22ste Jaargang
DONDERDAG 13 AUGUSTUS 1931
No. 6973
^e£cidóclve(2ou/^omt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per fcwaj-ta&l
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per poet f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent»
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
DE HOEKSTEEN
VERWORPEN?
Op de vèr-strekkende beteekenis van het
groot Congres der Katholieke Arbeiders,
dat 6 September te Utrecht wordt gehou
den, hebben wij reeds gewezen. Het con
gres wil méér zijn, dan een bejubeling van
Rerum Novarum en Quadragesimo Anno.
Het wil met machtig geluid verkondige-i,
wat de wenschen en verlangens zijn, die
leven in de gelederen der arbeiders.
Laat men noch in den Haag, noch in de
Partij voor die st®m de ooren stoppen. De
Stem van hen, die de groote massa onzer
partij en de groote massa onzer natie vor
men, die stem te negeeren, zou een groot
onrecht en een groote onvoorzichtigheid
zijn.
De drie voornaamste wenschen der ka
tholieke arbeiders hebben wij reeds ken
baar gemaakt; zij zijn in 't kort: bedrijfs
organisatie, verbetering ouderdomspen
sioen en werkloosheidsverzekering. Met het
oog op de crisis in verschillende bedrijven
zijn enkele andere punten van de verlang
lijst tot beter tijden verschoven.
De boeman met den naam „crisis" wordt
echter o, zoo handig opgeroepen om wen
schen der arbeiders naar het rijk der
luchtkasteelen terug te duwen. Er wordt
lustig los- geketterd op onze bestaande
sociale wetgeving, in de hoop de arbeiders
te intimideeren, zoodat zij met geen nieu
we wenschen op tafel komen.
Het bedrijfsleven, zeggen de meer con
servatief gezinden, kan geen nieuwe sociale
lasten torsen.
Maar terecht merkte de voorzitter van
het R. K. Werkliedenverbond in zijn pers
conferentie op, dat de eerste der drie
eischen onzer katholieke arbeiders geen
roode duit van het bedrijfsleven vragen.
De kosten der bedrijfsraden zijn zéér ge
ring. Toch willen de werkgevers het ont
werp van Minister Verschuur inzake be
drijfsorganisatie in de prullemand deponee-
ren niet omdat het te veel kosten mee
brengt (want het kost niets), maar omdat
zij de tijd ervoor nog niet rijp achten.
Op het ontwerp van Minister Verschuïir
tot instelling van bedrijfsraden, hebben ue
katholieke werkgevers een tegenontwerp
ingediend, dat in heel veel gelijkluidend is,
maar het volgende belangrijke verschil
aanwijst.
Houdt de Minister in zijn wetsontwerp
de beoordeeling in welk bedrijf „bedrijfs
raden" dienen te worden ingesteld, in eigen
hand de werkgevers daarentegen mee-
nen, dat het aan hen moet worden overge
laten, wanneer of in een bedrijf raden zul
len worden opgericht denkend bij zich
zelf: „als 't aan ons ligt: nooit".
De katholieke werkgevers willen den
wetgever den reeds feitelijk gegroeiden
toestand laten regelen. De Minister, en met
hem de katholieke arbeidersbeweging, mee-
nen, dat de wetgever leiding moet ge
ven aan den groei der sociale verhoudingen.
De katholieke werkgevers willen verder
de mogelijkheid openlaten voor meeraeic
organisaties in één bedrijf. De Minister wil
slechts één bedrijfsraad voor het geheels
bedrijf.
Dit meeningsverschil is, volgens den heer
De Bruyn, niet te overbruggen. De pa
troons willen geen b e d r ij f s organisatie,
maar in het bedrijf organisaties.
„Liever geen bedrijfsorganisatie, dan
zulk eene!" riep de woordvoerder der
werklieden uit. „Want dat is des-organisa
tie!"
