3)e £cid^elie0oii^omt 22ste Jaargang VRIJDAG 21 AUGUSTUS 1931 No. 6980 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per poet f 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zonda-gablad is voor de Abonné'a ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 oenfc. Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regeL Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50. Dit nummer bestaat uit drie bladen MEDEZEGGENSCHAP. Men herinnert zich wellicht de volgende mop: „Wie maakt daar zoo'n leven in 't di rectie-kantoor „O, dat 's de stille vennoot". Deze aardigheid kan best op waarheid gebaseerd zijn, want ook stille vennooten hebben in het bedrijf wel degelijk mede zeggenschap, zij 't dan dat zij deze pas la ten gelden als de zaken h.i. niet goed gaan. Zoolang er behoorlijk dividend wordt ge noten, zit zoo'n vennoot werkelijk stil te gnuiven, maar o wee als hij niet meer aan z'n rente komt. Dan is 't mis en dit geeft hij soms alles behalve stil te ken nen, ook al heeft hij geen verstand van de zaak. Ik zeg hiermede geenszins, dat een stille vennoot of een soortgelijke deelhebber in een af andere zaak als regel onkundig pleegt te zijn, maar wel is 't regel, dat niet naar zijn kunde wordt gekeken, om zich bij de onderneming te interesseeren. 't Komt dan voornamelijk op zijn geld aan; de rest Üf hij een joviale man is dan wel een nijdas; of hij gunstig staat aangeschreven dan niet; of hij zijn vertrouwen makkelijk geeft, dan wel eerst een wijsneuzig onder zoek komt instellen, 't-doet er allemaal niet toe. Als hij zijn geld maar in de zaak steekt, is alles in orde. En dan heeft hij meteen wat te vertel len. Volgens de gesloten overeenkomst mo ge deze medezeggenschap uitgebreid of be perkt wezen, iets te zeggen heeft hij in ieder geval, want niemand staat zijn geld af zonder dat hem daartegenover zekere rechten worden toegekend. Zoo gaat het nu eenmaal in de zaken wereld. En wat ik hier zei van de stille vennooten, geldt voor alle personen welke hun betrekking tot de vennootschap of maatschappij ook wezen moge die middels hun geld bij de onderneming gc- interesseerd zijn. Niet altijd hebben zij per soonlijk het recht de kantoren te betreden of de boeken in te zien bij uitgebreide zaken met vele aandeelhouders zou dit ook niet mogelijk wezen maar collectief kun nen zij wel degelijk optreden, zoowel in als buiten de voorgeschreven vergaderingen, 't Moge soms niet makkelijk wezen, de stem in 't kapittel te doen gelden u heeft ze ker ook wel eens verslagen van financieele herrie-vergaderingen gelezen? maar de medezeggenschap is er. De medezeggenschap van het geld. Maar hoe is het nu met de medezeggen schap van den arbeid? De medezeggenschap van hen, zonder wier hoofd en hand, zonder wier kunde en ijver geen zaak kan gedreven worden? Men moge nog zoo industrialiseeren en rationa- liseeren, levende werkers blijven noodig, zoowel in de kantoren en de werkplaatsen als daarbuiten: op het land, op 't water of in de lucht. Wat hebben die allemaal te vertellen? Ja, zij kunnen mopperen als zij niet op tijd hun geld krijgen of als dit te weinig is. Zij kun nen klagen over wantoestanden en door vragen hierin verbetering trachten te krij gen. Zij kunnen de macht hunner organisa ties in de schaal werpen en met behulp dier macht ten slotte zelfs gaan staken. Dit ailes heeft echter zoo weinig met medezeg genschap te maken, dat zij ook ongevraagd kunnen uitgesloten worden, 't zij indivi dueel, 't zij bij massa. Beeds lang gevoelt men, dat zulks toch niet in orde kan wezen. Moet alleen het geld wat te vertellen hebben, „het geld dat stom is", en moeten het verstand en de hand, zonder welke het geld stom blijft, maar eenvoudig als machinedeelen mee draaien in het bedrijf? O zeker, er zullen wel verstandige pa troons zijn, die