UIT DE OMGEVING
VRIJDAG 17 APRIL 1931
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 5
HET PROCES TEGEN DEN DUSSELDORFSCHEN
MASSA-MOORDENAAR.
(Van onzen eigen Correspondent).
Dusseldorf 16 April 1931.
Vierde dag.
Na. afloop van do vermoeiende zitting
van gisteren ontmoetten wij een der meest
bekende Duitsche Jesuieten, dr. Horst
maan, een der voornaamste leiders der
Duitsche Jeugdorganisaties, met wien wij
liet genoegen hadden een onderhoud te mo
gen hebben over het Kürfceri-proces, van
paedagogisch standpunt bezien.
Het proces tegen Peter Kürten heeft te
recht in breede kringën groote bezorgd
heid gewekt, omdat het voor jouge men-
schen een groot gevaar met zich- brengt.
In de laatste jaren n.l. is de gerechtszaal
en alles wat daarin verhandeld wordt over
de geheele wereld sterk op den voorgrond
getreden. Het is derhalve zeer begrijpe
lijk dat de ouders en opvoeders der jeugd,
zooals onderwijzers en priesters, die zi'c-h
van him verantwoordelijke taak ten volle
bewust zijn, altijd meer bezwaar maken te
gen de sensationeele berichtgeving over
hetgeen zich voor de rechtbank afspeelt.
Ook in het Kürten-proces komen die duis
tere machten sterk naar voren. De rechter
lijke macht heeft daarom tot taak ook in
de gerechtszaal het zieleleven der jeugd te
beschermen en te verdedigen en er voor te
zorgen dat ook daar de goddelijke wetten
en geboden tot hun recht komen. Want in
de ziel van den jongen mensch kunnen de
eigenaardige bijzonderheden die zich in
de gerechtszaal voordoen, als gevaarlijke
bacillen voortwoekeren, hetgeen tot zeer
noodlottige gevolgen kan leiden.
Dr. Horstmann veroordeelde heel sterk
die bepaalde geestesstrooming in Duitsch-
land, die bij den moordenaar Peter Kür
ten alles tracht te verontschuldigen en
goed te praten. Dat is absoluut verkeerd
en vooral voor ons opgroeiend geslacht zeer
verderfelijk.
Onze meening, die wij reeds eerder weer
gaven, dat er bij de behandeling van het
Kürten-proces zeer belangrijke dingen op
het spel staan, werd door dezen katholie
ken priester en bekwaam paedagoog als
volkomen juist beoordeeld.'
Pater Horstmann deed zeer duidelijk
naar voren komen, dat er zeer hooge
eischen gesteld moeten worden aan de
Duitsche wijze van rechtspraak, die de ze
delijkheid niet mag ondermijnen dóór Kür
ten boven de wet te stellen, omdat hij" zijn
gruwzame misdaden misschien begaan
heeft in een toestand, die wij op het oogen-
blik «nog niet in haar ganschen omvang
kunnen overzien en beoordeelen. De jeugd
lain in de rechtszaal heel veel kwaad lee-
ren.
