragend z-al bestudeeren. In behandeling komt ook het rapport van de thans bijeen zijnde economische deskundigen, waarin de toekomstige Euro peesche douane-politek en in het bijzon der de kwestie van het algemeene tarieven- bestand behandeld wordt. In de coördonnatiecommissie zal voorts het ra-pport der credietcommissie' ter spra ke komen, waaraan principieele politieke beteekenis kan worden toegekend. Het tot nu toe streng geheim gehouden rapport van de Credietcommissie bevat bij de behandeling van de oorzaken der economische crisis een verwijzing naar het rapport der oommissie-Layton en opent al dus de mogelijkheid in de coördinatiecom missie het herstel-vraagstuk op het tapijt te brengen. Voorts zal de commissie het rapport der commissie inzake werkloosheid behande len. Op de agenda staat voorts het op de Meiconferetie door den Sovjet-Russisohen Volkscommissaris van Buitenlandsehe Za ken, Litwinov, ingediende voorstel, een non-agressiepact te sluiten tusschen alle Europeesohe mogendheden. De beteekenis der onderhandelingen van de Coördinatiecommissie zal essentieel af hangen van het feit of de Europeesche regeeringen en in het bijzonder die der groote mogendheden door de ministers van buitenlandsohe zaken worden vertegen woordigd. In dat geval komt de coördina tiecommissie in beteekenis gelijk aan de Europeesche Commissie. De Fransche minister van buitenland- sc'he zaken Briand zal eerst de volgende week te Genève aankomen. De doctoren heben hem nog een week rust voorgeschre ven. DUITSCHLAND BESLUITEN VAN DEN DUITSCHEN KATHOLIEKENDAG. Bewaring van het Christelijk Volks- karakter. De Zeventigste Duitsche Katholiekendag te Neurenberg heeft in een besloten ver gadering in de groote Raadhuiszaal een stemmig een aantal besluiten genomen, die in hoofdzaak als volgt luiden: Het Duitsche volk is tegenwoordig op den weg van den biologischen ondergang. Taak der Duitsche politiek is bijgevolg, de levenswetten te erkennen, en de natuiur- orde, waarop de instandhouding en ont wikkeling van ieder volk berust, tot gel ding te brengen. In den zin der encycliek „Quadragesi- mo Anno" moest verder de proletarisee ring van de arbeidersmassa en het afzak ken van den zelfstandigen middenstand worden tegengewerkt- Gewichtige wette lijke maatregelen tot gezondmaking van het volk zijn o.a. de verbetering van het grondrecht en het stelselmatig bevorde ren van den woningbouw en van het ves- tigingswezen. De ledenvergadering heeft zich bezig gehouden met de ontbindingsverschijnse len, die naast den strijd tegen het Chris telijk huwelijk en gezin tegenwoordig het volk bedreigen. Als resultaat van deze be sprekingen worden de volgende eischen gesteld aan de wetgevende macht en het openbaar bestuur: De verwoestende propaganda van het bolsjewisme moet met onvoorwaardelijke belistheid worden bestreden. Overwegin gen van economischen aard of buiten landsohe politiek mogen geenszins deze be slistheid verzwakken. Tegen de vrijden kers- en godloozenbeweging moet de in de Rijksgrondwet gewaarborgde bevoorrechte positie van den Christelijken godsdienst met alle wettelijke middelen verdedigd worden. De propaganda tegen de Christe lijke religie, haar inrichtingen en gebrui ken, moet overeenkomstig het geldende strafrecht en de noodverordening van 28 Maart 1931 verhinderd worden. Een gewij zigd strafrecht, dat aan den godsdienst en de zedelijkheid niet de noodzakelijke be scherming biedt, moet worden afgewezen. Op sociaal gebied moet in acht geno men worden, dat het behoud en de opvoe ding van de jeugd vrijheid van jeugdzorg en jeugdbeweging veronderstelt. Ver krachting