22ste Jaargang
ZATERDAG 20 JUNI 1931
No. 5927
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Lijst 10 (¥J8LE3ER.,)
BUITENLAND
BERICHT
BINNENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Lsiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franc» per port f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is toot de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
regeL
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertet^iën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
Rotterdam leertI
Rotterdam leert!
Rotterdam leert, waartoe het komt, als
een gemeente maar raak uitgeeft en niet
de tering naar de nering weet te zetten.
Rotterdam, waar de sociaal-democraat
de Zeeuw wethouder van financiën is, is
door Ged. Staten van Zuid-Holland onder
een zeker controle of curateele gezet, opdat
de gemeentehuishouding niet tot een fi
nancieel debacle leidel
Wat is er gebeurd
De „Geld." vat het geval aldus samen:
„Rotterdam had ons evenals andere
groote steden de oogen uitgestoken
door het bericht, dat ze 30 opcenten zou
heffen op de gemeentefondsbelasting.
Dertig, dat was niet veel. Doch het is bij
dertig niet gebleven: dat cijfer is verdub
beld. Dus tot 60 uitgegroeid. En deson
danks was er nog een tekort op de Begroo-
ting van 1931.
De vraag was toen, dat Ged. Staten van
deze Begrooting zouden zeggen. Nu, Ged.
Staten hebben de Begrooting goedgekeurd,
wat Maandag door de socialistische „Voor
waarts" als een triumfkreet uitgebazuind
is. De wethouder van financiën, de heer De
Zeeuw, is sociaal-demokraat, en de „Voor
waarts" staat derhalve als trouwe schild
knaap aan zijn zijde. aVnwege het partij
belang, weet ge het gemeentebelang is
'n tweede. Hoera, zoo klonk het in de
„Voorwaarts", de begrooting is door Ged.
Staten goedgekeurd en dat heette een lesje
voor de bedillers van den heer De Zeeuw,
de „heibelmakers" der Rechterzijde.
Maar achteraf bleek er wat anders. Die
goedkeuring van Ged. Staten was 'n goed
keuring met 'n staartje. Er was 'n heele
brief bij.
En die brief bevatte de voorwaarde,
waaronder de goedkeuring is verleend.
Een voorwaardelijke goedkeuring van een
gemeentelijke Begrooting derhalve! Dat is
het bizondere. Haast hadden wij geschre
ven: dat is het novum; maar misschien
is het ooit meer voorgekomen. In elk geval
is het iets bizonders en waarschijnlijk
staat het in verband met de nieuwe Wet,
die niet meer dan 80 opcenten toelaat en
daarna de toestemming van het Rijk vor
dert. Hetgeen beteekent, dat de gemeente,
die meer dan 80 opcenten moet heffen,
zich mag stellen onder de kurateele van
het Rijk.
Maar nu sprak men in den Raad van
Rotterdam van een kurateele door Ged.
Staten. Inderdaad, het lijkt er veel op.- En
geen lid van den Rotterdamschen Raad,
ook de wethouder niet is opgestoven
om tegen die kurateele verzet aan te tee
kenen. Men ondergaat ze, waarschijnlijk
omdat men ze voelt als het voorportaal
van de dreigende Rijkskontrole, die wacht,
als het tekort over 1932 door de 60 opcen
ten niet kan worden overgaapt.
De goedkeuring der Begrooting van Rot
terdam is ten slotte door Ged. Staten
„aarzelend" gegeven in verband met de
belofte van B. en W. dat zij zullen bezui
nigen. Daar is het kollege van G. S. echter
niet mee tevreden: het wil op de hoogte
worden gehouden, en behoudt zich het
recht voor in te grijpen, als het dat noodig
acht. In elk geval moet de indiening der
rekening over het eerste halfjaar van 1931
vervroegd worden".
Tot zoover het verhaal over wat te Rot
terdam is geschied.
En de moraal van dit verhaal ligt niet
erg diep, maar open en bloot voor een
ieder, die wil zien.
Voor een gemeente is van het grootste
belang: een voorzichtig financieel beheer.
Een beheer, zooals dat wij mogen dit,
gelukkig, zonder aarzeling verklaren ge
voerd wordt in Leiden door een gemeen
tebestuur, dat zich niet van den rechten
weg laat dringen door agitatie van
de S.D.A.P.!
En daarom: Ook, en niet in 't minst,
om deze reden moet er Woensdag a.s. in
Leiden worden gestemd zóó, dat de huidige
meerderheid in het gemeentebestuur wordt
bestendigd.
