22ste Jaargang
ZATERDAG 18 APRIL 1931
No. 6875
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Het nieuwe bewind in Spanje
3)e Zoidóobz Gou/taml'
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per poet f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruit betaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regeL
Voor Ingezonden Mededeehngen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
V De Vrijheidsbond aan het
woord.
„Onder liberale vlag" is de titel van
een vliegend blaadje, door de liberalen in
den Statenkieskring Leiden verspreid. De
„N. Rott. Crfc," is zeer voldaan over dit ver
kiezingsprogram en wijdt er een waardee-
rend stukje aan. 't Is „kort en krachtig",
„pakkend", „frisch" gesteld.
Wij erkennen graag, dat het vliegend
blaadje van de liberalen in onzen kring er
als verkiezingsorgaan, als liberaal verkie
zingsorgaan, goed uitziet. Of het „pak
kend'' is en „frisch" dat is een kwestie
van smaak!
Als wij b.v. lezen een artikel, getiteld
„Een woord tot de arbeiders", dan pakt dat
ons heelemaal niet, en wij ondergaan ook
niet de behagelijkheid, van enkele frissche
gedachten te hebben genotenWij drukken
dat artikel hier in zijn geheel af:
Op de Algemeene Vergadering van
den Vrijheidsbond, 7 Maart 1.1. te De
venter gehouden, heeft ir. J. A. Kalff
een rede gehouden over de verhouding
tusschen ondernemer en arbeider.
Aan het slot van het door hem gé-
sprokene richt hij zich tot den arbeider
als persoon, als hoofd van een gezin,
dus niet tot den arbeider lid van een
vakverbond.
Op het voetspoor van ir. Kalff zouden
■wij de besten, de flinksten, de zelf-
standigste karakters onder de arbeiders
willen vragen eens ua te gaan, wat er
onder den invloed van de stroomingen
van den nieuwen tijd van hen is ge
worden.
Hem (d.i. den arbeider) zijn ten deel
gevallen: aldus ir. Kalff verbeterde
arbeidsvoorwaarden, zoowel wat loon als
wat arbeidsduur betreft; vermindering
van risico van den arbeid; verzorging bij
ziekte, ongevallen, invaliditeit; vermin
dering van materieele zorg, ook in de
neerdrukkende tijden van werkloosheid
en een steeds gereedstaande Vakver-
eeniging, om 'voor zijn belangen op te
komen.
Maar hem is ontnomen: Het stalende
besef van het moeten dragen van de ge-
heele verantwoording voor zich en zijn
gezin; de hem toekomende belooning
van het willen uitsteken boven anderen
door meer energie, meer bekwaamheid,
omdat naar elkaar toe zijn gedrukt Je
verdiensten van de besten en de slecht-
sten, als gevolg van het streven, voor
allen gelijke levensvoorwaarden te
scheppen.
Hem is zoodoende ontnomen het
aroma van den arbeid. Hem is ook ont
nomen de zelfstandigheid van zijn we
zen, omdat hij moet zijn het de meer
derheid volgende lid van zijn Vakver-
eeniging.
En als dus de besten hun rekening op
maken, dan zullen zij vinden achteruit
gegaan te zijn en zij zullen buiten hun
arbeid aansluiting wenschen daar, waar
het individu en hei karakter zich kun
nen ontwikkelen en tot hun recht
komen.
Welnu, daartoe moeten deze arbei
ders komen tot ons, daartoe moeten zij
toetreden tot onze Liberale Staatspartij
de Vrijheidsbond, opdat zij daar het ge
luk vinden van te kunnen zijn een per
soonlijkheid.
De arbeiders hebben 't nu veel slechter,
dan in den tijd van de liberale opperheer
schappij Dat is de „pakkende" en „fris
sche" conclusie, die in het hier afgedrukte
artikel ligt opgesloten.
Och ja, wij geven toe, wij zijn nuchter
genoeg, om te zien, dat steun van sociale
organisatie en sociale wetgeving op de be
trokkenen een nadeeligen invloed kan heb
ben; en men kan dien nadeeligen invloed
ook meermalen feitelijk constateeren in
vermindering van plichtsbesef om, zooveel
mogelijk, zelf voor zich en de zijnen te zor
gen.
