22ste Jaargang
VRIJDAG 8 MEI 1931
No. 6892
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
STADSNIEUWS
S)e£cid6clt^0oii^a4it
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor LeideD 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vier bladen
V Spot in de „N. R. Crt."
De „N. R. Crt." heeft „even moeten
lachen". En de katholieke boeren in West-
Brabant hebben dat genoegen aan het
liberale orgaan verschaft. Wij lezen nl. in
genoemd liberaal dagblad:
Nu weer hebben wij voor de zoo-
veelste maal even moeten lachen. Er
is een dreigend conflict in het land-
bouw-bedrijf van het Zuid-Westelijk
gedeelte van Noord-Brabant, gewoon
lijk aangeduid als Kring Hoogerheide.
Wij hebben er al eens met een enkel
regeltje in een beschouwing de aan
dacht op gevestigd.
De R. K. Landarbeidersbond heeft
den werkgevers in dat gedeelte van
ons vaderland hernieuwing van het
contract voorgesteld op de huidige
basis van 2826 cent, wat geen loons
verlaging beteekent. De neutrale pa
troons (dat- zijn de niet r.-k. patroons)
zijn aan het onderhandelen geslagen,
meldt verder De (rad. r.-k.) Volks
krant; zij willen loonsverlaging en bo
den een uurloon van 23 cent. De ka
tholieke patroons echter o hooghei
lig Roomsoh solidarisme en verfoeilijk
„kapitalisme" schreven koud eq. kil
wij zullen een uurloon betalen van 20
cent en aanvaarden geen arbitrage.
Wij denken er niet over, om de houding
van de Brabantsche boeren te verdedigen.
Maar deze geeft toch eigenlijk niet zoo
veel reden tot spot, als de „N. R. Crt."
daaruit met een hartstochtelijke lach
lust! opdiept!
Ook de katholieke pers, vooral de door
haar genoemde: radicale katholieke pers,
maakt het liberale blad een voorwerp van
zijn spot.
En naar aanleiding hiervan schrijft de
„Volkskrant" ad rem:
De „N. R. Crt." zou, wat de „radicale"
katholieke pers b e t re ft, réden tot spot
hebben, indien deze pers, tegenover het
Lartelooze liberalisme, genoegen nam met
het woord Roomsch solidarisme en in
katholieken goedkeurde, althans niet mis
prees, wat ze in het liberalisme wraakt.
Maar dit is juist niet het geval: zij ver
langt dat de katholieken beter zullen zijn
in de behartiging en vervulling hunner
sociale verplichtingen dan de liberalen
(dat onder dezen sommigen veel beter zijn
dan hun leer, schroomt zij niet te erken
nen), en, indien katholieken te kort schie
ten en beneden de maat blijven van hun
beginselen, blijft zij niet in gebreke dit on
omwonden te zeggen.
En in het algemeen schermt zij niet te
druk met de leus „Roomsch solidarisme".
omdat de ervaring heeft bewezen, dat er
aan hetgeen behoorde te zijn nog wel een
en ander ontbreekt.
Ronduit erkent zij, dat er katholieke
werkgevers worden aangetroffen, die niet.
beter zijn dan liberale, sommige zelfs
slechter, en nooit heeft zij verheeld, dat
het economische liberalisme onder de ka
tholieken nog niet met wortel en tak is
uitgeroeid."
In de spot van de „N. R. Crt.", welke
grond vindt in het feit, dat katholieke
werkgevers in Brabant minder loon aan
de arbeiders willen geven dan niet-katho-
lieken, ligt een onbedoelde erkenning
van de waarde der katholieke beginselen
boven die van het liberale orgaan!
Dat de Katholieke beginselen niet in
alles door alle Katholieken worden beleefd
is een feit, dat ook ons wel bekend is
VOLKENBOND
DE ONTWAPENING.
Geen uitstel der conferentie.
