22ste Jaargang
VRIJDAG 26 JUNI 1931
No. 6932
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent pei week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Fra-nco per poel f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'i ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per
Voor IngezondeD Mededeehngen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden,
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, b
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
regeL
Dit nummer bestaat uit drie bladen
GEVAARLIJKE FILMS.
Als we even de aandacht van onze leze
ressen en lezers gaan vragen voor dit ar
tikel, waarin we willen wijzen op een paar
soorten films, waarvan het zien en vooral
het geregeld zien, een zedelijk gevaar kan
opleveren, dan doen we dit allereerst door
een paar recensies aan te halen, die we
nog maar kort geleden in dit blad vonden
over bioscoop voorstellingen in theaters
hier ter stede.
Zoo vonden we in het nummer dezer
courant, van Zaterdag 6 Juni de volgende
beoordeeling: „Na de pauze zien wij Glo
ria Swanson weer eens op het witte doek
in haar creatie als: „De Zondares". Hier
over zouden we het liefst willen zwijgen,
ware het niet, dat deze film een doorloo-
pende demonstratie is van de allerwonder
lijkste opvattingen, die de Amerikanen te
genwoordig schijnen te hebben over de
verbintenis, die wij gewoonlijk nog met den
naam van huwelijk plegen aan te duiden.
Daar speciaal voor ons Katholieken deze
verbintenis nog wel iets meer is dan een
papieren contract, kunnen wij niemand
aanraden deze zondares te gaan bekijken."
En in de courant van 20 Juni 1.1. lezen
we: „In „Liefde op bevel" wordt liefde
bevolen van een gzantschaps-attaché, die
de vrouw van een Minister van Oorlog
moet winnen voor de plannen van. zijn ge
zant,terwijl intusschen de vrouw van den
gezant in ongeoorlofde verhouding staat
tot een attaché. Zulks is voor ons onaan
vaardbaar."
Zeer juist. Maar niet alleen voor ons,
Katholieken, maar gelukkig ook voor
zooveel anderen, die buiten ons geloof
staan. Zoo schreef onlangs de heer Hk.
Brugman in „De Socialist", dat hij in de
bioscoop „nauwelijks nooit iets anders on
der de oogen heeft gekregen dan Schund"
en hij doelde vooral op hetgeen er ver
toond wordt op het stuk van huwelijksmo
raal. „Ik heb", zoo schrijft de heer Brug
man verder, „in de bioscoop nog eigenlijk
geen enkel trouw, zuiver-gelukkig huishou
den gezien, geen enkel, zooals wij dat voor
ons zelf zouden wenschen, geen enkel,
-waarin de man iets meer was dan een min
naar, geen enkel waar het zinnelijk ele
ment zijn eigen plaats inderdaad harmo
nisch innam.
Zulk soort films zijn gevaarlijk en dat
nog meer, als er gebruik van gemaakt
wordt van „den gehaten driehoek": man,
vrouw en mededinger. De inhoud van zoo'n
film komt meestal neer op 't volgende. De
getrouwde, vrouw meent, dat ze door haar
echtgenoot verwaarloosd wordt. Een
huisvriend of jeugdkennis verschijnt ten
tooneele. De vrouw voelt zich tot dezen
aangetrokken, doordat hij haar overlaadt
met. attenties. Er ontstaat een vriend
schappelijke neiging tusschen die twee,
welke neiging al sterker en sterker wordt
en overslaat in zinnelijke liefde met al de
verschrikkelijke gevolgen hiervan: schen
ding van huwelijkstrouw gevolgd door
echtscheiding en de opvatting hiervan is
van dien aard, dat geen enkel mensch,
wiens zedelijkheidsgevoel nog niet afge
stompt is, ze kan aanvaarden. Hoe groot
de invloed ten kwade op 's menschen ze
delijkheidsgevoel is van films, waarin
deze gehate driehoek is, schetste W. R.
het vorige jaar in „De Filmgids", het of-
ficeel orgaan van de Katholieke Filmcen
trale. Hij zegt onder anderen: „Het is
voor niemand een geheim, dat de be
ruchte driehoeks-verhoudingen reeds diep
in het ontvankelijk hart der massa gean
kerd zittende onophoudelijke herhaling
van vermeld thema heeft het primair on
derzoekingsvermogen van de numerieke
meerderheid der bioscoopbezoekers be
dwelmd, en nu zwalkt de goede gemeente
op den stroom van sensatie, moreele wan
verhoudingen en oppevlakkig gepoëtiseer
de ziekelijk gewaarwordingen."