Deze geleerde priester was er ten zeer
ste over verheugd, dat de Katholieke Pers
in Holland haar taak zoo goed begrepen
heeft, doordat zij alleen datgene gebracht
heeft wat noodig is, zonder daarbij de be
langen der jeugd door hare berichtgeving
te benadeelen. Want het ontvankelijk ge
moed van jonge menschen wordt zoo ge
makkelijk beïnvloed, niet alleen door ro
mans, detective-verhalen, bioscoop (het
geen ook door Kürten zelf voor dé recht
bank weer werd toegeschreven, dat hij juist
door het lezen van die prikkellectuur zoo
sterk in de slechte richting gedreven werd)
maar ook door datgene, wat in de gerechts
zaal vaak zoo in geuren en kleuren be
schreven wordt. Men moet het niet onder
schatten, dat de internationale pers voor
dit proces zooveel belangstelling betuigt:
daaruit blijkt toch, dat in het proces tegen
Kürten een geval behandeld wordt, dat in
de wereldliteratuur haar weerga nog niet
gevonden heeft. De geleerden, die juist ab
normale menschen bestudeeren, hebben tot
nog toe geen dergelijk geval gekend: dat
is het geheel nieuwe element in deze ge
rechtsverhandeling. En uit deze feiten
groeien voor de jonge menschen, die be
lang stellen in alles wat de moderne tijd
met zich brengt, juist die groote gevaren
voor hun zieleleven, wanneer zij al die
kleine bijzonderheden uit dit proces ver
nemen. Dit proces is vooral gevaarlijk voor
die klasse van jonge menschen, die inner
lijk reeds met de zedewetten gebroken heb
ben, die geen strijd meer voeren tegen hun
verderfelijken hartstocht, die overal hun
passies vrij spel laten en alles toegeven, die
alleen nog trachten om hun schande voor t
publiek en voor den wereldlijken rechter
te verbergen. Voor hen is een sensationeel
verslag van een Kürten-proces koren op
hun molen, en zij zouden graag door dit
proces bewezen zien, dat zij er niets aan
kunnen doen, dat ze zoo zijn. Dat is een
uitgemaakte zaak. Er zijn duistere mach
ten genoeg, die er voor werken om vrij
spraak te krijgen voor dergelijke menschen,
die zij ziekelijk aangelegd noemen, zoodat
zij niet ten volle verantwoordelijk gesteld
kunnen worden voor hun daden, vooral nu
van zekere zijde een wetenschappelijke tint
aan deze theorieën gegeven wordt. Als deze
richting steeds meer veld zou winnen, dan
was binnenkort iedere rechtspraak over
bodig. De mensch moet zijn begeerten on
derdrukken en over zich zelf heerschappij
Een internationaal gezel
schap. Voor 2000 gulden
telefoontjes. Peter Kürten
bekeerd? Hij spreekt een
generale biecht. Wat tie
Aalmoezenier van de gevan
genis ons vertelde. Een
Congres der Aalmoezeniers
in Mei 1931. Een onhebbe
lijke opmerking van den Pre
sident der Rechtbank.
Dronken en vanuit de dans
zaal in den dood. Ons on
derhoud met een der meest
bekende Psychiaters. Naar
de oplossing van het Psycho
logisch raadsel.
Op een conferentie van diplomaten kun
nen moeilijk meer gasten van allerlei na
tionaliteit vertegenwoordigd zijn, als aan
de talrijke perstafels in deze geïmprovi
seerde rechtzaal te Dusseldorf, waar het
proces-Kürten behandeld wordt. Onze col
lega van de Matin staat met een vertegen
woordiger van Reuter te praten, en een
journalist uit Zweden redeneert heel druk
met de leden van de Engelsche Gommis-
sie voor strafzaken over de moeilijkheid
van de bewijslevering. Zoodra de pauze
aanbreekt vluchtten de persmenscken
naar de telefooncellen en enkele minuten
later vliegt het nieuws over de wereld,
naar Berlijn, Boedapest, Londen, Parijs,
Stockholm, Lissabon, Amsterdam enz. Tot
nog toe werd er reeds voor meer dan 2000
gulden uitgegeven aan telefoontjes!
Kürten in het middelpunt?
De beklaagde heeft een geweldige strijd
te voeren met zich zelf. Zijn verdediger
staat hem trouw ter zijde, zoodat -het wel
den schijn moet wekken, dat Kürten als
een tooneelspeler op de planken moet ko
menDe voorzitter tracht het getuigen
verhoor zoo snel mogelijk te doen verloo-
pen. Hij zou graag voor Dinsdag klaar zijn,
zoodat dan het vonnis zou kunnen worden
geveld.
Kürten zit weer in zijn houten afraste
ring: het is zoo moeilijk om hem goed in
het oog te kunnen houden, want van alle
zijden valt er evenveel licht. Hij bladert
voortdurend in de duizend getikte foliovel
len, en hij leest op iedere bladzijde het
woord moordenaar. In Duitsohland moet
aan den beklaagden een afschrift worden
verstrekt van alles wat hem ten laste wordt
gelegd. Kürten luistert aandachtig naar
ieder woord van de getuigen, die steeds
nieuwe bewijzen aandragen voor zijn zware
schuld.