De lijst aller Katholieken niemand zal
zijn vaandel ontrouw worden 1 is Woens
dag 24 Juni:
Hieronder volgt het bedoelde schrijven
van Ged. Staten aan B. en N. te Rotter
dam.
De begrooting heeft sterk onze aandacht
getrokken, in het bijzonder in verband met
uwe mededeeling in het Raadsvoorstel van
15 April j.l. volgn. 122.
Na ons schrijven van 168 Maart j.l. G.S.
1101, waarin aangedrongen wordt op ver
hooging van het aantal opcenten op de ge
meentefondsbelasting met het oog hierop,
dat de eerstvolgende jaren voordeelen zou
den missen, welke ten bate van 1931 komen,
heeft het ons met zorg voor uwe gemeente
vervuld, te vernemen, dat de begrooting
weliswaar sluitend wordt aangeboden, doch
naar uwe schatting een tekort aal opleve
ren van ten minste 3.195 000, niettegen
staande het aanvankelijk aantal opcenten
verdubbeld xs.
Bij ons college is onder deze omstandig
heden de vraag gerezen, of wij tot goedkeu
ring gerechtigd zijn.
Uw college heeft echter in zijn voorstel
aaai den Raad bezuinigingen toegezegd,
welke van dien aard zouden moeten zijn,
dat de dienst alsnog sluitend wordt en dat
zij niet minder in de toekomst haar goede
werking doen geiden. Nu het dienstjaar
welhaast voor de helft verstreken is, zullen
die bezuinigingen wel zeer ingrijpend moe
ten zijn om voor dit jaar nog het gestelde
doel te bereiken.
Wij nemen niettemin aan, dat het stre
ven van uw college hierop zal ziin gericht en
hebben in het vertrouwen, dat het beoogde
doel zal worden bereikt, in de gegeven om
standigheden gemeend, hoewel aarzelend,
onze goedkeuring toch nog aan de begroo
ting te mogen hechten.
Hienneae in veroand verzoeken wij no
pens den verderen loop van deze aangeie-
genneid op de noogte genouaen ie woruen.
Uit den aard der zaak b.ijit daarop onze
aanaaoht gevestigd en moeten wij ons voor
benouden op die aangeiegenlieid in verband
met ons toezicnt teiug te komen, wanneer
het verdere begrootingsbeieid ons daartoe
aanleiding mociit geven.
Gaarne zullen wij vóór 1 Augustus a.s.
van u ontvangen een exemplaar van de be
grooting waaiin bij elke post is vermeid,
welk bedrag daarop tot 1 Jrni a.s is ont
vangen of uitgegeven.
YVij verzoeken u van de goedkeuring me
dedeeling te doen aan den Raad en een
afschritt der begrooting aan den ontvanger
uit te reiken.
Het onderzoek der begrooting geeft ons
nog aanleiding het volgende op te merken:
De bij de goeukeuring der begrooting voor
1930 gemaakte opmerkingen zijn dooi U niet
beantwoord, terwijl daarbij in het algemeen
bij de begrooting voor 1931 geen rekening
werd gehouden.
SPANJE
VREEMDSOORTIG EXCUUS.
Zamora's antwoord op het kardinaals-
protest.
Minister-president Zamora heeft kardi
naal tiegura y fcsaenz op zijn protestschrij-
ven naar aanleiding van zijn uitzetting uit
Spanje een uitvoerig schrijven gezonden,
waarin hij er op wijst, dat de Spaansche
regeering den vertegenwoordiger van den
H. Stoel den wensch te kennen heeft gege
ven, dat de kardinaal zijn verblijf buitens
lands nog eenigen tijd zou verlengen, aan
gezien anders onrust onder het publiek
zou ontstaan.
De terugkeer van den kardinaal werd
dus met verwacht.
Het was voor de regeering een reden tot
bezorgdheid met te weten, waar zich een
zoo hooggeplaatst persoon wilde ophouden.
Door <ie nerderlijke brieven van den kar
dinaal is de openbare orde en veiligheid in
gevaar gebracht.
De regeering had gehoopt, dat de kardi
naal, die uen toestand zoo goed kan beoo.-
deelen, Spanje vrijwillig zoji hebben verla
ten, aangezien dit zoowel in het openbaar
belang, al» in dat van de Kerk en de Ka
tholieken zou zijn geweest.
