22ste Jaargang DINSDAG 12 MEI 1931 No. 6895 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN BUITENLAND STADSNIEUWS S)e £eicbelie (Bou/tcmt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal Franco per port f 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel* Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50. Dit nummer bestaat uit drie bladen V Critiek in het „Volk". In de „Morgen" wordt het betreurd, dat de nieuwe gouverneur-generaal van Ned.- Indië „op het tijdstip van zijn benoeming zoo nauw gelieerd is aan een zeer belang rijke in Indië werkende maatschappij" (de Rataafsohe Petroleum-Mij.) En het blad vervolgt dan:' „In dit opzicht stelt deze benoeming on getwijfeld een ernstig vraagteeken. Intus- sohen is zij reeds geschied. We willen er nu het beste van hopen voor de kolonie en voor het moederland". In dezen geest schreven ook andere bla den. En terecht-, o. i„ wordt het als een scha- duw-zijde bij deze benoeming beschouwd, dat de benoemde geïnteresseerd is op het oogenbli'k van zijn benoeming althans bij de „Bataafsche". 't Is een schaduw zijde. Maar: in een integer en karakter- sterk bestuurder (en jhr. de Jonge wordt- algemeen als zoodanig erkend) mag deze schaduwzijde toch niet zoo héél donker worden gezien, terwijl een ignobel en ka- rakterzwak bestuurder toegankelijk zou zijn voor d©n hier klaarblijkelijk bedoelden invloed van een machtige maatschappij, óók al zou hij daarbij nooit geïnteresseerd zijn geweest! En, zoo beschouwd, en overwegende, dat de keuze van een man, die voor de functie van G. G. geschikt is en deze wil aanvaar den, voor de regeering heel moeilijk was, is 't redelijk, dat noch de „Morgen" nocli een ander blad tegen deze benoeming ful mineert, tenzij.... het „Volk"! Het „Volk" betitelt de houding in deze van de rechtsche politici als slap en nog véél le el ijker: Deze ellendige slapheid tegenover de groot-kapitalistische vermoddering der rechtsche politiek is niet anders dan wat wij van deze ruggegraatlooze quasie-democraten gewoon zijn in krant en Pinksterbijeenkomsten, maar zij maken de katholieke arbeiders door hun volslagen gebrek aan daad kracht tegen hun reactionnaire partij leiding van dat kapitalisme de trek ossen. Men ziet het: hier wondt de modderspuit weer gericht naar degenen, die anders denken over een bepaalde kwestie, dan het „Volk' 'wenscht. En bij het hanteeren van dit verweermiddel moet weer worden erkend, dat de manier-waarop va-n een langdurige routine getuigt! Als men het „Volk" de vraag zou voor leggen: Wie had er dan benoemd kunnen en moeten worden? dan zou uit het gemis van een klaar bescheid blijken, dat er hier door het blad maar weer raak wordt gecritis-eerd, en dan zóó gecritiseerd FRANKRIJK DE STRIJD OM HET PRESIDENTSCHAP. Briand aanvaardt ook een candidatuur. Naar uit Parijs gemeld wordt, heeft ook Briand, de tegenwoordige minister van buitenlandsche zaken er in toegestemd, om zich candidaat te stellen voor het presi dentschap van Frankrijk. Gisteravond ont ving hij een deputatie van senatoren en kamerleden, aan wie bij mededeelde, dat hij zich ter beschikking stelde. Deze beslissing heeft niet nagelaten, eenige verwondering te wekken, schrijft de Parijsche correspondent van de „Msb.", na de houding, even te voren door de linker zijde van den senaat aangenomen, door wel ke de heer Briand de zekerheid kreeg, den senaatspresident Doumer te Versailles te genover zich te houden. De vreugde onder de vrienden van Briand, in het bizonder bij de socialisten, is zeer groot, daar zij overtuigd zijn, dat de ongeëvenaard bekwame leider der par lementaire manoeuvres de candidatuur ont weken zou hebben, zoo hij bij zijn kansbere kening het- niet tot de absolute meerder heid zou hebben gebracht. Nu er nog twee dagen verloopen, eer de beslissende stemming aanvangt, is het niet te zeggen, hoe de verhoudingen te Versail les zullen zijn, maar in parlementaire krin gen is men van het succes van Briand lang niet verzekerd. Sinds