22ste Jaargang
MAANDAG 4 MEI 1931
No. 6888
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
3)e
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Fraooo per post f 2.95 per kwartaal
Eet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
▼ooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kléine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V Noblesse oblige.
't Is een bekende uitdrukking: Noblesse
oblige, d.w.z.: Adel legt plicht op.
De beteekenis hiervan is heel diep en
heel fundamenteel voor heel ons leven
en niet alleen van toepassing op den adel in
letterlijken zin.
Deze uitdrukking wil eigenlijk zeggen,
dat alles, wat wij meer bezitten, dan an
deren, ook lasten meebrengt, verplichtin
gen met zich voert.
Zoo het bezit van meer tijdelijke goe
deren, dan anderen, die precies genoeg heb
ben, om in hun levensonderhoud te voor
zien.
Zoo het bezit van geestelijke goederen,
van kennis en ontwikkeling, welke ande
ren moeten missen.
Zoo vóóral het bezit van den Gods
dienst, de onverdiende en onwaardeerbaar-
groote gave van de kennis der Waarheid.
Wij dachten aan het „Noblesse oblige",
toen wij gisteren het volgende lazen in de
Dr. J. Leest, directeur van de H.B.S. te
Gouda, heeft een gedeelte van zijn Neder
landsche lessen besteed om het allernood
zakelijkst tekort aan bijbelkennis bij zijn
leerlingen aan te vullen. Dr. B. Keulen be
gint eene bespreking van deze in boekvorm
verschenen dictaten („Bijbelkennis D.
Thieme, Zutfen) in het „Weekblad" aldus:
„Het tekort aan bijbelkennis in den
ruimsten zin is in vele intellectueele krin
gen schrikbarend. Het alarm van dr.
Singels heeft indertijd velen de oogen
geopend voor een schromelijk tekort aan
kennis en verstaan van uitdrukkingen,
benamingen, spreekwijzen aan den bijbel
ontleend, maar of er bij de opgroeiende
jeugd eenige verbetering is gekomen in
vergelijking met een 25 jaar geleden, toen
de Utrechtsche rector zijn brochure
schreef, valt te betwijfelen. De groote
figuren uit het Oude en Nieuwe Testa
ment zijn nauwelijks bij name bekend,
de boeken van den bijbel, niemand kent
ze, Paschen en Pinksteren wekken niet
meer dan vacantie-gedachten, bijbelsche
spreekwijzen worden niet als zoodanig
herkend of heelemaal niet verstaan".
't Is inderdaad allerbedroevendst zoowel
voor het godsdienstig als voor het intellec
tueel peil in vele „intellectueele" kringen,
teekent de „Msbd." hierbij aan.
Maar zou een enquête naar de gods
dienst-kennis onder Katholieken ook
niet hier en daar resultaten opleveren, „al
lerbedroevendst zoowel voor het gods
dienstig als voor het intellectueel peil in
vele „intellectueele" (Katholieke) krin
gen"?
Noblesse obligeEen Katholiek, die
Èch wil rekenen onder de „intellectueelen"
heeft tot eersten plicht, ook vooraan te
staan in de kennis van zijn Godsdienst.
En die kennis zal hem een leiddraad
zijn, om in particulier en publiek leven,
door woord en daad, het voorbeeld en de
leiding te geven, waartoe bij als Katho
liek intellectueel geroepe-n en verplicht is l
Het „Noblesse oblige" in zijn practische
consequenties mag vooral in onze dagen
geen enkele Katholiek vergeten!
DE 1 MEI-VIERING.
DE SLACHTOFFERS VAN DEN
ROODEN FEESTDAG.
Op Cuba 4 dooden, 50 gewonden.
