22ste Jaargang
VRIJDAG 1 MEI 1931
No. 6886
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BUITENLAND
BINNENLAND
^e£cldóelie0ou^cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor LeideD 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franoo per port 12.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vier bladen
V Naar aanleiding van de
1 Mei-viering der S.D.A.P.
Vandaag is 't hoogfeest van. de S.
D. A. P.: de 1 Mei-dag.
Wij misgunnen den sociaal-democraten
dezen feestdag volstrekt niet en ver van
ons is 't, om met een zekere geringschat
ting, om van uit de hoogte neer te zien op
dezen feestdag van een groot aantal on
zer medeburgers; een feestdag, gewijd aan
hun idealen.
Zulk een stemming is de onze niet!
Wij misgunnen den sociaal-democraten
dezen feestdag volstrekt niet. Wij hebben
onze feestdagen. En de om ook hier
dit woord 'ns te gebruiken debewus-
t e katholiek vindt in z ij n feestdagen,
door den loop van héél het jaar, een rijk-
wellende bron van idealisme, waaruit, kan
worden geput energie, men3chelijke kracht,
om het leven over héél het terrein zoo
goed en zoo mooi mogelijk te maken
menschelijke kracht, èn dank zij niet
onzen eigen verdiensten Goddelijke bij
stand
Wij misgunnen den sociaal-democraten
dezen feestdag volstrekt niet. Wij kunnen
ons indenken, ons verplaatsen in wat hen
tot deze feestviering drijft en dringt. Maar
zij van hun zijde moeten er zich ook niet
over verwonderen, wanneer wij constatee-
ren, dat op den 1 Mei-dag zoo bijzonder
duidelijk wordt gedemonstreerd, dat ka
tholieken in de S. D. A. P. zich niet krui
nen thuisgevoelen
Natuurlijk niet ^/lleen en niet allereerst
om de 1 Mei-viering is katholiek- en so
cialist-zijn onvereenigbaar; natuurlijk
niet. Deze onvereenigbaarheid is een ge
volg van de beginse 1-klove, van het
principieel verschil in levens- en
wereldbeschouwing.
Maar in de 1 Mei-viering blijkt dat ver
schil wel heel duidelijk. Op dit wij mo
gen zeggen: hoogtij van het socialisme
is er niets, letterlijk niets wat heenwijst
naar de erkenning van het Godsbestaan,
van den Godsdienst, van de eeuwigheid..
En dit moet ieder geloovig en godsdienstig
mensch aanvoelen en beseffen als een don
kere en droeve leegte....
Och neen, de Kerk, het Katholicisme wil
de menschen niet zoel houden met een
wissel op de eeuwigheid. Dat is oppervlak-
dige praat, waarvan de bedoeling laster
lijk is.
Eerstens, een wissel op de eeuwigheid,
die zeker betaald wordt, is toch in geen
geval een minder benijdenswaardig goed!
De aard en de omvang van dit artikeltje
in de krant laten niet toe, om te meditee-
ren over het verschil in honderd jaar stof-
felijk-rijk leven en een gelukkige eeuwig
heid
Maar 't is niet waar, dat de Kerk
geen open oog en open hart zou hebben
voor de stoffelijke, de tijdelijke belangen
van de menschen. Een dergelijke bewering
zou in strijd zijn met de klaarblijkelijke
waarheid! De Kerk predikt de wetten van
rechtvaardigheid en naastenliefde, voor de
verdeeling en het gebruik der aardsche
goederen. De Kerk erkent en houdt voor
de waarde van stoffelijk bezit voor het
geestelijk leven Dinsdag nog zeide de
Bisschop van Haarlem in een rede, op het
Groot-Seminarie te Warmond gehouden:
„We weten allen: het opgaan van den
mensch tot God wordt, ook beïnvloed door
het materieele milieu, waarin hij leeft".
De Kerk miskent niet de waarde van het
materieele, het stoffelijke, geenszins; zij
stelt echter daarnaast en daarboven de
realiteit, de werkelijkheid van het spiri-
tueele, het geestelijke, en van den Gods
dienst!
ENGELAND
ENGELAND EN DE VOLKENBOND.
„Een fakkel om Europa in brand te steken"
In een buitengewoon scherp artikel wijst
de „Daily Express" op de gevaren, die voor
Engeland voortvloeien uit zijn huidige po
sitie in den volkenbond in verband met den
huidigen toestand van Europa.