Wij kennen den levensloop van Kürten:
een verwaarloosde jeugd, gevangenisstraf,
diefstal, het leven van een vagebond, weer
diefstal en gevangenis, en dan de eene
moord na den anderen. En hij was nog
meer van plan. Het spel met menschenle-
vens was begonnen. Het leek wel dat alle
duivels in hem waren losgebroken. Heeft
deze man dan op zijn levensweg nooit de
genade ontmoet, nooit een vriendelijke
leidsman gekend? Heeft Kürten nooit een
mensch tegengekomen, die invloed had op
zijn zieleleven? Stond de beklaagde steeds
onder den drang om vergelding te moeten
doen, om zich te wreken op de maatschap
pij en de menschen?
In deze zaal wordt de eene eed na den
anderen afgelegd: telkens wordt God tot
getuige geroepen en er is nergens een
kruisbeeld te zien. Dit gerecht zal een von
nis over Kürten uitspreken en hem toch
niet vonnissenDe straf die tegen hem
zal worden geëisoht, wordt ooor de ver
schillende artikels van het Wetboek be
paald. En toch moet men den moed heb
ben om Kürten ook in een nieuw daglicht
te zien. Want er is een nieuw gezichtspunt:
na een wild en misdadig leven komt hij
plotseb'ng tot de bevinding, dat hij heeft
gedwaald: hij is geheel ontnuchterd.... wij
bedoelen Peter Kürten heeft zich bekeerd!
Is dat mogelijk? Is er onder al de des
kundigen in deze zaal één die ons dat kan
verklaren?.... Of is er hier een sluw opzet
in het spel, dat door de verdediger begon
nen is?Kürten, een moordenaar, een
mensch, die zwaar schuldig is, zou gered
zijn als hij deze laatste waarheid kon be
wijzen en voor de wereld aannemelijk en
geloofwaardig maken. Wanneer Kürten op
dit punt de waarheid spreekt en werkelijk
bekeerd is, dan moge hij gerust geoordeeld
worden, onverschillig hoe ook het vonnis
dan zal uitvallen
Vandaag waren wij weer in de gelegen
heid enkele deskundigen te spreken in de
moordzaak-Kürten, n.l. de gevangenis-aal
moezenier, die met de zielzorg in de gevan
genis te Dusseldorf is belast, en die ons
nog de volgende bijzonderheden mede
deelde.
Kürten krijgt thans alle kranten, die hij
zelf verlangt, om daaruit te vernemen wat
de buitenwereld over zijn proces zegt. On
geveer veertien dagen geleden heeft Kür
ten een generale biecht gesproken. Zijn
biechtvader en zielzorger heeft een groeten
invloed op hem gekregen en stelt in hem
het volste vertrouwen. In al de sensatio
neele persberichten, die over Kürten ver
schenen zijn, staat niets medegedeeld over
de werkelijke gebeurtenissen die zich in
Kürten's zieleleven hebben afgespeeld, en
die alleen aan zijn biechtvader bekend zijn.
De klacht van Peter Kürten tegen het
bestaande strafsysteem is aanleiding ge
weest, dat de katholieke aalmoezeniers van
de gevangenissen in Rijnland en Westfa-
len besloten hebben om in de volgende
maand te Dusseldorf en Congres te hou
den, om met de ook in Holland zeer be
kende dr. Bergmann uit Kleef te beraad
slagen over de verschillende kwesties in
het bestaande strafsysteem.
Het is nog van belang te weten, dat men
eerst van plan was om het Kürten-proces
te doen houden in de katholieke kerk van
de gevangenis te Dusseldorf, maar de ka
tholieken vonden zulks zeer bezwaarlijk:
ten slotte hebben zij, met heel veel moeite
van den minister van Justitie te Berlijn
gedaan gekregen, dat het proces op een
andere plaats zou worden behandeld
Voor de publieke tribune worden slechts
enkele kaarten uitgegeven: daarom moeten
de liefhebbers reeds 's morgens om drie
uur gereed staan. Er dat gebeurt lederen
dag opnieuw! Wij zag^n twee meisjes
nieuwsgierig zitten luisteren-* ze kunnen
18 of 22 jaar geweest' zijn. Wat moeten die
nu komen doen? Niets dan sensatie!
Ten slotte moet ons nog een opmerking
van het hart.
