22ste Jaargang
DINSDAG 26 MEI 1931
No. 6905
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Vijfde Nederlandsche Katholiekendag
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per port f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
'het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Pinkster-vuur.
In een artikel over Pinksteren weet het
„Volk" de groote beteekenis, die „de stich
ting der eerste Christen gemeente" op
het eerste Pinksterfeest heeft gehad, te
waardeeren. Dat doet het blad in deze
woorden:
„de aanvang van 'n ongekende krachts
uiting, de verbreiding van een nieuwen
godsdienst, waarmede op den duur ieder
kreeg te rekenen."
„Op den Pinksterdag verklaarde zich
een klein aantal vrouwen en mannen soli
dair, om zonder afwijking practiscli op te
volgen de voorschriften, die zij van hun
gestorven leider, Jezus van Nazareth had
den overgenomen en te leven, zooals Hij
had aangewezen en hun was voorgegaan".
En dan besluit het „Volk" zijn artikel
aldus
„Later viel de groote massa religieus en
sociaal terug. Enkele personen en kleine
groepen bleven volhouden. Maar wij zien
met bewondering naar dien kleinen kring,
de echte Pinkstergemeente. Het is ons
voordeel daar ter schole te gaan".
Het „Volk" erkent, dat het een
voordeel is, ter schole te gaa-n bij
hen, die met ernst en toewijding er naar
streven, om Christus' leer in practijk te
brengen.
Mocht die erkenning nu 'nsinprac
tijk worden gebracht!
Daar zijn tallooze historische figuren,
in de geschiedenis der katholieke Kerk, bij
wien het „Volk" voor dit doel ter schole
kan gaan.
Daar zijn er ook gelukkig onder de le-
velden velen, bij wie het „Volk" het Evan
gelie kan zien in de practijk van het dage-
lijksoh leven zij 't dan ook dat die prac
tijk door menschelijke zwakheden en on
volkomenheden is overschaduwd.
Helaas, zijn er echter ook maar al te
veel christenen, al te veel katholieken,
wier practijk in strijd is met de leer, die
zij belijden.
Christenen, zooals ze geschetst worden
door Asmodée in de „Triomf der leven
den", gisteravond in het Stadion te Am
sterdam uitgevoerd:.
„De mensch is steeds aan 't laveeren
Van bank naar kerk, van kerk naar kroeg,
Hij vindt in iedere straat een godje
heel minzaam en heel argeloos;
Hij neemt de dingen zoo ze, glijden
En teelt zijn lustje als een roos".
Dat is de Christen, die aan de bank,
die in zaken zich laat leiden door het de
vies „zaken zijn zaken", dat door zijn er-
genis zoo veel vreugde en vrede vermoord
heeft, dat al de gevangenissen ter wereld
die moordenaars niet zouden kunnen be
vatten.
Dat is de Christen, die in de kroeg, die
onder „vrienden" zijn geest vol slurpt met
het venijn van vunzige praat, gefabriceerd
in de achterbuurten der menschelijke be
schaving.
Dat is de Christen, die tusschen dat al
les door naar de kerk gaat....
Dat het Pinkster-vuur óns mogen bezie
len tot het ernstig en toegewijd streven om
te behooren tot hen, wier practijk niet al
te zeer in strijd komt, doch zoo veel moge
lijk overeenstemt met hun belijdenis!
Een inleiding. -
De opening.
Het Mysteriespel in het Stadion.
AMSTERDAM, 25 Mei.
