22ste Jaargang
DINSDAG 12 MEI 1931
No. 6895
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
STADSNIEUWS
S)e £eicbelie (Bou/tcmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per port f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Critiek in het „Volk".
In de „Morgen" wordt het betreurd, dat
de nieuwe gouverneur-generaal van Ned.-
Indië „op het tijdstip van zijn benoeming
zoo nauw gelieerd is aan een zeer belang
rijke in Indië werkende maatschappij" (de
Rataafsohe Petroleum-Mij.)
En het blad vervolgt dan:'
„In dit opzicht stelt deze benoeming on
getwijfeld een ernstig vraagteeken. Intus-
sohen is zij reeds geschied. We willen er
nu het beste van hopen voor de kolonie
en voor het moederland".
In dezen geest schreven ook andere bla
den.
En terecht-, o. i„ wordt het als een scha-
duw-zijde bij deze benoeming beschouwd,
dat de benoemde geïnteresseerd is op
het oogenbli'k van zijn benoeming althans
bij de „Bataafsche". 't Is een schaduw
zijde. Maar: in een integer en karakter-
sterk bestuurder (en jhr. de Jonge wordt-
algemeen als zoodanig erkend) mag deze
schaduwzijde toch niet zoo héél donker
worden gezien, terwijl een ignobel en ka-
rakterzwak bestuurder toegankelijk zou
zijn voor d©n hier klaarblijkelijk bedoelden
invloed van een machtige maatschappij,
óók al zou hij daarbij nooit geïnteresseerd
zijn geweest!
En, zoo beschouwd, en overwegende, dat
de keuze van een man, die voor de functie
van G. G. geschikt is en deze wil aanvaar
den, voor de regeering heel moeilijk was,
is 't redelijk, dat noch de „Morgen" nocli
een ander blad tegen deze benoeming ful
mineert, tenzij.... het „Volk"!
Het „Volk" betitelt de houding in deze
van de rechtsche politici als slap en nog
véél le el ijker:
Deze ellendige slapheid tegenover
de groot-kapitalistische vermoddering
der rechtsche politiek is niet anders
dan wat wij van deze ruggegraatlooze
quasie-democraten gewoon zijn in
krant en Pinksterbijeenkomsten, maar
zij maken de katholieke arbeiders
door hun volslagen gebrek aan daad
kracht tegen hun reactionnaire partij
leiding van dat kapitalisme de trek
ossen.
Men ziet het: hier wondt de modderspuit
weer gericht naar degenen, die anders
denken over een bepaalde kwestie, dan
het „Volk' 'wenscht. En bij het hanteeren
van dit verweermiddel moet weer worden
erkend, dat de manier-waarop va-n een
langdurige routine getuigt!
Als men het „Volk" de vraag zou voor
leggen: Wie had er dan benoemd kunnen
en moeten worden? dan zou uit het
gemis van een klaar bescheid blijken, dat
er hier door het blad maar weer raak wordt
gecritis-eerd, en dan zóó gecritiseerd
FRANKRIJK
DE STRIJD
OM HET PRESIDENTSCHAP.
Briand aanvaardt ook een candidatuur.
Naar uit Parijs gemeld wordt, heeft ook
Briand, de tegenwoordige minister van
buitenlandsche zaken er in toegestemd, om
zich candidaat te stellen voor het presi
dentschap van Frankrijk. Gisteravond ont
ving hij een deputatie van senatoren en
kamerleden, aan wie bij mededeelde, dat hij
zich ter beschikking stelde.
Deze beslissing heeft niet nagelaten,
eenige verwondering te wekken, schrijft de
Parijsche correspondent van de „Msb.", na
de houding, even te voren door de linker
zijde van den senaat aangenomen, door wel
ke de heer Briand de zekerheid kreeg, den
senaatspresident Doumer te Versailles te
genover zich te houden.
