22ste Jaargang
MAANDAG 22 JUNI 1931
No. 6928
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
De nieuwe
Encycliek Quadragesimo Anno
Hoover biedt uitstel van betaling aan
BERICHT
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bi) onze Agenten 20 oent per week f2.60 per kwartaal
Franco per port f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is roor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele ran het tarief berekend.
Kleine advertentiën, ran ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
rerhuur, koop en verkoop f 0.50.
V Stemmen een vrije kwestie?
Het bestuur der afdeeling Rotterdam
van de Liberale Staatspartij de Vrijheids
bond schrijft aan de „N. R. Crt.":
„Uit Roomsch-katholieken kring is ons
instemming betuigd met one protest tegen
de ergerlijke wijze, waarop ih geschriften,
goedgekeurd door de katholieke geeste
lijkheid, de liberalen worden bestreden en
verdacht gemaakt. Bestuurders en leden
eener met medewerking der geeestelijk-
heid opgerichte en officieel erkende
Roomsch-Katholieke stichting, die onze
propaganda-vergade ring van 16 dezer heb
ben bijgewoond, hebben ons medegedeeld
aan hunne leden te zullen aanraden hun
stem uit te brengen op de Liberale Staats
partij, wat iederen katholiek vrij staat,
daar de naar katholieke leer bestaande
vrijheid in vrije kwesties den katholiek
ver- :>ft in deze naar zijn persoonlijke
overtuiging te handelen."
Wij weten niet, of in Rotterdam al dan
niet de propaganda van katholieke zijde
„op ergerlijke wijze" is gevoerd; wij ver
moeden, dat deze beschuldiging wel op
z'n minst wat overdreven zal zijn.
Terloops mogen wij als vaststaand con-
stcl.rren, dat de propaganda van de ka
tholieken in Leiden zóó is, dat daarin
waardeering van het goede in andere par
tijen is te vinden. Dit in tegenstelling met
de propaganda van andere zijde, waarvan
meerdere geschriften zóó zijn volgepropt
met verwaten eigengereidheid, dat de in
derdaad „bewuste" kiezers zulk geschrijf
met 'n zekere verontwaardiging naast zich
zullen neerleggen. De samenstellers van
deze geschriften beleedigen de kiezers min
of meer, door, klaarblijkelijk, te veronder
stellen, dat dezen door zulke propaganda
zouden zijn tevangen!
Wat betreft den inhoud van het boven
staande in de N. R. Crt." willen wij hier
slechte een paar korte opmerkingen ma
ken.
Het liberalisme en het socialisme kan
de katholiek niet anders beschouwen, dan
a-ls voor hem onaanvaardbare stelsels.
Hier is geen sprake van een vrije kwestie
dat is klaar als de da.g.
Medewerken, door zijn stem, om land,
provincie en gemeente volgens die stelsels
liberalisme of socialisme te doen be
sturen is dus ook wij kunnen het niet
anders inzien voor den katholiek geen
vrije kwestie; deze medewerking kan hij
niet verleenen.
Doch zelfs al zóu dit een vrije kwestie
zijn, ook dan zou de katholiek „zijn per
soonlijke overtuiging" in deze moeten vor
men door de overweging, wat in de gege
ven omstandigheden goed en verkeerd is.
En nu moet 't toch wel iedereen duidelijk
zijn, dat 't vooral in onzen tijd! ver
keerd zou zijn, om de eigen katholieke
partij te verlaten, om de eenheid van de
katholieken, als zoodanig, in de politiek te
verbreken of te verzwakken; in onzen tijd,
waarin van de katholieken zulk 'n geweldi
ge strijd om bun beginselen kan worden
geëisoht!
De katholieken stemmen ook bij de ge
meenteraadsverkiezingen allen op de lijst
der R. K. Staatspartij!
SPANJE
ONRUST ONDER DE REPUBLI
KEINEN.
In het Spaansche dorp Sant Olalla is een
vrachtauto in een troop personen gereden,
die zich naar een republikeinsohe bijeen
komst begaven.
Drie hunner werden gedood en verschei
dene anderen gewond.
De woede der menigte was zeer groot,
daar men geloofde, dat het ongeluk met op
zet was veroorzaakt.
De opwinding in het dorp heeft den ge-
heelen nacht voortgeduurd.
en hare beteekenis voor het sociale leven.