Zou het niet bedroevend zijn, als een
systeem als de publiek-rechtelijke bedrijfs
organisatie de hoeksteen van bet
solidarisme als die hoeksteen door de
schuld van Katholieken zou worden ver
worpen?
En men bedenke, dat dit wetsontwerp
niets meer is dan een klein begin aan de
opbouw der samenleving in christelijken
geest. Niets meer is, dan de versteviging
van een klein stukje rechtspositie voor de
groote massa van ons volk.
Onze tegenwoordige Bisschop, Mgr. Aen-
genent, heeft het als professor in de socio
logie met klem betoogd; op congressen en
meetings is het ons uit-ten-treure voorge
houden; de Paus heeft het geleeraard, dat
de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie
een eisch van onzen tijd is.
Laat ons hopen, dat het wetsontwerp
er dóór komt, al zou het zich er door moe
ten wringen.
Laten de arbeiders op gaan naar Utrecht
om te betoogen, dat het wetsontwerp van
onzen katholieken arbeid-minister wet wor
den moet.
BUITENLAND
DUITSCHLAND
NA DEN GRONDWETSDAG.
Ernstige incidenten.
Te Keulen is het tijdens den fakkelop
tocht, welke de Rijks banier ter gelegen
heid van de grondwetsfeestelijkheden had
georganiseerd, in Guerzenich, tot verschil
lende incidenten gekomen.
üp den hoek van de straat werden uit
de menigte plotseling twee schoten op de
deelnemers aan den optocht gelost, even
wel zonder dat iemand getroffen werd. De
leden van de Rijksbanier geraakten echler
hierdoor in een staat van buitengewone
opwinding. De politie greep onmiddellijk
in, zette de straten af en fouilleerde <ie
voorbijgangers, om te zien of zij wapens
bij zich hadden. Alle voorbijgangers wer
den naar het politiepresidium opgebracht.
Een tweede incident had plaats in Je
nabijheid van het operagebouw. Hier wer
den in den stoet twee stukken vuurwerk,
z.g. donderbussen, geworpen, die eveneens
groote verwarring veroorzaakten.
Ook te Maagdenburg is het Dinsdag
avond na afloop van de viering van den
constitutiedag tot ernstige onlusten geko
men. Het kwam tot een hevige vechtpartij
tusschen aanhangers van de rijksbanier en
nationaal-socialisten, waarbij uit een café
ook geschoten werd. De politie greep in en
veegde de straten schoon, waarbij verschei
dene personen in hechtenis werden geno
men.
HET MINISTERSBEZOEK AAN
BERLIJN.
Toch nog voor einde Augustus?
In strijd met anders luidende berichten,
is men in politieke kringen te Berlijn van
opvatting, dat het bezoek van den Fran-
schen minister-president Laval en minister
Briand aan Berlijn toch nog voor einde
Augustus zal plaats hebben.
Naar verluidt moet de Duitsche gezant
te Parijs de Fransche regeering mededce-
ling. hebben gedaan van den wensch van
den rijkskanselier, dat het bezoek nog
voor het einde van deze maand zal plaats
hebben.
Een antwoord daarop schijnt nog niet
ontvangen te zijn, doch men acht het moge
lijk, dat men morgen of overmorgen zoo
ver zal zijn, dat de officieele uitnoodigmg
van Duitsche zijde dan gedaan en een be
paalde datum afgesproken kan worden.
Men gelooft niet, dat voor dit bezoek
een vast omlijnd programma zal worden
opgesteld integendeel acht men het ge-
wenscht, dat het bezoek in Berlijn in den-
zelfden geest zal plaats hebben als dat
van de Duitsche staatslieden aan Parijs,
zoodat de besprekingen een ongedwongen
karakter zullen dragen.
Voortdurende overbevolking der
Universiteiten.