We zouden verscheidene van deze soort
films met. name kunnen noemen, omdat
we ze gezien hebben en we er een oordeel
over moesten uitspreken, welk oordeel al
tijd een afkeuring inhield, hoe goed de
rollen ook gespeeld werden en hoe kunst
zinnig de uitbeelding van het scenario ook
mocht geweest zijn.
Wat zegt ge b.v. van de film: „Abie's
Rose Marie", waarin de jood Abie huwt
met de katholieke Rose Marie, eerst in
een methodistenkerk, dan om zijn vader
te believen in de joodsche synagoge en
eindelijk om Rose Marie's vader een ge
noegen te doen in de katholieke kerk? Èn
wat het ergste is deze onzin wordt in
de film goedgepraat.
Maar genoeg van deze soort films om
te wijzen op een tweede soort, die we niet
minder toelaatbaar achten.
We beginnen weer met een recensie
uit de „Leidsche Courant" van Zaterdag
4 April 1.1. „De film: „Beschermt uwe doch
ters", zoo lezen we daar, „is er een uit de
velen van den laatsten tijd, die de ouders
willen waarschuwen tegen de zedelijke
gevaren, die hun dochters tegenwoordig
van vele kanten bedreigen. Men zou de
vertooning van zulke films kunnen toejui
chen, ware het niet, dat in vele gevallen
de vlag de lading moet dekken. De op
schriften waarschuwen, doch de filmbeel
den doen die waarschuwingen te niet. Ge
noemde film behoort tot deze soort en al
zijn er verscheidene coupures in aange
bracht. toc-h hebben deze, raar onze mee
ning, de film niet kunnen rédden en moe
ten we haar ontoelaatbaar achten, omdat
ze den weg wijst om een zonde, begaan
in een oogenblik van onbedachtzaamheid,
voor het oog der wereld te verbergen op
een wijze, die nooit goed te keuren is.
Een goed verstaander heeft maar een half
woord noodig."
De verslaggever heeft dit laatste zeer
juist maar toch eerbaar uitgedrukt, het
geen noodig was, omdat ook kinderen de
courant in handen krijgen. We zullen nog
even herhalen, dat deze films hoogst ge
vaarlijk zijn en dat men alle reden heeft
om aan de goede bedoeling van de makers
te twijfelen. Hetzelfde kan gezegd worden
van die films, welke ons het lot schilderen
van meisjes, die, afgaande op de schitte
rende aanbiedingen van een betrekking in
het buitenland in handen vallen van on
verlaten, die voor deze arme schepsels
het leven tot een hel makn als blanke sla-
Ten slotte zij gewezen op de variëté's,
die in sommige bioscopen ter afwisseling
gegeven worden. De film is dan dikwijls
toelaatbaar, zelfs goed, doch het variëté-
nummer is slecht. Zoo zagen we onlangs in
een bioscoop alhier een tooneelstuk opge
voerd als variëté-nummer, een stuk van
zeer lage strekking. En daar zaten bij kin
deren van veertien jaar, want de film was
voor dien leeftijd tolaatbaar «gekeurd. Het
handengeklap bewees, hoezeer dat jonge
publiek met de opvoering ingenomen was
en met. het. stuk meeleefde, doch vraag
maar niet, welken slechten invloed dit stuk
op die kinderen, want meer zijn het niet,
uitoefende.