Wij staan aan den vooravond van den
landelijken wapenschouw, die men den
Vijfden Nederlandse hen Katho
liekendag noemt en van alle kanten,
uit ban en achterban, uit stad en provincie,
van dichtbij en ver zwenkt het machtige,
katholieke leger, èn staf èn kader èn tros,
naar de Hoofdstad, om daar in de Pinkster-
week zijn uiterlijke macht te ontplooien,
eens te laten zien, wat het waard is, en dan
weer voldaan naar zijn haardsteden af te
zwaaien, gesterkt door verstandhouding,
bemoedigd door goedkeuring, verbeterd
door leiding, verheugd, door Roomsche
blijdschap, gestaald door saamhoorigheid
Weest nu geen Nurks, wien a-lle idealis
me vreemd is en de heerlijkheid ontgaat
van een leger in slagorde. Weest ook geen
Judas, die vindt, dat al die onkosten beter
aan iets anders waren besteed geweest. Is
't niet fijn, dat. om de zooveel jaren de ka
tholieken van Nederland in een massa-bij
eenkomst him koppen bij elkaar kunnen
steken, om samen te overleggen, van elkan
der te leeren, elkaar's kennis te maken, fut
op te doen, oude vriendschapsbanden aan
te halen? Gaat er geen versterkend fluidum
uit van een meeting in het stadion, van
een vergadering in de Amsteldijkkerk, van
een bisschoppelijke Mis op het Bagijnhof,
van een machtig redenaar, van vaandels en
banieren? En als we dan a.s. Donderdag
eens allemaal, met onzen Bisschop, opgaan
naar H e i 1 o o, om op die historische plek
O. L. Vrouw te eeren, en naar Egmond,
om daar behalve aan Sint Adelbertus, den
oudsten Apostel van Kennemerland, ook
eens te denken aan de beroemde Benedik-
tijnerabdij, die in vroeger eeuwen de roem
was van deze lage landen bij de zee, wèl,
is dat dan geen prachtmiddel, om weer eens
op te monteren en ons één te voelen, niet
alleen onderling, maar óók met onze verre
voorvaderen, wier erfgoed wij onverzwakt
moeten handhaven?
O, als Tertuliiaan, de geloofsverdediger
uit de Ille eeuw, eens uit zijn graf op
stond en kwam kijken, hoe vrijelijk wij, Ka
tholieken uit de XXe eeuw, kier dezer da
gen in groote groepen rondloopen door Am
sterdam, en Stadion èn kerken èn verga
derzalen èn straten vullen met onze mas
sa's, wat zou hij dan goedkeurend glim
lachen en denken aan 't woord, dat hijzelf
eens honderden jaren geleden schreef aan
de heidensche vorsten van Afrika: „Wij
zijn pas van gisteren en reeds bezetten wij
uw steden, kasteelen, vergaderzalen, leger
plaatsen, het paleis, den senaat, de
markt
Zooals bekend, zou de Vijfde Nederl. Ka
tholiekendag ingezet worden met een
mysteriespel, vervaardigd door Wil
lem Nieuwenhuis, Amsterdamseh redakteur
van de Maasbode, en op den vooravond uit
te voeren in het stadion door 'n groep van
pijn. 400 personen onder regie van Paul
Huf. Gelijk het persmuskieten betaamt, zijn
we in den loop van dezen morgen eerst eens
naar 't stadion getramd, om den boel te
verkennen en alvast wat gegevens te ver
zamelen. Een zonnige Mei-morgen lachte
over heel do weidsche, nu nog doodstille
arena, in één welker elliptische uitloopers,
vlak bij 't zng. standenbord, het kleurige
tooneel, 30.X 20 X 5% M., reeds kant en
klaar opgeslagen stond. Alleen werd er nog
wat gewerkt aan de licht- en geluidinstal-
latie, en gaven schilders en knechts hier en
door nog een laatsten toets. Wij troffen er
Paul Huf, den onvermoeid en regisseur, ar
chitect Boosten, ontwerper en bouwer van
het tooneel, en nog eenige andere medewer
kers. Wij klampten den heer Boosten, 'n
vriendelijken, jongen Maastrichtenaar, even
aan en vroegen, of hij tevreden is over den
gang van zaken.
„Zeer tevreden! Heeft u gisteravond de
slotrepetitie meegemaakt?"
„Neen", bekenden wij.
„Nu, die was buiten verwachting, 't Zal
goed zijn vanavond, ik ben er niets bang
voor".
