Hef Netlerlaitdsche Paviljoen op de Koloniale
Tentoonstelling te Parijs afgebrand
MAANDAG 29 JUNI 1931
J No. 6934
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
EEN ONTZAGLIJK VERLIES VOOR NEDERLAND
S)e£cidiclve6ou^am^
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent pei week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per poel f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegeD betaling van 50 cent per kwartaal bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent»
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Stembus-cijfers.
Het „Volk" heeft een overzichtelijk
staatje samengesteld van den uitslag der
raadsverkiezingen in 451 gemeenten met
minder dan 20.000, 29 gemeenten met 20.000
tot 50.000 en 6 gemeenten met meer dan
100.000 inwoners, in totaal 497 gemeenten.
Er is eenige aanleiding te veronderstel
len, merkt de „Tijd" hierbij op, dat de re
dactie van het hoofdorgaan der S.D.A.P.
bij de keuze der kleine gemeenten vooral
heeft gelet op die gewesten, waar de
6.D.A.P. eenigen aanhang heeft, met ver-
waarloozing van ongeveer 600 gemeenten,
waar de sociaal-democraten of niet of zeer
weinig in tel zijn.
Hiermede krijgt het „Volk" een cijfer-
beeld, dat als geheel voor de S.D.A.P. te
geflatteerd is.
Toch is het overzichtje, omdat bijna alle
groote gemeenten daarin zijn opgenomen,
niet zonder belang. De volgende percen
tages zijn daaraan ontleend:
Raadsverkiezingen.
1927 1931
S.D.A.P.24.5 pet 25.8 pre.
R.K. Staatspartij 20.5 2L6
R.K. Volkspartij 1.2 0.8
Anti-Rev. Partij 12.7 12.5
Christ.-Hist. Unie 10.5 9.9
Vrijz.-Dem. 6.3 5.9
Vrijheidsbond 11.4 10.9
Communisten 2.5 2.5
Plattelandersbond 0.5 0.2
Zooals men hieruit ziet, zijn alleen S.D.A.
P. en R.K. vooruitgegaan:
De vooruitgang van da R.K. Staatspartij
geeft reden voor vreugde, al moet tegelij
kertijd erkend, dat deze vooruitgang eigen
lijk als iets vanzelf sprekends kan worden
beschouwd en het percentage is gebleven
beneden wat bereikt worden k&n.
Reden voor vreugde is er, maar getem
perd.
De Communisten zijn de laatste vier ja
ren niet vooruit gegaan.
„Metj het spook van Moskou moet men
ons derhalve niet aan 't schrikken maken"
concludeert de „Tijd" hieruit. Maar deze
conclusie moet sie» toch niet al te blijmoe
dig en «rcntnartig opnemen! Zeker, er
kan omtrent de beteekenis van Russischen
invloed in ons land overdreven worden.
Doch men onderschatte vooral
niet den invloed van de 2.5 pet. commu
nistische kiezers, wier leiders een welover
wogen, van uit Rusland punctueel-geïn-
strueerde tactiek consequent volgen. Deze
invloed kan plotseling varrassingen- bren
gen waarvoor men op z'n hoede moet
zijn!
WARMOND.
OUD-BURGEALEESTER SCHöLVINCK. t
MILLIOENEN AAN KUNSTSCHATTEN VERLOREN GEGAAN
PRINSES JULIANA OP HET TERREIN VAN DEN RAMP.
Groote schade voor het Leidsche Ethnografische Museum.
Het NEDERLANDSCHE PAVILJOEN te Parijs, zooals het
was, vóór den brand.
EEN DER SCHOONSTE JUWEELEN
VAN KOLONIALE FOLKLORE....
Een geweldige ramptiiding, die plotse
ling alle kwesties van binnen- en buiten-
landschen aard op den achtergrond dringt,
kwam gislerenochtend uit Parijs: het schit
terende Nederlandsche palviljoen op de
Parijsche koloniale tentoonstelling is een
prooi der vlammen gekorden.
Binnen een uur tijd is het levenswerk
van den heer Moojen door het vuur ver
nield: en op de plaats waar Zaterdag nog
stond een der schoonste juweelen van ko
loniale folklore en koloniale kunst liggen
thans.de waardelooze brokken van het
geen eens genoemd werd: de realisatie van
Indische cultuur.
Hot Nederlandsche Indische paviljoen
dat zooveel aantrekkelijks bood aan allen
die de tentoonstelling bezochten en waar
op ons volk groot mocht gaan, is een hoop
asch. is een ruïne.
Het paviljoen had ongeveer 4 millioen
gulden gekost: de waarde van de schitte
rende meubelen, de zijden weefsels, de
kostbare kunstverzamelingen en de tal-
looze inzendingen van anderen aard doen
de schade stijgen tot een bedrag van circa
8 millioen.
