3)e £cid^elie0oii^omt
22ste Jaargang
VRIJDAG 21 AUGUSTUS 1931
No. 6980
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per poet f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zonda-gablad is voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oenfc.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
MEDEZEGGENSCHAP.
Men herinnert zich wellicht de volgende
mop:
„Wie maakt daar zoo'n leven in 't di
rectie-kantoor
„O, dat 's de stille vennoot".
Deze aardigheid kan best op waarheid
gebaseerd zijn, want ook stille vennooten
hebben in het bedrijf wel degelijk mede
zeggenschap, zij 't dan dat zij deze pas la
ten gelden als de zaken h.i. niet goed gaan.
Zoolang er behoorlijk dividend wordt ge
noten, zit zoo'n vennoot werkelijk stil te
gnuiven, maar o wee als hij niet meer
aan z'n rente komt. Dan is 't mis en dit
geeft hij soms alles behalve stil te ken
nen, ook al heeft hij geen verstand van de
zaak.
Ik zeg hiermede geenszins, dat een stille
vennoot of een soortgelijke deelhebber in
een af andere zaak als regel onkundig
pleegt te zijn, maar wel is 't regel, dat niet
naar zijn kunde wordt gekeken, om zich bij
de onderneming te interesseeren. 't Komt
dan voornamelijk op zijn geld aan; de rest
Üf hij een joviale man is dan wel een
nijdas; of hij gunstig staat aangeschreven
dan niet; of hij zijn vertrouwen makkelijk
geeft, dan wel eerst een wijsneuzig onder
zoek komt instellen, 't-doet er allemaal niet
toe. Als hij zijn geld maar in de zaak steekt,
is alles in orde.
En dan heeft hij meteen wat te vertel
len. Volgens de gesloten overeenkomst mo
ge deze medezeggenschap uitgebreid of be
perkt wezen, iets te zeggen heeft hij in
ieder geval, want niemand staat zijn geld
af zonder dat hem daartegenover zekere
rechten worden toegekend.
Zoo gaat het nu eenmaal in de zaken
wereld. En wat ik hier zei van de stille
vennooten, geldt voor alle personen
welke hun betrekking tot de vennootschap
of maatschappij ook wezen moge die
middels hun geld bij de onderneming gc-
interesseerd zijn. Niet altijd hebben zij per
soonlijk het recht de kantoren te betreden
of de boeken in te zien bij uitgebreide
zaken met vele aandeelhouders zou dit ook
niet mogelijk wezen maar collectief kun
nen zij wel degelijk optreden, zoowel in als
buiten de voorgeschreven vergaderingen,
't Moge soms niet makkelijk wezen, de stem
in 't kapittel te doen gelden u heeft ze
ker ook wel eens verslagen van financieele
herrie-vergaderingen gelezen? maar de
medezeggenschap is er.
De medezeggenschap van het geld.
Maar hoe is het nu met de medezeggen
schap van den arbeid?
De medezeggenschap van hen, zonder
wier hoofd en hand, zonder wier kunde en
ijver geen zaak kan gedreven worden? Men
moge nog zoo industrialiseeren en rationa-
liseeren, levende werkers blijven noodig,
zoowel in de kantoren en de werkplaatsen
als daarbuiten: op het land, op 't water of
in de lucht.
Wat hebben die allemaal te vertellen? Ja,
zij kunnen mopperen als zij niet op tijd hun
geld krijgen of als dit te weinig is. Zij kun
nen klagen over wantoestanden en door
vragen hierin verbetering trachten te krij
gen. Zij kunnen de macht hunner organisa
ties in de schaal werpen en met behulp
dier macht ten slotte zelfs gaan staken. Dit
ailes heeft echter zoo weinig met medezeg
genschap te maken, dat zij ook ongevraagd
kunnen uitgesloten worden, 't zij indivi
dueel, 't zij bij massa.
Beeds lang gevoelt men, dat zulks toch
niet in orde kan wezen. Moet alleen het
geld wat te vertellen hebben, „het geld dat
stom is", en moeten het verstand en de
hand, zonder welke het geld stom blijft,
maar eenvoudig als machinedeelen mee
draaien in het bedrijf?