Maar dat is geen noodzakelijk gevolg en,
gelukkig, geen algemeen gevolg! Evenmin
als het een algemeen verschijnsel zou zijn,
dat de tot op zekere hoogte doorgevoerde
loon-nivelleering in de bedrijven de energie
van de meer bekwame arbeiders zou ver
lammen al komt ook dit wel voor!
Maar: 't kan toch niemand pakken als
een frissche gedachte, indien men. om deze
schaduwzijden, terug wenscht den toestand
van rechteloosheid, die er vroeger
FRANKRIJK ERKENT ZAMORA'S REGEERING.
De Fransche regeering heeft de Spaan-
sche republiek erkend. Ook de Chileensche
regeering heeft dat gedaan.
In een onderhoud met persvertegen
woordigers heeft de hertog de Miranda
verklaard, dat de koning hem heeft opge
dragen, er op te wijzen, dat deze de Fran
sche regeering niet wil hinderen, noch haai
moeilijkheden veroorzaken, teminder sinds
de bewijzen der vriendschap, welke Frank
rijk jegens hem heeft betoond en welke
hij nooit zal vergeten. Het is 's konings
verlangen, zijn incognito te bewaren.
Uit Gibraltar wordt gemeld, dat Woens
dag j.l. de infant Juan, koning Alfonso's
derde zoon, met een Spaanschen torpedo
jager aldaar is aangekomen. De infant,
die door de op de kade aanwezige monar
chisten met den kreet „Leve de koning"
werd ontvangen, vertrok 's middags met de
Italiaansche mailboot „Roma" met bestem
ming naar Napels. Toen de infant kort voor
zijn vertrek in den auto van den gouver
neur en vergezeld van den adjudant van
den gouverneur op de kade aankwam, had
den zich daar *-ele leden van de Spaansche
aristocratie en van het afgetreden ka-bi
net verzameld. De prins was diep geroerd
door hun sympathiebetuigingen.
POSITIE VAN CATALONIE
GEREGELD.
Naar uit Barcelona aan de „Times" wordt
gemeld is kolonel Macia gisteravond laat
met de regeering te Madrid tot een ac-
coord gekomen over den status van Cata-
lonië. Als gevolg hiervan zou het land niet
meer „Catalaansche republiek" worden ge
naamd, doch „Catalaansche staat in de
Spaansche republiek".
Gisteravond zijn verscheiden leden van
Macia's regeering te Madrid aangekomen,
waar zij met de Madrilleensche regeering
hebben geconfereerd. Zij keerden heden
per vliegtuig naar Barcelona terug.
VERKLARINGEN VAN ZAMORA.
Sauerwein, de „Matin"-redacteur, die
zich te Madrid bevindt, heeft een onder
houd gehad met den nieuwen Spaanschen
minister-president, Zamora.
Deze betoogde, dat men in het buiten
land niet moest denken, dat de verschillen
de machten in het land wantrouwend te
genover het nieuwe bewind staan.
De president van de Spaansche Bank
heeft reeds verklaard, zeide hij, dat de
bankinstellingen met den nieuwen gang
van zaken meegaan.
Admiraal Aznar, aldus Zamora, heeft
mij, in zijn hoedanigheid van commandant
van de marine, verzekerd, dat de heele
vloot voor de republiek is.
Uit het leger ontvangen wij ieder oogen-
blik betuigingen van aanhankelijkheid
Zelfs onder de monarchisten zijn nauwe
lijks nog menschen te vinden, die niet bet
definitieve karakter van het regiem erken
nen.
Kenmerkend VQor onze revolutie is, dal
wij zonder geldschieters gewerkt hebben.
Wij hebben alles zonder geld gedaan, afge
zien van kleine bedragen, die wij zelf ver
schaften. Wij hebben niemand gekocht en
da'arom hoeven wij ons ook niet te ver-
koopen. De Spaansche re\olutie is daar
door meesteres van haar lot.
Al wat wij thans verordenen, zal aan de
constitueerende vergadering, die zoo snel
■mogelijk bijeen geroepen zal worden, ter
goedkeuring worden voorgelegd.