ITALIË
FASCISME EN KERK.
Opheffing van het processie-verbod?
Naar de „Times' -correspondent te Rome
meldt, heeft de H. Vader den aartsbis
schop van Napels medegedeeld, dat het
processie-verbod is opgeheven. De proces
sies ter eere van den H. Antonius en van
den H. Vinoentius herrerius zullen a.s. Zon
dag plaats hebben.
Het telegram uit Napels, aldus genoem
de correspondent, maakt alleen van het
houden van processies m het Napolitaansch
gebied melding, vermoedelijk echter zai de
zelfde vergunning eerlang wel voor beel
Italië gegeven worden.
De „Times"-correspondent acht de ophef
fing van het verbod voor Napels in ieder
geval een teeken van toenadering tusschen
regeering en Vaticaan, evenals de herope
ning van een aantal clubs der Katholieke
Actie, welke dezer dagen te Rome en
elders door de regeering werd toegestaan.
Volgens de „Daily lelegraph" heeft de
H. Vader reeds aan alle bisschoppen van
Italië soortgelijke instructies gegeven als
aan den aartsbisschop vau Napels, het aan
hen overlatend, te beoordeelen, of de toe
standen m hun respectieve diocesen het.
houden van openbare processies wettigen.
Nog geen overeenstemming, zelfs nog
geen onderhandelingen.
Men seint uit Rome d.d. gisteren aan de
„Msb.":
De „Osservatore Romano" publiceert de
volgende mededeeling: Eenige buitenlaud-
sche bladen hebben melding gemaakt van
een nota, welke de H. Stoel den 13den Juni
j.l. tot de itahaanscke regeering zou heb
ben gericht; zij voegden eraan toe, dat
reeds onderhandelingen plaats vinden tus
schen beide partijen.
Waar is, dat een nota verleden Zaterdag
aan de regeering is overhandigd. Totdusver
bleef deze echter onbeantwoord.
Er kan dus geen ''sprake van zijn, dat
reeds overeenstemming zou zijn bereikt en
zelfs kan niet gezegd worden, dat reeds on
derhandelingen begonnen zijn.
Een biddag voor den Paus.
Volgens bericht uit Warschau heeft het
Poolscne episcopaat besloten, op 29 Juni
(feest van Petrus en Paulus) in alle katno-
lieke kerken van Polen een bededag voor
den H. Vader te houden. De bisschoppen
willen daardoor het solidariteitsgevoel der
Poolsche katholieken met den H. Vader en
de geloofs-genooten in Italië demonstreeren.
LITAUEN
LITAUEN EN HET VATICAAN.
Waarom werd de nuntius tot schuldige
gemaakt?
De „Osservatore Romano" publiceert een
mededeeling over het vertrek van den
apostoLischen nuntius in Litauen, mgr.
Bartoloni, die nu reeds eenige dagen te
Rome vertoeft.
Het blad stelt vooreerst vast, dat de
nuntius niet gedwongen zijn post heeft
verlaten. Evenmin is het waar, dat hij
moest vertrekken, omdat hij zich ten gun
ste van een of andere partij die oppositie
voert tegen de regeering in de binnenland-
sche politieke aangelegenheden van Li
tauen had gemengd.
Het Vaticaansche orgaan wijst hierop,
omdat de houding van den nuntius steeds
correct en gereserveerd is geweest en wijl
men in sommige commentaren het conflict
oorzaken ten grondslag legt, welke in het
geheel niet bestaan, doch welke men de
wereld gaarne zou doen gelooven.
Ten bewijze van de bekwaamheid van
den nuntius wijst het blad op de succes
volle tusschenkomst van den prelaat bij
het ernstige conflict tusschen het Litau-
sche episcopaat en de regeering, in ver
band met de» toepassing van eenige artike
len van het concordaat.
Het was ook aan de bemiddeling van
den nuntius te danken, dat de oprichting
tot stand kwam van de kleine diocesane
seminaries, de hoognoodige hervorming der
katholieke faculteit aan de universiteit te
Kowno en een regeling van de salarissen
der geestelijkheid.
In December 1929 en Januari 1930 wer
den op onrechtmatige wijze eenige katho
lieke particuliere scholen door de regee
ring gesloten en weer gelukte het den
nuntius bemiddelend op te treden met voor
de scholen gunstig resultaat.
