22ste Jaargang
DINSDAG 14 JULI 1931
No. 6947
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE FINANCIEELE CRISIS
IN DUITSCHLAND
BINNENLAND
®e£cid^elie6oii^Gmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2-50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Framoo per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
ALLER OOGEN OP BAZEL GERICHT
De noodmaatregelen der Duitsche regeering.
DUITSCHE BANKEN HEDEN EN
MORGEN GESLOTEN.
Rijkspresident von Hindenburg heeft
gisteren een nieuwe verordening uitgevaar
digd, waarbij de regeering wordt gemach
tigd beursvacantiedagen in te voeren.
Op grond hiervan heeft de Rijksregee-
ring bepaald, dat alle banken, spaarban
ken en andere bankinstellingen, met uit
zondering van de Rijksbank, heden en
morgen gesloten zullen blijven.
De noodverordening inzake
de Danat-bank.
Op grond van art. 48 sub 2 van de
Rijksgrondwet heeft de rijkspresident ver
ordend
1. De rijksregeering wordt gemach
tigd t.o.v. de Darmstadter und National
Bank, (Danat-bank), die door de geldcrisis
in haar liquiditeit wordt bedreigd, waar
borgen op zich te nemen.
2. De rijksregeering kan, wanneer zij
waarborgen op zich neemt, bepalen, dat
eventueele executies en dergelijke beschik
kingen tegen het vermogen der bank niet
zullen plaats hebben en dat een faillisse
ment van de bank niet zal worden uitge
sproken. Eenzelfde verordening kan de re
geering treffen voor het vermogen van de
persoonlijk aansprakeijke firmanten der
bank, wanneer zij zulks in het belang der
schuldeischers der bank noodzakelijk acht.
Een dergelijke verordening heeft tot ge
volg, dat de persoonlijke aansprakelijkheid
aan dezelfde voorwaarden wordt onderwor
pen als de voor de bank in deze verorde
ning voorgestelde voorschriften.
3. De rijksregeering wordt gemach
tigd, voorschriften af te kondigen over de
leiding en vertegenwoordiging der bank,
over de nakoming van de verplichtingen
der bank, over de verhouding en vermo
gensrechtelijke aansprakelijkheid van per
soonlijk verantwoordelijke firmanten, be
ambten en leden van den raad van toe
zicht tegenover de bank, evenals de voor
de uitvaardiging van deze verordening
noodige juridische en bestuursmaatrege
len.
Zij kan handelingen in strijd met deze
verordening bestraffen met gevangenis
straffen tot 3 jaar en geldboeten.
4. Maatregelen die overeenkomstig
deze verordening of overeenkomstig uit
voeringsbesluiten worden genomen kunnen
geen aanleiding zijn tot aanspraak op
schadevergoeding.
5. Deze veordening treedt op 13 Juli
1931 in werking.
Een oproep van de regeering.
De rijksregeering heeft de volgende
oproep gepubliceerd:
Het Hoover-plan heeft de financiën van
het Duitsche rijk een groote ontlasting ver
schaft. Een groot bedrag aan geld, dat
het Rijk noodig had, kon aan de banken
worden teruggegeven. Voor het particu
liere economische leven hebben de gevol
gen van dit plan evenwel ernstige conse
quenties gehad. Voor millioenen zijn de
door het buitenland op korten termijn aan
Duitschland verstrekte credieten in ver
band met den onzekeren toestand terug
getrokken. Ook heden is de rust nog niet
teruggekeerd. Wanneer het doel ook moet
zijn, het Duitsche economische leven weer
met eigen middelen te doen werken, thans
is het echter noodzakelijk, op dat niet de
ernstigste moeilijkheden zullen intreden,
dat geen verdere credieten worden terug
getrokken. De Rijksbank en de Gouddis-
contobank streven er naar, zoo lang moge
lijk credieten uit het buitenland te ver
krijgen om het particuliere economische le
ven uit den nood te helpen. Ondanks alle
bemoeiingen is tijdens de afwikkeling van
zaken een der grootste bankinstellingen, de
Darmstadter und National Bank, illiquide
geworden. De Rijksregeering acht het
haar plicht en de rijkspresident heeft hier
in de noodige volmachten gegeven, de noo
dige maatregelen te nemen, om het drei
gende gevaar te ontgaan, om honderddui
zenden, die bij deze bank zijn betrokken,
van den ondergang redden. Slechts om
deze reden zal het Rijk de noodige maat
regelen nemen. Het spreekt vanzelf, dat
trustee's van de rijksregeering toezicht
op de banken zullen houden. Het komt er
thans op aan, dat het Duitsche volk in
dezen moeilijken toestand de orde be
waart en niet door een gebrek aan zelf
vertrouwen, de moeilijkheden vermeerdert
De hulp uit Bazel.