De berichten in de buitenlamdsche pers
over een mogelijk uitstel van de ontwape
ningsconferentie, in verband met een mo
gelijke mislukking der Knansoh-Italiaausche
vlootonderhaindelingen, worden, naar wan
bevoegde zijde vernomen wordt, in de
kringen van het secretariaat van den vol
kenbond beslist tegengesproken.
Verzekerd wordt, dat de raad van den
vctfllkenlboiid in zijn vergadering van Mei alle
noodtige besluiten zat treffen o.a, een voor
zitter en ook de plaats waar de conferentie
gehouden zal worden, za'l aanwijzen.
Wat de verkiezing van den voorzitter be
treft, moet de meerderheid van de in den
raad van den volkenbond vertegenwoordig
de rogeerinigen voor een verkiezing van
Henderson zijn, diie ongetwijfeld ook door
Duitsohlaind en Italië gesteund zal worden.
Frankrijk daarentegen zou nog steeds
den Tsjeeho-Siowaakschen minister van
buittenlandsehe zaken, als oamdidaat voor
het voorzitterschap willen voorstellen.
Mocht, ten gevolge van deze honing van
Frankrijk geen overeenstemming te berei
ken zijn, dan zou, zooals reeds vroeger ge
meld, waarschijnlijk een vertegenwoordiger
van een neutrale mogendheid, waarschijn
lijk Nederland het meest in aanmerking
komen. In dat geval zouden oud-minister
van Karnebeek en de voorzitter van de to-1-
wapenstilstandsconferentle Colijn de in
aanmerking komende oandidaten zijn.
Wat de plaats betreft, waar de conferen
tie gehouden zal worden, meent men, dat
Genè-ve de meeste kans heeft nu Barcelo
na, tengevolge van de revolutie in Spanje
als plaats voor de conferentie wel zoo goed
ails uitgsloten is.
FRANKRIJK
DE TOLUNIE.
De debatten in de Fransche Kamer.
In de Kamer begonnen gistenmiddiag de
debatten over de Duibsoh-Oosbenrijiksche
toluinie.
Op de regeeringsibanken wonen aanwezig
de minister-president, Laval en de minister
van buitenlandsche zaken, Briand.
De radicale afgevaardigde, Negam, ver
klaarde als eerste spreker, dat men niet van
plan is, de toiunie als een politieke gebeur
tenis te beschouwen. Het ontwerp betref
fende een Duitsch-Oostenrijkisohe toilaiaiie is
in strijd met de verplichtingen, die Dudtseh-
land en Oostenrijk op zich hebben genomen
tegenover de andere landen, diie de voor-
deelen der meesit-begunstigingsolauisuile ge
nieten-
Overigens drijft Oostenrijk hoofdzakelijk
handel met Oostelijke nabuurstaten. Het.
heeft er dus in het geheel geen belang bij,
zijn geheele economische verkeer naar
Dnitschiand te leiden. Van economisch
standpunt bezien hs het plan voor een
Duiltsch-Oos'tenrijksche tollunie niet te aan
vaarden.
Franklin Bouillon heeft een mobie inge
diend waarin verlangd wordt dat. de metho
de der Fransche buitenlandsche politiek
terstond gewijzigd zal worden.
Een lid van de groep-Marini noemde de
plannen voor 'n DuAtsch-Oostenrijksche toi
unie een uittarting der overwinnaars door
de overwonnenen. Deze afgevaardigde
sprak er zijn verwondering over uit, dat de
diplomatieke vertegenwoordigers van
Frankrijk te Berlijn en te Weenen de Fram-
sohe regeering niet. tijdig oip de hoogte heb
ben gebracht van hetgeen er gaande was.
Ook verwonderde hij er zich over, dat
deze vertegenwoordigers op hun posit ge
handhaafd zijn.
Men kan niet aannemen, dat- Duilsoh-
land te goeder trouw beweert-, dat zijn poli
tiek in overeenstemming is met het Enro-
peesche-Unaeplan.
Betooging tegen Briand.
Aanhangers van de rechbsche radicalen
hielden gistermiddag, naar aanleiding van
de interpellatie in de Kamer over de baii-
tenlanidsiöhe politiek, voor het gebouw vain
de Kamer een betooging tegen Briand..