„Hoe zit dat toch met die geluidsdistri-
butie?" vroegen wij. „Ging dat gisteravond
goed gelijktijdig met de pantomime op t
tooneel?" De lezer weet immers, dat de
tooneelspelers in dit geval alléén maar de
mimiek voor hun rekening nemen, terwijl
er in de orkestruimte gesproken en gezon
gen wordt, van waaruit mikrofoon en luid
spreker zorgen voor verspreiding over 't
heele stadion.
„Ja, dat is me erg meegevallen", ver-
Idaart Boosten, „kijk er eens, ginds o n-
d e r de eere- tribune is de orkestruimte,
daar zitten de muzikanten en de sprekers
vóór de mikrofoon en onmiddellijk naast
de eere -tribune is 'n voorbehouden plaatsje
voor Huf, die van daaruit het geheele too
neel overziet en in telefonische verbinding
staat met de naast-onder hem gelegen or
kestruimte, waar zijn bevelen stipt worden
uitgevoerd. Heusch, dat gaat heel goed".
„En is de kwestie van de akoestiek ook
daarmede geheel opgelost?" vroegen wij
nog.
„Afdoende! Alleen ginds in den anderen
elliptiscken uitlooper van het stadion was
gisteren nog 'n beetje résonance. Maar dit
is verholpen. Ziet u de luidsprekers? Daar
en daar gindsEn dan moet u niet ver
geten, dat het kunstlicht 'n buitengewoon
effekt zal maken".
Is half negen niet 'n beetje vroeg daar
voor?' waagden wij.
„Eigenlijk wel", lachte Boosten, „maar
we beginnen wel laterHet akademisch
kwartiertje
En nu het spel zelf
Een prachtige Mei-avond triomfeerde
over het weidsche stadion, toen wij even
over achten onze mooie plaats op de pers
tribune innamen, om een-en-al oor en oog
te zijn voor het mysteriespel, getiteld: „de
triomf der levenden".
Wat is eigenlijk 'n mysteriespel? Het dui
delijkste antwoord lijkt mij: een geestelijk
drama. Oorspronkelijk was 't een zuiver»
kerkelijk tooneelspel, dat het godsdienstig
geheim (vandaar de naam) van een of an
deren feestdag, bijv. Kerstmis, Maria-Bood-
schap, Driekoningen, in beeld en handeling
voorstelde, dus: dramatiseerde, om de ge-
loovigen beter te leeren on te stichten. La
ter werd de stof uitgebreider, men ontleen
de de gegevens aan Oud- of Nieuw Testa
ment, aan het leven van Jezus of de heili
gen, aan de geloofswaarheden der Kerk,
men bracht er allegorische figuren en komi
sche elementen in, en zoo kwam men tot
het genre mysteriespelen, waarvan bijv. El-
ckerlyck een bekend voorbeeld is en waar
toe ook het mysteriespel van Willem Nieu
wenhuis wil behooren, maar dan in moder
nen vorm gegoten en op onze tijden toege
past. Den hedendaagschen strijd tusschen
goed en kwaad, tusschen Michael en Lucifer
wilde de schrijver ons doen zien en de uit
eindelijke zege van den eersten over den
laatsten met en door de jeugd.
Onder al deze overwegingen was 't half
negen geworden. Op de eeretribune ont
dekten we behalve Baron van Wijnbergen
en pastoor Nolet, onderscheidenlijk voor
zatter en sekretaris van het Hoofdbestuur
der Nederl. Katholiekendagen, vele leden
van het plaatselijk Komité en van de plaat
selijke kommissies, alsmede tal van auto
riteiten, zooals dr. Wd'baut, gemeentesekre-
taris Roovers, wethouder kKropman, de
ministers Buys en Reymer, mr. van Schaik,
mr. Heerkens Thijssen, dr. Verhoeven
uit den Haag, prof. Hoogveld uit Nijmegen,
prof. van Rooy uit onze eigen stad, dr. Vla
ming
Te ruim half negen stonden eensklaps
alle rangen recht: de Bisschoppen kwamen
onder luide toejuichingen binnen, Mgr. Jan
sen, uit Utrecht, Mgr. Aengenent uit Haar
lem, Mgr. Diepen uit Den Bosch en de Liui-
burgsche Missiebisschop Mgr. Theelen, vi-
carius apostolicus van Bulgarije, van de
Orde der Passionisten, allen onder geleide
van dr. van Noort, Deken van Amsterdam,
en van hun sekretarissen.