De president der Duitsche Rijksbank,
dr. Luther, is gistermiddag om ihalfvier
te Bazel gearriveerd ter bijwoning van de
zitting der Herstellbank.
De Raad van Be'heer die om 13 uur 20
voor de middagpauze uiteenging, is kort
na de aankomst van dr. Luther voortge
gaan met de besprekingen. De stemming
in den boezem van den Raad was zeer
ernstig.
Tegen elf uur gisteravond was de zit
ting^ van den Raad van Be'heer van de
Bank voor Internationale Betalingen ge
ëindigd en werd het volgende commu
nique gegeven
De Raad van Beheer van de Bank
voor Internationale Betalingen 'heeft ken
nis genomen van de uiteenzetting van
den president van de Duitsche Rijksbank
Dr. Luther inzake de situatie in Duitsch
land en den economischen en financiee-
len toestand aldaar, die ondanks de
door het opnemen van in Duitschland op
korten termijn belegde kapitalen ontsta
ne crisis bevredigend geacht kan worden.
Gezien echter 'het feit, dat de Duitsche
Rijksregeering zich om financieele steun
voor eenige doeleinden gewend heeft, ver
klaart zich de Raad van Beheer over
tuigd van de noodzakelijkheid van een
dergelijken steun onder de 'huidige
omstandigheden bereid aan deze hulpver-
leening mede te werken en haar met de
den oentralen banken ter beschikking
staande middelen te versterken. Inmid
dels heeft de Raad van Beheer den Pre
sident gemachtigd om in overleg met de
andere betrokken instellingen de deelne
ming aan de onlangs aan de Rijksbank
toegestane herdisconto-oredieten te ver
lengen.
De Amerikaansche hulp.
Van toonaangevende, de Federal Re
serve Bank nastaande zijde te New York
wordt verklaard, dat de kwestie der cre-
dietgarantie voor Duitschland afhangt
van de beslissing der Bank voor Inter
nationale Betalingen.
De Federal Reserve Bank van New
York is niet voornemens zelf het initia
tief te nemen. Zij wacht veeleer tot de
leiders der Europeesche circulatiebanken
een gemeenschappelijk program te harer
kennis zal worden gebracht. Vanzelfspre
kend zal de Federal Reserve Bank deel
nemen aan de uitvoering van een derge
lijk program.
Het departement van Handel heeft
Maandagmiddag van den Amerikaansohen
handelsattaché te Berlijn een telegram
ontvangen, waarin de geruststellende ver
zekering wordt gegeven dat de Rijksre
geering alle noodzakelijke maatregelen
zal nemen ter bescherming der Duitsche
'banken.
De voorgeschiedenis van de crisis
bij de Danatbank.
De bankier Jakob Goldschmidt heeft
gisteren in een persconferentie medege
deeld, dat sinds 30 Juni van het vorige
jaar ongeveer 950 millioen tot één mil
liard mark van de Danat-Bank naar het
buitenland is gegaan op een totaal van
ongeveer drie milliard mark. Op de Da
nat-Bank drukt dus een derde gedeelte
van alle terugtrekkingen van credieten
door het buitenland.
