22ste Jaargang DINSDAG 5 MEI 1931 No. 6889 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN BUITENLAND BINNENLAND DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal Franco per post f 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en vex'koop f 0.50. Dit nummer bestaat uit drie bladen V De cultureele waarde van het Christendom. Het Christendom heeft niet als eerste doel, den mensch beschaving, cultuur te brengen. Het eerste doel van den Christelijken Godsdienst is, de menschen te brengen tot den dienst van God, en hen zóó, in dien dienst, het waarachtig gelulc te schenken. Maar in dit eerste doeJ ligt al opge sloten een tweede doel, de menschen te beschaven, de door God gegeven geestelij ke vermogens van den mensch te cultivee- ren, tot een zoo volmaakt mogelijke ont wikkeling te brengen. En het Christendom wil dit tweede doel ook heel positief. Een liberaal orgaan, het „Utrechtsch Dagblad" erkende dezer dagen de cultu reele taak, de cultureele waarde en ver diensten van het Christendom, toen het blad naar aanleiding van het ontwerp van minister Donner tegen godslastering o.m. het volgende opmerkte: Dit wetsontwerp moeten wij, ten deele, aanmerken als een positie kie zen van den Nederlandscnen wetge ver tegen de beginselen van den Sov jetstaat. De anti-godsdienstige exces sen, die bij den Minister den beker deden volloopen, en waarvan hij in den noot op pag. 1 der Toelichting ge waagt, zijn typische Sovjet-excessen. De godsdienstige waarden, ook de leerstelling-godsdienstige voorstellin gen (de ougeloovige denke alleen maar aan den rijkdom van kunst dien zij hebben te voorschijn gebracht), be lmoren tot 't Wesi-Europeesch, tot het Nederiandseh cultuurgoed. Het 'is het recht en de plicht van een Staat als de onze zich, ook door middel van de binnenlandsche wetgeving, tegen de ondergrondsche practijken' van Mos kou te verweren, zooals het recht en de plicht van onze Overheid was, de Tribune van de leeszalen te weren. Aangezien de Tribune geen vrij or gaan is, maar een instrument van de Moskovitische dictatuur. Men moet inderdaad blind zijn, om de cultureele gevolgen van het Christendom te miskennen. En toch zijn er, helaas, zoovelen, die door onkunde en hartstocht met zulk een blindheid zijn behept, dat zij zelfs de ze zoo klaarblijkelijke feiten niet waarne men. Intusschen moeten toch ook eerlijke niet-Ohristenen de groote cultureele waar de van het Ohristendoni erkennen wat ook hun ten zegen moge zijn BELGIE DE VLAAMSCHE NATIONALISTEN. Dr. Borms door een bajonetsteek gewond. De Brusselsclie correspondent van de „Msb." meldt: Duizenden Vlaamsche nationalisten, ge komen uit alle deelen van het Vlaamsche land, hebben Zondag een grooten landdag gehouden in het dorpje Wemmei, gelegen aan de poorten van Brussel. Verschillende bekende leiders hebben er het woord ge voerd. De geheele Brusselsche en voorstedelij ke politie, benevens belangrijke afdeelin- gen gendarmen te paard en te voet, waren gemobiliseerd en gedurende enkele uren had men den indruk, dat Brussel en omge ving in miniatuur staat van beleg waren. Er hebben zich nogal ernstige inciden ten voorgedaan. Hier en daar, vooral te Brussel, hadden schermutselingen plaats met „franskiljons". De Brusselsche politie trad hierbij hardhandig en partijdig tegen de Vlamingen op. Wij hebben een Vlaam se hen manifestant zien arresteeren, die uiets anders had gedaan dan zich te ver dedigen tegen „franskiljonsche" studenten, die hem op laffe wijze ha-dden aangevallen. Later werden door een honderdtal gen darmen hevige charges tegen de Vlamingen uitgevoerd, omdat dezen in optocht door de straten trokken, wat enkele uren tevoren >or een hatelijken maatregel verboden Dr. Borms kreeg op dat oogenblik een bajonetsteek in den rug. Men hield dit zoolang mogelijk voor de betoogers verbórgen en