De vreugde onder de vrienden van
Briand, in het bizonder bij de socialisten,
is zeer groot, daar zij overtuigd zijn, dat
de ongeëvenaard bekwame leider der par
lementaire manoeuvres de candidatuur ont
weken zou hebben, zoo hij bij zijn kansbere
kening het- niet tot de absolute meerder
heid zou hebben gebracht.
Nu er nog twee dagen verloopen, eer de
beslissende stemming aanvangt, is het niet
te zeggen, hoe de verhoudingen te Versail
les zullen zijn, maar in parlementaire krin
gen is men van het succes van Briand lang
niet verzekerd.
Sinds het kamervotum van Vrijdagnacht
zijn de kansen van Briand eerder slechter
geworden, dan verbeterd en de houding van
de linksche senaathelft, die in het Luxem
bourg de meerderheid overschrijdt, is daar
voor al heel teekenend.
Het échec van Briand is daar zeer ge
voeld. Zooals men weet, hadden de verte
genwoordigers der radicaliseerende kamer-
groepen. Zaterdag besloten, den steun der
radicalen uit den senaat te verzoeken voor
de démarche bij Briand, om den minister
van buitenlandsche zaken de candidatuur
te doen aanvaarden.
De bijeenkomst der linkschen in den se
naat, die Doumer tot senaatspresident ko
zen en dus voor de keuze stondenDoumer
en Briand, werd met groote spanning afge
wacht.
De linkschen van den senaat voelden
al heel weinig voor Briand, doch het kwam
er op aan, een beslissing te nemen, die niet
een afwijzing zou zijn van hun vertrouwens
man, Doumer, en evenmin de houding van
de linkschen van de kamer zou desavoueeren
door zich tegen Briand uit te spreken.
De beslissing deed zich niet lang wach
ten. Zij luidde, dat de radicalen van den
senaat in geval van balotage blok zouden
maken op den meest gefavoriseerden link
schen candidaat, en om de linksche groe
pen niet voor het hoofd te stooten, werd
verder uitgesproken, dat de radicale groep
van den senaat nimmer gevraagd is ge
weest, om deel te nemen aan een démarche
bij Briand.
De man van die wit-en-zwart-motde is
Caillaux, die de mogelijkheid wilde open
houden, dat linksche senatoren direct hun
stem geven aan Briand.
Men vroeg hem daarom, wat hij bedoel
de met den weg versperren aan een candi
daat, niet door links gesteld. Daarop ant
woordde Caillaux, dat hij bedoelde, dat in
geen geval gestefnd moest worden op Bé-
rard of Maginot.
Van verschillende kanten werd hem er
toen aan herinnerd, dat ook de heer Dou
mer candidaat is. Verschillende senatoren
wilden volstrekte vrijheid.
Tenslotte besloot men als regel te ne
men bij den eersten stembusgang volledige
vrijheid, bij den tweeden zoo stemmen, dat
het niet in het voordeel is van een reaction-
nair, maar niemand een investituur te ge
ven.
Dit resultaat is nog al mager voor
Briand, want Doumer heeft zijn vrienden
direct beduid, dat hij geen enkele reden
heeft, om voor Briand zijn eigen candida
tuur in te trekken en hij heeft den steun
van de rechter helft van den senaat, die in
getalssterkte van de linkerhelft slechts wei
nige stemmen verschilt.
ENGELAND
ENGELAND EN DE TOLUNIE.
Over het officieele standpunt van Enge
land ten aanzien van het Duitsch-Oosten-
rijksche probleem schrijft de „Echo de Pa
ris", dat het Foreign Office, naar verluidt,
in antwoord op een desbetreffende vraag
van de Fransche regeering heeft geant
woord, dat men nog niet heeft kunnen
vaststellen in hoeverre het Duitsch-Oosten-
rijksohe verdrag een schending be teekent
van het financieele protocol van 1922, waar
bij Oostenrijk zich verplicht heeft zijn eco
nomische onafhankelijkheid niet te zullen
prijsgeven.