het kamervotum van Vrijdagnacht zijn de kansen van Briand eerder slechter geworden, dan verbeterd en de houding van de linksche senaathelft, die in het Luxem bourg de meerderheid overschrijdt, is daar voor al heel teekenend. Het échec van Briand is daar zeer ge voeld. Zooals men weet, hadden de verte genwoordigers der radicaliseerende kamer- groepen. Zaterdag besloten, den steun der radicalen uit den senaat te verzoeken voor de démarche bij Briand, om den minister van buitenlandsche zaken de candidatuur te doen aanvaarden. De bijeenkomst der linkschen in den se naat, die Doumer tot senaatspresident ko zen en dus voor de keuze stondenDoumer en Briand, werd met groote spanning afge wacht. De linkschen van den senaat voelden al heel weinig voor Briand, doch het kwam er op aan, een beslissing te nemen, die niet een afwijzing zou zijn van hun vertrouwens man, Doumer, en evenmin de houding van de linkschen van de kamer zou desavoueeren door zich tegen Briand uit te spreken. De beslissing deed zich niet lang wach ten. Zij luidde, dat de radicalen van den senaat in geval van balotage blok zouden maken op den meest gefavoriseerden link schen candidaat, en om de linksche groe pen niet voor het hoofd te stooten, werd verder uitgesproken, dat de radicale groep van den senaat nimmer gevraagd is ge weest, om deel te nemen aan een démarche bij Briand. De man van die wit-en-zwart-motde is Caillaux, die de mogelijkheid wilde open houden, dat linksche senatoren direct hun stem geven aan Briand. Men vroeg hem daarom, wat hij bedoel de met den weg versperren aan een candi daat, niet door links gesteld. Daarop ant woordde Caillaux, dat hij bedoelde, dat in geen geval gestefnd moest worden op Bé- rard of Maginot. Van verschillende kanten werd hem er toen aan herinnerd, dat ook de heer Dou mer candidaat is. Verschillende senatoren wilden volstrekte vrijheid. Tenslotte besloot men als regel te ne men bij den eersten stembusgang volledige vrijheid, bij den tweeden zoo stemmen, dat het niet in het voordeel is van een reaction- nair, maar niemand een investituur te ge ven. Dit resultaat is nog al mager voor Briand, want Doumer heeft zijn vrienden direct beduid, dat hij geen enkele reden heeft, om voor Briand zijn eigen candida tuur in te trekken en hij heeft den steun van de rechter helft van den senaat, die in getalssterkte van de linkerhelft slechts wei nige stemmen verschilt. ENGELAND ENGELAND EN DE TOLUNIE. Over het officieele standpunt van Enge land ten aanzien van het Duitsch-Oosten- rijksche probleem schrijft de „Echo de Pa ris", dat het Foreign Office, naar verluidt, in antwoord op een desbetreffende vraag van de Fransche regeering heeft geant woord, dat men nog niet heeft kunnen vaststellen in hoeverre het Duitsch-Oosten- rijksohe verdrag een schending be teekent van het financieele protocol van 1922, waar bij Oostenrijk zich verplicht heeft zijn eco nomische onafhankelijkheid niet te zullen prijsgeven. Men houdt het in Engelsche kringen voor onwaarschijnlijk, dat de Volkenbondsfaad de uitspraak van het Permanente Hof te 's-Gravenhage zal inroepen, daar het niet aan te nemen is, dat de Volkenbond zich in dezen onbevoegd zal verklaren. Ter op lossing der moeilijkheden verwacht men eerder een „vriendschappelijke bijeen komst" van Briand, Henderson en Grandi met dr. Curtius en Schober. Als Duitschland het douane-verdrag zal wijzigen zal het ongetwijfeld zekere voor waarden stellen, zooals revisie van het plan Young en schrapping van een deel der Duit- sche herstelschulden, behalve de conces sies die het zal vragen, voor de a.s. ontwa peningsconferentie. SPANJE SPANJE'S NIEUWE BEROERINGEN. Madrid gelijkt op een legerkamp. In verband met het voortduren der on lusten en demonstraties heeft de regeering te Madrid den staat van beleg afgekondigd. Hoewel in een officieel communiqué der Spaansche regeeringen de onlusten te Ma drid als niet zoo ernstig worden voorgesteld en de houding tegen de uitdaging der mo