Op de buurtvergadering in het gym
nastieklokaal der R.K. Jongensschool
aan den Heerensingel, werd door een
der aanwezigen o.m. de vraag gesteld,
hoe het kwam, dat in Engeland de ka
tholieke arbeiders ongestoord lid moch
ten zijn van de sociaistische Arbeiders-
of Lahour-partij
Daarop werd geantwoord:
le. dat de Labour Partij in Engeland
principieel niet te vergelijken is met het
socialisme op het vasteland aangezien
ze tot nog toe het Marxisme met beslist
heid afwijst;
2e. dat het Engelsch Episcopaat, bij
monde van kardinaal Bourne, de En
gelsche katholieke arbeiders heeft toe
gestaan lid dier partij te blijven, zoo
lang statuten en program der Arbeiders
partij ongewijzigd blijven en de politie
ke houding der partij geen aanleiding
geeft tot een de Katholieken vijandige
houding;
3e. wijl onder de gegeven omstandig
heden de Engelsche arbeiders die
geen zelfstandige organisatie hebben en
ook nooit gehad hebben uit het oog
punt van de behartiging hunner sociale
belangen, feitelijk moeilijk anders kun
nen. (Ze zijn te weinig in aantal en te
veel verspreid).
Het verschijnen der nieuwe Encycliek
heeft in Engeland in de laatste dagen
eenige beroering gewekt, aangezien
Z H. Pius XI opnieuw en met groote
beslistheid 't Socialisme principieel heeft
afgewezen en het als een onmogelijkheid
en ontoelaatbaarheid heeft verklaart,
dat een katholieke arbeider zich bij de
socialistische partij aansluit. Integen
deel, Z. H. de Paus doet een ernstig be
roep op die Katholieken, welke zich bij
die partij hebben aangesloten om zich
daarvan los te maken en zich bij de
Katholieke Partij en haar organisaties
aan te sluiten.
Deze oproep geldt intusschen niet al
leen de arbeiders. Het is n.l. een feit,
dat vele Katholieken in Oostenrijk
en volstrekt niet alleen arbeiders er
de stelling op na houden: de Kerk zorj^t
voor mijn ziel en zaligheid, maar de
socialisten zorgen het best voor mijn tij
delijke belangen. Derhalve vervul ik
mijn godsdienstplichten getrouw, maar
ik stem op de socialistische candi
dates
Van een zelfde geestelijke verwarring
kan men staaltjes aantreffen in Duitsch-
land, in Engeland, Ierland en misschien
nog wel in meer landen. De dwaasheid,
dat n.l. Katholicisme en Socialisme met
elkaar zouden zijn te vereenigen, gaf
zelfs in Duitschland en ook in Oosten
rijk aanleiding tot de stichting van een
katholiek-socialistische partij. Deze af
gescheidenen zijn van oordeel, dat het
heel goed mogelijk is de economische
eischen van het Socialisme over te ne
men, wijl deze volgens hunne zienswijze
niet in strijd zijn met het Katholicisme;
ja, dat deze eischen overgenomen door
het Katholicisme, zouden worden ge
adeld en op zijn best tot werkelijkheid
gemaakt. (Otto Bauer in Oostenrijk).
Dit nu ontkende Z. H. de Paus in de
nieuwe Encycliek met alle beslistheid,
waar Hij woordelijk zegt:
„Al houdt het Socialisme, zooals
alle dwalingen, eenige waarheid in
(dit hebben de Pausen nooit ontkend),
toch steunt het op een leer van de
menschelijke maatschappij, die er uit
sluitend eigen aan is (aan dat Socia
lisme n.l.) en in strijd met het
ware Christendom. Religieus-
Socialisme, Christelijk-Socialisme is
innerlijke tegenspraak: niemand
kan tegel ij keen goed Ka
tholiek zijn en tevens een
waarSocialis t". (Dit zegt trou
wens ook de Nederlandsche socialist
Schmidt).
Tot deze nu die meenen, dat het toch
wel gaat, richt zich vooral de Paus,
waar Hij hen aanmaant zich van hun
dwaling los te maken, zich bij de Ka
tholieke Partij aan te sluiten en de
plaats in te nemen, die hun aangewezen
is „te midden van hen die de raadgevin
gen, door Leo XIII uitgevaardigd en
door Ons (Pius XI) plechtig hernieuwd,
met ijver opvolgen, en trachten de
maatschappij volgens den geest der
Kerk in een nieuwen opbloei van sociale
rechtvaardigheid en liefde te herstel
len".
Deze uitspraken laten aan duidelijk
heid niets te wenschen over. En toch
en toch is men aan het uitleggen ge
slagen. In Engeland werd de meening
gelanceerd, dat de Labour Partij (of
de Arbeiderspartij van Mc. Donald)
niet door de Encycliek werd bedoeld.
In Oostenrijk is Otto Bauer, de leider
der z.g. Katholieke Socialisten, bezig
de Encycliek verkeerd uit te leggen om
zijn standje bij elkaar te houden. In
Engeland heeft Kardinaal Bourne het
noodig geoordeeld in een rede te Edin
burgh te verklaren: dat de Engelsche
Katholieken zich eigenlijk met geen
enkele der drie groote partijen volko
men vereenzelvigen kunnen, noch met
de Liberale-, noch met de Conservatie
ve-, noch met de Arbeiderspartij. Met
de laatste zeker niet, dat voegt
schrijver erbij wijl de Labour Partij
hoe langer hoe meer Marxisten en Com
munisten herbergt. De tijd der scheiding
zal door de verwording der partij van
zelf voor de Katholieken worden ver
haast. Ze zullen er tenslotte wel uit
moeten.