Als allen waren gezeten, sprak de voor
zitter van het Amsterdamsche Comité, mr.
Goseling, voor de mikrofoon de volgende
welkomstrede uit, welke door luidsprekers
over heel het ruime renperk tot in alle
hoeken werd verspreid. Mr. Goseling sprak
in dezer voege:
Onze Overheden in Christus' strijdende
Kerk,
Onze Regeerders in ons dierbaar Neder
land,
Onze Bestuurders van onze mooie stad
Amsterdam,
Katholieken, die op den vooravond van
onze groote algemeene bijeenkomst hier zijt
samengekomen,
Gij allen, die gemeend hebt, dat wij u
wel zooveel te zeggen hebben, dat gij op
dezen avond naar het Stadion zijt geko
men,
het Amsterdamseh Comité van den 5en
Nederlandschen Katholiekendag heet u al
len van harte welkom en begroet u als
ik de gevoelens in één woord mag samen
vatten met oprechte blijdschap!
De 5e Nederlandsohe Katholiekendag zal
morgen in Amsterdam worden geopend.
Voor Katholiek Amsterdam is deze bijeen
komst een vreugde en een eer.
Na de hooggewaardeerde medewerking cn
stuwing door de Pers in den tijd van voor
bereiding, kan het wel niet anders, of ze
ker allen Katholieken staat duidelijk voor
oogen karakter en strekking van den Ka
tholiekendag
als een bijeenkomst der Katholieken van
Nederland in hunne hoedanigheid van lid
van de groote organisatie, die de Katho
lieke Kerk is.
Reeds in zijn eerste herderlijk schrijven,
heeft onze Aartsbisschop den vollen na
druk gelegd op het Christelijk Familieleven.
Op dit onderwerp zullen wij ons door veel
zijdige bespreking in de beide komende da
gen bezinnen. Daarvan verhopen wij heil
zame nawerking voor ons zelf, en in de
zwakheid van ons menschelijk streven, maar
onder Gods alvermogende genade ook
voor Nederland.
Min of meer los van deze bijeenkomsten,
als een soort praerogatief, welwillend aan
ons Amsterdamseh Comité verleend en met
dankbaarheid en enthousiasme aanvaard,
staat de organisatie van dezen avond. Het
is eigenlijk niet anders dan de traditioneele
begroetingsavond alleen we groeten wat
massaler en we groeten wat anders dan tot
dusver.
Ongetwijfeld hoopt het Comité, dat deze
avond de belangstelling voor de beraadsla
gingen der volgende dagen nog zal opvoe
ren.
.Maar het spel is allerminst bedoeld als
een soort attractie zonder meer. Het Co
mité is diep doordrongen van het woord
van onzen Aartsbisschap:
„dat de orspronkelijkste, eenvoudigste
„en vruchtbaarste vorm, waarin het
„practisch geloof vooral getuigt, altijd
„zal blijven het Christelijk huisgezin'.
Maar het weet ook niet het minst uit
de menigvuldige blijken van zorg der Be
stuurders in Christus' strijdende Kerk op
aarde dat dit gezin strijd te voeren heeft
in de woelende wereld, voor en om zichzelf
en om de maatschappij. Die strijd is in we
zen steeds weer de eeuwigdurende tusschen
goed en kwaad, in iederen mensch persoon
lijk èn in de menschen in hun vereenigings-
vormen bij elkaar. En in de oneindige rijk
dommen van Christus' leer worden de
eeuwige, de blijvende waarden steeds weer
opnieuw voortgebracht ook voor den
nieuwen tijd!