Bij de 1 Mei-viering op Cuba zijn Vrij
dag 4 personen gedood en ongeveer 50 ge
wond. Er werd een betooging gehouden,
waarbij communistische vlaggen werden
gedragen. Het kwam tot een botsing met
de politie, waarbij tusschen de politie en
j toogers schoten werden gewisseld
In 1700 arrestaties.
j In. Tokio zijn Vrijdag tijdens de 1 Mni-
viering 800 personen gearresteerd; in de
ovincie 900. Ernstige onlusten hebbeD
- 1 - plaats gehad.
JOANNES DOMINICUS JOSEPH AENGENENT
DOOR DE GENADE GODS EN DE GUNST VAN DEN APOSTOLISCHEN STOEL
BISSCHOP VAN HAARLEM
aan de Geestelijkheid en de Geloovigen van Ons Bisdom
ZALIGHEID IN DEN HEER
Zeer velen Uwer, Bern. Geloovigen, zul
len, wanneer zij in de laatste jaren het
Martelveld te Brielle hebben bezocht, op
gemerkt hebben,, dat de Bedevaartskapel
aldaar zich bevindt in een toestand, die
roept om belangrijke en uitgebreide her
stelwerken. Daar deze werken zeer groote
kosten met zich zouden brengen, terwijl
het gebouw dan toch zijn karakter van
noodkerk zou behouden, wijl het uit hout
is opgetrokken, welk materiaal vroeger
noodzakelijk was, omdat bepalingen van
staatswege een belemmering waren om op
die plaats een steenen gebouw te plaatsen,
komt liet Ons thans, nu Ons gebleken is,
dat die bepalingen zijn vervallen, veel meer
gewenscht voor om op het Martelveld een
nieuwe kerk en wel van steen te stichten.
Dit plan zal op dit oogenblik meer geld
kosten dan voor bet herstel der houten
kerk noodig zou z'in, doch daar staat een
dubbel voordeel tegenover.
Allereerst zal in de toekomst veel meer
kunnen bespaard worden op de onder
houdskosten, daar een steenen gebouw uit
den aard der zaak veel solieder is. En ten
tweede krijgen wij dan een veel waardiger
bedeoord, dat veel meer in overeenstem
ming is met de heiligheid van de plaats
en veel meer beantwoordt aan den eerbied
en de liefde, die wij, katholieken van Ne
derland, aan onze Gorcumsche Martelaren
toedragen.
Ofschoon Wij weten, dat dit plan niet
geringe offers vraagt, hebben Wij tooh be
sloten, het ten uitvoer te brengen, omdat
Wij overtuigd zijn, dat allen dit plan van
harte zullen toejuichen en er verreweg de
voorkeur aan zullen geven boven een her
stel der bouwvallige houten kerk, en om
dat Wij dus weten, dat allen met liefde
een grooter of kleiner steentje willen bij
dragen, ten einde mogelijk te maken, dat
ter eere van onze Nederlandsche Marte
laren een passende bedevaartskerk worde
gebouwd. Immers onze hoogvereerde Mar
telaren hebben het geloof, dat wij van hen
geërfd hebben, bezegeld met hun bloed;
zij hebben door het storten van hun bloed
op onzen vaderlandschen grond den bodem
van ons land gezegend en bevrucht en
ontvankelijk gemaakt voor een nieuwen
opbloei van het geloof, waarvan wij in onze
dagen de gelukkige getuigen mogen zijn.
Thans is naar Onze meening de tijd geko
men om ons te kwijten van den plicht van
dankbaarheid en hun ter eere een waardig
monument op te richten. Wij mogen volko
men vertrouwen, dat zij van uit den hoogen
hemel vol belangstelling ons gadeslaan en
dat zij, staande voor Gods troon, den he-
melschen zegen met nog grooter aandrang
over ons zullen afsmeeken, naarmate zij
zien, dat wij hun grooter eere brengen.