narchisten wordt voorgesteld, zijn de be richten, die rechtstreeks uit Madrid bin nenkomen, zeer alarmeerend. Manifestanten hebben namelijk ook het klooster der Carmelieten en de academie voor schoone kunsten van de paters Je- sdeten in brand gestoken. Hierbij kwam het tot een hevige botsing tusschen de menigte en de politie, waarbij aan beide kanten ge schoten werd. Het aantal gewonden staat nog niet vast. De regeering heeft bevel gegeven alle monarchisten te arresteerep, die voor de gebeurtenissen van eergisteren verantwoor delijk worden gesteld. Alle beurszaken zijn in geheel Spanje op bevel der regeering gesloten. Madrid gelijkt op een legerkamp. Overal patrouilleeren politie-agenten en militairen te voet en te paard. Verschillende bladen hebben om politie bescherming moeten verzoeken. De regeering deelt in een communiqué mede, dat zij vast besloten is, iedere ver dere verstoring van de orde door rechts ge- orienteerde elementen met kracht te onder drukken. Revolutionnaire dictatuur? Naar de te Barcelona verschijnende bla den melden, hebben zich tal van gemeente raden in Gatalonië, hoewel zij den 12den April 1.1. op wettige wijze werden gekozen, nog steeds niet definitief kunnen vormen, wijl de regeering zich hier tegen verzet. Het Katholieke blad „El Mati" schrijft thans naar aanleiding hiervan o.a. het vol gende Het Catalaansche volk, dat de republiek heeft toegejuicht als een regime, dat volko men geschikt is, om de orde te verzekeren, en dat om zoo te zeggen de rechtvaardig heid zelve is, weet echter heel goed, dat zich achter den naam van ieder politiek systeem het despotisme kan verschuilen. Despotisme is in zich noch monarchis tisch, noch republikeinsch, maar kan zich- voordoen zoowel bij den eenen als bij den anderen regeeringsvorm. Bij den monarchistischen regeeringsvorm denke men slechts aan de dictatuur. Indien de abnormale situatie, waarin tal van gemeenteraden in Catalonië thans ver- keeren, blijft voortduren, dan zouden wij genoodzaakt zijn te erkennen, dat wij thans wel geen uitgesproken dictatoriale repu bliek hebben, maar toch in ieder geval een begin van revolutionnaire dictatuur. PORTUGAL NA DEN OPSTAND OP MADEIRA. Bij zijn vertrek van Funchal verklaarde de Portugeesche minister van Marine, dat de regeering een edelmoedige houding zal aannemen ten opzicht van Madeira. Zij, die verantwoordelijk zijn voor den opstand als mede de vroegere gedeporteerden zullen verbannen worden naar een plaats met een goed klimaat, doch waar weinig kans be staat, dat zij een nieuwen opstand op touw zullen kunnen zetten. De behandeling der schuldigen zal goed zijn zooals altijd, zeide de minister. De regeering is van plan binnen het jaar verkiezingen te houden. DE A.S. GEMEENTERAADS VERKIEZING. De verkiezing voor de Provinciale Sta ten is voorbij. Als we nu eens kijken wat de Katholieken in Leiden gepresteerd heb ben, kunnen we niet geheel tevreden zijn. In vergelijking met de voi-ige Statenver kiezing zijn wij 520 stemmen vooruitge gaan, maar gelet op het feit, dat er onge veer 10.7 pet. meer stemmen zijn uitge bracht is deze vooruitgang slechts schijn: Want als we het stemmencijfer van nu 6-155 vergelijken met het behaalde aantal stem men bij de kamerverkiezing van 1929, dan zijn we zelfs 409 stemmen achteruit ge gaan. Bepaald rooskleurig ziet de uitslag er nu niet uit, maar toch is er een lichtzijde aan. Er is namelijk voor de Statenverkie zing in Leiden zoo goed als geen propa ganda gemaakt. Toch zijn we bijna geble ven, wat we waren. Hieruit blijkt dus, dat bet meerendeel van de katholieke kiezers pal staat, dat er een partij in Leiden is, die steunt op een hechte grondslag, een partij, die kan rekenen op zijn menschen, en die, ondanks de pamflet ten regen van de andere zijde, bijna ongehavend uit den strijd te voorschijn komt. Dit is een verheugend feit, waarop me nige partij jaloersch kan zijn. Laat de S. D. A. P. eens geheel zonder propaganda werken! Ik denk, dat ze die risico niet op