Zondagnacht om drie nur brak de brand
uit. Het Paviljoen en het aangrenzende
restaurant werden geheel verwoest. Er zijn
echter geen slachtoffers.
De brand werd veroorzaakt door kort
sluiting. Twee aangrenzende minder be
langrijke gebouwen werden door over
waaiende vonken in brand gezet en ver
woest.
De brand op de tentoonstelling veroor
zaakte een geweldige emotie en een enor
me menigte stroomde samen, die door een
groote politiemacht werd in toom gehou
den.
De kortsluitng, waardoor de brand ont
stond, had plaats in het kabelhuisje. Al
leen het theater en een klein particulier
paviljoen bleven behouden.
Het Commissariaat der Tentoonstelling
deelt mede dat de brand in het Neder
landsche Paviljoen om 4.40 werd ontdekt.
De brandweer der tentoonstelling was
binnen zes a even minuten ter plaatse.
Toen stond het echter reeds vast, dat er
wenig of niets te redden viel.
De brandweer trachtte te doen, wat zij
kon, doch kon niet voorkomen, dat het ge-
heele Nederlandsche paviljoen tot den
grond toe afbrandde.
Alleen de vleugel, waarin het Javaan-
sche Theater zich bevindt, is intact ge
bleven.
Lyautey en Oliver snelden toe zoodra zij
kennis kregen van den brand. Ook het
Parket verscheen ter plaatse, maar achtte
het niet noodig een instructie te openen,
daar men overtuigd is, dat kortsluiting de
oorzaak is.
De heer Moojen werd gewaarschuwd
door een nachtwaker en kon, daar hij lo
geerde in een zij-paviljoen, slechts met
moeite in nachtgewaad zich in veiligheid
stellen door uit hetüraam te springen.
Machtelooze toeschouwers.
Toen de heer Moojen den omvang van
den ramp overzag, dacht hij in de eerste
plaats aan de menschenlevens, die in ge
vaar konden komen. Hij spoedde zich naar
het Balineesche dorp om de Balineesche
dansers en danseressen te wekken. Men
vreesde toen, dat ook de hutten, waarin
deze zijn ondergebracht, een prooi der
vlammen zouden worden. Zij zijn echter
behoudeneen waardeloos bezit verge
leken met de schatten, die verloren gegaan
zijn.
Hoog laaiden de vlammen op toen de
heer Moojen terugkeerde naar het Hoofd
paviljoenmachteloos stond de brand
weer tegenover deze vuurzee. Snel greep
het vuur om zich heen, gretig voedsel vin
dende in het nagenoeg geheel uit. hout op
getrokken gebouw. De vlammen loeiden om
de vele torentjes, totdat deze in vlammen
gehuld instortten. Bedding was niet mo
gelijk
Met tranen in de oogen stonden de heer
Moojen en onze gezant te Parijs, jhr. dr. J.
Loudon, die spoedig ter plaatse was, het
vreeselijk schouwspel gade te slaan.
De brandweer werkte, steeds meer stra
len op do vuurzee werpend, doch niet voor
dat alles vernield was, verminderde het
vuur. Groot was het gevaar voor het Ita-
liaansche paviljoen, dat nabij het Neder
landsche staat. Reeds sprongen de ruiten
van 't Italiaansche Testaurant en begon dit
vlam te vattenDe brandweer had
toen als hoofdtaak uitbreiding te voorko
men. Zij is daarin geslaagd: de ramp heeft
alleen de Nederlandsche inzending getrof
fen, het vuur wist men binnen de Neder
landsche grenzen op Fransch grondgebied
te houden.
Niet alleen het Hoofdpaviljoen is ver
woest. Ook vier kleine paviljoens vielen
ten offer aan het vernielende vuur. Deze
stonden tegenover het Nederlandsche pa
viljoen. Daartegenover, echter op grootc-
ren afstand, is als eerste gedeelte van de
Nederlandsche inzending gespaard geble
ven het paviljoen van de Gulden vliessiga-
renfabrioken uit Tilburg.
De wind was gunstiganders had er
nog meer verwoest geworden. Thans zijn
nog behouden gebleven het Jaaansche en
Nederlandsche restaurant, de inzending
van Bouatan en het industrieele paviljoen,
dat 25 M. links van' het Hoofdpaviljoen
ligt.
Hoe groot het gevaar voor uitbreiding
van den brand was, moge blijken uit het
feit, dat vonken zijn oversgelagen naar een
op ongeveer 2 K.M. afstand van het Ne
derlandsche hoofdpaviljoen gelegen res
taurant „De hut van oom Tom". Dit res
taurant is eveneens verwoest.