Met het volste vertrouwen doen Wij op
dit oogenblik een beroep op U allen, Onze
dierbare Diocesanen. Het is in Ons Bis
dom, dat de Martelaren van Gorcum hun
glorieuzen dood gestorven zijn. W ij zijn
het, die het voorrecht hebben den grond
te bezitten, waarop hun bloed gevloeid
heeft. Het is uit Ons Bisdom, dat jaarlijks
verreweg de meeste processies optrekken
om op den gewijden grond de verheven
Martelaars te vereeren. Wij kunnen niet
aannemen, dat Wij Ons zouden vergissen,
indien Wij de blijde verwachting koeste
ren, dat gij allen zonder de minste uitzon
dering naar de mate uwer krachten zult
medewerken om de uitvoering van Ons
plan ter cerc der Martelaren van Gorcum
uit te voeren. Uw groote devotie tot de
ons zoo dierbare Nederlandsche Heiligen
zal u gaarne tot bet offeren uwer gaven -
brengen.
Wij verzoeken daarom bij deze de Zeer-
eerwaarde Pastoors en de Rectoren vau
Kapellen om op een der volgende Zonda
gen van deze maand Mei onder alle H.H.
Missen een collecte te houden voor het bo
ven uiteengezette doel. En Wij zijn ten
volle overtuigd, dat zij met liefde u tot
medewerking aan diH°schoone doel zullen
aansporen. Het is slechts éénmaal, dat uw
medewerking voor dit doel zal gevraagd
worden. En de heilige Martelaren zullen
zonder twijfel op honderdvoudige wijze uwe
edelmoedigheid ten hunnen opzichte beloo-
nen.
En zal dit Ons herderlijk schrijven op
Zondag 3 Mei in alle kerken van Óns Bis
dom en in alle kapellen, waarover een rec
tor is aangesteld, is op de gebruikelijke wijze
worden voorgelezen.
t J. D. J. AENGENENT,
Bisschop van Haarlem.
Op last van Z. Hoogw. Excellentie,
J. M. VAN DER TUYN,
Secretaris.
Gegeven te Haarlem, den 25sten April '31.
FRANKRIJK
ALFONSO TE FONTAINEBLEAU.
Zaterdagavond om 8 uur 10 kwamen ex-
koning Alfonso en de hertog De Miranda
te Fontainebleau aan. De koning begaf
zich onmiddellijk naar de voor hem gere
serveerde vertrekken.
ENGELAND
HET KABINET-MACDONALD IN DEN
ADELSTAND?
Naar gemeld wordt verwacht men, dat
de Engelsche koning ter gelegenheid van
zijn evrjaardag op 3 .Juni de leden der hui
dige regeering in den adelstand zal verhef
fen, waardoor zij zitting in het Hoogerhuis
krijgen.
PORTUGAL
DE OPSTAND OP MADEIRA
ONDERDRUKT.
De rebellen hebben zich overgegeven.
Volgens een door de Portugeesche re
geering ontvangen bericht hebben de op
standelingen op Madeira zich overgege
ven.
Nadat de opstandelingen zich overgege
ven hadden zijn de operaties gestaakt. De
leiders der rebellen'hebben een toevlucht
in het Engelsche consulaat gezocht.
Het verzet van de opstandelingen wc
door het bombardement van den kruiser
Vasco da Gama gebroken, waardoor eeui-
gen hunner werden gewond.
Om de levens en eigendommen der En
gelsche kolonie te beschermen, is een Brit-
sche marine-af deeling aan land gezet.
Van de buitenlanders is niemand ge
wond. Trouwens is geen enkel burger ge
wond geworden.
Het merkwaardigste bij deze. revolutie
was, dat in tegenstelling met in het
buitenland circuleerende berichten do
bevolking zich vrijwel niet met de bewe
ging heeft ingelaten. Alleen een 400-tal ge
deporteerden toonden zich tegenstanders
van het wettig regime. Deze bevonden zich
reeds sinds Januari j.l. gedwongen in de
Portugeesche koloniën en werden later
door de regeering in de gelegenheid ge
steld naar Madeira te gaan, in verband
met hun gezondheidstoestand. Het betreft
hier in hoofdzaak aanhangers van de z.g.