O zeker, er zullen wel verstandige pa
troons zijn, die gaarne het oordeel hunner
medewerkers inwinnen en het oor er aan
leenen, beseffend dat zoodoende meer be
langstelling voor de zaak wordt gewekt
dan louter het loon doen kan. Maar hoe
grooter de onderneming, hoe moeilijker dit
wordt, vooreerst doordien er dan „zooveel
hoofden, zooveel zinnen" komen, tweedens
doordien de afstanden tusschen leiding en
arbeiders hieronder te verstaan zoowel
die met het hoofd als die met de hand wer
ken zooveel grooter, ja soms onoverbrug
baar wordt.
En toch moet wat in kleine bedrijven
't zal vooral gevoeld zijn toen er nog meer
kameraadschappelijke verhoudingen tus
schen baas en knecht bestonden heil
zaam werken kan, ook bij grootere onder
nemingen nuttig zijn.
O, ik meen niet, dat we onmiddellijk een
weerklank zullen hooren van vroegere pa
triarchale verhoudingen, als de medezeg
genschap zal zijn ingevoerd. Daarvoor
werkt alles in de huidige samenleving te
stroef. Slechts langzaam zal het instituut
zijn gunstige werking doen gevoelen. De
goede elementen zullen er al aanstonds een
ruggesteun in kunnen bemerken, de onte
vredenen een rem. En zoo kan het insti
tuut groeien tot heil van 't algemeen.
Hoe die medezeggenschap moet geregeld
worden
Deze vraag stellen is haar meteen ont
wijken, want bereids worden van hooger-
hand pogingen aangewend en daar sluit ik
me bescheidenlijk bij aan.
Gelijk bekend, heeft een desbetreffend
ontwerp van minister Verschuur in den
Hoogen Baad van Arbeid geen meerder
heid kunnen vinden. Oogenschijnlijk een
slecht begin. Wanneer we evenwel verne
men, dat het ontwerp den een te ver ging,
den ander niet ver genoeg, dan denk ik
zoo: de minister heeft zeker het juiste
midden betracht.
Dit lijkt me ook het best. Ik denk hierbij
aan de invoering ongeveer bij 't be
gin der eeuw der wettelijke regeling van
het Arbeidscontract. Hierbij werd niet ge
streefd naar het invoeren van nieuwe din
gen, doch naar 't consolideeren van wat
bereids gemeengoed des geestes was ge
worden of dit minstens behoorde te zijn.
Dit werd zoo verstandig in de wet vast
gelegd, dat de bepalingen van meet af aan
tot ieders tevredenheid werkten en zoo
doende den weg baanden tot steeds betere
verhoudingen.
Moge minister Verschuur dat ook bere:-
ken ten aanzien der medezeggenschap, hij
zal den samenleving een grooten dienst
bewijzen. AJO,
BUITENLAND
DUITSCHLAND
HET KARL LIEBKNECHTHAUS.
Ontzaglijk veel. bezwarend materiaal
gevonden.
Naar de Berlijnsche politiepresident
mededeelt, is door de huiszoekingen in het
thans weer vrij gegeven Karl Liebknecht-
haus gebleken, dat zich hier de communis
tische centrale inzake de werkzaamheden
tot ondermijning van de Schutzpolizei en
de Bijksweer bevond. Er werd een ont
zaglijke hoeveelheid z.g. ondermijnings-
materiaal en verboden brochures gevon
den, welke voor de deels reeds hangende,
deels nog in te stellen vervolgingen wa
gens hoogverraad van bijzonder belang
ijn. In een koffer werd een omvangrijke
documentenverzameling gevonden, waar
van de herkomst nog moet worden nage-
FRANKRIJK
Poncet ambassadeur te Berlijn.
Frangois Poncet is thans officieel be
noemd tot Fransch ambassadeur te Berlijn
als opvolger van De Margerie.
Stakingsgevaar in de textiel-industrie.
Het stakingsgevaar in het Noord-Fran-
sche textielgebied is gisteren belangrijk
toegenomen. Nadat in het begin van de
week reeds vele honderden arbeiders in
staking waren gegaan, omdat de patroons
met loonsverlaging dreigden, hebben thans
ook de arbeiders in vele andere onderne
mingen besloten zich bij de beweging aan
te sluiten.
DE FRANSCH-RUSSISCHE
ONDERHANDELINGEN.
Litwinof ontvang den Franschen
zaakgelastigde.
In verband met de verschillende geruch
ten inzake het tot stand komen van een
niet-aanvals-pact tusschen Frankrijk en
Sovjet-Busland wordt van welingelichte
zijde vernomen dat de tekst van het pact
tegen het einde van de vorige week door
den sovjet-ambassadeur te Parijs, Dowga-
leski, naar Moskou is verzonden.