gaarne het oordeel hunner medewerkers inwinnen en het oor er aan leenen, beseffend dat zoodoende meer be langstelling voor de zaak wordt gewekt dan louter het loon doen kan. Maar hoe grooter de onderneming, hoe moeilijker dit wordt, vooreerst doordien er dan „zooveel hoofden, zooveel zinnen" komen, tweedens doordien de afstanden tusschen leiding en arbeiders hieronder te verstaan zoowel die met het hoofd als die met de hand wer ken zooveel grooter, ja soms onoverbrug baar wordt. En toch moet wat in kleine bedrijven 't zal vooral gevoeld zijn toen er nog meer kameraadschappelijke verhoudingen tus schen baas en knecht bestonden heil zaam werken kan, ook bij grootere onder nemingen nuttig zijn. O, ik meen niet, dat we onmiddellijk een weerklank zullen hooren van vroegere pa triarchale verhoudingen, als de medezeg genschap zal zijn ingevoerd. Daarvoor werkt alles in de huidige samenleving te stroef. Slechts langzaam zal het instituut zijn gunstige werking doen gevoelen. De goede elementen zullen er al aanstonds een ruggesteun in kunnen bemerken, de onte vredenen een rem. En zoo kan het insti tuut groeien tot heil van 't algemeen. Hoe die medezeggenschap moet geregeld worden Deze vraag stellen is haar meteen ont wijken, want bereids worden van hooger- hand pogingen aangewend en daar sluit ik me bescheidenlijk bij aan. Gelijk bekend, heeft een desbetreffend ontwerp van minister Verschuur in den Hoogen Baad van Arbeid geen meerder heid kunnen vinden. Oogenschijnlijk een slecht begin. Wanneer we evenwel verne men, dat het ontwerp den een te ver ging, den ander niet ver genoeg, dan denk ik zoo: de minister heeft zeker het juiste midden betracht. Dit lijkt me ook het best. Ik denk hierbij aan de invoering ongeveer bij 't be gin der eeuw der wettelijke regeling van het Arbeidscontract. Hierbij werd niet ge streefd naar het invoeren van nieuwe din gen, doch naar 't consolideeren van wat bereids gemeengoed des geestes was ge worden of dit minstens behoorde te zijn. Dit werd zoo verstandig in de wet vast gelegd, dat de bepalingen van meet af aan tot ieders tevredenheid werkten en zoo doende den weg baanden tot steeds betere verhoudingen. Moge minister Verschuur dat ook bere:- ken ten aanzien der medezeggenschap, hij zal den samenleving een grooten dienst bewijzen. AJO, BUITENLAND DUITSCHLAND HET KARL LIEBKNECHTHAUS. Ontzaglijk veel. bezwarend materiaal gevonden. Naar de Berlijnsche politiepresident mededeelt, is door de huiszoekingen in het thans weer vrij gegeven Karl Liebknecht- haus gebleken, dat zich hier de communis tische centrale inzake de werkzaamheden tot ondermijning van de Schutzpolizei en de Bijksweer bevond. Er werd een ont zaglijke hoeveelheid z.g. ondermijnings- materiaal en verboden brochures gevon den, welke voor de deels reeds hangende, deels nog in te stellen vervolgingen wa gens hoogverraad van bijzonder belang ijn. In een koffer werd een omvangrijke documentenverzameling gevonden, waar van de herkomst nog moet worden nage- FRANKRIJK Poncet ambassadeur te Berlijn. Frangois Poncet is thans officieel be noemd tot Fransch ambassadeur te Berlijn als opvolger van De Margerie. Stakingsgevaar in de textiel-industrie. Het stakingsgevaar in het Noord-Fran- sche textielgebied is gisteren belangrijk toegenomen. Nadat in het begin van de week reeds vele honderden arbeiders in staking waren gegaan, omdat de patroons met loonsverlaging dreigden, hebben thans ook de arbeiders in vele andere onderne mingen besloten zich bij de beweging aan te sluiten. DE FRANSCH-RUSSISCHE ONDERHANDELINGEN. Litwinof ontvang den Franschen zaakgelastigde. In verband met de verschillende geruch ten inzake het tot stand komen van een niet-aanvals-pact tusschen Frankrijk en Sovjet-Busland wordt van welingelichte zijde vernomen dat de tekst van het pact