Borms sprak zelfs de manifestanten nog vanuit een auto toe. Kort daarop werd hij, na voorloopig ver bonden te zijn, naar zijn huis te Merxem vervoerd. De ruggegraat schijnt geraakt te zijn, hoewel, volgens de laatste berichten, de wonde niet levensgevaarlijk is. Toen de Vlamingen te Wemmei het ge beurde met Borms vernamen en het uitda gend optreden der gendarmen moede wa ren, namen zij zoo'n dreigende houding aan, dat de bevelhebber hel raadzaam vond de gendarmen terug te trekken. Niet zoodra was dit geschied, -f kalmte keerde te Wem mei terug. Men vraagt zich niet zonder reden af, of de regeering werkelijk met blindheid is geslagen en nog steeds niet begrijpt,, dat de Vlamingen willen vergaderen zonder be dreiging met bajonetten en geweren. DE TYPOGRAFENSTAKING TE BRUSSEL. Er staken nog steeds een aantal typo grafen van Brusselsche couranten en druk kerijen, hoewel zelfs de leiders der bewe ging de staking mislukt achten. De meeste bladen hebben trouwens reeds de stakers door werkwillige elementen vervangen. Zondag kwamen de gedelegeerden der Belgische federatie van typografen in een buitengewoon congres te Brussel bijeen. Met 40 tegen 26 stemmen en 5 onthoudin gen werd nogmaals besloten de Brusselsche typografenstaking niet te erkennen en dus ook niet te steunen. Na afloop van het con gres werden verscheidene gedelegeerden door wachtende stakers aangevallen en ge slagen. COMMUNISTISCHE ACTIE IN BELGISCH CONGO. In een telegram uit Rome heet het, dat uit tal van berichten van verschillende pun ten van Afrika afkomstig, blijkt, dat het communisme ernstige actie voert en zijn funesten invloed uitbreidt onder de primi tieve volksstammen. In den Belgischen Congo trachten de communisten een soort operatie-basis voor oentraal-Afrika te vestigen. De Belgische regeering, die zich steeds van de gevaren is bewust geweest, welke de communistische agitatie voor de kolo nies van oentraal-Afrika met zich brengt, heeft alle maatregelen getroffen, om aan de beweging paal en perk te stellen. PORTUGAL MADEIRA'S ONDERWERPING. Het eiland door d regeeringstroepen bezet Het Portugeesche departement van mari ne meldt, dat de minister van marine Zon dag te Eunchal is aangekomen met de oor- logs- en transportschepen, die troepen landden ter bezetting van de stad. Ook gisteren zijn troepen geland, om de districten Machico en Santa Cruz te bezet ten. De andere districten waar de revolu- tionnaire beweging zich heeft doen gelden, zullen eveneens worden bezet. Het militaire commando van het eiland is opgedragen aan kolonel Feranda Borges, den commandat der militaire strijdkrach ten. Totdat de toestand weer geheel nor maal is, zal kolonel Silva Real buitenge woon regeeringsafgevaardigde op de Azo- ren zijn. De door de opstandelingen gevangen ge nomen officieren zijn in vrijheid gesteld. Te Eunchal heerscht volkomen rust. Nader wordt gemeld: De blokkade van Madeira is opgeheven. Alle schepen kun nen Funchal weer aandoen. ROEMENIE KONING CAROL CONFEREERT MET KONING ALEXANDER. Uit Belgrado .vordt gemeld, dat de ko ningen van Roemenië en van Zuid-Slavië elkaar gisteren op Zuid-Slavisch gebied hebben ontmoet in de buurt van de grens. Tri politieke kringen te Belgrado hecht men aan deze samenkomst politieke betee- kenis. CHINA DE OPSTAND IN ZUID-CHINA. Toenemend verzet tegen Tsjang Kai Sjek. Naar gemeld wordt, breidt de opstandige beweging in Zuid-China zich uit. Men vreest, dat de centrale regeering van Nan king niet in staat zal zijn, zonder een nieu wen oorlog haar macht te herwinnen. Er zijn geruchten in omloop, dat ook vele Chineesche legerofficieren de beweging te gen staatspresident Tsjang Kai Sjek steu nen. Onafhankelijkheid van Zuid-China geproclameerd. De Engelsche regeering heeft drie oor logschepen naar Nanking gezonden, klaar blijkelijk omdat zij bevreesd is voor