De politie die meit een groote macht aan
wezig was, dreef de beto agens uiteen.
ITALIË
DE KATHOLIEKE ACTIE IN ITALIË.
's Pausen schrijven aan kard. Schuster.
De „Tribuna" en „II Lavorno Fascista"
hebben eenige korte artikelen gewijd aan
het pauselijk schrijven aan kardinaal
Schuster.
De „Tribuna" is van meening, dat de H.
Vader weer eens duidelijk heeft uiteenge
zet, „dat de katholieke actie zich alleen op
godsdienstig gebied, bewegen mag, hetgeen
steeds de opinie is geweest van het fascis
me, dat er nooit aan gedacht heeft, de ka
tholieke actie hierin tegen te werken".
Het fascisme, aldus de „Tribuna" ist, in
alles zóó degelijk katholiek, dat niet is in
te zien, wat aan dit katholicisme nog zou
ontbreken.
Daarom is het blad dan ook van mcening,
dat het ook thans na het -verschijnen van
het pauselijk schrijven de met den „Osser-
vatore" gevoelde polemiek niet behoeft te
herroepen
„II Lavoro Fescisba" is oigoveer van de
zelfde opinie. Alles, wat de H. Vader om
trent de geestelijke taak der katholieke
actie gezegd heeft-, schrijft dit blad, kunnen
wij ten volle goedkeurenMen véroorlove
ons echter eenige opmerkingen betreffende
de werkzaamheid der katholieke actie op
sociaal gebied, waarover de H. Vader ook
gesproken heeft.
Geen der leiders van het fascisme heeft
er ooit aangedacht, de bevoegdheden van
den staat en van de Kerk nauwkeurig te
omschrijven. Niemand ontneemt de Kerk
het recht, de burgers volgens de christe
lijke beginselen tot steeds volmaaktere
menschen op te voeden. Integendeel, het
fascisme verleent hieraan zijn volle mede
werking.
„Het is en blijft echter de katholieke ac
tie verboden, aldus het fascistische or
gaan, zich op een gebied te begeven, dat
in Italië alleen aan den staat is voorbe
houden".
Ten slofte verklaart ook dit blad, dat het
zijn polemiek over deze kwestie geenszins
betreurt en niets heeft te herroepen, „daar
bet pauselijk schrijven duidelijk heeft bewe
zen, dat het gelijk had."
Arnaldo Mussolini heeft dezer dagen in
den „Popoio d'Italia" ook een artikel aan
de kwestie gewijd.
„Het fascisme, aldus des duce's broer,
is katholiek, het aanvaardt alle waarheden
van het evangelie en disputeert niet over
de dogma's van het katholieke geloof. Het
fascisme heeft een grooten eerbied en ach
ting voor den eeredienst-, bet geeft aan do
kerkelijk hiërarcihie de plaats, die haar
toekomt-, en herstelde ini het land de waar
de van den godsdienst.
Behalve enkele kleine meestal plaatse
lijke misverstanden. Leerscht tusschen de
kerkelijke en wereldlijke macht dé beste
hainrmoinie en, ais er ergens nog niAs-vorsitaiir-
den bestaan, worden deze spoedig door de
overheid weggenomen.
Onze jeugd wordt godsdienstig opge
voed.
Wij hebben thans in Italië het door den
staat uitgegeven leerboek, waaruit alle
slechte theorieën en leerstellingen geweerd
zijn. Wijhebben verder onze geestelijke ad
viseurs, tot wie wij ons bij alle kwesties,
die den godsdienst en moraal betreffen, om
voorlichting kunnen wenden.
Het komt mij opportuun voor, hier te
zeggen, dat eenige kerkelijke autoriteiten
en ook journalisten het beklagen, dat de
waarheid gevulgariseerd wordt en daarom
de voorkeur geven aan kleine kringen,
waar be paalde groepen van personen, voor
al studenten gevormd worden.