Men houdt het in Engelsche kringen voor
onwaarschijnlijk, dat de Volkenbondsfaad
de uitspraak van het Permanente Hof te
's-Gravenhage zal inroepen, daar het niet
aan te nemen is, dat de Volkenbond zich
in dezen onbevoegd zal verklaren. Ter op
lossing der moeilijkheden verwacht men
eerder een „vriendschappelijke bijeen
komst" van Briand, Henderson en Grandi
met dr. Curtius en Schober.
Als Duitschland het douane-verdrag zal
wijzigen zal het ongetwijfeld zekere voor
waarden stellen, zooals revisie van het plan
Young en schrapping van een deel der Duit-
sche herstelschulden, behalve de conces
sies die het zal vragen, voor de a.s. ontwa
peningsconferentie.
SPANJE
SPANJE'S NIEUWE
BEROERINGEN.
Madrid gelijkt op een legerkamp.
In verband met het voortduren der on
lusten en demonstraties heeft de regeering
te Madrid den staat van beleg afgekondigd.
Hoewel in een officieel communiqué der
Spaansche regeeringen de onlusten te Ma
drid als niet zoo ernstig worden voorgesteld
en de houding tegen de uitdaging der mo
narchisten wordt voorgesteld, zijn de be
richten, die rechtstreeks uit Madrid bin
nenkomen, zeer alarmeerend.
Manifestanten hebben namelijk ook het
klooster der Carmelieten en de academie
voor schoone kunsten van de paters Je-
sdeten in brand gestoken. Hierbij kwam het
tot een hevige botsing tusschen de menigte
en de politie, waarbij aan beide kanten ge
schoten werd. Het aantal gewonden staat
nog niet vast.
De regeering heeft bevel gegeven alle
monarchisten te arresteerep, die voor de
gebeurtenissen van eergisteren verantwoor
delijk worden gesteld. Alle beurszaken zijn
in geheel Spanje op bevel der regeering
gesloten.
Madrid gelijkt op een legerkamp. Overal
patrouilleeren politie-agenten en militairen
te voet en te paard.
Verschillende bladen hebben om politie
bescherming moeten verzoeken.
De regeering deelt in een communiqué
mede, dat zij vast besloten is, iedere ver
dere verstoring van de orde door rechts ge-
orienteerde elementen met kracht te onder
drukken.
Revolutionnaire dictatuur?
Naar de te Barcelona verschijnende bla
den melden, hebben zich tal van gemeente
raden in Gatalonië, hoewel zij den 12den
April 1.1. op wettige wijze werden gekozen,
nog steeds niet definitief kunnen vormen,
wijl de regeering zich hier tegen verzet.
Het Katholieke blad „El Mati" schrijft
thans naar aanleiding hiervan o.a. het vol
gende
Het Catalaansche volk, dat de republiek
heeft toegejuicht als een regime, dat volko
men geschikt is, om de orde te verzekeren,
en dat om zoo te zeggen de rechtvaardig
heid zelve is, weet echter heel goed, dat
zich achter den naam van ieder politiek
systeem het despotisme kan verschuilen.
Despotisme is in zich noch monarchis
tisch, noch republikeinsch, maar kan zich-
voordoen zoowel bij den eenen als bij den
anderen regeeringsvorm.
Bij den monarchistischen regeeringsvorm
denke men slechts aan de dictatuur.
Indien de abnormale situatie, waarin tal
van gemeenteraden in Catalonië thans ver-
keeren, blijft voortduren, dan zouden wij
genoodzaakt zijn te erkennen, dat wij thans
wel geen uitgesproken dictatoriale repu
bliek hebben, maar toch in ieder geval een
begin van revolutionnaire dictatuur.
PORTUGAL
NA DEN OPSTAND OP MADEIRA.