In het wintersemester 19301931 bedroeg
het aantal aan de Duitsche universiteiten
ingeschreven studenten 130.072. Dit beiee-
kent met het daaraan voorafgaand semes
ter een kleine teruggang van 1.5 pet. Des
ondanks zijn alle universiteiten nog over
bevolkt- en dat wel, ondanks de slechte eco
nomische omstandigheden. De overbevol
king heeft een zoodanige hoogte bereikt,
dat de afvoerkanalen der universiteiten
naar betrekkingen reeds verstopt zijn.
OOSTENRIJK
DE NOOD VAN OOSTENRIJK.
Reeds in September a.s. maatregelen?
De „Neue Freie Presse" meldt, dat de
datum, waarop Avenol ter onderzoeking
van den financieelen nood van Oostenrijk
naar Weenen zal komen, reeds vaststaat
en dat het onderzoek binnen zeer korten
tijd beëindigd kan worden, zoodat meu
hoopt, dat reeds d-e Septemberzitting van
den volkenbondsraad zich naar aanleiding
van het rapport der deskundigen zal bezig
houden met de kwestie van een crediot-
verleening aan Oostenrijk.
SPANJE
MACIA GAAT NAAR MADRID.
Ter indiening van Catalonië's statuut.
De Generalidad van Catalonië heeft be-
sloten, dat kolonel Macia zich Donderdag
I met den expres? van acht uur 's avonds
naar Madrid zal begeven, waar hij Vrijdag
J zal aankomen, om het Cataiaansche sta
tuut voor te leggen aan de Cortes.
ITALIË
FASCISME EN KERK.
Onderhandelingen?
Zooals reeds gemeld, bevatte de „Neue
Ziiricher Zeitung" de vorige week een be
richt van haar Romeinsche correspondent,
volgens hetwelk Mussolini het plan zou
hebben, om binnenkort een bezoek te bren
gen aan het Vaticaan, waarbij dan een ont
moeting tusschen den Paus en den duce
zou plaats hebben.
Volgens eenige Duitsche bladen echter
is dit bericht van een bezoek van den duce
aan het Vaticaan nog verre toekomstmu
ziek. Waar is alleen, dat de polemiek tus
schen het fascisme en het Vaticaan is ge
staakt.
Reeds herhaalde malen werden pogin
gen aangewend, om het geschil bij te leg
gen, sommige hiervan mislukten, andere
worden voortgezet. Intusschen schijnt een
nieuwe commissie benoemd te zijn, waarin
van den kant der Italiaansche regeeriug
de minister van justitie, Rocco, en de pre
sident van den senaat, Federzoni, be
noemd zijn, terwijl de vroegere staatsse
cretaris, kardinaal Gasparri, en Francesci
Pacelli, de broer van den tegenwoordigen
staatssecretaris, kardinaal Pacelli, in dezs
oommissie het Vaticaan vertegenwoordi
gen.
Federzoni gold steeds als een ijverig
katholiek; hij behoort tot den royalisii-
schen vleugel der fascistische partij.
De beide vertegenwoordigers van den
H. Stoel zijn gedegen kenners van het
verdrag van Lateranen en van het concor
daat met Italië.
Intusschen is in het conflict nog geener
lei wijziging gekomen en voorloopig is
ook nog geen oplossing te wachten.
De Vrijmetselarij en het Fascisme.
Het conflict met het Vaticaan leidde
tot; hatelijke commentaren tegen den H.
Vader.
De Italiaansche loge-pers in Parijs „La
Liberté" verkondigde nog onlangs de
liberale grondidee tot volledige scheiding
van Kerk en Staat. Paus Pius XI werd ver
dacht gemaakt en een Hamlet-natuur ge
naamd. „La Gazetta", het officieele par
tijblad der fascisten in Sicilië en Calabrë
publiceerde een artikel, waarin o.m. het
volgende stond te lezen: „Wanneer de
Duce (Mussolini) ons zou opdragen al ie
bisschoppen neer te schieten, zouden wij
geen oogenblik weifelen."