Volgens mededeelingen van Bussische
zijde bevat het pact geen enkel punt, dat
betrekking heeft op Polen en ook geen
garantie voor de Westelijke grenzen van
Polen.
Litwnif heeft den Duitschen ambassa
deur te Moskou op de hoogte gesteld van
de onderhandelingen te Parijs, doch om
trent den definitieven datum, waarop on-
derteekening van het pact te verwachten
zal zijn, is nog niets bekend, aangezien
men zich ter officieele plaatse in diep stil
zwijgen hult.
ENGELAND
EEN NIEUWE MOGENDHEDEN-
CONFERENTIE?
Tot regeling van het schulden-
vraagstuk.
Volgens de „Financial News" verwacht
men in city-kringen van Mac Donald, dat
hij zoo spoedig mogelijk een conferentie
der betrokken mogendheden zal bijeen
roepen, om het geheele complex der vraag
stukken van de schadevergoeding, de oor
logsschulden en de tariefmuren aan de orde
te stellen.
De „Daily Herald" is van oordeel, dat
een dergelijk plan overwogen zal worden,
zoodra staatssecretaris Stimson naar
Washington teruggekeerd zal zijn. Een
dergelijke conferentie zou dan binnen één
k twee maanden kunnen wordén gehou
den.
DE BEZUINIGINGSMAATREGELEN.
Scherp verzet van verschillende zijden.
Uit de verschillende besprekingen, die
gisteren zijn gehouden tusschen de Be
geering, de vertegenwoordigers der poli
tieke partijen en den generalen raad der
vakvereenigingen zijn twee feiten sterk op
den voorgrond getreden, die waarschijn
lijk invloed op de verdere loop der gebeur
tenissen kunnen uitoefenen, en wel ten
eerste
dat de conservatieven nog verder gaan
de bezuinigingen eischen;
en ten tweede: dat de vakvereenigingen
zioh ten scherpste verzetten tegen elke ver
mindering van de huidige werkloosheds-
uitkeering.
De Generale Baad heeft in zijn verga
deringen van gisteren ook besproken de
kwestie van een invoerrecht, doch meent
te dien aanzien een beslissing te moeten
overlaten aan het Vakvereenigingscongres.
Alleen de Labourpartij heeft besloten
regeering bij het voeren der onderhande
lingen de vrije hand te laten.
Naar verluidt zouden de liberalen on
geveer op hetzelfde standpunt staan als
de conservatieven met dit belangrijke ver
schil, dat zij zich ten krachtigste verzet
ten tegen de heffing van een invoerrecht
van 10 pet.
Omtrent de verhoudingen in het kabinet
zelf verluidt, dat ook hier vergaande mee-
ningverschillen heerschen. Ook voor van
daag zijn verschillende conferenties aan
gekondigd en zullen talrijke besprekingen
plaats hebben.
ITALIË
FASCISME EN KERK.
Het conflict bijgelegd?
Naar de Bomeinsche correspondent van
de „Daily Express" aan zijn blad meldt,
verneemt hij uit hooge Vaticaansche krin
gen^ dat tusschen het Vaticaan en den
fascistischen staat een overeenstemming
is bereikt, waardoor aan het langdurig en
pijnlijk conflict, waarin beide partijen el
kaar beschuldigen van schending van het
verdrag van Lateranen, een einde wordt
gemaakt.
Binnen enkele dagen zou deze overeen
stemming officieel worden bekend ge
maakt.
Het is nog niet mogelijk, nadere bijzon
derheden over de bereikte overeenkomst
mede te deelen. Naar vernomen wordt, is
echter geheel en al voldaan aan den eisch
van het Vaticaan, dat de Italiaansche
staat de bepalingen van het verdrag van
Lateranen niet alleen naar de letter maar
ook naar den geest zal naleven.
SPANJE
BURGEROORLOG IN ANDALUSIE.
„Slechts dictatuur kan redding
brengen
Tengevolge van een nieuwe sabotage
daad in het hoofdtelefoonkantoor was Bar
celona in den afgeloopen nacht geheel van
de buitenwereld afgesneden.
Aangezien men een aanslage op het post
kantoor vreesde, was de geheele politie ge
alarmeerd. Tot den gevreesden aanval is
het echter niet gekomen.