Duitschland en Oostenrijk willen een tol-
overeenkomst sluiten. Men behoorde hun
zulks toe te staan, doch Frankrijk verbiedt
het in naam van de „geheiligde verdragen
van Versailles" Frankrijk strekt zijn hand
uit over Roemenië, Polen, Joego-Slavië en
Tsjecho-Slowakije en wenscht de volledige
hegemonie over Europa. Wanneer ergens
een schot zal vallen, zal het voor Frankrijk
zijn.
Zal de Engelsche jeugd, vraagt het blad,
moeten sterven als er iets gebeurt, waar
door de Fransche hegemonie bedreigd
wordt, of wanneer e- toch een tolverbond
tot stand komt?
De volkenbond moest een lichtende fak
kel voor de menschheid zijn, doch thans
schijnt zij een fakkel, waarmede eiken dag
Europa in brand gestoken kan worden. Zoo
goed als Amerika zich buiten den volkon-
bond heeft weten te houden had ook Enge
land dat moeten doen, want het beteekent
een gevaar voor het Engelsche wereldrijk.
Engeland moet zich uit Europa terugtrek
ken. Het hart, van het Britsche wereldrijk
ligt te Londen, niet te Genève.
KONING ALFONS IN ENGELAND.
Koning Alfons is in gezelschap van zijn
zoon, don Juan, te Darmouth aangekomen,
waar deze laatste achterblijft als student
van de zeevaartschool.
In het lagerhuis hebben verscheidene la
bour afgevaardigden van den linkervleu
gel getracht de kwestie ter sprake te bren
gen van het aan koning Alfons verleende
a sy lr echt.
Toen de labourafgevaardigde, Hardie, de
vraag stelde: „Welke z>al de positie zijn van
den heer de Bourbon voorheen te Madrid",
riep de voorzitter hem tot de orde.
Fennerbrockway merkte op, dat verschei
dene vragen betreffende Alfons XIII van
de lijst waren geschrapt.
Toen Kirkwood koning Alfons „moorde
naar van mijn klasse" noemde, dreigde de
president streng tegen hem op te treden,
als hij zich niet behoorlijk
portugal
OPERATIES TEGEN MADEIRA
BEGONNEN.
De rebellen trekken terug.
Na de vergeefsche bemiddelingspogin
gen van den bisschop van Funchal, in ver
band waarmede de operaties tegen de re
bellen op Madeira waren uitgesteld, heb
ben de regeeringstroepen gisteren een ver
kenningstocht gemaakt naar het dorp
Calheda, aan de westkust van het eiland.
De rebellen boden niet den minsten tegen
stand en zijn teruggetrokken, waarbij en
kele gevangenen in de handen der regee
ringstroepen achterbleven.
Een telegram van den minister van Ma
rine, die het bevel bij de operaties tegen de
opstandelingen op zich beeft genomen,
deelt mede, dat de operaties met volledig
succes zijn begonnen. Zonder ook maar den
geringsten tegenstand te ontmoeten en zon
der dat de hulp de oorlogsschepen hierbij
noodig was, is een detachement soldaten
aan land gegaan. Alle punten, welke in het
plan de campagne der regeering waren op
genomen, zijn thans door de regeerings
troepen bezet.
hongarije
RUSLAND ALS MILITAIR GEVAAR.
Rede van minister Gömbös.
Op een gisteravond te Boedapest gehou
den vergadering heeft de Hongaarsche mi
nister van Oorlog, Von Gömbös, een rede
gehouden over „Het Russsiche gevaar".
De minister noemde het tragisch, dat
Europa niet inzag welke gevaren van Rus
sische zijde dreigen.
Als het vijfjaren-plan ten uitvoer is ge
bracht, zal Rusland over de industrieën be
schikken, die het voor zij-n miltaire bewa
pening noodig heeft. Indien het Russische
leger zoo sterk is als de Poolscbe cn Roc-
meensche legers tezamen, zal Rusland een
groot militair gevaar beteekenen.
Dit gevaar zal men niet kunnen bestrij
den, zoolang er nog onderscheid gemaakt
wordt tusschen overwinnaars en overwon
nenen.
Als de nood aan den man komt, kan
men van Hongarije geen offers verlangen,
als dit land thans niet als gelijkberechtigd
wordt beschouwd en zijn waardigheid her
steld wordt.
Spreker wees vervolgens op den nauwen
samenhang die er bestaat tusschen het
Russische gevaar, de economische wereld-
criss en de agrarische moeilijkheden.
Hongarije kan de gebeurtenissen ^'n zijn
huidigen ontwapenden toestand niet kalm
afwachten.