AMERIKA
DE OPSTANDIGE BEWEGING.
Nederlaag der rebellen?
In een gevecht met de regeeringstroe-
pen nabij Los Palacies, zou generaal Fran
cisco Parazza, die als de leider der op
standelingen in de provincie Pinar del
Rio geldt, met verscheiden zijner volge
lingen den dood hebben gevonden.
Uit de verschillende uit Cuba ontvan
gen berichten blijkt, dat de onlusten zich
thans van Havana hebben uitgebreid over
het geheele land. Gewapende en goed
georganiseerde troepen opstandelingen
vallen de regeeringstroepen op verscuü-
lende plaatsen aan, en men beschouwt
den toestand als zeer kritiek. De stad
Santa Clara is door een troep van 300
opstandelingen aangevallen. Bij de ver
dediging werden van de regeeringstroepen
dertig man gedood en 25 gevangen geno
men.
JAPAN
De verspreiding der Pauselijke
Encyclieken.
De Encycliek „Tot herstel der sociale
orde" van Pius XI wordt thans, na een
vertaling door een vooraanstaand Japansch
geleerde, door een der grootste uitgeverijen
van Tokio uitgegeven. Professoren van de
universiteit te Tokio leidden den arbeid en
lichtten haar toe met artikelen, die in do
dagbladen van Tokio verschenen. De gan-
sche actie is een onderdeel van het pers
programma, waartoe op den Japan se hen
Katholiekendag van April 1931 is besloten
BINNENLAND
R. K. Leergangen.
Het programmaboek voor het twintig
ste cursusjaar der R. K. Leergangen is vei
schenen en kan bij de Administratie (Bos-
scheweg 95, Tilburg) worden aangevraagd.
KATHOLIEKE ARBEIDERS-
INTERNATIONALE.
Congres op 4 en 5 September te Utrecht.
Het tweede Congres der Kath. Arbei
ders-Internationale heeft op 4 en 5 Sep
tember a.s. te Utrecht plaats en wordt ge
houden in „Kasteel van Antwerpen" Oude
Gracht 129.
Ingeleid worden de navolgende onder
werpen:
„De encycliek „Quadragesimo anno" en
haar beteekenis voor de doelstelling der
arbeidersstandsorganisatiev. Inleiders:
Henri Hermans, 's Gravenhage, Lid van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal; P
Perquy O.P., Heverlee-Leuven, Directeur
van de Sociale Hoogeschool voor Arbe-.-
ders.
„De oplossing van de economische we
reldcrisis door zedelijke orde en interna
tionale solidariteit" Inleiders: P. J. Col-
sen C.M., Aalmoezenier van den Arbeid,
Nuth; Jos. Scherrer, Nationalrat, St. Gal
len.
„De internationale beweging der god
loochenaars en de strijd daartegen van de
katholieke arbeiders" Inleider: Her
mann Joseph Schmith, Secretaris van het
Reichsverband der katb. Arbeiter- und Ar-
beiterinnenvereine Deutschlands, Berlin.
Het Secretariaat ontving bereids uit
verschillende landen talrijke aanmeld-n-
gen tot deelname en alles laat zich aan
zien, dat dit Congres, zijn voorganger, hut
Congres te Keulen in 1928, waar de Inter
nationale gesticht werd, zeer zeker war.
aantal deelnemers betreft zal evenaren,
zoo niet overtreffen.
„DE NIEUWE DAG".
Een marschlied voor de R. K. arbeiders.
Naar wij vernemen is voor het R. K.
Werkliedenverbond een nieuw lied ge
maakt, in een pittig marschrythme, waar
van de tekst is geschreven door Jan En
gelman en de muziek is gecomponeord
door Joh. Winnubst.