Toen de laatste vrouwelijke getuige, die
Dinsdag vertrok het m. s. NIJVERDAL
van Salomon's Shipping van Rotterdam
naar Londen en opende hiermede een
nieuwe lijn op de Britsche hoofdstad. De
schepen zullen voornamelijk worden ge
bruikt voor groenten en fruitvervoer van
het Westland naar de Covent Garden
Market in Lenden. Het M. S. Nijverdal in
de Lekhaven te Rotterdam..
vandaag aan het woord kwam, verklaarde,
dat zij Kürten nog nooit had hooren spre
ken, maakte de verdediger de veronderstel
ling, dat deze getuige de verhandelingen
volgde om Kürten eens te hooren, hetgeen
voor de President van de Rechtbank aan
leiding werd, om zich ten opzichte van
Kürten de volgende opmerking te durven
veroorloven: „U zoudt haar een keer kun
nen zeggen: „Jufrouw, mag ik u naar huis
brengen?"
Een dergelijke opmerking past niet in
deze zaal: zij is absoluut misplaatst en zij
werd in de zaal met verbazing en veront
waardiging aanhoord!
Algemeen wordt verwacht, dat a.s. Dins
dag het vonnis zal worden uitgesproken.
Het getuigenverhoor leverde weinig
nieuwe gezichtspunten: alleen werd er door
een der getuigen een verklaring afgelegd,
die door Kürten beslist ontkend werd en
wat waarschijnlijk tot gevolg zal hebben,
dat tegen dezen getuige Kornblum een
rechtsvervolging zal worden ingesteld.
Achtereenvolgens werden behandeld de
moord op Rudolf Scheer, die op 13 Februari
J929 vermoord werd: Scheer was dronken
en stond zeer ongunstig bekend: zoo is
hij de eeuwigheid ingegaan. Oorspronkelijk
had men gedacht dat Scheer door een auto
overreden was.
Ook het geval van Maria Hahn is droe
vig. Vanuit een danszaal, waar pleizier en
ongebondenheid heerschte, gaat zij mee en
valt als slachtoffer van Kürten's moordlust.
Haar laatste statie voor haar dood was
een danszaal!
Bij het naar huis gaan worden we nog
voorgesteld aan de bekende psychiater
prof. dr. Hübner uit Bonn. Hij heeft Kür
ten zeer lang onderzocht, maar tot nog toe
bleef Kürten voor hem een psychologisch
raadsel. Toch hoopt deze professor door een
vergeliikende methode dit raadselachtige
geval tot oplossing te kunnen brengen
Henricus Zeestraten, t
Giste-r overleed alhier de heer H Zee
straten, in leven lid van het Kerkbestuur
der Parochie van St. Joseph. De overledene
die slechts kort ziek was, bereikte den
ouderdom van 71 jaar.
Met den heer Zeestraten is heengegaan de
laatste der leden van het Kerkbestur van
St. Joseph, die van de oprichting, voor
ruim 15 jaar, de Pastoors van de parochie
ter zijde stonden. Zeestraten was een een
voudig man. die niet veel sprak, maar die
met degelijke adviezen, die immer wel
doordacht waren, veel gedaan heeft voor de
Kerk en well in de moeilijkste jaren tot nu
toe.
Maandag heeft de plechtige uitvaart
plaats. Hij ruste in vrede.
SASSENHEIM.
Gemeenteraadsverkiezing. In de ge
houden vergadering van de Kiesvereeni-
ging der C. H. partij is de candidatenlijst
opgemaakt als volgt:
K. W. van Breda (aftr.), G. Dannijs, J.
P. Oudshoorn, R. Hofstra, Jac. Nieuwen-
huis, Jac. Oudshoorn, Jac. Bouwmeester,
L. v. d. Voet. De heer A. v. d. Voet (zit
tend lid) wenscht niet meer.in aanmerking
te komen.
Aanbesteding. Voor rekening van den
heer L. Ph. Bisschops alhier, is aanbesteed
het bouwen van pen bloembollenschuur
en bijkomende werken aan de Poslwijkka-
dc alhier.
Ingeschreven weixl als volgtD. I er-
gunst, Lisse 4200.— G. Daudey en Co.,
Lisse 3774.—; S. Strijk, Heemstede
3S50K. W. v. Breda 4272.— Gebr.
van Nieuwkoop 1281.C. Meiman
4275.— E. J. Dijkstra 4818.— Th.
Reeuw ijk 4065.— M. en A. van Breda
f 3990.Gebrs. Meeuwisseu 3928.