tegen het einde van de vorige week door den sovjet-ambassadeur te Parijs, Dowga- leski, naar Moskou is verzonden. Volgens mededeelingen van Bussische zijde bevat het pact geen enkel punt, dat betrekking heeft op Polen en ook geen garantie voor de Westelijke grenzen van Polen. Litwnif heeft den Duitschen ambassa deur te Moskou op de hoogte gesteld van de onderhandelingen te Parijs, doch om trent den definitieven datum, waarop on- derteekening van het pact te verwachten zal zijn, is nog niets bekend, aangezien men zich ter officieele plaatse in diep stil zwijgen hult. ENGELAND EEN NIEUWE MOGENDHEDEN- CONFERENTIE? Tot regeling van het schulden- vraagstuk. Volgens de „Financial News" verwacht men in city-kringen van Mac Donald, dat hij zoo spoedig mogelijk een conferentie der betrokken mogendheden zal bijeen roepen, om het geheele complex der vraag stukken van de schadevergoeding, de oor logsschulden en de tariefmuren aan de orde te stellen. De „Daily Herald" is van oordeel, dat een dergelijk plan overwogen zal worden, zoodra staatssecretaris Stimson naar Washington teruggekeerd zal zijn. Een dergelijke conferentie zou dan binnen één k twee maanden kunnen wordén gehou den. DE BEZUINIGINGSMAATREGELEN. Scherp verzet van verschillende zijden. Uit de verschillende besprekingen, die gisteren zijn gehouden tusschen de Be geering, de vertegenwoordigers der poli tieke partijen en den generalen raad der vakvereenigingen zijn twee feiten sterk op den voorgrond getreden, die waarschijn lijk invloed op de verdere loop der gebeur tenissen kunnen uitoefenen, en wel ten eerste dat de conservatieven nog verder gaan de bezuinigingen eischen; en ten tweede: dat de vakvereenigingen zioh ten scherpste verzetten tegen elke ver mindering van de huidige werkloosheds- uitkeering. De Generale Baad heeft in zijn verga deringen van gisteren ook besproken de kwestie van een invoerrecht, doch meent te dien aanzien een beslissing te moeten overlaten aan het Vakvereenigingscongres. Alleen de Labourpartij heeft besloten regeering bij het voeren der onderhande lingen de vrije hand te laten. Naar verluidt zouden de liberalen on geveer op hetzelfde standpunt staan als de conservatieven met dit belangrijke ver schil, dat zij zich ten krachtigste verzet ten tegen de heffing van een invoerrecht van 10 pet. Omtrent de verhoudingen in het kabinet zelf verluidt, dat ook hier vergaande mee- ningverschillen heerschen. Ook voor van daag zijn verschillende conferenties aan gekondigd en zullen talrijke besprekingen plaats hebben. ITALIË FASCISME EN KERK. Het conflict bijgelegd? Naar de Bomeinsche correspondent van de „Daily Express" aan zijn blad meldt, verneemt hij uit hooge Vaticaansche krin gen^ dat tusschen het Vaticaan en den fascistischen staat een overeenstemming is bereikt, waardoor aan het langdurig en pijnlijk conflict, waarin beide partijen el kaar beschuldigen van schending van het verdrag van Lateranen, een einde wordt gemaakt. Binnen enkele dagen zou deze overeen stemming officieel worden bekend ge maakt. Het is nog niet mogelijk, nadere bijzon derheden over de bereikte overeenkomst mede te deelen. Naar vernomen wordt, is echter geheel en al voldaan aan den eisch van het Vaticaan, dat de Italiaansche staat de bepalingen van het verdrag van Lateranen niet alleen naar de letter maar ook naar den geest zal naleven. SPANJE BURGEROORLOG IN ANDALUSIE. „Slechts dictatuur kan redding brengen Tengevolge van een nieuwe sabotage daad in het hoofdtelefoonkantoor was Bar celona in den afgeloopen nacht geheel van de buitenwereld afgesneden. Aangezien men een aanslage op het post kantoor vreesde, was de geheele politie ge alarmeerd. Tot den gevreesden aanval is het echter niet gekomen. Het bericht van den gouverneur van 8e- villa aan de regeering, dat in geheel An- dalusië