Het lied ligt goed „in het gehoor" en
heeft een meesleepend karakter. Het kroeg
den titel „De Nieuwe Dag", omdat het
zinspeelt op de verlossende woorden die
door Paus Leo XIII in zijn encycliek „Re-
rum Novarum" zijn gesproken. Het ligt in
de bedoeling van het bestuur van het R. K.
Werkliedenverbond, dit lied spoedig onder
fanfarecorpsen e.d. te verspreiden, opdat
het bij de groote Rerum Novarum-betoo
ging te Utrecht op 6 September a.s. kan
worden gespeeld en gezongen. „Ctr."
UITVOER VAN BLOEMBOLLEN.
Alleen toegestaan met een geleidebiljet.
Blijkens een gisteren verschenen Staats
blad no. 360, vermeldende het Kon. Besluit
van 5 Augustus j.l., tot toepassing van ait.
8 der landbouw-uitvoerwet 1929, met be
trekking tot bloembollen, is het verboden
bloembollen uit te voeren of aan eenig mid
del van vervoer tot uitvoer aan te bieden,
indien zij niet vergezeld zijn van een gelei
debiljet, ten bewijze, dat de zending vol
doet aan de bij art. 4 van dit K. B. gestelde
eischen.
Art. 4 bepaalt, dat een geleidebiljet
slechts wordt afgegeven, indien de uit te
voeren bloembollen bij keuring gezond zijn
bevonden en voldoen aan redelijke eischen,
in verband met het doel, waarvoor zij be
stemd zijn en indien de verpakking zooda
nig is, dat de bloembollen geen schade
kunnen lijden van daarbij mede to zen
den struiken of vaste planten.
De plantenziektekundige dienst is be
last met de keuring en met de afgifte van
de geleidebiljetten.
J. W. ROOZEN. t
Te O ver veen is overleden in den ouder-
d,om van 62 jaren de heer J. W. Roozen, een
zeer bekende persoonlijkheid in de biloem-
bollenwereld.
De nu overledene was ruim twintig jaren
voorzitter van het scheidsgerecht van den
bloemboldenhandel, voorts penningmeester
van den bond van boembodlenhandeLaren
van 1916 tot 1919, voorzitter van de plaat
selijke ongevallencommassie van de Tuin-
bo u won d er ling elid van de commissie van
toezicht op de rijkstuinbouwschool te Lisse
en commissaris ran de N.V> hotel de Wit
te Brug te Den Haag.
Nog was de heer 'Rtoozen eerevoorzitter
van de R.K. Kiesvereendg'ing „Recht en
Plicht" te Overveen, van welke vereeni-
ging hij acht jaar lang het voorzitterschap
had bekleed en in welke functie hij candi-
daat is gesteld voor de Provinciale Staten
van Noordholland.
Ook was hij penningmeester van het
kerkbestuur der parochie van O. L. Vrouw
Onbevlekt Ontvangen te Overveen.
„Msb."
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Ernstige incidenten in Duitschland na
afloop van de grondwetsdag.
Pogingen om het geschil tusschen het
Vaticaan en het Fascisme bij te leggen?
De overstroomingen in China. (Buitcnl.
Berichten, 2e blad).
Meer licht in de zaak van de spoorweg-
aanslag bij Jüterbog. (Buitoni. Berichten,
2e blad).
BINNENLAND.
Een Kon. besluit tot toepassing van art.
8 der Landbouwuitvoerwet 1929 met be
trekking tot bloembollen. (1ste blad).
MR. P. RINK TACHTIG JAAR.
Het Eerste Kamerlid oud-minister mr.
P. Rink viert heden zijn tachtigsten ver
jaardag.
Geboren te Tiel 13 Augustus 1851, be
zocht hij aldaar de Latijusche school en stu
deerde daarna aan de Rijksuniversiteit te
Utrecht, waar hij in 1874 met een proef
schrift „Over noodweer" promoveerde i<»t
doctor in de rechtswetenschappen. Na zijn
promotie vestigde hij zich als advocaat, in
zijn geboorteplaats, waar hij zitting kreeg
in verschillende bestuurscolleges. Zoo was
hij er o.m. jaren lang lid van den gemeente
raad en wethouder. Hetzelfde jaar dat hij
voor de liberale partij voor het eerst in
den raad werd gekozen, in 1883, zag hy zich
eveneens afgevaardigd naar de Prov. Sta
ten van Gelderland.