Hier moet het alomvattende fascistisch
regime zich verdedigen en nauwkeurig de
grenzen aangeven, die niet mogen over
schreden worden. De staat moet zich tegeu
de vijanden der orde 'maar ook tegen de
veel te veel van hem verlangende vrien
den verdedigen.
De staat moet de groote volksmassa op-
voeaen, de algemeene belangen verdedi
gen en daarom moet hij zelf alle teugels
der regeering in handen hebben en geen
enkelen er van uit handen geven.
De Italiaa-nschc fascist volgt als katho
liek <le instructies van kerk en staat, hij
heeft den naaste lief, onderhoudt de gebo
den van zijn Kerk en is daarom ook ge
hoorzaam aan de Kerk en Haar Opper
hoofd. Hij werkt voor zich en zijn gezin, hij
moet zijn vaderland tegen de binnenland-
sche en buitenlandsche vijanden helpen
verdedigen, zijn kinderen goed opvoeden en
zijn overheden gehoorzamen, opdat er een
volmaakte harmonie in zijn land geschapen
worde.
Hij moet medehelpen, om niet alleen
den materieelen maar vooral ook den mo-
reelen welstand van zijn volk te verbete
ren. Bij dit alles moet hij strikt de leer
en de instructies van het fascistisch regime
volgen.
Alle levensvoorwaarden zijn in Italië in
den loop der eeuwen ontstaan door de in
nig© samenwerking tusschen de wetten van
den staat en de onveranderlijke waarde,
die de Roomsch Katholieke Kerk leert.
Uit alles blijkt, hoe nauwkeurig de be
voegdheden van beide machten omschre
ven zijn. Waarom zou men nu dan plotse
ling een schaduw werpen op dit zoo
schoone en harmonische beeld, vol lichten
de waarheid 1"
Tot zpover Arnaldo Mussolini. Terecht
schrijft de „Oss. Romano", dat het duide
lijk is, dat alle Romeinsche bladen, die
thans commentaren leveren op het schrij
ven van den H. Vader aan kardinaal
Schuster, den letterlijken tekst van dit
schrijven niet nauwlettend hebben gelezen.
AMERIKA
STAKERS-TERREUR IN MIJNDORP
IN KENTUCKY.
Sterke troepenmachten onderweg.
In do mijnd ist rieten van Kentucky wor
den thans uitgebreide militaire maatrege
len genomen, Troepen, afkomstig uit vijf
tien steden van Kentucky en voorzien van
tanks, houwitsers en cavalerie, worden ge
concentreerd om op te rukken naar Evarts,
waar ten gevolge van het optreden van een
deel der stakers bloedige onlusten heb
ben plaats gehad en waar thans nog steeds
wanorde en een waar schrikbewind heer-
schen. Naar verluidt, zouden zich gewa
pende mannen hebben geposteerd op de
daken van alle huizen te Evarts, waar zij
zich er op zouden voorbereiden, siag te le
veren tegen de troepen. Alle vrouwen en
kinderen zijn uit Evarts vertrokken.
VRIENDENKRING VAN HET
H. SACRAMENT.
Gisteravond hield de Vriendenkring ter
eere van het Allerheiligste Sacrament zijn
jaarvergadering in het Jeugdgebouw in de
Maria Gijzensteeg.
Aanwezig waren de geestel. adviseur, ka
pelaan R. Nieveen v. Dijkum en kap. \V.
Hessing terwijl de deken wegens de aan
wezigheid van mgr. Aerts, die de gast van
den deken is, zich liet verontschuldigen.
Na opening door den voorzitter, den heer
L. C. Schrijvers, en voorlezing der notulen
door den 2en secretaris, den heer Bergsma,
deelde de voorzitter een verzoek mede van
het bestuur, dat de leden, die met een pro
cessie meegaan, zich in een stemmig don
ker costuum zouden steken, zoo mogelijk
met zwarte das en witte handschoenen, om
meer eenstemmigheid te verkrijgen bij de
deelname aan processies.
Daarna was heb woord aan den secreta
ris, den heer Th. v. Ovost, tob het voorlezen
van het jaarverslag, waaruit wij aanstip
pen, dat er een verheugend medeleven viel
te constateeren van de leden der Vrienden
kring.