Op grond van oeroude rechten moet het
oischen, dat aan het Hongaarsche volk toe
stemming wordt gegeven voer de ver-
eischte bewapening te zorgen.
polen
WERKLOOSHEID IN SILEZIE.
Een derde der bevolking er door getroffen.
In een door bisschop Adamski, den woi-
wode Grazynski en den Silèzischen scjm-
maarschalk Wolny te Kattowilz bijeenge
roepen vergadering, werd naar aanleiding
van den toenemenden werkiuozennood in
Oost-OpperSilezië besloten een hulpcomité
te stichten, dat de ondersteuniugsactie dei
regeering zal aanvullen.
Het aantal werkloozen in het woiwo-
den schap bedraagt 68.000, waarvan er
40.000 ondersteuning van den staat genie
ten. Niet minder dan een derde der bevol
king in Oost-Opper-Silezië is getroffen
door de gevolgen der werkloosheid. Het
nieuwe hulpcomité zal een vrijwillige be-
asting van alle bezoldigden ten gunste van
werkloozen zien door te voeTeu.
ch m:%
WIL ZUID-CHINA ZICH GAAN
AFSCHEIDEN?
Nanking blijft optimistisch.
De regeering te Nanking heeft een of-
ficieele verklaring gepubliceeid, meldt de
„Times" inzake de geruchten omtrent de
moeilijkheden met de provinciale gene
raals. Deze geruchten worden door de re
geering toegeschreven aan pogingen harer
tegenstanders om algemeene onr ïst te ver
wekken, met het doel daard'-or de bijeen
komst van de volksconventie op 5 Mei on
mogelijk te maken. Volgens een dezer ge
ruchten zijn de vijf zuidelijke provincies van
plan zich onafhankelijk te verklaren en hei
feit, dat Tsjen Ming-sjoe, de door Tsjang
Kai-sjek benoemde gouverneur van Can
ton, uit de stad is gevlucht, bewijst, dat,
inderdaad de vijanden van Nanking zich
krachtig roeren. De regeering wijt echter
de onrust te Canton aan den ouderlingen
strijd der plaatselijke leiders eu zij ver
wacht, dat de orde wel weer zal ordt n
hersteld, zoodra de twee Cantonneesche
divisies, welke thans strijd voeren met de
communisten in Kiangsi, naar de stad tc-
rugkeeren.
Men is algemeen overtuigd, dat Tsjang
Kai-sjek de situatie volkomen meester is
en zie-t in het feit, dat Tsjang Hsu-liang pei
vliegtuig te Nanking is aangekomen, een
versterking van Tsjang Kai-sjek's positie,
daar hieruit zau blijken, dat deze generaal
instemt met Tsjang Kai-sjek's politiek.
tweede kamer
Na discussie heeft de Kamer het wets
ontwerp inzake wijziging Visscherijwet z.
h. s. aangenomen.
Toen kwam aan de orde het wetsontwerp
om het Haagsche Ziekenhuis te koopen
voor 4 ton, opdat er op het terrein voor 1,8
millioen (zonder de kosten van meubilee
ring en stoffeering) een Rijksgebouw zou
kunnen worden gesticht, waarin zouden
kunnen worden ondergebracht verschillen
de Waterstaatsbureaux, de Zuiderzeewer
ken, belastingdiensten, een bijkantoor der
P.T.T., de Pensioenraad en desgewenscht
het geheele Departement van Waterstaat.
Van welke concentratie der diensten, waar
door een aantal thans gehuurde huizen zou
den kunnen worden verlaten, de Regeering
een besparing verwacht van bijna 1% mil
lioen.
Ook dit wetsontwerp werd niet dan na
discussie z. h. s. aangenomen.
Na de goedkeuring van het wetje tot tij
delijke vrijstelling van Grondbelasting voor
drooggemaakte Zuiderzeegronden, zou de
Kamer aan de 'nieuwe Drankwet beginnen.
Minister Verschuur had echter blijkbaar
niet op zoo vluggen gang van zaken ge
rekend. De voorzitter van de Commissie
van Rapporteurs, de heer Van Vuuren,
doodde den wachttijd door telkens maar
weer een ingekomen adres voor te lezen.
Tot de Voorzitter, na„ tot mijn verwonde
ring", 's Ministers absentie te hebben ge
constateerd, al was het eerst halfvier, de
vergadering sloot.
Heden geen openbare vergadering.,
VIJFDE NEDERLANDSCHE
KATHOLIEKENDAG.