Bij zijn vertrek van Funchal verklaarde
de Portugeesche minister van Marine, dat
de regeering een edelmoedige houding zal
aannemen ten opzicht van Madeira. Zij, die
verantwoordelijk zijn voor den opstand als
mede de vroegere gedeporteerden zullen
verbannen worden naar een plaats met een
goed klimaat, doch waar weinig kans be
staat, dat zij een nieuwen opstand op touw
zullen kunnen zetten. De behandeling der
schuldigen zal goed zijn zooals altijd, zeide
de minister.
De regeering is van plan binnen het jaar
verkiezingen te houden.
DE A.S. GEMEENTERAADS
VERKIEZING.
De verkiezing voor de Provinciale Sta
ten is voorbij. Als we nu eens kijken wat
de Katholieken in Leiden gepresteerd heb
ben, kunnen we niet geheel tevreden zijn.
In vergelijking met de voi-ige Statenver
kiezing zijn wij 520 stemmen vooruitge
gaan, maar gelet op het feit, dat er onge
veer 10.7 pet. meer stemmen zijn uitge
bracht is deze vooruitgang slechts schijn:
Want als we het stemmencijfer van nu 6-155
vergelijken met het behaalde aantal stem
men bij de kamerverkiezing van 1929, dan
zijn we zelfs 409 stemmen achteruit ge
gaan.
Bepaald rooskleurig ziet de uitslag er
nu niet uit, maar toch is er een lichtzijde
aan. Er is namelijk voor de Statenverkie
zing in Leiden zoo goed als geen propa
ganda gemaakt. Toch zijn we bijna geble
ven, wat we waren. Hieruit blijkt dus, dat
bet meerendeel van de katholieke kiezers
pal staat, dat er een partij in Leiden is,
die steunt op een hechte grondslag, een
partij, die kan rekenen op zijn menschen,
en die, ondanks de pamflet ten regen van
de andere zijde, bijna ongehavend uit den
strijd te voorschijn komt.
Dit is een verheugend feit, waarop me
nige partij jaloersch kan zijn. Laat de S.
D. A. P. eens geheel zonder propaganda
werken! Ik denk, dat ze die risico niet
op zich zou durven nemen
Maar toch zijn er ook Katholieken, die
hun plicht verzaken, die katholiek staan
ingeschreven, maar die niet Katholiek
zijn, als dit van hen geëischt wordt. Zij
laten zich van de wijs brengen door ver
kiezingsleuzen, die slecht leuzen blijven!
Eigenlijk moest er bij ons katholieken
geen propaganda noodig zijn. Voldoende
moest het zijn, dat er alleen een katholie
ke lijst was en dat iedere katholiek wist
wat hem te doen stond, als hij in het
stemhokje stond. Maar helaas, dit i® nu
eenmaal niet zoo. Als al de Katholieken in
Nederland hun catechismus kenden, zag
Nederland er heel anders uit!
Daarom dan ook is er een propaganda-
club. Deze club, „Dr. Schaepman", heeft
bij de Statenverkiezing niets van zich la
ten hooren. Toch heeft juist deze uitslag
het bestaansrecht van zoo'n olub doen
kennen. Er zijn nu eenmaal laksche en on
verschillige Katholieken en deze moeten
bewerkt" worden en daarvoor dient in de
verkiezingstijd „Dr. Schaepman".
Ook hebben we uit deze uitslag kunnen
zien, dat de socialisten in Leiden niet stil
zitten, dat er door hen wél propaganda
wordt gemaakt en zij stemmen krijgen op
hun lijst, die ons toebehooren!
Un homine averti en vaut deux!
Bij de a.s. Gemeenteraadsverkiezing
moet „Dr. Schaepman" niet stil zitten,
maar goede en degelijke propaganda ma
ken, om al die onverschilligen wakker te
schudden en hen te wijzen op hun plicht
als Katholiek.
Laat de propagandaclub „Dr. Schaep
man" bij de a.s. Gemeenteraadsverkife-
zing hier in Leiden denken aan de leuzen
van Dr. Schaepman zelf: Ego semper la-
boro (ik werk steeds) en Credo, pugno, (ik
geloof, ik strijd).