Het bovenstaande is geheel vrij van
overdrijving. Wat we hier neerschreven
hebben we niet van hooren-zeggen. We
hebben het uit eigen ervaring, een erva
ring, die we opgedaan hebben, als de
plicht ons riep tot het bijwonen van bios
coop vertooningen.
P. G. HOCKS.
Leiden, Juni 1931.
„Burgerlijke architecten".
Er kunnen in de bouwkunst ook hoogere
beginselen tot uiting komen; de levens- en
wereldbeschouwing van den architect kan
van invloed zijn op zijn architectuur.
Men overdrijve niet.
Wij zeggen: kan van invloed zijn. Niet
bij alle architecten zal het worden gecon
stateerd en ook niet in alle werken van
een bepaalden architect.
En vervolgens is het duidelijk, dat wij
onder levens- en wereldbeschouwing ver
staan de grond-gedachten, de
groote lijnen, niet de uitgewerkte
princiepen.
"W 'i' te zoggen, dat in de
bouwkunst tot uiting kan komen, of een
architect min of meer plat materialis
tisch is of dat hij aanvaardt en beleeft de
werkelijkheid van geestelijke waarden.
Een zekere vorm van moderne bouw
kunst heeft óók voorstanders onder hen,
die niet materialistisch zijn; wij ontkennen
dat niet maar de materialisten zijn
krachtens hun leer en hun beginse
len bewonderaars van deze architectuur.
De communisten, die het meest conse
quent de materialistisch princiepen door
voeren in alles, zij erkennen dan ook het
principieel verschil in architectuur, dat
wij hier bedoelen.
Zoo „huldigde" onlangs de Tribune Ir.
Jos Cuypers met de volgende woorden:
„Zijn verdienste is, da.t hij geen leelijke
gebouwen heeft neergezet, dan de meeste
n- 'ere burgerlijke architecten".
Dat hier van „burgerlijke" architecten
wo:dt cc. e' duideü'k op,
dat het blad diepere beginselen in de ar
chitectuur ziet. En terecht. Al is dan de
kwalificatie „burgerlijk" dwaas; maar
ieder vogeltje zingt
FRANKRIJK
FRANSCH—DU ITSCHE CONFERENTIE
IN ZICHT.
Brüning en Curtius zijn Briand welkom.
In de wandelgangen van de kamer werd
aisteren tegen den avond vernomen, dat
Briand aan de heeren Brüning en Curtius
heeft doen weten, dat de Fransche regee
ring met voldoening hun bezoek aan Pa
rijs zou zien.
Deze tijding, die uit gezaghebbende bron
kwam, wekte in Fransche parlementaire
kringen een groote voldoening.
PRINSES JULIANA TE PARIJS.
Bezoek aan de Cité Universitaire.
H. K. H. prinses Juliana heeft van haar
verblijf in de vallei van Chevreuse ge
bruik gemaakt, om een bezoek te brengen
aan de „Cité universitaire" te Parijs, in
het bijzonder aan den bouw van het Ne-
derlandsche paviljoen, waarvan de muren
wel verrezen zijn maar waarvan de af
werking moet wachten op het toenemen
van de belangstelling van het Nederland-
sche publiek voor het grootsch opgezette
gebouw, dat niet alleen een tehuis voor
Nederlandsche en Indische studenten moet
zijn, doch ook een belangrijk centrum van
cultureele voorlichting.
De prinses en haar gevolg werden te
half zes in de cité ontvangen aan den in
gang van het Nedqrlandsche paviljoen,
door onzen gezant, eere-voorzitter der Ne
derlandsche commissie en door minister
Honnorat, presidenöj^van het comité van
de cité en prof. Charléty, rector van de
Parijsche universiteit. Na voorstelling van
dé leden van het Nedérlandsch comité, te
Parijs aanwezig, bezocht H. K. H. den
ganschen bouw, de rondwandeling niet
alleen door alle verdiepingen makend,
maar 'ook een bezoek brengend aan de ver
rassen. II. K. II. toonde zich zeer opgeto
gen over den prachtigen en doelmatigen
opzet van den bouw en sprak tegenover
het bestuur haar wenschen uit voor de
spoedige voltooinng van de plannen, die
ons land op zeer waardige wijze in de
„Cilé universitaire" zouden doen verte-
woordigen. Bij het bezoek bood freule
Stuers aan H. K. H. bloemen aan. De prin
ces was de eerste, die haar naam plaat
ste in het gulden boek.