Om echter Spanje zijn vrijheid terug te
geven en het de mogelijkheid te verschaf
fen, zich zelf te regeeren, moeten wij het
terrein effenen en de volkomen hervoi-
ming van de wetgeving voorbo'-oiHen. Wij
zullen een program uitvoeren, dat wij ge
durende 3 maanden voor de revolutie, on
danks vervolgingen en op gevaar af we
gens hoogverraad aangeklaagd te worden,
hekben gereed gemaakt.
heerschte, toen„de aroma van den ar
beid" bij zoo vele arbeiders verbitterd was
door het besef, absoluut afhankelijk te zijn
in hun oeconomisch bestaan van mogelijke
•willekeur, en toen.... „het stalende besef
van het moeten dragen van de geheele ver
antwoording voor zich en zijn gezin" bij zoo
vele arbeiders ontzenuwd werd door het
andere besef, dat onmogelijk te kunnen
doen!.
De liberale reactie kitn o.i. niet als
„pakkend" en noch als „frisch" worden
aangemerkt!
DE BLOEIENDE BOLLENVELDEN.
OOK EEN BASKISCHE REPUBLIEK.
De Baskische nationalistische rechter
zijde heeft besloten de autonome Baski
sche Republiek uit te roepen.
De Spaansche autoriteiten schijnen de
uitvoering van dit plan niet te willen dul
den.
Gendarmerie en een bataillon infanterie
zijn te Guernica geconcentreerd.
HET VATICAAN BLIJFT UITERST
GERESERVEERD.
Op het Vaticaan blijft men de grootste
gereserveerdheid betrachten ten aanzien
van den toestand in Spanje.
In kringen der geestelijkheid is men wat
minder terughoudend. Men schijnt van
meening te zijn, dat de toestand der Kerk
in Spanje in hoofdzaak zal afhangen van
de uillegging die gegeven zal worden aan
de woorden: gewetensvrijheid en geloofs
vrijheid, die als waarborgen door de nieu
we regeerders zijn verkondigd.
VORSTENBEZOEK.
De koningin van Roemenië heeft te Pa
rijs een bezoek gebracht aan de Spaansche
koninklijke familie.
Ook ex-keizerin Zita van Oostenrijk, die,
naar men weet,, tegenwoordig op het kas
teel Steenockerzeel in België woont, heeft
zich naar Parijs begeven om haar opwach
ting bij de koningin van Spanje te maken.
Haar sympahtie gaat in het bijzonder ujt
naar de Spaansche koninklijke familie we
gens de gastvrijheid, dia deze haar na haar
verdrijving uit Oostenrijk tijdens haar ver
blijf in Lequeitio, in yxmje, heeft ver
leend.
Gisteren zijn de laatste leden van het
Spaansche koninklijk huis naar het buiten
land vertrokkenslechts een tante van
den koning, de infante Isabella, is te Ma
drid achtergebleven, aangezien zij onge
steld is. Ook de hooge adel maakt zich ge
reed, het land te verlaten.
De exodus uit Madrid is 7/z <*root. da*-
de slaapwagens reeds voor vele dagen zijn
uitverkocht.
Een begeleidend verschijnsel is de run
op de banken, die van zoodanigen omvang
is geworden dat deze instellingen besloten
hebben voorloopig niet meer dan een kwart
gedeelte van de verlangde bedragen uit te
betalen.
Een aanbod uit Hollywood.
Sydney Graumann, een bekend filmmag
naat en theatereigenaar te Hollywood,
heeft aan koning Alfonso een telegram ge
zonden, waarin hij den koning een contract
bij de film aanbiedt. Het telegram luidt
aldus:
„Ik geloof, dat uw veelbewogen carrière
bijzonder geschikt is om te worden ver
werkt in een sprekende film van interna
tionaal belang, gebaseerd op de schitte
rende Bourbon-dynaslie. Schrijft U s.v.p.,
indien U zich aangetrokken gevoelt. Ik ge
loof, dat gemakkelijk drie millioen dollar
met deze film kan worden verdiend, waar
van een groot deel zal kunnen worden ge
bruikt voor liefdadige doeleinden in Ame
rika en Spanje."