J. F. M. MOLKENBOER.
„SANCTUS AUGUSTINUS".
Pater Stracke SJ. over de Ned. Cultuur.
Op uicnoodiging van de R.-K. Studen
tenvereniging „Sanctus Augustinus" heeft
gisteravond de zeereerw. pater Desiderius
Stracke S.J. uit Antwerpen gesproken
over „Zuid Nederland en de Ned. Cul
tuur".
Voor deze voordracht bestond goede be
langstelling, terwijl we onder de aanwezi
gen o.m. opmerkten den Unie-moderator,
prof. P. G. Groenen, pater G. Dolle O.F.M.,
oud-moderator en rector R. J. J. Reijnen,
moderator der vereeniging.
Na een woord van welkom van den prae-
ses van „St. Augustinus", den heer Per-
quin, verkreeg pater Stracke het woord,
om de aandacht te vragen voor een terrein
onzer Nederlandsche beschaving, dat tot
heden in Noord-Nederland niet veel be
langstelling heeft gewekt.
Het „historia magistra vitae" is voor
ieder levenswet, zeide spr. en de oudste
Nederlandsche cultuur, die van de jaren
500 tot omstreeks 1100, heeft recht op
ieders belangstelling. Rond 520 heeft de
Ned. stam zijn politieke beteekenis ver
speeld, toen Theodorik met zijn aanhang
zich niet meer kon handhaven tegen de
Germanen. Spr. gaat dan in korte trek
ken de historie uit die tijden na en her
innert er aan, hoe Oleodovech de eerste
koning van Nederland is geweest, die als
katholiek vorst meer dan Theodorik de
plannen ten aanzien van de Germanen in
staat werd geacht te verwezenlijken, maar
zij werden in de war gestuurd door twisten
onder zijn zoons.
Na hierover verder uitgeweid to heb
ben, memoreert spr., hoe het religieus le
ven in die vroegdste tijden, vooral in Zuid-
Nederland, bloeide. Omstreeks 520 waren
er in Zuid-Nederland reeds een dertigtal
kloosters, waaronder met zeer bekende
namen, dewelke de eenige plaatsen waren,
waar de beschaving gevonden werd.
Uit een onderzoek, na uitgebreide stu
die ingesteld, is het spr. gebleken, dat er
tot 1500 in de Jesuieten-kloosters in Zuid-
Vlaanderen, in Noord-Frankrijk en ook in
Noord Vlaanderen niet zooveel Fransch
werd gesproken als thans.
Spr. deelt een en ander mede over de
Merovingers en de Karolingers en zegt dat
er tot aan de Somme tot het jaar 1100 Ne-
derlandsch werd gesproken.-
Een derde periode van Nederlandsche
beschaving was de tijd der graven Dirk,
die kleine heeren waren vergeleken bij de
markiezen van Zuid-Nederland. Spr. weidt
hierna verder uit over de vraag, of Hilde-
gardis van Noord-Nederlandsche afkomst
is of dat zij een Vlaamsche prinses is ge
weest. Daar is men het nog niet over
eens.
De tijd van 9201210 is die van de
geschedenis der markiezen. Zij beheersch-
ten het Noorden van Frankrijk en een ge
deelte van Noord-Nederland. De eerste
redder van Noord-Nederland is de Vlaam
sche graaf Robrecht de Vries geweest, uit
wiens leven spr. een en ander mededeelt,
waarna spr. er op wijst-, dat de markiezen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Briand stelt zich candidaat voor het pre
sidentschap van Frankrijk.
Nog steeds is het rumoerig te Madrid.
BINNENLAND.
Nederlandsche Bisschoppen in audiën
tie bij Z. H. den Paus (1ste blad).
Een geheimzinnige roofmoord te 's Gra-
venhage. Een verdachte aangehouden.
(Gem. Ber. 2de blad).