Sinds het begin van dit jaar zijn van
de Danat-Bank 650 millioen Mark terug
getrokken geworden. De blondere con
centratie van het opnemen van deposi
to's bij de Danat-Bank is het gevolg van
verschillende omstandigheden en werd
nog versterkt door het gerucht, dat veer
tien dagen geleden verspreid werd, dat
de Danat-Bank vóór een ineenstorting
stond. Dit had tot gevolg, dat nog meer
geld werd opgenomen. Men heeft geen
poging nagelaten om te trachten de ge
beurtenissen van gisteren te voorkomen.
Door het uitblijven van buitenlandsche
credieten voor Duitschland en de hier
door noodig geworden scherpe maatrege
len der Rijksbank, was het onmogelijk de
plaats gehad hebbende ontwikkeling te
gen te gaan.
Tenslotte verklaarde de heer Gold
schmidt, dat de noodverordening der re
geering tot een rustiger beschouwing van
den toestand kan leiden.
Maatregelen tegen agitatie.
In verschillende steden van Duitsch
land hebben in verband met de finan
cieel© crisis demonstraties plaats gehad.
Te Hamburg kwam het in verband met
de gebeurtenissen bij de Danat-Bank
voor de banken en spaarbanken tot be
toogingen. De spaarbanken konden in
verband met de vele aanvragen niet di
rect in vollen omvang de uit/betalingen
doen.
De politie deelde daarop mede, dat
overeenkomstig artikel 123 sub. 2 van de
rijksgrondwet tot nader order alle ver
gaderingen en optochten in de openlucht
in Hamburg zijn verboden.
De regeeringspresidentt van Keulen
heeft voor het geheele district Keulen
het houden van openbare vergaderingen
onder den blooten hemel en van optoch
ten verboden, daar de jongste gebeurte
nissen getoond hebtrth, dat daardoor ge
vaar voor de openbare orde en rust ont
staat.
Uit. Berlijn wordt gemeld, dat politie-
president Greszinski, die sedert 14 Juni
met verlof was, zijn vacantie heeft af
gebroken en gisteren zijn werkzaamheden
heeft hervat.
Eischen tot rijksdag-bijeenroeping.
In verband met den ematigen economi
schen toestand heeft de communistische
fractie van den rijksdag de bijeenroeping
van den rijksdag op 16 Ju'li geëischt.
Op de dagorde zou dienen te staan:
verklaringen van de rijksregeering over
de buitenlandsche politiek en den econo
mischen toestand, benevens het commu
nistische voorstel tot opheffing van de
noodverordening van 5 Juni j.l.
Ook de nationaal-socialisten zonden
den rijksdagvoorzitter, Loebe, een schrij
ven, waarin zij een onverwijld bijeenroe
pen van den rijksdag eischen.
In dit schrijven heet het o.a.: Na de
mislukking van Frankrijks plannen in den
wereldoorlog trachten thans de Fran-
sohen en de Engelsehen het Duitsche rijk
van de rest zijner souvereiniteit te be-
rooven.
Verder wordt geëischt, dat de rijksdag
zich zal uitspreken over de noodverorde
ning „ten gunste van het Young-kapi-
taal".
Ook dient de rijksdag de gelegenheid
te krijgen, zijn veto uit. te spreken over
het voorgenomen bezoek van den rijks
kanselier en den minister van buitenland
sche zaken aan Parijs.
De rijkspresident Loebe zou gisteren
uit SIeeswijk-Hols teïn te Berlijn terugkee-
ren, zoodat een beslissing over het al of
niet bijeenroepen van den seniorenraad,
die dan over het verzoek tot rr'ksdlig-
bijeenroeping zal beraadslagen, reeds he
den te wachten is.
ENGELAND
HENDERSON'S EN MACDONALD'S
REIS NAAR BERLIJN.
Minister Henderson is hedenochtend van
Londen naar Parijs vertrokken, waar hij
twee dagen blijft, om op uitnoodiging der
Fransche regeering de koloniale tentoon
stelling te bezoeken. Donderdag vertrekt
hij uit Parijs naar Berlijn, waar hij MaoDo-
nald ontmoet, die Vrijdagochtend per vlieg
tuig uit Londen vertrekt en tegen 6 uur des
avonds te Berlijn zal aankomen.