Daarvan wil het spel iets geven. Onge
twijfeld in een niet volmaakt pogen, maar
stellig in oprecht streven en in heilige be
zieling. Zoo hoop ik zult u allen het
spel kunnen en willen ontvangen. En mis
schien is het voor sommigen nog wel iets
meer.
In dezen geest heeft ons Comité u opge
roepen, om in dit strijdperk te beleven iet.s
van den grooten strijd waarin de triomf in
beteekenis zeker niet ten achter staat bij
zegepralen, die hier behaald plegen te wor
den.
Het devies voor den gebruikelijken strijd
binnen deze muren heeft ongetwijfeld ook
zijn beteekenis voor de strijders op andere
terreinen des levens, ook voor de Katholie
ken.
Citius, altius, fortius!
Ik weet wel: zij, die gelooven, haasten
niet. Maar dit is allerminst een motief voor
lauwe laksheid. Goed begrepen., kan uit
dit devies spreken een diepe geest van
eigen ongenoegzaamheid en van rotsvast
Godsvertrouwen. Maar gewerkt moet er
worden, omdat de dag voor ieder slechts
kort is..
En daarom: niet toekijken en niet af
wachten. Maar aanvatten, spoedig, snel
ler!
En bij het werk kan men het ideaal niet
hoog genoeg stellen. Bijna als in het spel,
zal van de aarde steeds zichtbaar moeten
zijn het hemelplatform.
En daarom h o o ge r, steeds hooger, in
de doelstelling bij al ons werk!
Voor dit alles is de eerste voorwaarde:
de Geest van sterkte, de heilige drang, de
intensiteit in het werk.
En daarom sterker, krachtiger, meer
heilige drang bij al ons werkl
Heb gaat om niet minder dan om „Triomf
der Levenden", dat is ben slotte om het die
nend deelhebben aan Gods glorie; buiten
en boven onze verdiensten, maar niet zon
der ons werk. En de zekerheid voor die
triomf- is alleen inChristus' Kruis!
Nauwelijks had deze rede weerklonken,
of in het reeds invallend duister werd na
'n korte ouverture vanaf het fantastiek-
verlichte tooneel het drie-bedrijvig myste
riespel begonnen, dat in modernen vorm
ons den strijd te zien gaf tusschen goed en
kwaad
Laten wij ons oordeel nu aanstonds hier
mede beginnen dat èn Nieuwenhuis èn
Huf èn Boosten wèl weten, wat tooneel is.
Wat moet tooneel zijn? Dat moet de resul
tante wezen van verschillende krachten,
welke ieder voor haar taak berekend zijn
niet' alleen, maar ook met elkaar harmo
nieerend samenwerken. Waar ieder van de
drie bovengenoemde kunstenaars aan deze
eischen voldeed, was iets goeds te verwach
ten. En daarin hebben zij niet teleurgesteld.
De opvoering was „modél", perfect-af, zoo
wel wat décor en tooneeltechniek, als tekst,
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Treedt Briand af of niet?
De toestand in Spanje.
Overstroomingen in Roemenië. (Buitenl.
Berichten, 2de blad).
BINNENLAND.
De vijfde Nederlandsche Katholiekendag.
Tal van Pinksterongelukken op den weg.
Twee dooden bij een auto-ongeluk bij
Sneek. Vreeselijk molor-ongeluk te Den
Bosch. Een auto in het Noord-Hollandsch
Kanaal. (Gem. Ber., 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
R.-K. Nederland wint met groote cij
fers van R.-K. België. (Sportblad).
Excelsior en M.S.C. verdwijnen uit de
eerste klasse K. N. V. Bi (Sportblad).
Het Gymnastiekfeest van den D. H. G.