nieuwe vijandelijkheden tegenover de buitenlan ders in verband met het uitbreken van een nieuwen opstand m Canton en waarschijn lijk ook wegens het afbreken der onder handelingen over de opheffing der exter ritoriale rechten. De leiders van den opstand te Kanton hebben de onafhankelijkheid van Zuid-Chi na geproclameerd en een eigen regeering gevormd. Tsjang Kai Sjek heeft te Nanking 30 Chineesche oorlogschepen en sterke strijdkrachten geconcentreerd. RUSLAND EN CHINA. Verkoop van den Oost-Chineeschen spoorweg? Volgens een telegram uit Harbin maken de onderhandelingen tusschen Rusland en China inzake den Oost-Chineeschen spoor weg in Mantsjoerije, zulke snelle, vorderin gen, dat de Russische regeering maatrege len treft om dezen belangrijken spoorweg aan China te verkoopen. Zooals men zich zal herinneren, werd voornamelijk over dezen spoorweg in 1929 tusschen Rusland en Mantsjoerije een on- officieelen oorlog gevoerd. De consul der sovjetrepubliek en de vice- president van den spoorweg hebben zich naar Moskou begeven voor het voeren van besprekingen. AMERIKA BEWAPENING EN WERELDCRISIS. Redevoerigen van Hoover en Theunis. Door den president van de Amerikmn- sohe sectie der internationale kamer va-n koophandel, Salas Strawn, werd gisteren het zesde congres van de internationale ka mer van koophandel, waaraan ongeveer duizend gedelegeerden uit dertien verschil lende Landen deelnemen, geopend. In zijn begrootingsrede verklaarde Hoo ver, dat zelfs de Vereenigde Staten door de wereldcrisis in een toestand, van ernstige depressie zijn gekomen, waarvan de wereld oorlog met zijn vernielingen en de daaruit voortvloeiende financieele lasten en sociale en politieke onrust de schuld draagt. De wereld, aldus Hoover, geeft jaarlijks vijf milliard dollar uit voor bewapening, d. w. z. zeventig procent meer dan vóór den wereldoorlog. Vijf en een half millioen man bevinden zich onder de wapenen en twintig millioen staan gereed als reserve, hoewel reeds twaalf jaar sinds den wapenstilstand zijn verloopen en alle knden door het Kellog- pact een oorlog buiten de wet gesteld heb ben. Deze bewapening is een verspilling van een ontzaglijk deel van het nationale vermo gen en daarom is niets van meer belang dan dat de ontwapeningsconferentie van Genéve met succes bekroond wordt. Amerika heeft bij deze conferentie, om hare indirecte uitwerking op den vrede, het vertrouwen en het herstel van economisch gezonde verhoudingen, buitengewoon veel belang. De leden van de internationale handels kamer, aldus besloot Hoover zijn rede, moe ten er op aandringen, dat dit vraagstuk moedig en eerlijk wordt aangepakt. De vroegere' Belgische premier, Theunis, bracht daarna een uitvoerig rapport uit over den economisehen toestand over de geheele wereld. Volgens zijn meening is de periode van depressie voor het grootste gedeelte voorbij en breekt voor de wereld een periode van rustiger zakenleven aan als een eerste schrede naar de ontspanning. Het gebrek aan wederzijdsche begrijpen der verschillende naties op economisch ge bied is een van de hoofdoorzaken van de tegenwoordige moeilijkheden. De wereld moet inzien, dat zij economisch een eenheid vormt. Met betrekking tot Amerikaansohe thesis betreffende een verhooging der loonen ver klaarde Theunis, dat de verbruikstheorie, die van de beter betaalde werknemers een koogeren omzet verwacht, meestal tol over productie leidt, tot een kunsmatige verhoo- giiig van den levensstandaard en daardoor weer tot hooge beschermende rechten. De overproductie bebeekent geen vermeerde ring van den rijkdom vaq een volk, maar een verkwisting van kapitaal en materiaal. BLOEDIG GEVECHT IN HONDURAS. Verscheidene dooden. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Bij een gevecht, dat in Honduras, in de nabijheid van Santa 'Blo-sa, tusschen opstan delingen en regeeringstroepen is geleverd, zijn meer dan 200 personen gedood. Onder de dooden en gewonden bevinden zich vele invloedrijke zakenlieden, terwijl eenige voor aanstaande bursrers als gijzelaars door de rebellen zijn medegevoerd, die op hun te rugtocht de woningen en bruggen verniel den. De aangerichte materieele schade is zeer groot. Te Washington is het officieele bericht ontvangen, dat de opstandelingen onder lei ding van generaal Gregoria Fr -'-era c.a. 50 man van het garnizoen va-n Santa- Rosa heb ben gedood, alsmede den gouverneur van het departement, den militairen bevelheb ber en het hoofd der politie van Teguci galpa. R. K. VREDESBOND IN NEDERLAND. Oprichting van de afdeeling Haarlem. Te Haarlem heeft Maandagavond de of ficieele stichting plaats gehad van de af deeling Haarlem van den R: K. Vredesbond in Nederland. Daarbij waren aanwezig Z. H. Exc. Mgr. J. D. J. Aengenent, bisschop van Haarlem, de boogeerw. heer H. A. Th. van Dam, De ken van 's Gravenhage, mr. J. B. Bomans, lid van Gedeputeerde Staten van N.-Hol- land, pastoor L. J. Willenborg van Bloe men daal, de heer P. J. M. van Tetering, secretaris van het Katholiek Comité van Actie te Haarlem, de heer J. Bulten, lid van het hoofdbestuur en de oprichter van den Vredesbond, de heer Ko de Haan. Berichten van verhindering waren inge komen van jhr. mr. dr. A. Röell, commissa ris der Koningin in de provincie Noord-Hol land, van den heer C. Maarschalk, burge meester van Haarlem, Mgr. M. P. J. Möli man, vicaris-generaal va-n het bisdom en van den hoogeerw. heer Westerwoudt, De ken van Haarlem. De voorzitter, L. Povel, opende met een woord van welkom to+ Mgr. J. D. J. Aen genent en zette in het kort het tweeledig doel van den R. K. Vredesbond uiteen: Studie en actie en weer speciaal op de internationale gebedsactie voor den vrede. De afgevaardigde van het hoofdbestuur, de heer Bulten, installeerde daarna het af- deelingsbestuur met een inleidend woord. Als eerste daad wilde het bestuur het eere-lidmaatsohap schenken aan mej. Pee- tei's, eere-voorzitster van den R. K. Vrou wenbond, aid. Haarlem. Daarna was bet woord aan Prof. dr. T. Brandsma O.Carm., uit Nijmegen, die een vredesrede hield. Daarna kwam aan het woord Z. H. Exc. Mgr. J. D. J. Aengenent, die zijn bijzendere blijdschap uitdrukte over de oprichting van de afdeeling Haarlem. Daardoor, aldus spr., komt een der twee woorden van zijn devies, Pax, nader tot zijn verwezenlijking. De christelijke levensopvatting vindt mede uiting in de vredesactie. Maar als iedere Katholiek deze gedachte heeft, waarom dan nog Vredesbond en? Het antwoord daarop is, dat elke mensch met een ede levensbeschouwing den drang bezit deze te manifesteeren. Daardoor wordt de innerlijke levensovertuiging ver- li erkt. Wanneer andere richtingen ook dien drang gevoelen, moeten wij ons innerlijk le ven zeer zeker naar buiten uitdragen. De Christelijke vredesidee moet zich ook in uiterlijke act-ie toonen en daarvoor is een bond noodzakelijk. Er moet aan de besturen van het land getoond worden, dat het volk werkelijk den vrede wil. Daarom verheug ik mij, aldus Mgr., dat in de bisschopsstad een afdeeling van den Vredesbond is opgericht ten voorbeeld va" andere steden. Mgr. sprak de hoop uit, dat het bestuur zeer veel goeds zal kunnen doen en het leden tal der afdeeling in zijn stad gestaag zal groeien. (Applaus). Mej. Peeters dankte voor het haar aan geboden eerelidmaatschap en stelde voor, dat de afdeeling aan het Hoofdbestuur als haar wensch zal te kennen geven, dat voor al de jeugd zal worden bewerkt voor de vredesidee, zoowel nationaal als interna tionaal. Mgr. besloot de bijeenkomst met het ge- van van den bisschoppelijken zegen. DE RADIO. Het aantal luisteraars in ons land. In het eerste kwartaal 1931 bedroeg het aantal aangegeven radio-ontvanginrichtin- gen