Het bezoek werd met een thee beslo
ten.
HET PROCES DAUDET—BAJOT.
Sensationeele onthullingen.
Gisterochtend werd het proces, dat de
heer Daudet den taxi-chauffeur Bajot
heeft aangedaan inzake den tragischen
dood van Philippe Daudet voortgezet. De
publieke belangstelling was enorm.
De 12e Kamer besteedt aan de zaak
slechts één zitting per week, de vrees, door
velen gekoesterd, dat zulks de getuigen-
verhooren zou verwaleren, blijkt wel on
gegrond. Tot nu toe heeft elke zitting
nieuwe getuigenissen opgeleverd, vroeger
op den achtergrond gehouden of geheel
verwaarloosd, die ten slotte de stelling
van den zelfmoord geheel hebben weerlegd
De spanning gisteren was zeer begrij
pelijk. Nog vóór de zitting begon waren
tal van sensationeele mededeelingen in
omloop. Zoo vernam men, dat de stafhou
der van de balie van Kolmar aan den pre
sident van de 12e kamer en aan mr. de
Roux, advocaat van Daudet, een telegram
had gestuurd van den volgenden inhoud:
„Brogly, kamerlid Boven-Rijn, verzoekt mij
u mede te deelen bereid te zijn voor justitie
te getuigen, dat Colombo in het bijzijn van
getuigen te Mulhausen heeft verklaard, da
der te zijn van moord op Philippe Daudet.
Bekentenissen dateeren van verscheiden
jaren. Brogly kan namen geven van perso
nages, die de bekentenis vernomen heb
ben". Het telegram is geteekend: Ferdi
nand Heitz, staf houd er van de balie van
Kolmar.
Men kan zich voorstellen, welken in
druk deze „coup de thèatre" maakte. Hij
werd bovendien onmiddellijk gevolgd door
een andere, het bekend worden van het
nieuwe getuignis van de echtgenoote van
Le Flaoutter, de boekhandelaar geheimen
agent van de politie,, bij wien Philippe
Daudet, volgens de stelling-Daudet, neer
geschoten is door Colombo.
Die echtgenoote, die bij de vorige pro
cessen, uit vrees voor haar man, getuigde
van niets te weten, is sindsdien van hem
gescheiden en thans gouvernante bij een
Bretonsche familie, waardoor zij de be
dreigingen van haar man niet meer te
duchten heeft. Zij is door het parket van
Brest opnieuw gehoord en heeft de uiterst
opzienbarende verklaring afgelegd, dat
Germaine Berton, de door de jury vrij
gesproken moordenares van Marius Pla
teau, die „vriendin" was van Le Flaoutter,
en dat Flaoutter nog een andere „vrien
din" had, zekere mad. C. Men zal zich
herinneren, dat Flaoutter en Germaine
Berton samen de sequestreering van zuster
Claudia hadden ondernomen.
Een en ander versterkt niet weinig de
stelling-Daudet en de onthullingen in dit
proces zijn wel van dien aard, dat een re
visie van het groote BajotDaudet-proees
onvermijdelijk is.
Verschillende parketten zijn weer voor
deze tragische zaak in actie en in de pu
blieke opinie vindt de lezing van de politie
weinig crediet meer.
Intusschen is de rechtbank gisteren
niet veel opgeschoten, want het kamerlid
De Brogly was niet aanwezig en in den
namiddag moesten de verhooren weer acht
dagen worden uitgesteld.
SPANJE
KARDINAAL SEGURA.