GEHEIM ACCOORD TUSSCHEN
ENGELAND EN TIBET?
Een Russisch bericht uit Urga meldt,
dat tusschen de Britsche regeering en Ti
bet een geheim verdrag tot stand zou zijn
gekomen en onderteekend, waardoor de
Britsche regeering zich verplicht, Tibet
te steunen in een eventueele strijd tegen
China.
Engelsche officieren en Eugelsche finan
cieele adviseurs zoqden zich naar Tibet
begeven om daar in staatsdienst te treden.
Bovendien zou Engeland zich verplicht
hebben, het Tibetaansche leger wapens te
leveren voor de bezetting van de provincie
Sigan, die vroeger door Chineesche troepen
bezet was.
In ruil voor dit alles zou de Tibetóan-
sche regeering Engeland bijzondere voor
rechten hebben toegekend.
SPANJE
SPANJE'S NIEUWE KOERS.
Het statuut van Catalonië.
Omtrent het binnenland sche statuut van
Catalonië, worden de volgende bijzonder
heden bekend:
Catalonië zal een eigen justitie hebben,
president, welke voor den tijd van zes jaar
gekozen wordt. Er zal een zelf-besturend
parlement zijn. Op elke 50.000 inwoners zal
een afgevaardigde in het parlement komen.
De officieel© taal zal het catalaansch
zijn. De inkomsten der direote belastingen
zijn voor Catalonië, de indirecte, evenals de
opbrengst der monopolies, der P.T.T. enz„
zijn voor de oentrale regeering van Spanje.
Cataolnië zal een eigen justitie hebben.
Geschillen tusschen Catalonië en Spanje
zullen voor een speciale rechtbank worden
gebracht.
De openbare werken, als het tramwezen,
en de electriciteit, zullen door Catalonië
worden beheerd, die van algemeen belang
door de Spaansche regeering.
Catalonië zal zijn eigen gemeenteraad
kiezen en zelf het bestuur van het land op
zich nemen.
Het organiseeren en het leiden van leger
en vloot zullen onder de bevoegdheden der
centrale regeering vallen.
Naast de algemeene Spaansche wetten,
heeft Catalonië het recht bijzondere wets-
in te voeren voor Catalonië.
ZUID-AMERIKA
GEEN ZUID-AMERIKAANSCHE
CONFERENTIE.
Overleg met de V. S. over tolurvie.
Ingevolge een door den president van
Columbia gegeven raad heeft de Chileen-
sche regeering haar voorstel in zake het
houden van een Zuid-Amerikaansche con
ferentie ter bespreking van de kwestie
eener tolunie ingetrokken. Zij gaat er mee
accoord, dat de kwestie wordt voorgelegd
aan de a.s. Pan-Amerikaansche conferentie,
die onder de auspiciën van Washington zal
bijeenkomen.
DE ECONOMISCHE V00RLICHTINGS-
DIENST.
Het wetsontwerp
„onvoldoende en ondeugdelijk" geacht.
Verschenen is het voorloopig verslag
der Tweede Kamer over het wetsontwerp
tot wijzigng en verhooging van het 10e
hoofdstuk der Rijksbegrooting 1931.
Algemeen werd erkend, dat de econo
mische voorlichting, zooals die thans ge
schiedt, omslachtig, onvolledig en dus niet
doeltreffend is.
Dat de regeering althans een poging
doet om in den bestaanden toestand ver
betering te brengen, werd gewaardeerd,
maar tot een andere waardeering dan die
van erkentelijkheid over een poging kon
men zich niet opwerpen. De verbetering
blijft wachten totdat de nieuwaangevraag-
de directeur-generaal zal zijn benoemd.
Van de gewenschte en noodzakelijk ge
achte concentratie komt vrijwel niets te
recht. Het aan de Kamer voorgelegde
schema voldoet niet aan de minimale
eischen op dit punt.