„Liga de Paris", welke onder leiding stond
van voormalige parlementsleden, die in het
bezit zijn van het Fransche Legioen van
Eer. De 400 revolutionairen die nu op Ma
deira een staatsgreep opzetten, zijn voor
het meerendeel vroegere militairen. Hun
actie had weinig resultaat, hoewel zij
in den grond niet onschuldig mcn-ht worden
genoemd. Zij verwachtten, dat hun geest
verwanten in het moederland en in de uit
gebreide overzeesche bezittingen tezelfder
tijd de revolutie zouden ontketenen. Indien
de regeering niet onmiddellijk troepen ei:
oorlogsbodems naar het eiland had gezon
den, dan had het plan zeer wel kunnen ge
lukken. De dictatuur te Lissabon handelde
echter zeer doortastend en met groote koel
bloedigheid. Zij stelde onmiddellijk een
scherpe radio-controle in en controleerde
alle plannen van de „Liga de Paris."
Toen de regeering een partieele mobi
lisatie afkondigde, was zij er zich van
wust, dat er plannen bestonden tot ves'i
ging van een jran-Iberische republikein-
sche federatie, welke voor het Portugee
sche Rijk gevaarlijk zou kunnen worden»
De regeering is thans den toestand
komen meester.
MARIE SWART t
Gisteren is overleden, na een zeer
langdurige ziekte, maar toch nog onver
wacht, mej. Marie Swart.
Marie Swart, geboren 8 Juli 1860, is
gedurende 40 jaren onderwijzeres geweest
aan de Bewaarschool Groenesteeg, tot
1914.
Toen is mej. Swart gaan „rusten".
Maar van rusten is niet veel gekoimen!
Zij heeft zich gegeven met volle kracht
en onbeperkte toewijding aan den oha-
rit-atieven arbeid.
Mej. Swart heeft gegeven een nobel
voorbeeld van arbeiden, onvermoeid en
onverpoosd, voor de goede zaak. Een
voorbeeld voor velen, die, over tijd en
talent beschikkend, er toch maar niets,
letterlijk niet van schillen te begrijpen,
dat God, in Zijn wereldplan, Zijn belaai-
gen mede in hun handen heeft willen
leggen
Mej. Swart is vele jaren werkend lid
geweest van de St. Elisabeths vereeniging;
zij heeft verleden jaar, toen zij ziek werd,
moeten bedanken, welk afscheid voor
haar een groot offer beteekende. Zater
dag heeft zij nog de jubileerende vereeni
ging een gelukwensoh met feestgave doen
toekomen, en Zondag, juist tijdens de H.
Mis, die ter gelegenheid van het feest
in de St. Petruskerk werd opgedragen,
is zij overleden.
Zij was penningmeesteresse van de
vereeniging „Hulp in de Huishouding en
de Baby", voor welke vereeniging zij ook
heel veel werk heeft verricht en heel
veel zorg heeft gedragen.
Bekend is in heel Katholiek Leiden en
daarbuiten, hoe mej. Swart altijd klaar
stond, om als regisseuse van een tooneel-
club, door het geven van een uitvoering,
een vereeniging te steunen, gelden bijeen
te brengen voor een liefdadig doel.
Zij was de oprichtster van „Ons Too-
neel", onderaf deeling van den R. K. Dioc.
Vrouwenbond, afd. Leiden; de opricht
ster van de operette-zangvereeniging
„Ruim Baan". Degenen, die een bloemen
dag organiseerden voor Santos, Huisves-
tingscomittó enz., vonden immer een
lcraohtigen steun in het organisatie-talent
van mej. Swart.