Verschenen is het programmaboek van
den vijfden Nederlandsche Katholiekendag,
die Dinsdag 26 en Woensdag 27 Mei a.s.
gehouden zal worden te Amsterdam.
Het algemeen onderwerp is „Het Chris
telijk Familieleven".
Aan den vooravond, Maandagavond 25
Mei half negen, wordt in het Stadion te
Amsterdam een begroetingsavond gegeven,
waarbij opgevoerd zal worden het mysterie
spel „Triomf der levenden" van W. Nieu-
wenhuis. Algemeen spelleider Paul Huf.
Dinsdagmorgen wordt de dag geopend
met een pontificale H. Mis, door Z. H. Exc.
Mgr. Aengenent opgedragen in den tuin
van het Begijnhof.
De openingsvergadering om 11 uur in het
Koloniaal Instituut wordt gepresideerd
door mr. A. baron van Wijnbergen, waar
prof. dr. B. Kors O.P. zal spreken over „De
katholieke opvatting van het huwelijk als
grondslag van het christelijk gezin", om 3
uur volgen de sectievergaderingen.
's Avonds wordt in de St. Willibrordus-
kerk (buiten de Veste) een avondvergade
ring gehouden, waar mr. C. P. Romme zal
spreken over „De overheid en het gezin"
en mevrouw C. Steins Bisschop-Hercken-
ratb over: „De opvoeding als gezinstaak".
Woensdag 27 Mei wordt om half tien een
Requiemmis opgedragen door Z. H. Exc.
Mgr. J. Jansen voor den overleden aarts
bisschop, Mgr. H. van de Wetering.
Daarna om 11 uur in het Koloniaal Insti
tuut een algemeene vergadering, waar de
heer A. N. FleskeüS 'zal spreken over „Go-
zag en vrijheid in 't gezin" en mevrouw A.
van Wageningen-Salomons over „Het hu
welijk in de literatuur".
Om 2 uur nevenvergaderingen.
Op de sluitingsvergadering in de aula
van het Koloniaal Instituut, zal prof. dr.
J. F. Feron spreken over „Het ideale ge
zin".
Donderdag 28 Maart wordt een gemeen
schappelijke tocht gemaakt naar de heilig
dommen van St. Willibrord, O. L. Vr. ter
Nood en St. Adelbert te Heiloo en Eg-
mond.
DE DRANKWET.
Wenschen van den Alg. Bond
van Koffiehuishouders en slij
ters.
De Algemeene Bond van koffiehuishou
ders en slijters heeft zich, naar aanleiding
van het wetsontwerp tot wijziging van de
Drankwet, met een adres tot de Tweede
Kamer gewend, waarin wordt verzocht
om:
a. en drankwet-commissie voor de ge
nerale invoering en toepassing der wet en
daardoor beteïe waarborgen voor het
recht van beroep;
b. eventueele tusschenkomst van den
strafrechter indien onware opgaven om
trent het eigendomsrecht der vergunning
worden verstrekt;
c. niet meer de drankwetgeving het spe
cifieke drankbestrijdingskarakter te doen
houden, dus den drankhandel als fatsoenlijk
bedrijf te erkennen, vooral niet invoeren
systemen, die de z.g. zaak van standing ver
re verheft bove de (niet meer bestaande)
ouderwetsche „kroeg";
d. den bestaanden toestand te handha
ven, dus het houden van gesplitste vergun
ningen, met annex een regeling, die keuze
omtrent die beiden toelaat (jaarlijksche
keuze tusschen tap- en slijt vergunning);
e. dat volkszaken, voldoende aan zekere
bepalingen door den wetgever gesteld,
evenveel recht hebben als de eerste klasse
zaken op de vergunningen van maatschap
pelijk verkeer;
f. het maximum aantal vergunningen niet
te verlagen als een minimum is bereikt;
g. winkelverkoop, n.l. het alleen toe
staan voor zwak alcoholische dranken te
doen vervallen en alleen toestaan van wijn
verkoop: dus geen potten met allerlei z.g.
onschuldige alcohol, bevattende dranken,
waarvoor de vergunninghouders belasting
moeten opbrengen;
b. het vergunningsrecht te heffen van
den omzet gedistilleerd;
i. het recht van overschrijving van een
vergunning niet langer te doen duren dan
één jaar;
j. voor verliezers der vergunningen een
soepele regeling voor het verkrijgen van
verlof;
k. het maximum aantal verloven A te
handhaven;
1. straffe bepalingen tegen eiken zwen
del in vergunningen of verloven A.
VOORNAAMSTE NIEUWS
buitenAnd.