Dit nummer bestaat uit twee
laden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De financieele catastrophe in Duitsch
land. Alle Duitsche banken heden en mor
gen gesloten. Hulp van de Internationale
Bank te Bazel.
BINNENLAND.
Het wetsontwerp inzake den Economi
schen Voorlichtingsdienst bij het voorloo
pig verslag afgewezen. (Binnenland, le bl.)
Acetyleencylinder te Amsterdam uit el
kaar gesprongen. Eén doode. (Gem. Ber.,
2de blad).
Aanslag van een veldwachter te Utrecht
op een majoor. (Gem., Ber., 2de blad).
Een windhoos in het Westland. (Gem.
Ber., 2de blad).
Auto op onbewaakten overweg bij Gel-
dermalsen door een trein gegrepen. (Laat
ste Ber.).
Ontploffing aan boord van een motor
boot. (Laatste. Ber.).
Nagenoeg algemeen werd het voorstel
dan ook onvoldoende en ondeugdelijk ge
acht en niet te aanvaarden, ook niet als
eerste stap naar het gewenschte doel.
Een goede samenwerking tusschen de
departementen blijkt in de practijk nu
eenmaal onmogelijk tezijn, zoodat de mi
nister de werkelijkheid miskent, indien hij
daarop zijn hoop heeft gevestigd.
Zeer veel leden waren van oordeel, dat
een goede economische outillage der re
geering niet mogelijk is, wanneer de te
genwoordige departementale indeeling ge
handhaafd blijft.
Verscheidene leden zouden het de bestf
oplossing achten, indien gevormd werd een
departement voor economische zaken, dat
landbouw, handel, nijverheid en scheep
vaart zou moeten omvatten. Dat Binnen-
landsche Zaken een klein departement zou
worden, achtten deze leden een voordeel.
Dit wordt dan het aangewezen departe
ment voor den minister-president, die dan
werkelijk leider van het kabinet kan zijn,
zich met allerlei belangrijke zaken kan
bemoeien en de eenheid van handelen in
het kabinet kan bevorderen.
Verscheidene leden spraken als hun oor
deel uit, dat, zoolang een afzonderlijk
departement niet tot stand is gekomen, het
plan der commissie-Posthuma den eenigen
uitweg biedt om tot eenheid, zij het ook
buiten het departementaal verband, te ge
raken.
Algemeen achtte men het niet duidelijk,
waarom de georganiseerde dienst 200.000
zal moeten kosten, terwijl nog allesbehalve
vaststaat, waartoe de in te stellen dienst
zal uitgroeien.
Was men alzoo niet bereid, aan de tot
standkoming van de voorgestelde regeling
mede te werken, men was tevens van mee
ning, dat met verwerping van het wets
ontwerp niet kan worden volstaan. Men
drong er op aan, dat een regeling, welke
aan de gestelde eischen voldoet, zeer
spoedig tot stand zal komen. Met halve
maatregelen kan geen genoegen worden
genomen.
PETITIONNEMENT VOOR
INTERNATIONALE ONTWAPENING
van het Nederlandsche Volk aan de Ontwapeningsconferentie in
Februari 1932 te Genève te houden. Georganiseerd door de Neder
landsche Dagbladpers.
Ik verzoek Uwe Conferentie met den meesten aandrang, in naam der men-
schelijkheid, die maatregelen te nemen die tot ontwapening der naties zullen
leiden.
Naam: Naam:
Adres: Adres:
Naam:
Adres:
Naam:
Adres:
Alle Nederlanders, mannen en vrouwen, boven 18 jaar, worden dringend uitgenoo-
digd bovenstaande verklaring te teekenen.
Niemand behoort meer dan een hand tee kening te stellen.
De onderteekende verklaring kan worden bezorgd bij of in open enveloppe worden
toegezonden aan: het bureau van „De Leidsche Courant". Frankeering 1 1/2 cent.
Ook kan zij worden bezorgd bij onze agenten.
Er bestaat gelegenheid, om één formulier door vier personen te doen teekenen; na
tuurlijk kan ook slechte één teekenen en de andere regek wit Laten.