van het jeugdige leven naar fas cistisch of bolsjewistisch model wordt voor de Duitsche jeugd beslist verworpen. De samenwerking der Katholieken met de andere Christelijke belijdenissen tot be waring van den Christelijk-zedelijken Duit sche volksaard, is een vaderlandsche nood zakelijkheid. De wegen hiertoe moeten van geval tot geval worden vastgesteld. DE PRUISISCHE LANDDAG. Bijeenroeping thans onvermijdelijk. De communistische fractie heeft bij den Pruisischen landdag een motie van wan trouwen ingediend tegen het Pruisische staatsministerie. De motie gaat vergezeld van een uit voerige toelichting waarin de Pruisische regeering er van wordt beschuldigd, dat zij door de ondersteuning van de nood verordeningen politiek de noodzakelijke levensbehoeften duurder maakt. Nu deze motie is ingediend, is de bij eenroeping van den Pruisischen landdag onvermijdelijk geworden. De Pruisische grondwet eischt namelijk, dat binnen veertien dagen na de indie ning, een dergelijke motie moet worden behandeld. Van welingelichte zijde verneemt het nieuwsbureau van den V.D.Z., dat in ver band met de duidelijke redactie van het betreffende grondwetsartikel, er geen twij fel over de interpretatie er van bestaat. Men kan dus verwachten, dat de senio renraad Dinsdag het tijdstip waarop de landdag zal bijeenkomen, zal vaststellen. FRANKRIJK Frankrijk ziet niet af van Syrië. De Quai d'Orsay dementeert alle ge ruchten, volgens dewelke Frankrijk zou af zien van het mandaat over Syrië. PORTUGAL VERSTERKING VAN DE DICTATUUR. Als gevolg van de revolutiepoging. In den Portugeeschen ministerraad is in verband met de jongste rev-olutiepoging de toestand van het land langdurig besproken. De regeering is voornemens om, gezien de mogelijkheid van een herhaling, aan het geldende regime grondwettelijke kracht te geven en krachtiger preventieve maatrege len te nemen, ten einde een nieuwen op stand te voorkomen. Ambtenaren, die hun plicht niet zijn na gekomen, zullen worden ontslagen en in de hooge functies zullen slechts personen be noemd worden, in wie de dictatuur een ab soluut vertrouwen heeft. De ministerraad besloot eveneens aan de pers, die de dictatuur voorstaat, grooter uitbreiding te geven. De politieke inlichtin gendienst zal worden vervolmaakt. In het communiqué, dat na die vergade ring werd gepubliceerd, wordt een beroep gedaan op het patriottisme van de Portu- geezen en vraagt de regeering hun steun en vertrouwen. BRITSCH-INDIE HET VERTREK VAN GANDHI. Trouw aan de geitenmelk. Het vertrek van Gandhi uit Bombay werd tot een geweldigen triomftocht. In het gedrang werden 20 personen zoo zwaar ge wond, dat zij naar het ziekenhuis moesten worden vervoerd. Gandhi heeft met zijn gevolg van zes personen twee eerste klasse hutten bespro ken. Op het tusschendek is voor hen een provisoire keuken uit hout opgetrokken, waar hij zijn maaltijden zelf kan bereiden. Zijn geheele bagage bestaat slechts uit een paar wollen doeken, zijn horloge met ketting en een paar blikken geitenmelk, die bewaard worden in de koelruimte van het schip. Kort voor het vertrek van den stoomer verklaarde Gandhi op hem gestelde vra gen, dat hij aan den horizon geen teeke nen kon waarnemen die reden gaven tot hoop, doch als geboren optimist hoopt hij tegen beter weten in. LITAUEN WOLDEMARAS VRIJGESPROKEN. Geen licht over zijn proces. Na langdurige beraadslagingen werd Zondagmorgen kort na half tien vonnis ge wezen in het Woldemaras-proces te Kowno. Van de 24 beklaagden werden 14 veroor deeld en 10 vrijgesproken. Woldemaras, kapitein Maciuika en ka pitein Virbickas, de vroegere adjudant van