burgeroorlog heerscht en dat de syndicalisten met alle middelen trachten, de sociale revolutie en de anarchie door te voeren, zoodat bij redding slechts langs dictatorialen weg mogelijk achtte, heeft in de geheele Spaansche pers groote indruk gemaakt. De regeering heeft een nieuw decreet aangekondigd, waarbij het dragen van wa pens wordt gestraft met een gevangenis straf van ten hoogste een jaar. Verkoop Kerkelijke goederen verboden. De minister van justitie heeft een veroo- dening uitgevaardigd, waarbij de verkoop en iedere hypothecaire belasting van de in bet bezit der kerken en der orden zijnde terreinen en gebouwen verboden wordt. De Vicaris van Victoria weer vrijgelaten. Naar „El Mati'" uit San Sebastian ver neemt, is de vicaris-generaal van het bis dom Victoria wederom op vrije voeten ge steld. De Spaansche autoriteiten hebben hem toestemming gegeven, om zich naar Anglès te begeven, waar de verbannen bisschop van Victoria verblijft, op voorwaarde ech ter, dat hij terstond naar San Sebastian zal terug keeren en nauwkeurig de plaats van zijn verblijf zal opgeven, voor het geval dat men nem opnieuw zou willen ondervra gen. Kolonel Macia in het klooster! Naar „El Mati" uit Madrid verneemt, heeft de president der Catalaansche gene raliteit, kolonel Macia, Zaterdag j.l. tij dens zijn verblijf aldaar een bezoek go- bracht aan zijn zuster, die overste is van een klooster en die hij sinds zeventien jaar niet meer had gezien. Zondag maakte president Macia in ge zelschap van eenige Catalaansche afge vaardigden een excursie naar Toledo, waar hem door de autoriteiten der stad een diner werd aangeboden. In den loop van den dag bezichtigde ko lonel Macia ook verschillende kerken, o.a. de beroemde kathedraal van Toledo, waar de leden van het kapittel hem de kerkelijke kunstschatten toonden. SPAANSCH-MAROKKO ABD EL KRIM ONTSNAPT? Dreigende militaire ineenstorting in Marokko. Abd el Krim, de bekende leider van den opstand in Marokko, die het bloed heeft doen vloeien van tweehonderdduizend Spaansche soldaten en het koninkrijk reeds in 1921 aan den rand van den afgrond heeft gebracht, zou van het eiland Béuniou, waar hij geïnterneerd was, ontvlucht zijn en een nieuwen opstand tegen Spanje voor bereiden. Aldus luiden de ontstellende ge ruchten te Madrid. In de kringen der republikeinsche regee ring is de grootste bezorgdheid gewekt, met name omdat het Spaansche bezettingsleger in Marokko volkomen gedemoraliseerd is. Men zegt zelfs, dat de Spaansche solda ten aan de inboorlingen wapens hebben verkocht, terwijl het als algemeen bekeud mag worden geacht, dat Marokko een broeinest is van communistische agitatie. Volgens de berichten in de monarchisti sche bladen is de politiek der republikein sche regeering er te veel op gericht ge weest, het troepencontingent in Marokko te verminderen. Kolonel Macia heeft verklaard, dat, 'n- dien de geruchten juist mochten zijn, men rekening moet houden met een hevigen strijd om de macht in Marokko. De sociaal-democratische fractie in de nationale vergadering zal de Begeering interpelleeren over den toestand in het pro tectoraat, waarin evenals in 1921 een mili taire ineenstorting zou dreigen. Deze zou te noodlottiger zijn, daar de communistische Internationale reeds lang Marokko heeft voorbestemd tot operatie basis, vanwaar uit het offensief geleid moet worden tegen de westersche landen. Zou het gerucht van Abd el Krim's ont vluchting waarheid bevatten, dan zijn de gevolgen voor Spanje niet te overzien. Het nieuwe republikeinsche bewind, dat zich slechts met moeite op de been kan houden tegenover de uiterst linksche agitatie in eigen land, zal in geen geval het hoofd kunnen bieden aan den chaos, die gescha pen zou worden door een nieuwe revolutio in Marokko. Het is nauwelijks aan te nemen, dat het