Candidaatstelling voor den Gemeente
raad. (1ste blad).
ZOMERTIJD.
Er wordt aan herinnerd, dat de zomer
tijd begint in den nacht van Donderdag 14
op Vrijdag 15 dezer, om 2 uur.
land- en eerhonger hadden. Robrecht, -re
Vries heeft veel voor den Nederlandschen
stam doen verloren gaan, toen hij zijn ze
tel verplaatste van Atrecht naar Brugge.
Ware dit niet het geval geweest, dan zou
de Nederlandsche beschaving ook in de
Zuidelijker gelegen streken behouden zijn.
Ten slotte wijst spr. aan de hand van
historische gegevens er op, dat er in do
oudste tijden ook reeds een Nederlandsche
letterkunde heeft bestaan, en ook nu zou,
evenals de Zuid Nederlandsche stam
reeds toen van zich heeft- doen spreken, die
belangstelling en wa-ardeering nog be
staan, indien er maar meer wetenschap
aan den dag werd gelegd.
Met een dankwoord va-n den heer Per-
quin tot pater Stracke werd de bijeenkomst
gesloten.
Handelsregister K. v. K.
Wijziging. 240. Naamlooze Vennoot
schap Vruchtensap- en Jamfabriek v.-h. C.
Rok en Zoon, Alphen a. d. Rijn, Juliana-
straat 94. De statuten zijn gewijzigd-.
Rectificatie. In de gisteren ver
melde opgave van: Firma N. Haasnoot, te
lezen: N.E.: N. Haasnoot, inplaats van
N. Parle vliet.
In de examencommissie voor het Nijver
heidsonderwijs zijn door den Minister van
Onderwij® benoemd tot leden de dames C.
Kramers, M. O. van Oerle-Nipper en O.
Parmentier, allen alhier, mej. M. M. van
Tol te Wassenaar, benevens de heer H. G.
de Boer, te Noord-wijk.
Door den 30-jarigen J. B. is gisteren in
het café van den heer J., Langebrug 71,
een ruit vernield. De dader bekwam een
snij wond aan de rechterhand en moest in
het Acad. Ziekenhuis worden verbonden.
Tegen hem is proces-verbaal opgemaakt.
Gisteravond te kwart voor negen is de
38-jarige L. J., die onder den invloed van
6terken drank verkeerde, bij het plotseling
oversteken van de Haarlemmerstraat aan
gereden door een auto, bestuurd door H. M.
B. uit Den Haag. Ondanks de man een
sohedelbasisfractuur had opgeloopen, wei
gerde hij om zich naar het Acad. Ziekenhuis
te laten vervoeren, zoodat men geweld,
moest gebruiken om hem in de auto mede
te nemen. Hij verliet het ziekenhuis ech
ter spoedig weer en werd toen overge
bracht naar het St. Elisabeth-gesticht.
BIOSCOPEN.
Casino.
In Casino loopt in de tweede helft van
deze speelweek de film: „Lady Hamilton''
ook getiteld: „Lord Nelson's laatste liefde".
Lady Hamilton, wier eigen naam Emmy
Lyon was, werd 1762 geboren in een arm
zalig Engelsch dorp als kind van arme
ouders. Veertien jaar oud vertrok ze naar
Londen om in haar onderhoud te voorzien,
waar ze de aandacht trok door haar buiten
gewone schoonheid. Eenige jaren later vin
den we haar in Napels als echtgenoote van
den Engelscken gezant, den bejaarden Lord
Hamilton. Hier ontmoette ze toevallig den
beroemden Engelsehen admiraal Nelson,
dien ze kende uit vroeger tijd, aan wien ze,
al is ze gehuwd, haar hart verpandt en met
wien ze leeft in ongeoorloofde verhouding.
Deze omstandigheid en eenige andere fei
ten uit haar leven, die de film ons te aan
schouwen geeft, zijn redenen, waarom we
deze film ongeschikt moeten noemen.