Woldemaras, zoomede zeven andere be klaagden werden van de hun ten laste ge legde strafbare feiten vrijgesproken. De aanslagpleger Vaitkovicius, de hoofd schuldige, werd tot 15 jaren tuchthuisstraf veroordeeld en Pigaleigis tot twaalf jaren tuchthuisstraf, zoomede verlies van burger rechten enz. Kapitein Gineitis, die mede plichtig was aan de voorbereiding van den aanslag, werd tot een jaar gevangenisstraf en verwijdering uit het leger veroordeeld. Andere beklaagden werden veroordeeld tot gevangenisstraffen van een jaar. Noch de vrijspraak van Woldemaras, noch het vonnis hebben eenig licht gewor pen op de gebeurtenissen, die tot dit poli tieke proces leidden. Woldemaras heeft verklaard, dat hij zich in de toekomst van iedere politieke werk zaamheid zal onthouden. MGR. DR. NOLENS, t De studeerkamer van mgr. dr. Nolens z.g. is ingericht tot een chapelle ardente. Hier hebben velen, ministers en oud-mi nisters, kamerleden enz. een bezoek ge bracht bij het stoffelijk overschot,* dat daar lag met de teekenen der priesterlijke en hooge kerkelijke waardigheid van den overledene. Gistermiddag moest echter de lijkkist worden gesloten. Vanmiddag is het lijk overgebracht naar de St. Willibrorduskerk, waar morgen een plechtige uitvaartdienst wordt gehouden. De officieele uitvaartdienst en begrafenis zal Woensdag te Venlo plaats hebben. De R. K. Studentenvereeniging „St. Vir- gilius" te Delft-, heeft- in verband met het overlijden van mgr. Nolens, curator der Technische Hoogeschool, rouw aangeno men gedurende een tijdvak van 8 dagen. EERSTE KAMER. De heer M. Visser te Leeuwarden tot lid benoemd. Het Centraal stembureau voor de ver kiezing van leden der Eerste Kamer heeft in de vacature, ontstaan door het niet- aannemcn van zijn benoeming tot lid der Kamer door mr. P. J. Reijmer, als opvol ger van wijlen den heer J. N. Hendrix, benoemd verklaard den heer M. Visser, te Leeuwarden. KATHOLIEKE ARBEIDERS-INTERNATIONALE. Tweede Congres te Utrecht. Nadat in 1923 tot 1927 verschillende be sprekingen en conferenties tot de overtui ging geleid hadden, dat een internationale aaneensluiting der katholieke arbeiders standsorganisaties der verschillende lan den dringend noodzakelijk was, werd in 1928 op het congres te Keulen tot stich ting der katholieke Arbeiders-Internatio nale besloten en overgegaan. Van 46 September a.s. houdt deze In ternationale haar tweede congres te Utrecht, Nederland. In behandeling komen„De encycliek „Quadragesimo Anno" en haar beteekenis voor de doelstelling der Arbeidersstands organisatie". Inleiders: Henri Her mans (Den Haag), lid der Tweede Kamer der Staten-GeneraalP. Perquy O.P., Di recteur der Sociale Hoogeschool voor Ar beiders (HeverleeLeuven). Als tweede onderwerp: „De oplossing der economische werldcrisis door zedelijke orde en inter nationale solidariteit". Inleiders: P. J. Oolsen (Nuth) en Jos. Scherrer, National- rat (St. Gallen). Als derde onderwerp: „De internatio nale beweging der godloochenaars en de strijd daartegen van du katholieke arbei ders". Inleider: Hermann Joseph Schmitt, Keneraal-Secretaris Reichsverband der kath. Arbeiter- und Arbeiterinnenvereine Deutsohlands (Berlijn). Het blijkt, dat dit Congres groote be langstelling heeft bij aangesloten en nog niet aangesloten landen. Het secretariaat der Katholieke Arbeiders-Internationale, gevestigd te Utrecht, Nederland, Drift 10, mocht bereids bericht ontvangen uit ver schillende landen, dat talrijke delegaties aan dit Congres zullen deelnemen, terwijl daarnaarst verschillende particuliere per sonen, die bijzondere studie van de arbei- VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De