Herdacht werd het overlijden van het be
stuurslid den heer J. v. d. Heyden (Harte-
brug-parochie). Het aantal leden bedraagt
thans 385 leden en eere-leden en 422 buiben-
gewone leden. Eenige leden ontvielen de
vereeniging door den dood, voor wier ziele-
rust H.H. Missen werden opgedragen.
Uit het jaarverslag van den penning
meester, den heer W. Bergers, bleek, dat
de ontvangsten van het afgeloopen jaar be
droegen 741.34, de uitgaven 490.78, zoo
dat er een voordeelig saldo te boeken viel
van ƒ250.56; een mededeeling, welke na
tuurlijk met groote instemming werd ver
nomen.
Bij monde van den heer v. d. Horst
bracht dc commissie der kasnazieners ver
slag uit; zij heeft de boeken en bescheidon
iii orde bevonden.
Bij de nu volgende bestuursverkiezing
werden de aftredende heeren L. C. Schrij
vers (als lid van het hoofdbestuur), J. A.
Vlasveld (O. L. Vr. Hemelvaart), M. Th.
Laken (H. Petrus), C. W. Lindenhoff (O. L.
Vr. Onbevl. Ontv.), E. Duym (St. Joseph),
bij aclamatie herkozen. In de vacature van
den heer C. Mol (St. Joseph) die als zooda
nig bedankt had werd op voorstel van het
bestuur gekozen de heer D. v. d. Top.
Van de rondvraag werd alleen gebruik
gemaakt door den heer Hensing, dio een
vraag stelde omtrent de verkrijging van
de insignes. Deze zijn echter momenteel
uitverkocht en de nieuwe zijn nog niet gear
riveerd.
Na een korte pauze werd het woord ge
geven aan den weleerw. heer W. Hessing,
die een lezing hield over het onderwerp
„Ignis ardens, brandend vuur". Ignis ardens
is de titel van den grooten paus der H.
Eucharistie, Pius X. Spr. wil eenige grepen
doen uit het leven van dezen grooten paus
en vangt aan met de sluiting van het con
claaf, waarin Kardinaal Joseph Sarbo tot
opperherdor werd gekozen. Uitvoerig schil
dert spr. de pauskeuze en de spanning van
die dagen, toen een 60 70.000 menschen
op het St. Pietersplein de aankondiging af
wachtten (een witte rookpluim) dat er een
nieuwe paus was gekozen. Weinigen ver
wachtten de keuze van kardinaal Sarto,
die te Rome zoo goed als niet bekend was.
De strijd ging tenslotte tusschen kardinaal
Rampolla en kardinaal Sarto. Het was juist
de nederigheid, welke gedurende het con
claaf bleek, waardoor kardinaal Sarto
waardig geacht werd gekozen te worden
tot plaatsvervanger van Christus. De aarts
bisschop-patriarch van Venetië werd geko
zen met 50 van de 60 stemmen en hij nam
het pausschap aan met de woordenAccep-
to in crucem, ik neem het aan als een kruis.
Volgens de voorspelling van Malachias
zou paus Pius X bekend staan aJs: ignis
a/rdens, brandend vuur, komende van de
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Debatten in de Fransche Kamer inzake
de Duitsch-Oostenrijksche tol-unie.
De Katholieke actie in Italië.
Overstroomingen in ZuidijDuitschland.
(Buitenl. Berichten, 2de blad).
BINNENLAND.
Benoeming gouverneur-generaal van
Ned.-lndië. (3de blad, en Laatste Berich
ten).
LEIDEN.
Bilderdijkherdenking in de Leidsche
Universiteit. (3de blad).
zeekust.
Waarlijk is Pius X een brandend vuur ge
weest op de 7 toppen der Eeuwige Stad.