De ervaring leert in alle landen, dat
wij, Katholieken, op eigen beenen moe
ten staan en principieel ons eigen stand
punt moeten innemen en handhaven.
Anders gaan wij er onder. Steun heb
ben wij van niemand te verwachten.
Geen enkele der linksche partijen, let
terlijk geen enkele, allerminst wel de
socialistische, denkt er ooit aan steun te
verleenen aan de Katholieken. Geen
Socialist die ooit een stem zal geven
aan een Katholiek. Nooit.
Zou een Katholiek dan zoo dwaas
zijn het omgekeerde te doen? Wel stem
men op een Socialist? Ook nooit of nim
mer.
Plicht en gezond verstand dwingen
alle Leidsche kiesgerechtigden om te
STEMMEN OP LIJST 10.
A. H. J. ENGELS.
EEN JAAR GEWIJD AAN HET ECONOMISCH HERSTEL
VAN DE WERELD.
Geen schrapping der oorlogsbetalingen.
HOOVERS VERKLARING.
President Hoover heeft Zaterdagavond
do volgende verklaring i.z. de oorlogs- en
herstel- en wederopbouw-Bchulden voor den
tekst hij den diploma'ieken vertegenwoor
digers der betrokken landen' via het mini
sterie van Buitenlandsche Zaken heeft
laten overhandigen:
De Amerikaansohe regeering stelt voor
alle betalingen in verband met regeerings-,
herstel- en wedropbouw-schulden voor den
tijd van één jaar uit te stellen, in dier
voege, dat dit uitstel zoowel betrekking
heeft op het kapitaal als op den interest,
en dat die schuldbekentenissen der regee
ringen, welke zich in particuliere handen
bevinden, er natuurlijk van worden uitge
zonderd.
PRESIDENT HOOVER
Vooruitloopend op de goedkeuring van
het Congres is de Amerikaansche regee
ring bereid uitstel te verleenen van alle
betalingen, welke buitenlandsche regee
ringen haar verschuldigd zijn, gedurende
het óp 1 Juli 1931 beginnende begrootings-
jaar, op voorwaarde, dat de belangrijkere
crediteur-stat en eveneens de hun ver
schuldigde betalingen op regeringssohul-
den voor een jaar uitstellen.
Het doel van de^e handelwijze is al
dus de verklaring van Hoover om het
komende jaar te wijden aan het econo
mische herstel van de wereld en er toe
bij te dragen, dat de krachten voor den
wederopbouw, die in Amei'ika. reeds weer
merkbaar zijn, bevrijd worden van den on-
gunstigen invloed, die zij uit het buiten
land ondervinden.
De werelddepressie heeft de Europee-
sche landen sterker getroffen dan ons eigen
land. Eenige landen voelen in ernstige ma
te den invloed van deze depressie. Door
tal van oorzaken, die alle uit de depres
sie voortvloeien, zooals de waarde-daling
van de buitenlandsche producten en het
gebrek aan vertrouwen, heeft er een ab
normale goudtoe vloed naar de Vereenigde
Staten plaats gehad, waardoor de crediet-
stabiliteit van vele landen verminderd is.
Deze en andere moeilijkheden in het
buitenland verminderen de koopkracht
voor onzen export en zijn in zekere zin
oorzaak van de werkloosheid hier te lan
de en van de voortdurende prijsdaling van
onze landbouwproducten.
Het kernpunt van onze voorstellen ligt
hierin, dat de regeeringen, die gebukt gaan
onder hun schuldenlast, de tijd wordt ge
geven om weer tot welstand te geraken.
Ik stel daarom aan het Amerikaansch
volk voor, dat het in zijn eigen belang een
goede buur en een wijze schuldeischer zal
zijn.
Ik wensch deze gelegenheid te gebrui
ken, om openlijk mijn meening over onze
betrekkingen tot de Duitsche schulden, de
herstelbetalingen en de geallieerde oor
logsschulden bekend te maken.
Onze regeering heeft geen deel gehad
aan de vaststelling van de herstelverplich
tingen en heeft daarbij geen gebruik ge
maakt van haar stem. Wij hebben met op
zet niet meegedaan aan de algemeene her
stel-besprekingen, noch aan de verdee-
lingling van koloniën en eigendommen. De
betaling van de schulden, die de Geallieer
den bij ons maakten voor de levering van
oorlogsmateriaal of voor den wederopbouw
na den oorlog, is geregeld op een basis,
die in geen enkel opzicht verband houdt
met Duitsche herstelbetalingen. Daarom
is de terugbetaling van deze schulden
een zuiver Europeesch probleem, waarmee
wij niets hebben te maken.