Critiek op de geestdriftige ontvangst.
De geweldige geestdrift waarmee eergis
teren eerst de koningin van Spanje en haar
familie en later Alfonso zelf ontvangen
zijn en die zoowel een uiting is van de sym
pathie, die Parijs voor onfortuinlijken
pleegt te gevoelen als van die, welke, naar
Jules Lemaitre's woord, het volk hier nu
eenmaal altijd toont aan „de koningen van
anderen", wordt niet onverdeeld goedge
keurd. De radicale „Kuotidien" b.v. be
klaagt zich er over, dat de regeering daar
aan heeft meegewerkt door de plechtige
ontvangst, officieel aan de Spaansche ex-
koningin bereid, alsof het Spaansche volk
zich in het geheel niet had uilgesproken.
Aan deze verjaagde vorsten een eer be
wijzen alsof zij nog souverein waren, is iets
dat het Spaansche volk kwetsen zal, meent
het blad, en nu de Kamers niet bijeen
zijn, die anders zeker een geestdriftige
boodschap aan de jonge Spaansche repu
bliek gezonden zouden hebben, had de re
geering zich wat tactvoller moeten gedra
gen.
Deze critiek vormt een tegenhanger van
de uiting, dat „republikanisme niet nood
zakelijkerwijs onhebbelijkheid tegen vor
stelijke personen behoeft in te sluiten",
want zij bewijst, dat sommige republikeinen
hier zich niet kunnen opwerken tot begrip
voor wat men uitsluitend uit een gevoel
van menschelijkheid aan ballingen, ook al
zijn die van koninklijken bloede, verschul
digd is.
Blcemibollen zijn een wijs en voorzichtig
ge-slacht. Eeuwenlange bittere ervaring
heeft hun geleerd, dat hel klimaat van on
ze duinstreek niet zoo standvastig is als in
het moederland, Zuid-Frankrijk, Turkije
of waar elders onze bloembollen in 't wild
groeien.
De bellen zijn beducht, gewerden om te
vroeg boven de grond te kernei' en, met
recht een „koude neus" te halen. En nog
onda nksdie wijze voorzichtigheid
hebben dit koude voorjaar de hyacomthen
vooral, het kwaad te verantwoorden gehad,
Zacht, zoel voorjaarsweer hebben de
laatste mc.arden niet veel gegeven, mei als
gevolg, dat de bloeitijd wat verlaat is. Maar
nu staan toch vrijwel a!"e Xarr-'-sen en veile
Hyacinthen-velden in bloei. Vanneer van
daag en mengen de zon blijft schijnen -
,zooals op het öogenblik dat wij dit schrij
ven dan kan géén rechtgeaarde hya
cinth de bekoring weerstaan om zich in
volle kleurenpracht te ontplooien. Ook
de'tulpen zijn al aardig op streek; hier en
daar wedijveren ook zij reeds mei de nar
cissen en de hyacinthen,-wie de schoonste
kleuren velden vormen kan.
Een aanwijzing, waar de bloemenvelden
te vinden zijn, lijkt ons overbodig. De
(Bloemenvelden bij Haarlem)
stroom van auto's, bussen, karren, fietsen
en motoren, welke morgen in onafgebro
ken stroom langs de bloemen komt defi-
leeren om Koningin Lente in feestgewaad
te huldigen is voor ieder vreemdeling in
deze omtrek aanwijzing genoeg, hoe de
Bollenstreek te beteiken is. En is men
eenmaal in hel Beloofde Land. in Sassen-
heim, Li&se, Hillegom, in Noord wijk, Voor
hout of Noordwijkerhout aangekomen, dan
kan men veilig iederen weg inslaan, want
heel de „kop" van Zuid-Ho l: nd is thans
één fel-kleunge bloemenzee.
Wie de drukte en de gezelligheid.zoekt,
houdt de straatweg Leiden—Haarlem, wie
rustig de bollenvelden in eindelooze uitge
strektheid voor zich wil zien, zoeke de
achterwegen, vooral Voorhout en Noord-
wijkerhout. Fep, beroemd uitzicht ove" de
bloemenvelden heeft men vanaf de Rem-
bramdtweg te Noord-wijk.