Spaansche volk ten tweeden male bereid zou zijn een oorlog te voeren om het pro tectoraat en onnoemelijke offers te gaan brengen voor een kwestie van prestige. Als het Spaansche gezag echter wijkt voor den door Sovjet-Busland gerugsteun- den opstand te Marokko, dan is het van deze capitulatie maar één stap naar de al- geheele ineenstorting van het burgerlijk regiem in Spanje zelf en naar de heerschap pij van het communisme op het Pyrenee- sche schiereiland. Na Sovjet-Busland een Sovjet-Spanje. Abd el Krim's terugkeer zou deze ontwik keling op catastrofale wijze kunnen ver haasten. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Het conflict tusschen het Vaticaan en Mussolini bijgelegd? Geruchten, dat Abd-el-Krim ontsnapt zou zijn. BINNENLAND. Overleden is de zeereerw. heer H. J. v. d. Poel, em. Pastoor. (Kerkn., 2de blad). Auto op den onbewaakten overweg bij Nursspeet gegrepen. Eén doode. (Laat ste Berichten). Verschillende branden. (Gem. Berichten en Laatste Berichten). Op het vliegveld Croydon is een Ned. radio-telegrafist door den propeller van een vliegmachine getroffen en gedood. (Gem. Berichten, 2de blad). Een beschouwing over de a.s. Europee sche zwemkampioenschappen. tSport, 2de blad). Onder de gemeente Warmond is een vrouw door den trein overreden en gedood (2de blad). BRITSCH-INDIE LANGE KLACHTENLIJST VAN GANDHI. Tegendocument van de regeering verwacht. Gandhi heeft in de pers een reeks geval len gepubliceerd, waarin de regeering zich zou hebben schuldig gemaakt aan overtre ding van het Delhipact. Zooals men het te Simla inziet, slaat dit requisitoir, gevoegd bij Gandhi's jong- sten brief aan den Onderkoning, waarin hij vroeg, of de regeering van zins was het Pact nog verder te onderhouden, practisch verder alle hoop op Gandhi's reis naar Lon den den bodem in. De regeering van haar kant zal zich nu genoodzaakt zien spoedig een tegendocu ment te publiceeren over de daden van hot Al-Indisch Dwangmaatregelen bij het innen der pacht. Gandhi's klachtenlijst spreekt van folte ring van mannen en vrouwen in de dorpen van verschillende gebieden der Vereenig- de Provinciën bij het innen van de pacht. Hoewel ongetwijfeld de landeigenaars de directe schuldigen zijn, handelen zij toch onder het toeluikend oog der regeerings- ambtenaren. In één dorp mocht niemand water put ten, zoolang de pacht niet was betaald. In een andere plaats werden de pachters Uren lang aan de brandende zon blootgesteld. In een dorp aan de Noord-Westgrens heeft een landeigenaar, met assistentie van de grenspolitie, al de nationalistische vrij willigers, die hun pacht niet hadden be taald, in een kamer vol horzels opgesloten. Toen de menschen met door steken gezwollen gezichten weer in vrij heid waren gesteld^ werd hun verteld, dat zij hun vrouwen moesten verkoopen, ora hun achterstallige pacht te kunnen betalen. In een andere plaats werden de men schen gedwongen in de zon te zitten met de handen op den rug gebonden. Zij werden met geweerkolven geslagen, zoo dra zij een woord kikten. Als gevolg van deze handeling zakte een oude man in elkaar. Elders werden vrijwilligers, die niet te bewegen waren, hun arbeid voor het con gres op te geven, door landeigenaars aan gevallen, in tegenwoordigheid van een offi cier. Andere beschuldigingen slaan op het niet vrijlaten van gevangenen, het niet terugge ven van in beslaggenomen eigendommen, het niet in hun functie herstellen van amb tenaren, die deel hadden genomen aan de ongehoorzaamheidscampagne, en de benoe ming van ongewenschte elementen. Gandhi legt er den nadruk op, dat een weigering van de regeering om met het Congres, als tusschenpersoon tusschen re geering en volk, te onderhandelen, zal bij dragen tot een verbreking van het Delhi-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1931 | | pagina 1