22ste Jaargang
WOENSDAG 20 MEI 1931
No. 690)
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
De encycliek-herdenking te Rome.
BUITENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor LeideD 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franoo per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS N* 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vier bladen
V De wereld-feesten te Rome.
He éénheid der Katholieken inzake de
vraagstukken, welke onmiddellijk den
Godsdienst raken, is een feit, dat door
niemand wordt ontkend.
De Kerk is één en algemeen.
Die éénheid en algemeenheid zijn in de
afgeloopen week weer zoo grootsch gede
monstreerd bij de feesten te Eome, waar
Katholieken uit de verscheidene wereld
streken te zamen waren, rondom den éénen
Vader, den Paus; waar de verscheidene
talen der wereld werden gesproken, die
toch alle te zamen stroomden in de ééne
gemeenschappelijke taal van het geloof
het geloof in alles was Christus heeft ge
openbaard, en de H. Kerk te gelooven
voorhoudt.
Maar die éénheid der katholieke kerk
openbaart zich óók in de vraagstukken,
welke niet onmiddellijk den Godsdienst-
betreffen, ook met name in het sociale
vraagstuk
Ongetwijfeld er is inzake de sociale
kwestie onder de Katholieken verschil van
meening; een verschil van meening, dat
alleszins geoorloofd is, en we dur-ven
zeggen: alleszins vanzelf sprekend is, om
dat de inzichten in concrete, veelzijdig-
saamgestelde maatschappelijke toestanden
voor ons, menschen, met beperkten ge
zichtskring, als noodzakelijkerwijs ver
schillend moéten zijn.
Maar in de grond-beginselen, en in be
paalde algemeene richtsnoeren inzake de
oplossing van het sociale vraagstuk
richtsnoeren van groot practisoh belang,
zijn toch de Katholieken, krachtens en
tengevolge van hun éénheid in geloof, ook
weer één en onverdeeld!
En dat is óók en wel zeer bijzonder in
de afgeloopen week schitterend gebleken
bij de wereld-hulde, die in Rome is ge
bracht aan de grondwet van de katholiek
sociale actie ever héél de wereldde
„Rerum Novarum"!
De „Rerum Novarum"-herdenkmg, te
Rome gevierd, is door de geheele katho
lieke wereld meegeleefd, niet in 't minst
ook, ongetwijfeld, door de Katholieken van
Nederland.
Terloops willen wij hier even oonstatee-
xen, dat in vele niet^katholieke dagbladen
van de grootsche wereldgebeurtenissen te
Rome melding is gemaakt in slechts enkele
regelsDie gebeurtenissen zelf worden
daardoor niet minder; maar een dergelijke
berichtgeving opent een eigenaardige kijk
op veler geesteshouding....
De katholieke pers heeft zooals van
zelf spreekt hare lezers uitvoerig inge
licht en op de hoogte gehouden van wat in
het centrum der katholieke wereld plaats
greep.
De meeste bladen heb'ben door te Rome
vertoevende medewerkers de grootsche
feesten hun lezers doen mededeelen.
Voor onze courant heeft een der redacteu
ren zelf de „Rerum Novarum"-feesten bij
gewoond en in meerdere brieven zijn in
drukken gegeven van die mondiale fees
ten, welke bij iederen Katholiek 't kan
niet anders gespannen belangstelling
opwekken. Zóó hebben onze lezers in den
geest de feesten te Eome kunnen bijwo
nen zoo goed mogelijk
Dat de „Rerum Novarum" zelf nu ook
moge blijven staan in aller katholieke be
langstelling! Dat deze grondwet van de
katholieke sociale actie moge worden be
studeerd, meer en meer, om er naar te
handelen. En naast de „Rerum Novarum"
ook de nieuwe encycliek van Paus
Pius XI over het sociale vraagstuk „Qua-
dragesimo Anno", waarvan reeds is gepu
bliceerd de korte inhoud, die de verschijning
van de geheele encycliek met spanning
doet verwachten!
Een audiëntie van de Nederlanders bij den Heiligen
Vader. - De Paus vol lof over Nederland,
dat H.ij prijst allereerst om zijn missie-actie
en verder om zijn actie op sociaal terrein
(Van onzen eigen Redacteur).
y ROME, 16 Mei.
Het leven is gelijk een droom. Vanmid
dag binnen het uur twee audiënties bij den
H. Vader gehad! de eerste een zooge
naamde semi-particuliere met tien perso
nen tegelijk van de „Sala del Tronetto",
de zaal met de kleine troon, de tweede
met de pelgrims in de Sala Ducale.