Een ieder make zich dus on dezen Zon
dag of de bomende weken „de glorie van
Holland", te komen bewonderen. Het bar
op jaar groeiend bezoek, de enorme drukte
op de wegen bewijst wel, dat de rec'amq
welke de Natuur in de lente voor haar
producten maakt, de beste „onpersoonlijke
reclame" is.
FRANKRIJK
BRIAND DOET EEN TEGENZET.
Tegen de Duitsch-Oostenrijksche tol-unie.
De berichten der laatste dagen dat Bii-
and voornemens zou zijn een tegenzette
deen ten apedchte van de Duil soh-Oost-en-
rijhsohe touunie, nemen vastere vormen aan.
Het heet dat er te Parijs, Londen, Rome,
Praag, Warschau en Boekarest reeds over
eenstemming is bereikt over een economisch
program, dat zich bij het Duitsch-Oosten
rijksche d'ouaneacooord zou aansluiten.
Het N. T. A. meldt uit Parijs dat de
„Matiin" beweert hierover nadere bijzon
derheden te hebben vernomen. Het bad
schrijft o.a. dat de staten der Kleine En
tente, alsmede Polen, Engeland en Italië,
de wenscih.cn en plannen van Frankrijk voor
komend, zich spontaan tot Briand hebben
gewend met het verzoek gemeenschappe
lijk naar den weg te zoeken om tot een op
lossing der orisis te geraken. De kanse'a-rij
van de genoemdfe staten zullen binnenkort
een omvangrijk economisch en tarief rech
telijk pro-gram uitwerken en dót als tegen
ontwerp tegen het plan Curtius-Soho-ber
aan de Europeesche Studiecommissie voor
leggen. Duitsehland en Oostenrijk werden
van deze onderhande'ingen op de hoogte
gehouden.
Zoo werken Parijs, Londen, K'ome en de
Midden-Europeesohe landen in den bosten
geest samen aan een daadwerkelijke sa-
neering van den toestand van hwidtbouw en
industrie.
Ook de officie use „Petit Parisien" beves
tigt de mededeeling van de „Matin" en
schrijft dat een machtige opbouwende be
weging, die zich thans afzonderliik aftec-
kent, de voorspelling rechtvaardigt dat bij
de volgende zitting van de Europeesche
Studiecommissie een plan zaö worden voor
gelegd, dat niet enkel meer on de beharti
ging vatn de belangen van twee st-t^ aal
zijn gericht, zooals dot met het Duiitsch-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het nieuwe Spaansche bewind door
Frankrijk erkend.
Een tegenzet van Briand tegenover de
Duitsch-Oostenrijksche to!-unie.
Oostenrijkse he pan het geval is. doch reke
ning zal houden met de belangen van een
tamelijk gjroot aantal staten. Dit plan zal
de oammisse missc-hien in staat ste'lon een
basis te vormen voor een nieuwe economi
sche samenwerking in Europa. Duitsrh and
en Oostenrijk kunnen, wanneer zij dat wen
schen, zich natuurlijk bij hel plan aanslui
ten.
Met het oog op deze mogel ijkheid is men
thans in ieder land doende de nationale
economische politiek met het beoogde nieu
we systeem te doen harmenieeren. -Zoo heb
ben in Parijs reeds versohi lende irtermini-
S'teriee'e besprekingen plaats gehad en ook
heden zullen minister-president Lava] met
Briand, de ministens van handel, financiën
en economische zaken en de voorzitters van
de betrokken parlementaire commissies,
hierover confereeren.
PORTUGAL
ULTIMATUM DER PORTUGEESCHE
REGEERING.
Aan rebellen op Madeira.
De Portugeesche regeering heeft den op-
standigen troepen op het eiland Terceina
een ultimatum gesteld. Wan neef zij zich niet
onmiddellijk aan de regeeringstroepen on
derwerpen, zullen er operaties tegen hen
beginnen waaraan de Portugeesche krui
sers „Vaseo da Goma" en „Carvaho
Aranja" zullen deelnemen. Echter wordt te
vens verklaard, dat Madeira wel geblok
keerd, doch niet beschoten zal worden.