voorbereiding van de bijeenkomst van den Volkenbond. Besluiten van den Duitschen Katholie kendag. Woldemaras vrijgesproken. De „Graf Zeppelin" naar Zuid-Amerika. (Luchtvaart 2e blad). BINNENLAND. Het overlijden van mgr. dr. W. H. No- lens (3e en 1ste blad). Relletjes bij een Anti-Militairistische be tooging te Amsterdam. (Gem. Ber. 2de blad). SPORT EN WEDSTRIJDEN. Zus Braun tweemaal Europeesch kam pioen. De Oranje-damesploeg wint de 4 X 100 M. estafette. Hongarije wint den Europa-beker. (Sportblad). De Deen Willy Falck Hansen wereld kampioen sprint voor profs. (Sportblad). Holland wint den cricket-wedstrijd van België. (Sportblad). Nieuwe reccrdverbeteringen op de atletiekwedstrijden van Te Werve. (Sport blad). Eerste lustrum-viering van D.O.S. te Roelofarendsveen. (Sportblad). dersboweging in de verschillende landen maken, zich als deelnemer opgaven. De Nederlandsche katholieke arbeidersbewe ging biedt den deelnemers een begroe tingsavond aan, terwijl zij op Zondag, 6 September, een grootsch demonstratief congres organiseert, waarop 50.000 deelne mers verwacht worden. DE WETHOUDERSVERKIEZING TE GOUDA. De Raad links. Het college rechts. De fracties van de R.-K., A.-R. en C.-H.- partij, van den V. B. en de Economische Groep te Gouda hebben Vrijdagavond op nieuw vergaderd om overleg te plegen over de wijze van samenstelling van het college van B. en W. Allereerst werd be sproken het aantal wethouders van vier tot drie terug te brengen. Hoewel ernstig naar een oplossing als deze werd gezocht en gestreefd, kwam men tot de slotsom, dat het, gelet op de omvangrijke werk zaamheden, speciaal in de huidige moei lijke economische ofstandigheden niet mo gelijk is het aanbal wethouders met één to verminderen. Besloten werd daarna, het geheel van vier wethouders te handhaven. Wat be treft de verdeeling der zetels, waren do fracties van meening, dat het het meosfc wenschelijk was het college van B. en W. samen te stellen op dezelfde politieke ba sis als waarop de raad thans is gefor meerd, dus links en de grootste groepen in den raad daarin zoo gelijkelijk mogelijk te doen vertegenwoordigen. Door de per tinente weigering van de S. D. A. P. om mede de bestuursverantwoordelijkheid te dragen, gaf deze oplossing terstond aan leiding tot ernstige bezwaren, daar de grootste partij ter linkerzijde van den raad niet wilde medewerken. Nadat de onmogelijkheid gebleken was uit de overi ge vier linksche raadsleden meer dan één wethouder aan te wijzen, heeft de katho lieke raadsfractie zich nog bereid ver klaard een tweeden zetel in het college te aanvaarden. Krachtens de overeenstem ming van deze groepen zal het toekomstig college van B. en W. worden samongpsteld uit twee R.-K. raadsleden, een A.-R. en een liberaal lid. Het ligt in het voornemen de heeren C. H. Koemans (R.-K.), J. A. Donker (R.-K.), P. D. Muylwijk (A.-R,) en mr. H. P. C. H. de Witt Wijnen (V.B.) te benoemen. In Gouda doet zich dus het eigenaardige geval voor, dat de meerder- heid in den raad links is georiënteerd, ter wijl in het dagelijksch bestuur der gemeen te rechts de meerderheid heeft. HET KOLENVRAAGSTUK. Bespreking tusschen Nederl. en Belgische gedelegeerden. In officieele kringen te Brussel wordi verzekerd, dat zeer waarschijnlijk a.s. Do: derdag een preliminaire bespreking zal ge houden worden tusschen Nederlandschr en Belgische gedelegeerden met het oo- op een regeling van het kolenvraagstu' Deze bespreking zou worden gehouden i het departement van nijverheid en arbei te Brussel.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1931 | | pagina 1