De eerste is voor mij van meer belang
dan voor den lezer, doch ik vermeld het,
omdat het toch wel iets merkwaardigs is,
bij den Paus op audiëntie te komen, en tien
minuten later wéér.
De zevenhonderd Nederlandsche pel
grims stonden opgesteld in de „Herloglijke
Zaal", een zaa<l met een beschildering, ty
pisch voor de Italiaansche renaissance, in
het midden afgescheiden door een enorm.
marmeren gordijn, dat door engeltjes om
hoog wordt gehouden.
Onze bisschoppen, mgr. Smit, mgr. Eras,
minister Aalberse en de vertegenwoordi
ger der organisaties en van de pers ston
den in de anti-camera tot de Sala Ducale
opgesteld.
Wachten duurt lang, vooral met een
leege maag. Men raakt spoedig uitgeke
ken aan de heèn-en-terug en op-en-af ren
nende kamerheeren en Palatijnsche offi
cieren. Maar al wacht men nog zoolang
gespannen ieder teeken af, of de Paus in
aantocht is, toch wordt steeds onverwacht
het sein van: knielen! gegeven en komt
de H. Vader geruischloos binnen-wande
len, gevolgd door enkele kamerheeren en
officieren.
Nadat de Bisschoppen den Paus de
hand gekust hadden, vormden zij mede
zijn gevolg langs de knielende rijen van
honderden pelgrims, die allen den Vis-
sohersring kusten.
De Paus zette zich daarna neer op de
roode troon onder het roode baldakijn.
Aan weerszijden stonden paarse-kamerhee-
ren, officieren der edelgarde, en hier en
daar, tussehen het publiek in, de Zwitsers,
als een middeleeuwsch sprookje temidden
van al die modern-gelde ede menschen.
De Aartsbisschop hield een toespraak
in het Fransch, waarin Z. H. Exc. den Paus
verhaalde, wat in Nederland op sociaal
gebied was tot stand gebracht. Prof.
Aalberse kreeg toen de Aartsbisschop
zijn werk releveerde een hartelijk ap
plaus. (Wij hebben deze rede reeds Zater
dag vermeld).
Zijn Heiligheid nam nu zelf het woord
én zittend op zijn troon, heeft hij zulk
een lofspraak gehouden op Nederland, on
ze Nederlandsche priesters en onze Ne
derlandsche arbeiders, dat alle deelnemers
straalden van rechtgeaarde vaderlands
liefde.
Met lichte schokjes van het hoofd, met
wuivende gebaren begeleidde de H. Vader
de ophemelende en van groote waardee
ring getuigende woorden, tot de Neder
landers en speciaal tot de Nederland
sche arbeiders gesproken. En de roode,
met goud geborduurde schoen, die onder
het witte toga te voorschijn kwam, tipte
bij ieder belangrijk woord op een denkbeel
dig „pedaal", als om de reeds heldere en
duidelijke stem van den Paus tot een
fortissimo te doen aangroeien.
De Paus is bijzonder op Nederland ge
steld! Dat bleek niet alleen uit de lange
duur en de zorgvuldige bestudeering der
niet van het papier opgelezen Fransche
lofrede, maar bovenal uit de genegenheid
en de liefde, die in zijn grijze oogen blon
ken, wanneer Z. H. van zijn belangstelling
voor Nederland gewaagde.
Als de Paus een Nederlander was ge
weest, hij had niet schooner tot ons, Neder
landers, kunnen spreken!
De H. Vader sprak ongeveer als volgt:
Gisteren heb ik u allen welkom gehee-
ten op de groote audiëntie en kan dat hier
slechts repeteeren.
Ik heb daar in het Italiaansch, Fransch
en Duitsch gesproken. Doch dit is voor Hol
landers geen bezwaar, want die zijn poly
glotten.
Het doet mij thans genoegen, u thans
persoonlijk te kunnen begroeten in het
huis van uw Vader.
Bijzonder welkom zijn de kinderen, al
dus de H. Vader, uit het'land van onze
voorkeur, uit Holland. Holland heeft de
voorliefde van den Paus niet alleen om
zjjn schoone geschiedenis, waarvan Wij ge
hoord hebben van uw hoogen tolk, Onzen
beminden broeder, den Aartsbisschop van
Utrecht. Het is die voordracht, die Wij
eerst hebben gelezen en nu hebben ge
hoord, en die de grootste belangstelling
en vreugde opgewekt heeft, want Wij heb
ben daarin ons dierbaar Holland gezien
in het licht van karakteristieke schoon
heid.