Ik ben dan ook in de verste verte niet
voor schrapping van de aan Amerika toe
komende schuldbedragen.
Heb vertrouwen zou in de wereld door
een dergelijke schrapping, die dan ook
door niemand is voorgesteld, ni^t vergroot
worden.
Maar aangezien de grondslag van de
schuldenregeling de betalingscapacitcit van
de schuldenaars onder normale omstandig
heden was, is het slechts in overeenstem
ming met onze politiek en met onzen oor
spronkelijke?! grondslag, wanneer wij reke
ning houden met de abnormale omstandig
heden die nu in de wereld heerschen.
Ik ben er van overtuigd, dat het Arae-
rikaansche volk niet den wensch koestert,
te trachten eenig bedrag te verkrijgen, dat
boven dc betalingsmogelijkheid van eenige
schuldenaar uitgaat en het is, naar onze
meening, dat het optreden van onze re
geering eischt, dat men zich rekenschap
geeft van den toestand, zooals deze in wer
kelijkheid is.
Zij, die zich met 1 Juli op „De
Leidsche Courant" abonneeren,
ontvangen de voor dien datum ver
schijnende nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE
Dit nummer bestaat uit drie bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een nieuwe rede van Z. H. de Paus.
Het koninklijk bezoek te Parijs, Do ko
ningin en de prins vandaag naar Elzas ver
trokken.
De Vereen. Staten zijn bereid een mora
torium van één jaar toe te staan inzake de
betaling der oorlogsschulden.
BINNENLAND.
Botsing tusschen twee autobussen bij
Borne. Drie gewonden. (Gem. Berichten,
3de blad).
Kano-ongeluk op den IJssel bij Does
burg. Een Duitscher verdronken. (Gem.
Beriöhten, 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
R. K. Nedorland wint den voetbalwed
strijd van R. K. Duitschland met 32.
(Sportblad).
Ajax kampioen van Nederland door de
nederlaag van Feijenoord tegen Go-Ahead.
(Sportblad).
Al heeft deze daad in directen zin niets
te maken met de Ontwapeningsconferen
tie, ik durf nietemin te beweren, dat de
last van de met elkaar wedijverende bewa^
peningen hebben bijgedragen tot de de
pressie, zoodat wij tevens mogen hopen,
dat dit bewijs van onze wil, om te helpen,
moge bijdragen tot den goeden wil, die
voor de oplossing van dit nog belangrijke
probleem noodzakelijk is.
De Duitsche regeering gaat met het
voorstel accoord.
Naar het Wolff-bureau verneemt, heeft
de Duitsche regeering de Amerikaansohe
regeering doen weten, dat zij accoord gaat
met het voorstel van president Hoover.
Met des te meer vreugde is deze ac-
coordverklaring geschied, daar men te Ber
lijn zoo goed naar waarde kan schatten,
wat het ingrijpen der V. S. bij de huidige
wereldcrisis beteekent. De verlichting,
welke Duitschland krachtens het Ameri
kaansohe voorstel ten deel zal vallen, be
loopt naar men in bevoegde kringen be
rekend heeft omstreeks 1500 millioen
mark. Bovendien moet worden onder
streept, dat de revisie-mogelijkheden met
betrekking tot het Youngplan door het mo
ratorium niet worden verminderd.
Men neemt te Berlijn aan, dat ook En
geland zich direct accoord zal verklaren
met het plan, en eveneens Italië. Proble-
matieker acht men thans nog de houding
van Frankrijk. Ook in Duitsche politieke
kringen wordt niet miskend, dat Frankrijk
zekere offers moet brengen. Frankrijk ont
vangt van Duitschland ruim 800 millioen
mark en betaalt aan zijn crediteuren ruim
400 millioen mark, zoodat het gedurende
een jaar 400 millioen mark minder zou ont
vangen. Men acht het evenwel te Berlijn
niet waarschijnlijk, dat Frankrijk zioh ont
trekken zal aan een gemeenschappelijke
actie van Amerika en Europa-
Het Wolff-bureau verneemt voorts, dat
Rijkspresident von Hindenburg in den
nacht van Zaterdag op Zondag een tele
gram heeft gericht tot president Hoover,
waarin hij er op wijst, dat de noodtoe
stand, waarin het Duitsche volk verkeert,
onverwijlde verlichting noodzakelijk
maakt. Men mag aannemen, dat de Rijks
president dezen stap heeft gedaan zonder
dat president Hoover daarin tevoren was
gekend. Men verwacht, dat zijn telegram
niet te Berlijn, maar wellicht te Washing
ton zal worden gepubliceerd.