Open brief over zijn arrestatie.
Over de gevangenneming van kardinaal
Segura y Saens te Guadalajara werden in
den laatsten tijd allerlei valsche en dikwerf
lasterlijke berichten gepubliceerd.
Om dezen te weerleggen, zond de aar<s-
priester van de kathedraal van Guadalaja
ra dezer dagen aan de redactie van „El De-
bate" een open brief, die door genoemd
blad werd gepubliceerd en waaraan wij
het volgende ontleenen:
's Zondags om half één kwam de rector
van het klooster van de Zusters „Adoratri
ces" bij mij en deelde mij mede, dat ik mij
half zeven naar het klooster van genoemde
zusters moest begeven, daar kardinaal Se
gura per telefoon den wensch te kennen
had gegeven, dat alle geestelijken van de
stad daar zouden bijeenkomen.
Allen echter konden niet komen, daar
verschillenden op dab uur een godsdienst
oefening moesten leiden, zoodat in het ge
heel slechts zeven van de veertien geeste
lijken uit de stad aanwezig waren.
Hiermede wordt reeds onmiddellijk de
valsche bewering weerlegd, als zou kardi-
naa Segura tegen den bewusten Zondag
een zeer belangrijke vergadering hebben
voorbereid, waaraan de meest vooraan
staande geestelijken uit de stad en uit den
omtrek en nog andere kerkelijke autoritei
ten zouden hebben deelgenomen.
Toen wij nu met z'n zevenen bijeen wa
ren, in afwachting van, de komst van den
kardinaal, werd ons om half acht medege
deeld, dat deze gearresteerd was.
Ik begaf mij daarop met een vriend van
den civielen gouverneur naar diens resi
dentie, om hem toestemming te vragen,
den kardinaal 's nachts in mijn woning op
te nemen.
Eerst om half elf échter werden wij tot
den kardinaal toegelaten.
Op dat oogenbik konden wij den serenen
geest van den illustren gevangene bewon
deren, toen hij de woorden herhaalde,
waarmede St. Lucas, de vreugde beschrijft,
waaraan de Apostelen uiting gaven in de
gevangenis en voor de rechtbank, wanneer
zij waardig werden bevonden, iets voor
Christus te lijden.
Ook hoorden wij van zijn lippen de bit
tere klacht, dat men hem ais een gewoon
misdadiger had behandeld. In zijn houding
bemerkten wij geen enkel tseken \an onge
duld en niet de minste opgewondenheid.
Toen wij de residentie van den civielen
gouverneur verlieten, was het reeds bij
twaalven 's nachts, zoodar, Z.Em. zes uur
gevangen werd gehouden, voordat hem een
behoorlijk onderdak werd verieend, terwijl
een leek als Ortega Gasset, lie indertijd
eveneens in Guadalajara gevangen werd
genomen, slechts vijf minuten in de resi
dentie van den civielen gouverneur werd
gedetineerd, om daarna naar het beste ho
tel van Guadalajara te worden overge
bracht.
De geneesheer, die Z.Em. den volgenden
dag bezocht, deelde den civielen gouver
neur mede, dat de kardinaal slechts per
„wagonlit" de reis naar de grens zou kun
nen maken, daar hij geconstateerd had, dat
Z.Em. zeer zwak en afgemat was. Men
dwong den kardinaal echter, ondanks dit
advies van den geneesheer, in een auto
plaats te nemen en aldus Spanje te verla
ten.
Uit dit alles blijkt meer dan voldoende,
hoe schandelijk de kerkvorst werd behan
deld en hoe nobel hij dezen smaad e.'i
schande heeft gedragen.
DE SPAANSCHE
VERKIEZINGEN.
De onderdrukking der monarchisten.
Naar „EI Mati" uit Madrid verneemt,
heeft markies d'Alhucemes een schrijven
gepubliceerd, waarin hij mededeelt, dat hij
aanvankelijk van plan was, zich voor de
aanstaande verkiezingen candidaat te stel-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Briand verklaart, dat Brüning en Cur
tius welkom zijn in Parijs.