Wij hebben uw tegenwoordigheid hier
gaarne gezien, want de wijze, waarop de
Encycliek „Rerum Novarum" bij u is uit
gevoerd, is geschied volgens de gedachte
van Paus Leo XIII.
Wij zijn dankbaar aan dien Paus voor
dien schat, ons in „Rerum No varum" ge
geven, maar ook aan u, die ze in overeen
stemming met den Paus hebt uitgevoerd
en het is Ons een vreugde, de Holland-
sche pelgrims hier te zien, want hier zijt ge
op uw plaats.
Gij hebt recht deel te nemen aan deze
herdenkingsfeesten.
Eeeds meermalen hebben Wij u ge
noemd onze dierbare Katholieken uit Hol
land. Wij hebben voor u een gerechtvaar
digde voorliefde.
Die voorliefde zou reeds volkomen ge
rechtvaardigd zijn om alles, wat Holland
doet voor de missies.
Ik heb al meermalen naar een gelegen
heid gezocht om sh* wat Holland voor
de missies doet, op heffeere-rapport te stel
len van héél de wereld.
Maar er is nog een andere reden voor
die voorliefde en wel uw verdienste, uw
plannen en uw daden op sociaal terrein.
De Hollanders arbeiders, die hier in
zoo grooten getale aanwezig zijn, moeten
wel goed gefortuneerd wezen; maar, als ik
den rijkdom van Holland noem, dan heb ik
niet allereerst het oog op de materieele
welvaart, doch op de geestelijke waarde
van de arbeiders, wier liefde voor het oude
geloof hen heeft gedrongen zelfs in deze
moeilijke tijden in zoo grooten getale naar
hier te komen.
Gij bemint uw arbeid, maar gij bemint
ook ons oude geloof, waardoor gij van de
Kerk de heiligheid leert, die- uw arbeid
hebben moet.
Ik gevoel mij gelukkig u zoo iets pret
tigs te kunnen zeggen bij uw tegenwoor
digheid in het Huis uws Vaders.
Wij willen u dan ook zegenen met een
vaderlijken zegen, groot als uw geloof,
voor u en voor uw familie en voor uwen
arbeid in het algemeen, een zegen voor
de werkgevers en uw broeders en zusters
in den arbeid.
Wij zegenen speciaal ook de priesters
die onder leiding der bisschoppen mede
werken aan den arbeid in de organisaties.
Wij zegenen uw goede herders, die me
dewerken aan het apostolisch werk.
Speciaal willen wij u gelukwenschen
met de inzegening en opening van het Hol-
landsch college, dat een bron van zegen
zal zijn en alle priesters, die daar geleefd
zullen hebben, ook lang na ons en die hier
verwijlden tussehen de catacomben en de
fraaie basilieken, zullen den geest van
Rome naar hun land medenemen en een
nieuwen band onderhouden tussehen uw
land en den H. Stoel.
Een bijzonderen ze-gen spreken Wii uit
voor alle Katholieken, die de leiding hun
ner bisschoppen volgen.
Een geweldig gejuich steeg op, toen de
H. Vader geëindigd had en van de troon
oprees. Voelde de Paus zich Nederlander
met de Nederlanders, wij voelden ons in
enthousiasme één met de Romeinen.
De Pauselijke Zegen werd gegeven en
daarna klonk machtig en majestueus het
„Aan U, o Koning der Eeuwen", als een
eed van trouw aan Christus' Plaat sbeklee-
der.
Na afloop der audiëntie spraken wij
nog een van de Zwitsers, die deze audiën
tie medemaakte en de audiënties die an
dere volkeren. „Jo, jo", zeide hij in het
trouwhartig Zwitsersch-plat, „mann kann
schon sehen, dasz der Pabst Holland herz-
lich liebtEr lobt die Völker alle! A'ber
niemals lobt er so aus ganzem Herz und
Seele, als heute die Hollander."
Denzelfden middag is hot Nederlandsch
College geopend. Een eenvoudige plechtig
heid, die onder leiding stond van mgr.
Eespighi als ceremoniemeester, en waarbij
de Aartsbisschop een rede hield. Een
koortje van student-priesters voerde bij
de inzegening de kerkelijke gezangen uit.
Het Nederlandsch College is gelegen ver
van het centrum der stad in een nieuwe
wijk, die eigenlijk een heel oude wijk is, na
melijk op de Aventijnsche berg. Eeuwen
lang heeft deze heuvel verlaten gelegen;
eerst in de laatste jaren is de Aventijn,
vroeger zoo schilderachtig met zijn oude
vervallen kerken tussehen de wijngaarden,
met frissche nieuwe huizen volgebouwd.