Hij was een eenvoudig priester. Verscheide
ne pausen waren tevens vorsten, tevens di
plomaat. Pi us X was enkel priester. Zijn
devies was: omnia instaurare in Christo,
alles herstellen in Christus. Hij was een
nederig priester, zonder eenige pose, of pre
tentie, die in zijn testament zette, dat hij
arm geboren was, arm geleefd had en ook
arm wilde sterven.
Spr. wijdt dan uit over de leer van het
Jansenisme, dat God voorstelde als een
ongenaakbaar heerscher. Het was Pius X,
die Christus weer nader bracht bij de men
schen door zijn encycliek over de veelvul
dige H. Communie.
Niet als wij waardig zijn de H. Commu
nie te ontvangen, zeide paus Pius X, mogen
wij communiceeren, doch als wij slecht» de
goede meening hebben. Vandaar ook is Pius
X de paus der kindercommunie geworden.
Aandoenlijk schildert spr. de ontvangst
door den Paus van de kinderen, die hem
kwamen bedanken voor de instelling der
kindercommunie. Het was als een visioen
van den witten Christus, die de kindertjes
tot zich liet komen. Wat al goeds heeft deze
vervroegde kindercommunie reeds gewrocht.
De seminaries moesten worden uitgebreid,
kloosters vergroot, oen nieuw© stroom van
missionarissen gaat uit over do wereld.
Pius X heeft het meest vruchtdragende
pontificaat gehad. Hij was een brandend
vuur ook voor de vijanden der Kerk en vele
misstanden heeft hij weggenomen, vele aan
slagen verijdeld, hetgeen spr. uitvoerig
uiteenzette. Pius X is geweest een bran
dend vuur, dat de oogst der vijanden ver
woestte. Spr. schilderde in dit verband den
strijd van Pius X tegen het Modernisme,
dat de uiterlijkheid van het Katholicisme
wilde bewaren, maar dc woorden ontdeed
van hun inhoud. Het Modernisme is oen van
de meest gevaarlijke dwalingen geweest,
waarop Pius X antwoordde met zijn ency
cliek „Pascendi".
Voordat het „ignis ardens" ging uitdoo-
von in den dood, brak de groote brand van
den wereldoorlog uit. Pius X zag dien we
reldbrand aankomen en op het laatste mo
ment trachtte hij hem te voorkomen door
een brief te schrijven naar den ouden kei
zer van Oostenrijk na den gruwelijken
moord van Scrajewo.
Het uitbreken van den wereldoorlog
werd dc dood. van don paus. Op 20 Aug.
1911 in den nacht doofde het leven van
Pi us X uit als een godslamp. Een huivering
ging over do wereld. „De Paus is dood". Hij
rust thans in den St. Pieters en op zijn graf
branden altijd kaarsen en altijd liggen er
menschen te bidden.
Laten wij, aldus eindigde spr., met ver
trouwen gaan tot dezen modernen heilige,
wiens canonisatie reeds is aangevraagd.
Laten wij als leden van den Vriendenkring
in ons opwekken een vonkje van dat bran
dend vuur, dat Pius X was en trachten dat
vonkje ook bij anderen op te wekken, want
de zielen worden ontstoken door ander©
zielen als door flambouwen.
Do voorzitter dankte aan het einde van
den avond kapelaan Hessing voor diens
interessante en voor den Vriendenkring zoo
treffende lezing, alsmede kapelaan Nieveen
van Dijkum voor de opluistering welke dezo
met zijn „Symphonic Mariana" aan de ver
gadering heeft willen geven.
Tusschen de agenda-punten door speelde
n.l. dit aardige strijkensemble lang niet
onverdienstelijk verscheidene klassieke mu
zieknummers onder leiding van kap. Nie
veen.
Leidsche Burgerwacht.
Naar wij vernemen zal op 28 Mei a,s.
voor de leden der Leidsche Burgerwacht
een lezing worden gehouden door den heer
D. H. Peereboom Voller, Res.-Majoor der
Artillerie met als onderwerp: Chemische
strijdmiddelen en de maatregelen, welke
daartegen genomen moeten worden door
de I urge r be vol king bij vijandelijke aan.
vallen op onbeschermde steden.