B. te Schiedam. (Sportblad).
Nieuw Ned. record 100 M. hardloopen
van Berger. (Sportblad).
voordracht, gebarenspel en muzikale illus
tratie betreft. Achteraf bleek, dat voor vele
luisteraars de luidsprekers niet duidelijk
waren, mij persoonlijk trof het onnatuurlij
ke van akteerende personen, wier sbemmeji
van een anderen kant kwamen. Zoo werd
het mysteriespel in hoofdzaak een k ij k-
s p e 1, maar toch een grandioos kijkspel
Wat 'n schittering van kostuums, welk 'n
effektvolle belichting, wat pracht van too-
neelbouw, wat fraai gebarenspel, vooral van
de hoofdfiguren: Lucifer (Jos. van Turen-
hout, lid R.Iv.A.T.) en Miohaël (Louis Lutz,
lid van Sint Thomas). Van degenen, die in
den ondergrondschen studio onder leiding
van Eduard van Beinum de muziek van
Lou Lichtveld uitvoerden, noemen wij voor
al de soliste Hans Gruijs, terwijl onder de
sprekers goed waren Hans Meertens als
Miekaël, Frits van Dijk als Lucifer, en voor
al mevr. de Vries als „Sprekende Vrouwen
stem", die bizonder voldeed. Zoo werd dit
tooneelgebeuren toch 'n belangrijk experi
ment, dat, al liet de geluidsdistributie te
wenschen over, in menigerlei opzicht ver
baasde door 'n geraffineerde techniek.
De klok wees elf uur, toen de duizenden
toeschouwers het stadion verlieten. De
réunie, welke na de uitvoering in den foyer
gehouden werd voor al wie zich daartoe
geroepen voelde, kon maar heel kort zijn.
Weldra reden de bisschoppen en de minis
ters, luide toegejucht, in hun auto's weg.
Maar in den naasten omtrek bleef het nog
lang beweeglijk van menschen, die in den
heerlijken Mei-avond heelemaal geen prik
kel voelden, om haast te maken met naar
huis te gaan. De officieuze inzet van den
Vijfden Nederl. Katholiekendag is geschied.
Morgenochtend om elf uur worclt in de aula
van het Koloniaal Instituut de „dag" eerst
officieel geopend, nadat Mgr. Aengenent om
half 10 op het open Bagijnhof een stille II.
Mis zal hebben opgedragen.
H. A. ULLEMAN, Pr.
AMSTERDAM, 26 Mei.
Na de Heilige Mis, die werd opgedragen
door Z.Exc. Mgr. J. D. J. Aengenent, Bis
schop van Haarlem, in het Begijnhof, werd
hedenmorgen do openingsvergadering ge
houden in den aula van het Koloniaal In
stituut, waar o.m tegenwoordig waren
Hunne Excellenties Mgr. Schioppa, Inter
nuntius, Mgr. J. H. G. Jansen, Aartsbis
schop van Utrecht, Mgr. P. A. W. Hop
mans, Bisschop van Breda, Mgr. A. F. Die
pen, Bisschop van 's-Hertogenosch, Mgr.
J. D. J. Aengenent, Bisschop van Haar
lem, prof. mr. dr. W. H. Nolens, Minister
van Staat. Jhr. mr. Ch. J. H. Ruys de Bec-
renbrouck, Minister van Staat, mr. J. R.
H. van Schaik, voorzitter van de Tweede
Kamer, mr. dr. L. N. Deckers, Min. van
Waterstaat.
Deze vergadering werd geleid door mr.
A. Baron van Wijnbergen. In zijn openings
woord herinnerde hij er aan, dat Alge
meene Katholiekendag is de samenkomst
der Katholieken als kinderen der Kerk,
staande onder directe leiding van het- Epis
copaat, terwijl het Hoofdbestuur slecht
als uitvoerder fungeert.
De laatste bijeenkomst in Maastricht
mocht nog gehouden worden onder aas-
voering van den sindsdien overleden Aarts
bisschop van Utrecht, die 12 jaar geleden
den Algemeenen Katholiekendag stichtte
Openlijk gaf spr. uiting aan de gevoelens
van hartelijke, kinderlijke dankbaarheid