zich zou durven nemen Maar toch zijn er ook Katholieken, die hun plicht verzaken, die katholiek staan ingeschreven, maar die niet Katholiek zijn, als dit van hen geëischt wordt. Zij laten zich van de wijs brengen door ver kiezingsleuzen, die slecht leuzen blijven! Eigenlijk moest er bij ons katholieken geen propaganda noodig zijn. Voldoende moest het zijn, dat er alleen een katholie ke lijst was en dat iedere katholiek wist wat hem te doen stond, als hij in het stemhokje stond. Maar helaas, dit i® nu eenmaal niet zoo. Als al de Katholieken in Nederland hun catechismus kenden, zag Nederland er heel anders uit! Daarom dan ook is er een propaganda- club. Deze club, „Dr. Schaepman", heeft bij de Statenverkiezing niets van zich la ten hooren. Toch heeft juist deze uitslag het bestaansrecht van zoo'n olub doen kennen. Er zijn nu eenmaal laksche en on verschillige Katholieken en deze moeten bewerkt" worden en daarvoor dient in de verkiezingstijd „Dr. Schaepman". Ook hebben we uit deze uitslag kunnen zien, dat de socialisten in Leiden niet stil zitten, dat er door hen wél propaganda wordt gemaakt en zij stemmen krijgen op hun lijst, die ons toebehooren! Un homine averti en vaut deux! Bij de a.s. Gemeenteraadsverkiezing moet „Dr. Schaepman" niet stil zitten, maar goede en degelijke propaganda ma ken, om al die onverschilligen wakker te schudden en hen te wijzen op hun plicht als Katholiek. Laat de propagandaclub „Dr. Schaep man" bij de a.s. Gemeenteraadsverkife- zing hier in Leiden denken aan de leuzen van Dr. Schaepman zelf: Ego semper la- boro (ik werk steeds) en Credo, pugno, (ik geloof, ik strijd). J. F. M. MOLKENBOER. „SANCTUS AUGUSTINUS". Pater Stracke SJ. over de Ned. Cultuur. Op uicnoodiging van de R.-K. Studen tenvereniging „Sanctus Augustinus" heeft gisteravond de zeereerw. pater Desiderius Stracke S.J. uit Antwerpen gesproken over „Zuid Nederland en de Ned. Cul tuur". Voor deze voordracht bestond goede be langstelling, terwijl we onder de aanwezi gen o.m. opmerkten den Unie-moderator, prof. P. G. Groenen, pater G. Dolle O.F.M., oud-moderator en rector R. J. J. Reijnen, moderator der vereeniging. Na een woord van welkom van den prae- ses van „St. Augustinus", den heer Per- quin, verkreeg pater Stracke het woord, om de aandacht te vragen voor een terrein onzer Nederlandsche beschaving, dat tot heden in Noord-Nederland niet veel be langstelling heeft gewekt. Het „historia magistra vitae" is voor ieder levenswet, zeide spr. en de oudste Nederlandsche cultuur, die van de jaren 500 tot omstreeks 1100, heeft recht op ieders belangstelling. Rond 520 heeft de Ned. stam zijn politieke beteekenis ver speeld, toen Theodorik met zijn aanhang zich niet meer kon handhaven tegen de Germanen. Spr. gaat dan in korte trek ken de historie uit die tijden na en her innert er aan, hoe Oleodovech de eerste koning van Nederland is geweest, die als katholiek vorst meer dan Theodorik de plannen ten aanzien van de Germanen in staat werd geacht te verwezenlijken, maar zij werden in de war gestuurd door twisten onder zijn zoons. Na hierover verder uitgeweid to heb ben, memoreert spr., hoe het religieus le ven in die vroegdste tijden, vooral in Zuid- Nederland, bloeide. Omstreeks 520 waren er in Zuid-Nederland reeds een dertigtal kloosters, waaronder met zeer bekende namen, dewelke de eenige plaatsen waren, waar de beschaving gevonden werd. Uit een onderzoek, na uitgebreide stu die ingesteld, is het spr. gebleken, dat er tot 1500 in de Jesuieten-kloosters in Zuid- Vlaanderen, in Noord-Frankrijk en ook in Noord Vlaanderen niet zooveel Fransch werd gesproken als thans. Spr. deelt een en ander mede over de Merovingers en de Karolingers en zegt dat er tot aan de Somme tot het jaar 1100 Ne- derlandsch werd gesproken.