Eenige maanden geleden echter werd
de positie van den nuntius moeilijk, doch
dit geschiedde om redenen van particulie
ren aard, omdat n.l. de nuntius uit hoo-
gere overwegingen zich verplicht zag, de
uitnoodiging van een hooggeplaatste per
soonlijkheid af te slaan, hetgeen in regee-
ringskringen veel misnoegen veroor
zaakte.
In het in September j.l. uitgebroken ern
stig conflict tusschen de regeering en het
episcopaat bleven nu ook de bemidde
lingspogingen van mgr. Bartoloni vruch
teloos.
Het episcopaat moest ten slotte in het
belang van den godsdienst overgaan tot
een openlijke manifestatie, waarbij een
protestschrijven werd gericht aan de gees
telijkheid en het katholieke volk, dat eind
October verscheen.
Daarop sprak de minister van buiten-
landsche zaken de fameuze woorden, dat
men in Litauen niet voor een afbreken
van de diplomatieke betrekkingen met
het Vaticaan behoefde te vreezen, daar
het Vaticaan immers een staat zonder wa
penen en soldaten was en alleen geestelij
ke beteekenis had
Alle verdere bemiddelingspogingen van
den nuntius bleven van toen af vruchteloos
Uit dit alles blijkt echter duidelijk, dat
die mislukkingen niet het gevolg waren
van zijn inmenging in de politiek. Dit zou
trouwens nog op zeer afdoende wijze be
wezen kunnen worden met mededeelingen,
waaromtrent men echter vooralsnog lie
ver het stilzwijgen wil bewaren.
Onjuist zijn ook de berichten, welke in
eenige bladen over het vertrek van den
nuntius uit Kowno verschenen.
De Katholieken wilden weliswaar den
verlrekkcnden kerkvorst aan het station
een bewijs geven van hun sympathie, doch
deze liet eerst op 't laatste oogenblik de
kerkelijke autoriteiten van het uur van
zijn vertrek verwittigen met het uitdruk
kelijk verzoek, aan deze mededeeling geen
ruchtbaarheid te geven.
Bij het vertrek waren aanwezig het ka
pittel, de vicaris-generaal als vertegen
woordiger van den aartsbisschop, de rec
tor en professoren van het seminarie, de
leider van de Katholieke Actie, bij wie
zich te Vilkavinsk alle bisschoppen aan
sloten, die daar op een Eucharistsch Con
gres waren bijeengekomen en die den nun
tius tot de grens vergezelden.
OOSTENRIJK
Dr. SEIPEL KABINETSFORMATEUR.
Bondspresident Miklas heeft oud-kanse
lier dr. Seipel de vorming van het nieuwe
ministerie opgedragen. Seipel heeft de op
dracht aanvaard. Hij hoopt vanavond reo-Js
een voorloopige lijst van ministers gereed
te hebben.
ALBANIË
KONING Z0G0E.
Dezer dagen kwam uit Belgrado het da
delijk weersproken bericht, dat koning
Zogoe van Albanië zou zijn overleden. De
wijze waarop dit bericht in de wereld is
gekomen is merkwaardig. Wij hebben na
melijk te doen met een onbehoorlijke grap
van een radioliefhebber, die met een
eigen zendstation dit onware gerucht de
lucht in geslingerd heeft. Intusschen ver
zekert men te Belgrado, dat er toch wel
iets met koning Zogoed aan de hand zou
zijn. De nog slechts 36-jarige vorst zou n.l.
ongeneeslijk ziek zijn, de doktoren zouden
hem hebben opgegeven en er zou zelfs al
over een mogelijken opvolger gesproken
zijn, daar de koning ongehuwd is en er in
zijn familie geen opvolger aanwezig is.
Na is koning Zogoe al zoo dikwijls ver
moord en op sterven na dood geweest, dat
men deze geruchten met de grootste voor
zichtigheid aanvaarden moet. Reuter ver
zekert echter, dat de Zuid-Sla.vische re
geering zich al bezig heeft gehouden met
een overweging van hetgeen er gebeuren
kan als de koning inderdaa-d sterven
mocht.
AUSTRALIË
ONGEREGELDHEDEN IN
AUSTRALIË.
Te Sydney hebben wederom ernstige on
geregeldheden plaats gevonden, die ver
oorzaakt zijn door een beweging, die zich
beweging van werkloozen noemt, en die
verzet predikt tegen iedere ontruiming
van woningen. Twee politie agenten en
vier verzetplegers zijn ernstig gewond,
toen de politie trachtte, een huis binnen
te dringen, dat door de bewoners, die een
ontruimngsbevel haden gekregen, gebar
ricadeerd was. De verzetplegers vochten
met steenen, stokken en ijzeren staven, de
politie met stokken. De politie was ten
slotte genoodzaakt, vuur te geven en met
bijlen en hamers den toegang tot het huis
te forceeren.