Het bericht van den gouverneur van 8e-
villa aan de regeering, dat in geheel An-
dalusië burgeroorlog heerscht en dat de
syndicalisten met alle middelen trachten,
de sociale revolutie en de anarchie door
te voeren, zoodat bij redding slechts langs
dictatorialen weg mogelijk achtte, heeft in
de geheele Spaansche pers groote indruk
gemaakt.
De regeering heeft een nieuw decreet
aangekondigd, waarbij het dragen van wa
pens wordt gestraft met een gevangenis
straf van ten hoogste een jaar.
Verkoop Kerkelijke goederen verboden.
De minister van justitie heeft een veroo-
dening uitgevaardigd, waarbij de verkoop
en iedere hypothecaire belasting van de in
bet bezit der kerken en der orden zijnde
terreinen en gebouwen verboden wordt.
De Vicaris van Victoria weer vrijgelaten.
Naar „El Mati'" uit San Sebastian ver
neemt, is de vicaris-generaal van het bis
dom Victoria wederom op vrije voeten ge
steld.
De Spaansche autoriteiten hebben hem
toestemming gegeven, om zich naar Anglès
te begeven, waar de verbannen bisschop
van Victoria verblijft, op voorwaarde ech
ter, dat hij terstond naar San Sebastian
zal terug keeren en nauwkeurig de plaats
van zijn verblijf zal opgeven, voor het geval
dat men nem opnieuw zou willen ondervra
gen.
Kolonel Macia in het klooster!
Naar „El Mati" uit Madrid verneemt,
heeft de president der Catalaansche gene
raliteit, kolonel Macia, Zaterdag j.l. tij
dens zijn verblijf aldaar een bezoek go-
bracht aan zijn zuster, die overste is van
een klooster en die hij sinds zeventien jaar
niet meer had gezien.
Zondag maakte president Macia in ge
zelschap van eenige Catalaansche afge
vaardigden een excursie naar Toledo, waar
hem door de autoriteiten der stad een diner
werd aangeboden.
In den loop van den dag bezichtigde ko
lonel Macia ook verschillende kerken, o.a.
de beroemde kathedraal van Toledo, waar
de leden van het kapittel hem de kerkelijke
kunstschatten toonden.
SPAANSCH-MAROKKO
ABD EL KRIM ONTSNAPT?
Dreigende militaire ineenstorting in
Marokko.
Abd el Krim, de bekende leider van den
opstand in Marokko, die het bloed heeft
doen vloeien van tweehonderdduizend
Spaansche soldaten en het koninkrijk reeds
in 1921 aan den rand van den afgrond heeft
gebracht, zou van het eiland Béuniou,
waar hij geïnterneerd was, ontvlucht zijn
en een nieuwen opstand tegen Spanje voor
bereiden. Aldus luiden de ontstellende ge
ruchten te Madrid.
In de kringen der republikeinsche regee
ring is de grootste bezorgdheid gewekt, met
name omdat het Spaansche bezettingsleger
in Marokko volkomen gedemoraliseerd is.
Men zegt zelfs, dat de Spaansche solda
ten aan de inboorlingen wapens hebben
verkocht, terwijl het als algemeen bekeud
mag worden geacht, dat Marokko een
broeinest is van communistische agitatie.
Volgens de berichten in de monarchisti
sche bladen is de politiek der republikein
sche regeering er te veel op gericht ge
weest, het troepencontingent in Marokko
te verminderen.
Kolonel Macia heeft verklaard, dat, 'n-
dien de geruchten juist mochten zijn, men
rekening moet houden met een hevigen
strijd om de macht in Marokko.
De sociaal-democratische fractie in de
nationale vergadering zal de Begeering
interpelleeren over den toestand in het pro
tectoraat, waarin evenals in 1921 een mili
taire ineenstorting zou dreigen.
Deze zou te noodlottiger zijn, daar de
communistische Internationale reeds lang
Marokko heeft voorbestemd tot operatie
basis, vanwaar uit het offensief geleid moet
worden tegen de westersche landen.
Zou het gerucht van Abd el Krim's ont
vluchting waarheid bevatten, dan zijn de
gevolgen voor Spanje niet te overzien. Het
nieuwe republikeinsche bewind, dat zich
slechts met moeite op de been kan houden
tegenover de uiterst linksche agitatie in
eigen land, zal in geen geval het hoofd
kunnen bieden aan den chaos, die gescha
pen zou worden door een nieuwe revolutio
in Marokko.