De behandeling van kardinaal Segura.
De vermiste Deensche Oceaanvliegers
zijn onverwacht in Krefeld geland. (Lucht
vaart, 2de blad).
len van do constitutioneele en parlemen
tair monarchistische partij, om in het par
lement het standpunt te bespreken, dat üij
ten opzichte van den staatsgreep van Pri
mo de Rivera inneemt.
Daar eohter de gemeenteraadsverkiezin
gen van tal van dorpen en steden, waar de
monarchisten de meerderheid behaalden,
ongeldig werden verklaard en door be
paalde elementen ook thans een pressie
op de ontwikkeling der verkiezingscam
pagne wordt uitgeoefend, zegt hij besloten
te hebben, zich bij de aanstaande verkie
zingen voor de constitueerende cortes te
onthouden.
Wordt Lerroux premier?
Bij de verkiezingscampagne in Spanje
leggen de vooraanstaande politici groote
activiteit aan den dag en o.a. de minister
van Buitenlandsche Zaken, dr. Lerroux,
weert zich krachtig. Algemeen zet men in
hem den toekomsligen premier en organi
sator der republiek.
Ernstige woelingen in Galicië.
Te Orense in Galicië had gisteren een
vergadering plaats van een commissie,
waarin de kringen vertegenwoordigd zijn.
die belang hebben bij den aanleg van den
spoorweg Urense-Zamora. Door de regee
ring was de stopzetting van dezen aanleg
bevolen. Genoemde commissie zond een te
legram aan de regeering, waarin werd ge
protesteerd tegen heb besluit in zake de
stillegging. Daarna begaf de commissie
zich, vergezeld van een groote menigte,
naar het raadhuis om daar het antwoord
van de regeering af te wachten. Het ant
woord, waarin de motiveering van het be
sluit der regeering was vervat, bevredigde
de menigte niet. Onder het roepen vau:
„Leve de republiek Galicië" bestormde de
'menigte de telefooncentrale. Het telefoon
personeel werd gedwongen de regeering te
Madrid een telegram te zenden, waarin het
uitroepen van de republiek Galicië werd
medegedeeld.
De toestand is ernstig en de mogelijk
heid bestaat, dat vandaag nog de alge-
meenc staking wordt afgekondigd. De ge
meentebesturen van het betrokken district
zijn voornemens af te treden en het is
mogelijk, dat de kiezers zich Zondag a.s.
van stemmen zullen onthouden. Politietroe-
pen zijn naar Orense gedirigeerd om de
orde te herstellen.
ITALIË
BELEEDIGING VAN DEN PAUS.
Italië zit stil.
i
Men meldt uit Rome aan de „Msbd.":
In Rome worden in het openbaar bro
chures verkocht, waarvan (Je inhoud' be-
leedigend is voor den persoon van den H.
Vader, zonder dat de anders zoo strenge
censuur dit belet.
Het betreft hier de reeds bekende bro
chure „Langzaam priester" en een nieuwe
brochure getiteld „De cat-astrophale poli
tiek van Paus Ratti", waarin de H. Vader
op grove wijze wordt beleedigd.
LITAUEN
LITAUEN EN HET VATICAAN.
Het Vaticaan heeft een nota aan Li-
tauen's regeering gezonden over de uit
wijzing van den nuntius.
De nota moet een bijzonder scherp ka
rakter dragen.
Het Vaticaan zou het desnoods tot een
verbreking van het concordaat laten ko
men.
AMERIKA
HOOVER BERAADSLAAGT.
Welwillende ontvangst van Frankrijks
antwoord.
De tot nu toe gepubliceerde mededee
I lingen omtrent den inhoud van de Fran
sche nota worden door de Fransche och
endbladen bevestigd.
Volgens de „Echo de Paris" bevat de
Fransche nota ook nog beschouwingen
over de oorzaken van de eermnmlonho oil