Nieuwe verhoogde Duitsche tarieven.
De operaties tegen de opstandelingen op
Madeira begonnen.
Groote ontploffingsramp te Nictheroy bij
Rio de Janeiro. 200 dooden en gewonden.
(Buitenl. Berichten, 2de blad).
BINNELAND.
Ernstig spoorwegongeluk te Apeldoorn.
(Gem. Berichten, 3de blad).
Te Amsterdam'is een baggermolen ge
kapseisd. (Gem. Berichten, 3de blad).
Het einde der voorwedstrijden om het
Europeesch biljartkampioenschap (Sport-,
3de blad).
HARINGWET 1927.
De tijd niet rijp voor een
ingrijpende verandering.
In een gisteren gehouden buitengewone
algemeene vergadering van de Reedersver-
eeniging voor d-e Ned. Haringvisscherij is
een motie aangenomen, waarin naar aan
leiding van de door het bestuur van den
bond van Ned. Haringexporteurs in het
werk gestelde pogingen om de rijkscontrole
op de Haringwet 1927 in zijn handen te
stellen op nader door de regeering te stel
len voorwaarden, wordt uitgesproken, dat
de tijd nog niet rijp kan worden geaoht voor
een dergelijke ingrijpende verandering in
de uitvoeringsvoorschriften van de Haring-
wet 1927. Wel wordt het, blijkens de motie,
gewenscht geaoht, dat de regeering haar
goedkeuring hecht aan het in het leven
roepen eener commissie van overleg, be
staande uit en aan te wijzen door belang
hebbenden bij de Nederlandsche haring
visscherij, te weten haringreeders en ha
ringexporteurs, welke commissie de regee
ring van voorlichting zou kunnen dienen bij
de toepassing en eventueele uitbreiding van
de uitvoeringsmaatregelen der Haringwet
1927.
GEGEVENS DER VOLKSTELLING.
Een anti-papistisch duiveltje.
Het Tweede Kamerlid Lingbeek heeft
aan den Minister van Binnenlandsche Za^
ken en Landbouw de volgende vragen ge
steld
Acht de Minister het niet van belang,
dat, bij de verwerking van de gegevens
der laatstgehouden volkstelling, onder de
daardoor verkregen uitkomsten ook worden
weergegeven de kerkelijke gezindten van
de bedrijfshoofden, voor zoover betreft het
percentage van elke gezindte?
Indien Z.Exc. bovenstaande vraag nietab-
absoluut ontkennend meent te moeten be
antwoorden, wil de Minister dan dengenen,
die met de statistische bewerking der ge
noemde gegevens belast zijn, opdragen, hun
arbeid ook in de door ondergeteekende ge-
wenschte en in zijn eerste vraag genoemde
richting uit te breiden?
Ziet de Minister mogelijkheid, om te ko
men tot kennis van de cijfers der kapitalen
in de doode hand, met verdeeling der be
zitters en hun respectieve kapitalen in
groepen naar hun kerkelijke of godsdiensti
ge gezindte?
Idien Z.Exc. bovenstaande vraag niet ab
soluut ontkennend meent te moeten beant
woorden, wil de Minister dan dengenen, die
met de statistische bewerking der genoem
de gegevens belast zijn, opgedragen, hun
arbeid ook in de door ondergeteekende ge-
wenschte en in zijn eerste vraag genoemde
richting uit te breiden?
Ziet de Minister mogelijkheid, om te ko
men tot kennis van de cijfers der kapitalen
in de doode hand, met verdeeling der be
zitters en hun respectieve kapitalen in
groepen naar hun kerkelijke of godsdiensti
ge gezindte?
Zou de Minister, de mogelijkheid van het
in de derde vraag genoemde erkennende,
bereid zijn, zulke stappen te doen, waar
door wat mogelijk was ook werkelijk be
staande werd?
Het monument voor Lorentz te Arnhem.
In het park Sonsbeek te Arnhem, op een
der heuvelglooiïngen bij het hotel, wordt
thans het grondwerk verricht voor den aan
leg van de terrassen, waar het monument
voor professor Lorentz zal worden ge
plaatst.
De datum der onthulling is nog niet
vastgesteld; de plechtigheid zal echter in
het begin van September zijn. Zeer waar
schijnlijk zal de koningin ze bijwonen.
De A.O.V. onder leiding* van den dirigent
Martin Spanjaard en eenige koren, zullen
hun medewerking verleenen; de plechtig
heid zal daardoor in een passend kader wor
den gevat.