A. van Duin en Vink, Noordwijk 4345.
en A. van Nieuwkoop 1541. Waar geen
plaatsnamen vermeld, allen in Sasseuheim.
De gunning is aangehouden.
VOORHOUT.
INZEGENING VAN HET
„ST. AGNESGESTICHT".
Nadat de inwijding plaats had gehad
vereenigden de genoodigden zich aan den
lunch, waaronder de volgende toespraken
werden gehouden.
Het eerst werd liet woord gevoerd door
den Pastoor, die namens de algemeen
Overste de genoodigden welkom toeriep.
Hij bracht dank aan den hoogeerw. heer
Deken Borsboom voor de inzegening van
de gebouwen en voor de reeds gedane in
wijding van de Kapel.
Voorts sprak hij woorden van dank uit
aan de Inspectriee van he; Bewaarschool-
onderwijs, den Inspecteur van het L. O.
en a. d. Bisschoppelijken Inspecteur, die
allen hunne volle medewerking hebben
verleend om tot de stichting van de scho
len te geraken, alsmede aan het College
van B. en W. voor hun werkzaam aandeel
in deze stichting. Voorts bracht hij de
erkentelijkheid over van de zusters aan
het Kerk- en Armbestuur, aan den heer
Bots. als hoofd van de wijkverpleging, aan
den heer P. L. van der Hulst, die als par
ticulier zooveel in het belang van de stich
ting heeft gedaan. Hij riep een speciaal
woord van welkom toe aan reetor Roozen
als vertegenwoordiger van de Bisschoppe
lijke Nijverheidsschool. Ten slotte bracht
hij hulde aan den Architect, den heer J.
J. M. van Halteren uit 's-Hertogenboseh,
aan den aannemer Lieshout te Utrecht,
die dit gebouwencomplex ontwierp en op
bouwde.
Hierna feliciteerde Pastoor namens de
parochie de zusters met do totstandkoming
van de plannen on hij sprak den wensch
uit, dat deze stichting moge komen tot
een groote bloei.
De hoogeerw. heer Deken Borsboom
feliciteerde de zusters eveneens met deze
grootste stichting. Ook deze spreker hoop
te, dat de scholen zoowel als het gesticht
een groote bloei moge tegemoet gaan, het
geen in het belang is van de R. K. Jeugd
van Voorhout en van do ouden van-dagen
die hun intrek ongetwijfeld zullen nemen
in het gesticht van Voorhout.
De Burgemeester verklaarde, dat door
deze stichting Voorhout een groote veran
dering heeft ondergaan. De gebouwen sie
ren het dorp Voorhotit meer dan het oude
zusterhuis met school. De stichting is
met vele moeilijkheden gepaard gegaan,
doch ten slotte heeft men dan ook een
schitterend gesticht voor ouden van da
gen en zusterhuis verkregen. De stichting
van de scholen is in het belang van het
onderwijs, omdat hierdoor meer gerief en
betere lokalen zijn verkregen. De ge
heele stichting acht spreker in het belang
van de gemeente.
Inspecteur Baak releveerde het be
lang van de stichting der L. O. scholen in
het verband met dat onderwijs cn felici
teerde de zusters met de keurige en mooie
school voor het lager onderwijs.
Inspectriee, Mej. Houbar, prees de keu
rige bewaarschool en verklaarde, dat dit
het voorbereidend lager onderwijs zeer
zeker ten goede zou komen. Zij sprak hare
voldoening er over uit, dat het gem.bestuur
de vergoeding p. leerling had gebracht van
5 op 10.per leerling per jaar, waar
door het onderwijs zoo hoog mogelijk kon
worden opgevoerd.
De heer J. L. Nijssen sprak namens het
R. K. Armbestuur.: Hij feliciteerde de Zus
ters met het totstandkomen van het ge
sticht en verzekerde, dat de R. K. Armen
van de hun geboden gelegenheid tot huis
vesting van hare armen, zeer zeker gebruik
zou maken.
De heer W. van der Laan hield een keu
rige en fijne rede. waarin hij in beeld
spraak bracht de bloemen en deze beeld
spraak in figuurlijken zin ojxlischte tot
een bouquet en aanbood aan de algemecne
overste.
De heer P. A. vgn Reisen, feliciteerde
de zusters en de gemeente niet de aan
winst van het gesticht.