- Een derde periode van Nederlandsche beschaving was de tijd der graven Dirk, die kleine heeren waren vergeleken bij de markiezen van Zuid-Nederland. Spr. weidt hierna verder uit over de vraag, of Hilde- gardis van Noord-Nederlandsche afkomst is of dat zij een Vlaamsche prinses is ge weest. Daar is men het nog niet over eens. De tijd van 9201210 is die van de geschedenis der markiezen. Zij beheersch- ten het Noorden van Frankrijk en een ge deelte van Noord-Nederland. De eerste redder van Noord-Nederland is de Vlaam sche graaf Robrecht de Vries geweest, uit wiens leven spr. een en ander mededeelt, waarna spr. er op wijst-, dat de markiezen VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Briand stelt zich candidaat voor het pre sidentschap van Frankrijk. Nog steeds is het rumoerig te Madrid. BINNENLAND. Nederlandsche Bisschoppen in audiën tie bij Z. H. den Paus (1ste blad). Een geheimzinnige roofmoord te 's Gra- venhage. Een verdachte aangehouden. (Gem. Ber. 2de blad). Candidaatstelling voor den Gemeente raad. (1ste blad). ZOMERTIJD. Er wordt aan herinnerd, dat de zomer tijd begint in den nacht van Donderdag 14 op Vrijdag 15 dezer, om 2 uur. land- en eerhonger hadden. Robrecht, -re Vries heeft veel voor den Nederlandschen stam doen verloren gaan, toen hij zijn ze tel verplaatste van Atrecht naar Brugge. Ware dit niet het geval geweest, dan zou de Nederlandsche beschaving ook in de Zuidelijker gelegen streken behouden zijn. Ten slotte wijst spr. aan de hand van historische gegevens er op, dat er in do oudste tijden ook reeds een Nederlandsche letterkunde heeft bestaan, en ook nu zou, evenals de Zuid Nederlandsche stam reeds toen van zich heeft- doen spreken, die belangstelling en wa-ardeering nog be staan, indien er maar meer wetenschap aan den dag werd gelegd. Met een dankwoord va-n den heer Per- quin tot pater Stracke werd de bijeenkomst gesloten. Handelsregister K. v. K. Wijziging. 240. Naamlooze Vennoot schap Vruchtensap- en Jamfabriek v.-h. C. Rok en Zoon, Alphen a. d. Rijn, Juliana- straat 94. De statuten zijn gewijzigd-. Rectificatie. In de gisteren ver melde opgave van: Firma N. Haasnoot, te lezen: N.E.: N. Haasnoot, inplaats van N. Parle vliet. In de examencommissie voor het Nijver heidsonderwijs zijn door den Minister van Onderwij® benoemd tot leden de dames C. Kramers, M. O. van Oerle-Nipper en O. Parmentier, allen alhier, mej. M. M. van Tol te Wassenaar, benevens de heer H. G. de Boer, te Noord-wijk. Door den 30-jarigen J. B. is gisteren in het café van den heer J., Langebrug 71, een ruit vernield. De dader bekwam een snij wond aan de rechterhand en moest in het Acad. Ziekenhuis worden verbonden. Tegen hem is proces-verbaal opgemaakt. Gisteravond te kwart voor negen is de 38-jarige L. J., die onder den invloed van 6terken drank verkeerde, bij het plotseling oversteken van de Haarlemmerstraat aan gereden door een auto, bestuurd door H. M. B. uit Den Haag. Ondanks de man een sohedelbasisfractuur had opgeloopen, wei gerde hij om zich naar het Acad. Ziekenhuis te laten vervoeren, zoodat men geweld, moest gebruiken om hem in de auto mede te nemen. Hij verliet het ziekenhuis ech ter spoedig weer en werd toen overge bracht naar het St. Elisabeth-gesticht. BIOSCOPEN. Casino. In Casino loopt in de tweede helft van deze speelweek de film: „Lady Hamilton'' ook getiteld: „Lord Nelson's laatste liefde". Lady Hamilton, wier eigen naam Emmy Lyon was, werd 1762 geboren in een arm zalig Engelsch dorp als kind van arme ouders. Veertien jaar oud vertrok ze naar Londen om in haar onderhoud te voorzien, waar ze de aandacht trok door haar buiten gewone schoonheid. Eenige jaren later vin den we haar in Napels als echtgenoote van den Engelscken gezant, den bejaarden Lord Hamilton. Hier ontmoette ze toevallig den beroemden Engelsehen admiraal Nelson, dien ze kende uit vroeger tijd, aan wien ze, al is ze gehuwd, haar hart verpandt en met wien ze leeft in ongeoorloofde verhouding. Deze omstandigheid en eenige andere fei ten uit haar leven, die de film ons te aan schouwen geeft, zijn redenen, waarom we deze film ongeschikt moeten noemen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1931 | | pagina 1