Onmiddellijk nadat het bericht van den
brand bij de Parijsche politie-autoriteiten
bekend was geworden, werd een groote
politemacht. naar het terrein der tentoon
stelling gezonden. In auto's arriveerde
een groote af deeling der Garde Republi-
cain, die het geheele terrein rond de Ne
derlandsche inzending afzette. De politie
plaatste om een gebied van ongeveer 500
M. lengte en breedte een cordon bij wijze v.
afrastering, zoodat niemand, die niets op
„Nederlandschè gebied" te maken had, op
het terrein van den brand kon komen.
Den geheelen Zondag heeft de Parijsche
brandweer doorgewerkt. In den loop van
den dag werd het materiaal verminderd en
ten slotte rukten alle brandweerwagens
in, doch Zondagaond te 6 uur duurde het
spuiten met slangen, gekoppeld op de wa
terleiding nog voort.
Prinses Juliana op het terrein I
van den ramp.
Prinses Juliana, die, zooals men weet,
nog te Parijs vertoeft, kwam om twaalf
uur op de plaats der ramp, vergezeld van
haar eere-dames van Tets en Bentinck, als
mede Baron* Baud. Zij werd ontvangen
door den heer en mevrouw Moojen die haar
bijzonderheden over de catastrophe mede
deelden.
De Prinses was zeer ontdaan en betuig
de den Commissaris der Nederlandsche
Sectie haar leedwezen. Vervolgens bracht
zij een bezoek aan het gebouw der Balinee
sche danseressen, alsook aan de nog roo-
kende puinhoopen.
Ruim een half uur bleef Prinses Juliana
op de plaats van de ramp. Toen keerde zij
naar Ckevreuse terug, diep onder den in
druk van het gebeurde.
GROOTE SCHADE VOOR HET
LEIDSCHE MUSEUM.
Het perbureau Vaz Dias informeerde bij
het Rijksethnografisch museum te Leiden
naar de gevolgen van de ramp te Parijs. De
directeur, dr. Juynbol, die reeds een'gen
tijd ongesteld is, was ten zeerste getroffen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een groote brand heeft het Nederlandsch
Paviljoen op de Parijsche Koloniale Ten
toonstelling totaal verwoest.
De onderhandelingen tusschen Amerika
en Frankrijk over het moratorium-plan.
De Cortes-verkiezingen in Spanje rustig
verloopen.
BINNENLAND.
Verkeersongelukken in tal van plaatsen
des lands. (Gem. Berichten, 3e blad en
Laatste Berichten).
Een fabrieksbrand te Aarle-Rixtel ver
oorzaakt een schade van 33.5 ton. (Gem.
Berichten, 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
D. T. V. korfbalkampioen van Neder
land.
De Athletiekwedstrijden in het Stadion
te Amsterdam uitnemend geslaagd.
Hot tweede lustrum van Blauw Zwart te
Wassenaar.
Successen van de Leidsche Zwemclub.
OMGEVING.
Ernstige aanrijdingen bij Noordwijk en
Bodegraven.
De oud-burgerrcester van Warmond, de
heer A. J. Schölvinck, hedenmorgen over
leden.
door den ramp. De conservator van het mu
seum' dr. Krieger is gisteravond met den
trein naar Parijs vertrokken. Het- Museum
stond aan de tentoonstelling onderscheiden
voorwerpen af, welke alle origineele waren,
doch geen unica. Niettemin is ook de scha
de voor het Museum zeer aanzienlijk.
De kortsluiting, die den ramp
veroorzaakte.
In een kort onderhoud verklaarde M.
Pressard, procureur van de republiek, o.a.
het volgende:
„Ik ben van meening, dat men iedere ge
dachte aan kwaadwilligheid op zij moet
zetten. De oorzaak van den ramp moet
veeleer aan een ongeluk geweten worden.
Onder deze omstandigheden heb ik ge
meend geen instructie te moeten openon
Om 7 uur in den ochtend was men nog
van meening, dat de oorzaak van de brand
te wijten was aan kortsluiting, ondanks hot
feit, dat de stroom iederen nacht werd af
gesloten. De kortsluiting zou dan moeten
zijn ontstaan tusschen den transformator
en de in de cabine binnenkomende draden.
Om half negen echter schenen de inge-
de Parijsche Electriciteitsmaatschappij in
schappij, die ter plaatse verschenen voor
het instellen van een onderzoek zich niet
geheel en al met deze zienswijze te kunnen
vereenigen.
De minister van koloniën en de heer
Pressard hebben Spoormans, den waker,
aan een langdurig verhoor onderworpen,
evenals de brandweerlieden, die bij de ca
bine zijn geweest, teneinde na te gaan of
van schuld sprake kan zijn.
Om half tien hebben de ingenieurs van
H.K.H. PRINSES JULIANA neemt de verwoesting in oogenschouw.