De Burgemeester bracht namens de «1g.
Overste dank aan den zecreerw. lieer
Pastoor, voor zijne bemoeienissen in de
totstandkoming van de stichting.
Dr. Bots bracht zijn dank over voor de
keurige gelegenheid, we'ke voor de R. K.
wijkverpleging was geslicht cn feliciteerde
de Zusters met de stichting.
De Alg. Overste dankte den heer Van
der Laan persoonlijk voor zijn rede, welke
hij in zoo'n mooie en keurige vorm, had
gehouden.
Hiermede was de inzegening van het ge
bouwencomplex ten einde.
KATWIJK AAN DEN RIJN.
Korenbond „St. WiHibrorclus".
Donderdagavond hield de Korenbond ..St.
WililLbrordus" gevestigd te Wassenaar cn
waarbij zijn aangesloten de zangkoren der
parochies „Goede Herder" te Wassenaar,
„S-'tWild" te Wassenaar, St. Laurentius-'
te Voorschoten, „St. Jeroen" te Noord-wijk.
St. Joannes li-w tiwl" ie Katw>':k aan -1 mi
Rijn en „St. Willi" te Oegslgeest haar jaar
vergadering in het gebouw „St. Wiltibrord"
te Oegstgee-st.
De voorzitter de Z.E.W. heer Pastoor C.
Tholenaar van Wassenaar St. Will, open
de de vergadering met gebed en heette alle
aanwezigen hartelijk welkom inzond er de
heer Hhtbiiruk uit Den Haag, doe do verga
dering zou vergasten op een demonstratie
met gramophoonplaten waarop Greg, ge
zangen uitgevoerd door de Patere van So-
lesmesen van Vennaay. In het jaarverslag
van den secret ..ris werd gememoreerd, dat
de Bond staat aan den vooravond van zijn
eerste lustrum. Tevens weid in herinnering
gebracht het Gouden Priesterfeest van den
Voorzitter, door den Bond op zoo grootseho
wijze in het afgeloopen jaar gevierd.
Het financieel verslag van den peiniin-
mee9ter, den heer M La-keraan te Voor
schoten, gaf een batig s'ot aan van 87.85.
Tot verificateurs w-erden aangewezen de
heeren C. G. J. Alkemade ie Noord wijk en
L. v. Don veren te Oegstgecst, welke com
missie bij monde van eerst .genoemd e tot
vaststelling van de rekening adviseerde. De
penningmeester mocht. d«n dank der ver
gadering inoogsten. Tot vice-president word
herkezen pastoor J. C. H' M. Schiphorst te
Katwijk aan den Rijn. Bij de rondivra'ag
kwam de vraag naar voren hoe het lustrum
zal worden gevierd. Het bestuur kreeg op
dracht het programma hiervoor uit tc
werken.
Dan verkreeg de lieer Hatting het woord
voor zijn demonstratie. Met groote aandacht
werden de vele gezangem-aangehoord. De
heer Hattink gaf bij meerdere platen een
beschouwing. Aan het s'ot van de demon
stratie merkte de heer Hatting nog op, dat
re zangers nu niet moesten denken dot een
uitvoering van het. Grcgoriaansch, zooals
dab hedenavond gehoord was, door hen toch
niet mogelijk wa.s. In de kloosters zijn al
len ook niet even muzikaal doch gewone
menschen, al zullen ze als religieuzen met
de pnaciijk van liet Gregoriaansch meer
vertrouwd zijn. Het komt er voornamelijk
op aan om het wi'len meeleven, zier in de
gezangen in te leven, liturgisch te loeren
voelen.
Pastoor Tholenaar dankte de aanwezi
gen voor hun opkomst en inzonderheid den
heer Hattinik voor het gebodene op dezen
avond en sloot de vergadering op de ge
bruikelijke wijze Het was een mooie en
leerzaan o avond.
Te Nijmegen werd het 40-jarig bestaan van de KOLONIALE
RESERVE gevierd. Door de Xijmeegsche burgerij wordt aan het
corps een vaandel aangeboden. De commandant de Koloniale Re
serve leest liet Kon. Besluit voor waarbij het nieuwe vaandel ge
lijk gesteld wordt met de \aandels van de corpsen in Ned. Indië.
(edt. Overste Barends).