In 1891 deed hij zijn intrede in do Sta
ten-Generaal, waarin hij thans nog zittiug
heeft. Hij werd toen n.l. in het district
Arnhem tot lid der Tweede Kamer geko
zen, een functie, welke hij onafgebroken
bleef vervullen tot na de verkiezingen in
1905 het kabinet-Kuyper moest heengaan
en Goeman Borgesius hem aanzocht om zit
ting te nemen in het kabinet do Meester.
Van 17 Augustus 1905 tot 11 Februari 1908
toen de Tweede Kamer door de verwerping
der oorlogsbegrooting het minsterie dwong
heen te gaan heeft mr. Rink de porte
feuille van Binnenlandsche Zaken gevoerd.
Daarna keerde hij terug in de Tweede Ka
mer, thans als afgevaardigde van Hooge-
zand. In 1922 ging hij heen om echter het
volgend jaar, in Zuid-Holland gekozen, zijn
intrede te doen in de Eerste Kamer, waar
hij zijn zetel tot nu toe onafgebroken be
zet en tevens de leider is der liberale
fractie.
VOETBALLEN OP ZONDAG.
Vreemdelingen in Veere uitgesloten.
De gemeenteraad van Veere heeft in zijn
laatste vergaderingen langdurig gediscussi
eerd over de kwestie van het beschikbaar
steilen van een gemeente-terrein voor voet
balveld, dit speciaal met het oog op het
spelen op Zondag. Tenslotte heeft de raad
met 5 tegen 2 stommen besloten het spelen
op Zondag aiileen toe te la-ten voor inwo
ners van Veere zelve, dit om het houden
van wedstrijden op den rustdag te voor
komen.
De burgemeester had met kracht gewaar
schuwd tegen aanneming van dit voorstel,
omdat hij meent als hoofd der politie zulk
oen besbuit niet te kunnen handhaven, daar
het dikwijls moeilijk is uit te maken of alio
spelenden inwoners zijn en dan ook tijde
lijk vertoevenden niet kunnen spelen. De
burgemeester meent, dat men moet zeg
gen spellen of niet. maar zegt men ja, dan
kan men geen beperiring opleggen.
Na het genomen besluit heeft spr. mede
gedeeld hi beroep te zuiden gaan bij Ged.
Staten en heeft hij dit ook reeds gedaaii,
omdat hij niiet handhaving van een besluit
ook beschouwt als in strijd met het alge
meen belang.
H.M. DE KONINGIN-MOEDER.
Met Prinses Juliana naar Steinfurt.
H. M. de Koningin-Moeder en ook H.K.H.
Prinses Juliana zullen zich 21 dezer voor en
kele dagen naar Steinfurt begeven ten ein
de tegenwoordig te zijn bij het huwelijk
van den neef van H.M., den Vorst van
Bentheim en Steinfurt, die zes jaar geleden
zijn eerste eohtgenoote door den dood ver
loor en thans gaat hertrouwen met de Prin
ses van Solms-H ohe n sol ms - Li ch
De Koningin chauffeert zelf.
De Koningin heeft, blijkens een Oosten-
rijksoh blad, tijdens de feestspelen van
Max Reinhardt, ook Salzburg bezocht. Zelfs
tweemaal Wij vermelden dit wegens een
nog onbekende bijzonderheid, namelijk dat
H.M. zelf chauffeert. Het bericht meldt
toch: „Na eenige dagen keerde zij weder
in Salzburg terug. Ditmaal reisde zij in een
auto en zij chauffeerde zelf."