Het is nauwelijks aan te nemen, dat het
Spaansche volk ten tweeden male bereid
zou zijn een oorlog te voeren om het pro
tectoraat en onnoemelijke offers te gaan
brengen voor een kwestie van prestige.
Als het Spaansche gezag echter wijkt
voor den door Sovjet-Busland gerugsteun-
den opstand te Marokko, dan is het van
deze capitulatie maar één stap naar de al-
geheele ineenstorting van het burgerlijk
regiem in Spanje zelf en naar de heerschap
pij van het communisme op het Pyrenee-
sche schiereiland.
Na Sovjet-Busland een Sovjet-Spanje.
Abd el Krim's terugkeer zou deze ontwik
keling op catastrofale wijze kunnen ver
haasten.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het conflict tusschen het Vaticaan en
Mussolini bijgelegd?
Geruchten, dat Abd-el-Krim ontsnapt
zou zijn.
BINNENLAND.
Overleden is de zeereerw. heer H. J. v.
d. Poel, em. Pastoor. (Kerkn., 2de blad).
Auto op den onbewaakten overweg bij
Nursspeet gegrepen. Eén doode. (Laat
ste Berichten).
Verschillende branden. (Gem. Berichten
en Laatste Berichten).
Op het vliegveld Croydon is een Ned.
radio-telegrafist door den propeller van
een vliegmachine getroffen en gedood.
(Gem. Berichten, 2de blad).
Een beschouwing over de a.s. Europee
sche zwemkampioenschappen. tSport, 2de
blad).
Onder de gemeente Warmond is een
vrouw door den trein overreden en gedood
(2de blad).
BRITSCH-INDIE
LANGE KLACHTENLIJST VAN
GANDHI.
Tegendocument van de regeering verwacht.
Gandhi heeft in de pers een reeks geval
len gepubliceerd, waarin de regeering zich
zou hebben schuldig gemaakt aan overtre
ding van het Delhipact.
Zooals men het te Simla inziet, slaat
dit requisitoir, gevoegd bij Gandhi's jong-
sten brief aan den Onderkoning, waarin hij
vroeg, of de regeering van zins was het
Pact nog verder te onderhouden, practisch
verder alle hoop op Gandhi's reis naar Lon
den den bodem in.
De regeering van haar kant zal zich nu
genoodzaakt zien spoedig een tegendocu
ment te publiceeren over de daden van hot
Al-Indisch
Dwangmaatregelen bij het
innen der pacht.
Gandhi's klachtenlijst spreekt van folte
ring van mannen en vrouwen in de dorpen
van verschillende gebieden der Vereenig-
de Provinciën bij het innen van de pacht.
Hoewel ongetwijfeld de landeigenaars de
directe schuldigen zijn, handelen zij toch
onder het toeluikend oog der regeerings-
ambtenaren.
In één dorp mocht niemand water put
ten, zoolang de pacht niet was betaald. In
een andere plaats werden de pachters Uren
lang aan de brandende zon blootgesteld.
In een dorp aan de Noord-Westgrens
heeft een landeigenaar, met assistentie van
de grenspolitie, al de nationalistische vrij
willigers, die hun pacht niet hadden be
taald,
in een kamer vol horzels
opgesloten. Toen de menschen met door
steken gezwollen gezichten weer in vrij
heid waren gesteld^ werd hun verteld, dat
zij hun vrouwen moesten verkoopen, ora
hun achterstallige pacht te kunnen betalen.
In een andere plaats werden de men
schen gedwongen
in de zon te zitten
met de handen op den rug gebonden. Zij
werden met geweerkolven geslagen, zoo
dra zij een woord kikten. Als gevolg van
deze handeling zakte een oude man in
elkaar.
Elders werden vrijwilligers, die niet te
bewegen waren, hun arbeid voor het con
gres op te geven, door landeigenaars aan
gevallen, in tegenwoordigheid van een offi
cier.
Andere beschuldigingen slaan op het niet
vrijlaten van gevangenen, het niet terugge
ven van in beslaggenomen eigendommen,
het niet in hun functie herstellen van amb
tenaren, die deel hadden genomen aan de
ongehoorzaamheidscampagne, en de benoe
ming van ongewenschte elementen.
Gandhi legt er den nadruk op, dat een
weigering van de regeering om met het
Congres, als tusschenpersoon tusschen re
geering en volk, te onderhandelen, zal bij
dragen tot een verbreking van het Delhi-