in Nederland 269.862, terwijl het aan tal aangeslotenen aan radio-distributie- centrales 189.965 beelroeg. In totaal komt dit overeen met een ge middelde van zes luisteraars per honderd inwoners. Relletjes in een dorpje bij Brussel. Toenemende onrust in China. Bloedige gevechten- in Honduras. Ernstig bootongeluk op het meer van Constanz (Buitenl. Berichten 2e blad.) BINNENLAND. Benoemingen in het Bisdom Haarlem. (Kerkn., 1ste blad). Huisbewaarder te Amsterdam vermoord. (2de blad). P. Dr. GERLACHUS ROYEN 0. F. M. Lid van den Kon. Academie van Wetenschappen. Naar de „Msb." verneemt, is pater dr. Gerlachus Royen O. F. M. gekozen tot ge woon lid van de Koninklijke Academie van Wetenschappen te Amsterdam. De Koninklijke Academie, die den ge leerden zoon van St. Franciscus in haar midden riep, aldus de „Msbd." toon de hiermede dat zij ware wetenschappe lijke verdiensten ook buiten de hooglee- raaiawereld weet te waa-rdeeren. De be noeming is voor pater Royen door deze omstandigheden nog te eervoller. Wij bieden hem onzen welgemeenden ge- lukwensch met de bizondere onderschei ding, welke hij in de vaderlaudsehe katho lieke wetenschappelijke wereld deelt, met prof. van Ginneken, mgr. Schrijnen en prof. Keesom. DE SPELLINGSKWESTIE OP HAAGSCHE SCHOLEN. In verband met het rondschrijven van B. en W. Het Tweede Kamerlid mejuffrouw Wes terman heeft aan den Minister van Onder wijs, Kunsten en Wetenschappen, de vol gende vragen gesteld: Heeft de Minister kennis genomen van het rondschrijven door het college van B. en W. van 's Gravenhage, gericht tot de hoofden van openbare onderwijsinrichtin gen in die gemeente, waarbij wordt mede gedeeld, dat het college met ingang van het cursusjaar 1931/1932 de spelling van de Ne- derlandsche taal wenscht te zien onderwe zen overeenkomstig de regels van de Vries en Te Winkel? Is het den Minister bekend, welke be weegredenen B. en W. van 's Gravenhage in deze zaak geleid hebben? Is de Minister niet van oordeel, dat door deze aanschrijving van B. en W. van 's Gra venhage, welke in strijd is met de circu laire, waarin door den Minister verleden jaar eenige vrijheid op spellinggebied bij het afleggen van examens werd toegestaan, opnieuw verwarring op dit terrein zal ont staan? Welke maatregelen denkt de Minister te nemen, om, zoo mogelijk, grootere verwar ring te voorkomen? UIT DE TEXTIELNIJVERHEID. Een loonsverhooging. Naar het „Hbld." verneemt, heeft de fir ma Hederman te Almelo het loon harer bontwerkers met 10 pet. verhoogt met veer tien dagen terugwerkende kracht. Benoeming hoogleeraar te Groningen. Tot gewoon hoogleeraar in de letteren en wijsbegeerte (Duitsche letterkunde) aan de universiteit te Groningen is be noemd dr. Th. C. van Stockum, totnogtoe lector in de letteren en wijsbegeerte aan die universiteit. Dr. Van Stockum werd 18 Februari 1887 te Dordrecht geboren. Bierverbruik gedaald. Naar het Centraal Bureau voor de Sta tistiek mededeelt, hebben de brouwerijen in 1930 2.280.000 H.L. bier afgeleverd, tegen over 2.316.000 H.L. in het vorige jaar. De afzet met binnenlandsehe bestemming ging 20.000 H.L. (of 1 pet.), de export 16.000 H.L. (of 10 pet.) achteruit. Het binnenlandsoh verbruik van bier veranderde weinig, daar de overigens ook betrekkelijk geringe vermindering van den binnenlandschen afzet der Neder- landsche brouwerijen grootendeels gecom penseerd werd door een in verhouding sterke toeneming van den invoer van bier, n.l. van 1.1 pet. tot 1.8 pet. van het verbruik. Het totale verbruik bedroeg 2.171.00 H.L. (na 2.17G.000 H.L. in 1929); het verbruik per hoofd 27.5 liter (na 28.0 liter). De vermindering van het verbruik per hoofd wordt toege cbreven aan het ongun stige zomerweder; deels ook aan de toene mende malaise en werkloosheid.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1931 | | pagina 1