De arbeiderspartij heeft het voornemen
te kennen gegeven in het parlement met
grooten spoed een wet in te dienen, die
huurders tegen het uitzetten uit hun wo
ningen beschermt, tenzij onder bijzondere
omstandigheden.
Zij, die zich met 1 J u 1 i op „De
Leidsche Courant" abonneeren,
ontvangen de voor dien datum ver
schijnende nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
In Italië zou het processieverbod door
den Paus zijn opgeheven.
Mgr. dr. Seipel weer kabinetsforma
teur.
Het aantal slachtoffers van de „St. Phi.
libert" geschat op 550 a 580. (Buitenl. Be
richten, 3de blad).
AMERIKA
BLOEDIG GEVECHT IN HONDURAS.
Rebellen verslagen.
Een verbitterd gevecht, dat den gehee-
len na-cht duurde, heeft plaats gehad bij
het Yojoa-mcer in West-Honduras tus
schen regeeringstroepen en onstandelingen
die aangevoerd werden door generaal Fer-
rera. Na een strijd van 15 uur sloegen de
rebellen op de vlucht,' achtervolgd door de
troepen der regeering. De verliezen aan
beide zijden zijn zwaar. Volgens United
Press zouden aan de zijde der rebellen
honderd dooden zijn gevallen.
DE STEUN AAN CRISISWERK-
LOOZEN.
Aan het Haagsch Corr. Bureau zijn ten
departemente van Binneiuanüsche £aken
en Landbouw nadere mehecieelingen gedaan
over de werkloosheidssteunrege-ing welke
is getroffen met de gemeenten Den Haag,
Rotterdam en Utrecht, met welke regeling
Den Haag en Utrecht zich reeds accoord
hebben verk.aard. Van Rotterdam wordt
verwacht, dat deze gemeente haar binnen
enkele dagen ook zal goedkeuren. Als ge
volg van het overleg met deze gemeentebe
sturen verdwijnt de groep „dubbel uitge-
trokkenen", welke onder een lager tarief
viel. De verlaging is voor de drie gemeen
ten opgeheven en de uitkeering blijft voor
de uitgetrokkenen nu onverminderd op de
zelfde hoogte.
Bij de rijksregeling was bepaald, dat de
steun nooit meer mocht bedragen dan een
zekerd percentage van het loon. Hiervan is
nu in de overeenkomst met de drie genoem
de gemeenten afgeweken. De minister heeft
n.l. goedgevonden dat, behoudens zijn goed
keuring, een hooger percentage mag worden
uitgekeerd, wanneer de steun groote gezin
nen met lage loonen betreft. Een belangrijk
punt van verschil betreft de aftrek in ver
band met de gezinsinkomsten van den werk-
looze. De regeling bepaalde, dat van de in
komsten zoowel van den ondersteunde zelf
als de leden van zijn gezin 2/3 in minde
ring gebracht moest worden op den steun.
De minister heeft thans, gelijk al kort ge
meld, goedgevonden, dat bij de berekening
van den inkomstenaftrek de eerste vijf gul
den inkomsten van de vrouw van het hoofd
van een gezin met kinderen buiten beschou
wing wordt gelaten, terwijl voorts wanneer
er verdienende kinderen in huis zijn een
extra toelage boven den reeds in deze re
geling vastgestelden bijslag zal worden ge
geven en wel van één gulden voor het eer
ste en vijftig cent voor elk volgend werkend
kind, met deze beperking, dat, wanneer de
vrouw en een of meer kinderen .werken al
leen van de inkomsten van de vrouw 5.
buiten beschouwing mag worden gelaten.
Ten slotte wordt nog medegedeeld, dat
nog niet is vastgesteld hoe hoog de bijdra
gen voor de gemeenten zullen zijn, daar in
verband met de inwerkingtreding op 1 Mei
j.l. van de gewijzigde belastingheffing, een
geheel nieuwe berekening noodig is. Daar
voor zijn verleden week vragenlijsten aan
de gemeentebesturen gezonden, welke thans
geleidelijk terugkomen. Aan de hand daar
van zal de vaststelling der bijdragen ge
schieden.