Het College Olandese is een kloek ge
bouw, geriefelijk maar geheel niet overda
dig ingericht. De kapel is eenvoudig, met
twee bontmarmeren altaren in echt-Ita-
liaansche stijl.
De studenten, die him schoone woon
plaats in de schaduw van St. Pieter, voor
die nieuwe gebouwen verlaten moealen,
voelen er zich, onder de goede zorgen der
zusters van het Gezelschap J. M. J., al
heel goed thuis.
De Nederlandsche pelgrims hadden gis
teravond eeq. réunie in de heerlijke tuinen
op de Pincio. Het ging er echt gemoedelijk
en gezellig toe.
Boven in een restaurant was een
orkestje opgesteld, dat eerst het „Wien
Neerlands Bloed" speelde. Toen verzocht
werd om het Italiaansche volkslied te spe
len, werd medegedeeld, dat dit verboden
was1
Een der deelnemers, de bekende musi
cus Alphons Vranken, speelde op de piano
het „Wilhelmus" en andere volksliederen
als „Piet Hein", die met vuur werden
meegezongen. Dank z"ij den Italiaanschen
wijn, hadden de Hollanders alle schuchter
heid afgelegd!
DUITSCHLAND
TEWATERLATING
PANTSERKRUISER A.
Gisteren is te Kiel het z.g. pantsersohip
A, ais eerste van een klasse van vier, ter
vervanging van de verouderde pantserkrui
sers, te water gelaten en gedoopt door pre
sident Hindenburg.
Het schip ontving den naam „Deutsch-
land".
Jarenlang heeft het te bouwen schip in
de politieke belangstelling gestaan van bin
nen- en buitenland. In Duitschland be
dreigde de eventueele bouw een oogenblik
zelfs 't bestaan van de regeering, doch de
houding der soc. partij, die tenslotte met
vrijwel alle partijen het erover eens is, dat
de Duitschland bij het Verdrag van Ver
sailles toegestane mate van bewapening tot
haar maximum moet worden opgevoerd,
heeft tenslotte de „Ersatz-Preussen,, gered.
Wat is dan het bijzondere in dien Duit-
schen pantserkruiser? De beperking, welke
do Duitsche marine werd opgelegd door
het vredesverdrag van Versailles, heeft de
Duitsche technici gedwongen, hun inspan
ning te richten op de constructie van een
zeer efficient vaartuig, welks eigenschap
pen toch niet met het Verdrag in strijd
zouden zijn. De Duitsche vloot mag niet
grooter zijn dan 6 pantserkruisers van ma
ximaal 10.000 ton, zes kruisers van max.
6000 ton en 24 torpedobooten van max. 800
ton. Toen de oude pantserkruiser „Preus-
sen" de leeftijdsgrens had bereikt, heeft
men er naar gestreefd, hem door een zoo
krachtig mogelijk pantserschip van 10.000
ton te vervangen.
Dat dit schip in technischopzicht iets
merkwaardigs zou zijn, blijkt al reeds hier
uit, dat het 48 millioen gulden heeft gekost,
terwijl aan kruisers van dezen omvang
meestal niet meer dan de helft wordt be
steed. Deze grootere kosten zijn in de
eerste plaats een gevolg van de bewape
ning. De „Deutschland" heeft, afgezien
van de lichtere stukken, in twee geschut-
torens zes kanonnen van 28 c.M., een ka
liber, dat in andere vloten slechts op veel
grootere vaartuigen voorkomt. Deze bewa
pening is feitelijk die van een kleine
dreadnought.
Het was natuurlijk zaak om ondanks de
zware bewapening een groote snelheid mo
gelijk te maken. Men heeft dit probleem
opgelost door het schip en zijn motoren zoo
licht mogelijk te maken. De staalplaten, die
de scheepsromp vormen, zijn niet aan
elkaar geklonken, doch gelascht, hetgeen
bovendien het schip nog krachtiger en elas
tischer ..heeft gemaakt. Voorts wordt de
kruiser voortbewogen door Dieselmotoren,
waarmee het gemakkelijk een snelheid van
26 knoopen kan halen. Bij een snelheid van
20 knoopen bedraagt de maximum-actie
radius niet minder dan 10.000 mijl.