Verleden jaar, toen zij haar 70ste jaar
intrad, is mej. Swart gehuldigd in den
Schouwburg en is haar verleend gewor
den de Pauselijke onderscheiding „Pro
Ecclesia et Pontifïce". Een welverdien
de huldiging! 't Gebeurt wel eens, dat
iemand wordt gehuldigd, terwijl toch
voor 'n groot deel zijn verdiensten reeds
zijn uitbetaald geworden in klinkenden
muntMej. Swart heeft gewerkt, veel
en hard, zonder daarbij te zoeken gelde
lijk gewin of persoonlijke eer.
Wel mooht zij met gerustheid hij haar
sterven de bede uitspreken: „Heer, in
Uwe handen beveel ik mijn geest"....
Toch zullen allen, die haar hebben ge
kend, niet nalaten te bidden voor de
rust harer ziel.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De opstand op Madeira onderdrukt.
Acht en tachtig Chineesche communis
ten terechtgesteld in verband met de
1 Mei-betoogingen.
BINNENLAND.
Eerste promotie van een vrouwelijke stu
dent te Nijmegen. (1ste blad).
Twee dooden bij een auto-ongeluk te
Loenersloot. (Gem. Ber. 3de blad).
Doodelijk ongeluk op den onbewaakten
overweg bij Stolwijkersluis. (Gem. Ber. 3de
blad).
Poging tot moord en zelfmoord te Over-
schie. (Gem. Ber. 3de blad).
LEIDEN.
Overleden is mej. M. Swart. (1ste blad).
OMGEVING.
Te Wassenaar is een vrouw verbrand.
(lste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Holland verliest den voetbalwedstrijd
van België en den hockeywedstrijd van
Frankrijk.
Het zeilseizoen op de Kagerplassen be
gonnen.
Jubileum te Leimuiden.
Mej. Geertruida de Jong te Leimuiden,
die 25 jaar als dienstbode in betrekking is
bij de familie J. A. Bernard, aldaar.
RUSLAND.
ZAL HET VIJFJARENPLAN IN
RUSLAND SLAGEN?
Op het 5e Radengongres heeft Stalin
verklaard, dat 1931 beslissend zou zijn
voor het slagen van het Vijfjarenplan. De
„Raad van Arbeid" (S. T. O. genaamd)
openbaarde in dat verband besluiten, die
er op wijzen, dat de Sovjet-Unie voor
geen maatregel zal terugschrikken om
het welslagen te bevorderen.
Thans wordt de meening gesuggereerd,
dat .de bevolking met het Vijfjarenplan
zeer zou ingenomen zijn. Het s uondza/e-
lijk hierbij echter op het volgende te
letten.
Tengevolge van den burgeroorlog en de
dubbelzinnige houding van verschillende
Europeesohe staten ten opzichte van
Rusland en het communisme ia bij een
groot deel der intellectueeen een haat
gegroeid tegen den kruideniersgeest van
het Westen. Deze intellectueelen hebben
zich in dienst gesteld van het Vijfjaren
plan, omdat zij weten, dat dit plan het
kapitalistische Westen bestrijden zal, dat
de Sovjets ondersteund heeft met het
zenden van machines en vaklieden.
Zij willen door het Vijfjarenplan met
gelijke munt betalen.
Ook de stadsjeugd loopt warm voor
het plan. Opgevoed volgens de Marxis
tische grondstellingen is zij in ellende op
gegroeid. Zij wil thans leven en ziet in
het Vijfjarenplan de voorspiegeling van
een paradijs op aarde.
Daarbij komt nog een factor: de land
bouwersbevolking. De collectiveering en
de rationaliseering van het landarbeiders-
bedrijf hebben velen hunner gedwongen
als arbeiders in de industrie werkzaam te
zijn.
De oorzaak is het Vijfjarenplan en
daarom bestrijden zij het door sabotage
en op andere wijze.
Men kan den toestand ale volgt sa
menvatten: Naast enthousiasten en haat-
dragendend is er ook nog het volk en
dat voelt niets voor het Vijfjarenplan.
Want het volk voelt aan den lijve de
terreur, die het veelbesproken plan heeft
ontketend.