Door deze kracht en snelheid heeft de
nieuwe pantserkruiser den naam „slagschip
in zakformaat' ongetwijfeld verdiend. Hij
kan de logge schepen, die hem zouden kun
nen vernietigen, gemakkelijk ontloopen, en
is door zijn zwaar geschut kruisers van
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Bevredigend verloop van de besprekin
gen in de Europeesche commissie.
De tol-unie-kwestie verwezen naar het
Haagsche Internat. Hof.
Pantserkruiser A. te water gelaten.
LEIDEN.
Gisteravond heeft op de terreinen van
den Houthandel der fa. Gebrs. Van Hoe
ken een felle brand gewoed. (Tweede Blad).
denzelfden omvang gemakkelijk de baas.
Tegenover de modernste Britsche slagkrui
sers, die 42.000 ton meten, met 'n ma-x. snel
heid van 32 knoopen en geschut van 38 C.M.,
is de nieuwste aanwinst der Duitsche vloot
echter weinig of niets waard. En de Fran-
schen hunnerzijds vertrouwen, dat de drie
slagschepen van 23.000 ton, die zij op stapel
gaan zetten, eveneens ruimschoots opge
wassen zullen blijken tegen de nieuwe
Duitsche kruisers van het type „Deutsch
land", waarvan er, volgens de plannen van
het rijksweer-minis'terie, vier zullen worden
gebouwd.
FRANKRIJK
DE OUSTRIC-AFFAIRE.
De senaat als staatsgerechtshof bijeen.
De senaat is gisterenmiddag als staats
gerechtshof bijeengekomen om de aan
klacht in behandeling te nemen, welke de
Kamer tegen de bij de Oustric-affaire be
trokken senatoren, Raoul Peret, den vroo-
geren minister van justitie, en Renó Bee-
nard, oud-gezant te Rome, heeft ingediend,
evenals tegen de vroegere staatssecretaris
sen, Gaston Vidal en Fabre.
De procureur-generaal las bij het begin
van de zitting de acte van beschuldiging
voor. De verdediger van Raoul Peret pro
testeerde formeel tegen de acte van be
schuldiging en deed een beroep op de rech
ters, om zich niet door hartstocht te laten
leiden, doch zich op den grondslag van het
recht te stellen.
TEXEIEL-CONFLICT IN
NOORD-FRANKRIJK.
De algemeene staking afgekondigd.
De algemeene staking in de textiel-indus-
trie is Maandagmorgen begonnen.
De staking in het textielgebied van
Noord-Frankrijk omvatte gisteren 107.000
man.
De indruk bestaat, dat er voorloopig
niet veel kans bestaat, dat overeenstem
ming tussehen beide partijen zal worden
verkregen. Beide partijen stellen elkaar
verantwoordelijk voor het uitbreken van
I de staking.
j De orde is tot nu toe nergens gestoord.
Een communistische vergadering is giste-
renavond ontbonden.
Men vreest, dat de staking zich ook tot
andere bedrijven zal uitbreiden, aangezien
verschillende arbeidersorganisaties verga
deringen hebben uitgeschreven oni over dó
afkondiging van een sympathiestaking te
beraadslagen.
SPANJE
DE TOESTAND IN SPANJE.
De rust nagenoeg weergekeerd.
Volgens een bericht uit Madrid is de
staat van beleg, die afgekondigd was naar
aanleiding van de aanvallen op de kerken'
en kloosters thans opgeheven.
Verklaard wordt, dat in het heele land
weer rust heerscht.
Slechts in een kleine provinciestad heeft
zich nog een incident voorgedaan. Commu
nisten trachtten aldaar een kerkelijke pro
cessie in de war te sturen, waarop het tot
een vechtpartij tussehen de geloovigen en
de communisten kwam, waarbij 4 perso
nen verwond werden.
Aan de universiteit van Valladolid is de
geneeskundige faculteit tot October geslo
ten, daar de studenten verlangden, dat de
professoren hun zonder examen het diplo-
ma voor de uitoefening van de praktijk zou-
j den uitreiken. Toen de professoren weiger-
den dit te doen, werden zij door de studen
ten opgesloten.
J Dit is thans beantwoord met de sluiting
i van de faculteit.
Alle buitenlandsche Jesuieten-paters heb
ben het land verlaten in verband met het
vijandig optreden der communisten en an
dere elementen.
Ook de Spaansohe Jesuieten hebben hun
kloosters verlaten en zullen voorloopig als
particulieren bij hun familie gaan leven. Zij
zullen niet te-rugkeeren, voordat de toe
stand genormaliseerd is.
